Badanie głowy i

Badanie głowy i

szyi

szyi

Podstawy Badania głowy

Podstawy Badania głowy

i szyi

i szyi



Badanie głowy i szyi obejmuje cechy, które

Badanie głowy i szyi obejmuje cechy, które

mogą dotyczyć wielu narządów, np..

mogą dotyczyć wielu narządów, np..

Układu nerwowego, kostno-stawowego,

Układu nerwowego, kostno-stawowego,

oddechowego, krążenia, narządu wzroku,

oddechowego, krążenia, narządu wzroku,

słuchu.

słuchu.



Celem badania

Celem badania

jest rozpoznanie i

jest rozpoznanie i

dokonanie oceny zaburzeń w ich obrębie

dokonanie oceny zaburzeń w ich obrębie



Badanie pielęgniarskie głowy

Badanie pielęgniarskie głowy

powinno

powinno

być poprzedzone

być poprzedzone

oceną świadomości

oceną świadomości

pacjenta, poprzez określenie orientacji

pacjenta, poprzez określenie orientacji

chorego do miejsca, czasu i osób.

chorego do miejsca, czasu i osób.

Jest to badanie szczególnie ważne u

Jest to badanie szczególnie ważne u

pacjentów, którzy:

pacjentów, którzy:



Odzyskali przytomność po utracie

Odzyskali przytomność po utracie

świadomości

świadomości



Byli resuscytowani

Byli resuscytowani



Mieli okresy odurzenia lub

Mieli okresy odurzenia lub

dezorientacji (picie alkoholu)

dezorientacji (picie alkoholu)



Przebyli uraz głowy

Przebyli uraz głowy



Przedawkowali leki

Przedawkowali leki



Byli leczeni psychiatrycznie

Byli leczeni psychiatrycznie



Badanie rozpoczynamy od wywiadu

Badanie rozpoczynamy od wywiadu



Jednym ze sposobów zdobycia

Jednym ze sposobów zdobycia

informacji o dolegliwości jest

informacji o dolegliwości jest

badanie według systemu OLD CART:

badanie według systemu OLD CART:

O- początek

O- początek

L- lokalizacja

L- lokalizacja

D- czas trwania

D- czas trwania

C- charakter

C- charakter

A-czynniki pogarszające

A-czynniki pogarszające

R- czynniki łagodzące

R- czynniki łagodzące

T- zastosowane leczenie

T- zastosowane leczenie

Badanie czaszki

Badanie czaszki



Należy zebrać wywiad dotyczący

Należy zebrać wywiad dotyczący

występowania bólu głowy (charakter,

występowania bólu głowy (charakter,

nasilenie, umiejscowienie, czas trwania)

nasilenie, umiejscowienie, czas trwania)

oraz zawrotów głowy.

oraz zawrotów głowy.



Oglądaniem należy ocenić wielkość

Oglądaniem należy ocenić wielkość

czaszki i wzajemne proporcje jej

czaszki i wzajemne proporcje jej

wymiarów.

wymiarów.



Palpacyjnie można ocenić: obecność

Palpacyjnie można ocenić: obecność

nieprawidłowych konturów czaszki,

nieprawidłowych konturów czaszki,

zbadać bolesność na opukiwanie i ucisk

zbadać bolesność na opukiwanie i ucisk

Włosy

Włosy

Wyróżniamy:

Wyróżniamy:

•

łysienie typu męskiego

łysienie typu męskiego

•

łysienie typu rozlanego

łysienie typu rozlanego

•

łysienie plackowate

łysienie plackowate

•

łojotokowe zapalenie skóry

łojotokowe zapalenie skóry

•

Łuszczyca, grzybice „strzygące”

Łuszczyca, grzybice „strzygące”

•

wszawica

wszawica

•

przedwczesne siwienie

przedwczesne siwienie

Łysienie plackowate

Łysienie rozlane

Łysienie typu męskiego

Łuszczyca pospolita głowy

Łojotokowe zapalenie skóry

Twarz

Twarz

W ocenie głowy zwraca się uwagę na wyraz twarzy:

W ocenie głowy zwraca się uwagę na wyraz twarzy:

•

facies hippocratica – blade policzki, silnie zaznaczone

facies hippocratica – blade policzki, silnie zaznaczone

fałdy twarzy, zaostrzony, spiczasty nos, zapadnięte oczy,

fałdy twarzy, zaostrzony, spiczasty nos, zapadnięte oczy,

zimne uszy, twarz bladosina, pokryta silnym potem

zimne uszy, twarz bladosina, pokryta silnym potem

•

twarz maskowata - bez mimiki, sztywna (parkinsonizm)

twarz maskowata - bez mimiki, sztywna (parkinsonizm)

•

twarz nieruchoma – fałdy skóry, czoło wygładzone, mało

twarz nieruchoma – fałdy skóry, czoło wygładzone, mało

elastyczna

elastyczna

•

Twarz księżycowata – zespół i choroba Cushinga

Twarz księżycowata – zespół i choroba Cushinga

•

twarz lwia – nacieki skóry w okolicy czoła, policzków i

twarz lwia – nacieki skóry w okolicy czoła, policzków i

brody

brody

•

mongolizm – twarz okrągła, skośne oczy, czaszka

mongolizm – twarz okrągła, skośne oczy, czaszka

krótkowymiarowa

krótkowymiarowa

•

facies acromegalica – twarz masywna o grubych rysach,

facies acromegalica – twarz masywna o grubych rysach,

wystających łukach brwiowych, dużym nosie, szczęka

wystających łukach brwiowych, dużym nosie, szczęka

dolna wystająca ku przodowi, o mięsistym języku.

dolna wystająca ku przodowi, o mięsistym języku.

Badanie narządu wzroku

Badanie narządu wzroku



W ocenie wstępnej chorego

W ocenie wstępnej chorego

zwracamy uwagę na zaburzenia

zwracamy uwagę na zaburzenia

funkcji oka, które mogą powodować

funkcji oka, które mogą powodować

upośledzoną sprawność poruszania

upośledzoną sprawność poruszania

się, braku możliwości

się, braku możliwości

porozumiewania się za pomocą

porozumiewania się za pomocą

kontaktu wzrokowego, konieczność

kontaktu wzrokowego, konieczność

korzystania z pomocy optycznych

korzystania z pomocy optycznych

( okulary, lupy, soczewki kontaktowe).

( okulary, lupy, soczewki kontaktowe).



Przy zbieraniu wywiadu dotyczącego

Przy zbieraniu wywiadu dotyczącego

narządu wzroku pytamy pacjenta o:

narządu wzroku pytamy pacjenta o:



Dolegliwości ze strony oczu zgłaszane

Dolegliwości ze strony oczu zgłaszane

przez pacjenta (moment pojawienia się

przez pacjenta (moment pojawienia się

dolegliwości, czas trwania, środki

dolegliwości, czas trwania, środki

przynoszące ulgę)

przynoszące ulgę)



Doznane urazy

Doznane urazy



Postawione dotychczas rozpoznania

Postawione dotychczas rozpoznania



Stosowane leczenie

Stosowane leczenie



Występowanie alergii

Występowanie alergii



Obecność innych chorób układowych

Obecność innych chorób układowych



Ból oczu, pogorszenie widzenia,

Ból oczu, pogorszenie widzenia,

wrażliwość na światło

wrażliwość na światło

Badanie ostrości wzroku

Badanie ostrości wzroku



Badanie ostrości wzroku jest podstawowym

Badanie ostrości wzroku jest podstawowym

testem czynnościowym oczu i powinno być

testem czynnościowym oczu i powinno być

wykonywane przy każdym badaniu narządu

wykonywane przy każdym badaniu narządu

wzroku

wzroku



Badanie to przeprowadza się dla każdego oka

Badanie to przeprowadza się dla każdego oka

osobno, rozpoczynając od oka prawego (lub

osobno, rozpoczynając od oka prawego (lub

oka chorego), dbając o staranne zasłonięcie

oka chorego), dbając o staranne zasłonięcie

oka niebadanego ( nie należy uciskać gałki

oka niebadanego ( nie należy uciskać gałki

ocznej)

ocznej)



Bardzo ważne jest aby krawędź każdej

Bardzo ważne jest aby krawędź każdej

przesłony szczelnie przylegała do boku nosa!

przesłony szczelnie przylegała do boku nosa!

cd.

cd.



Do badania ostrości wzroku służą

Do badania ostrości wzroku służą

tablice Snellena

tablice Snellena



Są to tablice ze specjalnie dobranymi czarnymi

Są to tablice ze specjalnie dobranymi czarnymi

znakami zwanymi

znakami zwanymi

optotypami

optotypami

- litery, cyfry,

- litery, cyfry,

pierścienie, haki, łapy, obrazki

pierścienie, haki, łapy, obrazki



U małych dzieci badanie polega na obserwacji czy

U małych dzieci badanie polega na obserwacji czy

dziecko śledzi poruszające się przedmioty oraz czy

dziecko śledzi poruszające się przedmioty oraz czy

potrafi chwycić je w rączkę

potrafi chwycić je w rączkę



Optotypy należy wskazywać kolejno od góry w dół, a

Optotypy należy wskazywać kolejno od góry w dół, a

nie wybiórczo z każdego rzędu czy tez pojedynczo

nie wybiórczo z każdego rzędu czy tez pojedynczo



Ostrość wzroku osoby badanej wyraża się

Ostrość wzroku osoby badanej wyraża się

stosunkiem odległości, w jakiej badany znajduje się

stosunkiem odległości, w jakiej badany znajduje się

od tablicy (d), widząc ten znak, do odległości, z

od tablicy (d), widząc ten znak, do odległości, z

jakiej ten znak widzi oko zdrowe (D)

jakiej ten znak widzi oko zdrowe (D)

Cd.

Cd.



Przy niższej ostrości wzroku badający pokazuje

Przy niższej ostrości wzroku badający pokazuje

pacjentowi własne rozstawione palce z odległości

pacjentowi własne rozstawione palce z odległości

1,5m lub 20-30 cm i poleca mu je liczyć.

1,5m lub 20-30 cm i poleca mu je liczyć.



Przy nierozróżnieniu palców nawet przed okiem

Przy nierozróżnieniu palców nawet przed okiem

przeprowadza się badanie zdolności widzenia ruchu

przeprowadza się badanie zdolności widzenia ruchu



Badający porusza w tym celu ręką przed okiem

Badający porusza w tym celu ręką przed okiem

badanego, z góry na dół lub z boku na bok, pytając o

badanego, z góry na dół lub z boku na bok, pytając o

kierunek ruchu ( trzeba uważać aby badany nie

kierunek ruchu ( trzeba uważać aby badany nie

rozpoznał kierunku ruchy na podstawie wywołanego

rozpoznał kierunku ruchy na podstawie wywołanego

ruchu powietrza)

ruchu powietrza)



Najniższym stopniem zdolności widzenia jest poczucie

Najniższym stopniem zdolności widzenia jest poczucie

światła. Poczucie światła bada się w przyciemnionym

światła. Poczucie światła bada się w przyciemnionym

pokoju, rzucając wiązkę światła na wprost i 4 sektory

pokoju, rzucając wiązkę światła na wprost i 4 sektory

(górny, dolny, przyśrodkowy i boczny). Brak poczucia

(górny, dolny, przyśrodkowy i boczny). Brak poczucia

światła jest równoznaczny z całkowita ślepotą.

światła jest równoznaczny z całkowita ślepotą.

Badanie pola widzenia

Badanie pola widzenia



Pole widzenia jest to zbiór wszystkich

Pole widzenia jest to zbiór wszystkich

punktów w przestrzeni postrzeganych

punktów w przestrzeni postrzeganych

równocześnie z punktem, na którym

równocześnie z punktem, na którym

skierowana jest oś widzenia. Uszkodzenie

skierowana jest oś widzenia. Uszkodzenie

siatkówki, nerwu wzrokowego i drogi

siatkówki, nerwu wzrokowego i drogi

wzrokowej, a także centralnego układu

wzrokowej, a także centralnego układu

nerwowego prowadzi do zmian w polu

nerwowego prowadzi do zmian w polu

widzenia. Orientacyjną metoda badania pola

widzenia. Orientacyjną metoda badania pola

widzenia, służącą do zorientowania się, czy

widzenia, służącą do zorientowania się, czy

nie występują w nim duże ubytki, jest tzw.

nie występują w nim duże ubytki, jest tzw.

konfrontacyjna metoda badania pola

konfrontacyjna metoda badania pola

widzenia.

widzenia.

Konfrontacyjna metoda

Konfrontacyjna metoda

badania pola widzenia

badania pola widzenia



Polega ona na porównaniu pola widzenia

Polega ona na porównaniu pola widzenia

badającego i badanego. Osoby te ustawiają się

badającego i badanego. Osoby te ustawiają się

naprzeciw siebie w odległości 1 m, ich oczy

naprzeciw siebie w odległości 1 m, ich oczy

muszą znajdować się w jednym poziomie, a

muszą znajdować się w jednym poziomie, a

każdy zasłania dłonią oko naprzeciwległe.

każdy zasłania dłonią oko naprzeciwległe.

Pacjent okiem badanym patrzy na znajdujące się

Pacjent okiem badanym patrzy na znajdujące się

przed nim odsłonięte oko badającego,

przed nim odsłonięte oko badającego,

skierowane również na wprost. Badający,

skierowane również na wprost. Badający,

trzymając w jednoimiennej do oka ręce

trzymając w jednoimiennej do oka ręce

kontrastowy przedmiot( np.. Długopis, wacik)

kontrastowy przedmiot( np.. Długopis, wacik)

przesuwa go od obwodu ku centrum, trzymając

przesuwa go od obwodu ku centrum, trzymając

rękę w połowie odległości pomiędzy badanym a

rękę w połowie odległości pomiędzy badanym a

sobą,

sobą,

Cd.

Cd.



Badany informuje o momencie zauważenia

Badany informuje o momencie zauważenia

przedmiotu. Brak równoczesnego spostrzegania

przedmiotu. Brak równoczesnego spostrzegania

przedmiotu przesuwanego w 8 zasadniczych

przedmiotu przesuwanego w 8 zasadniczych

kierunkach ( pionowych, poziomych i skośnych)

kierunkach ( pionowych, poziomych i skośnych)

pozwala na stwierdzenie dużych odchyleń od

pozwala na stwierdzenie dużych odchyleń od

normy.

normy.



Bardziej specjalistyczne i szczegółowe badanie za

Bardziej specjalistyczne i szczegółowe badanie za

pomocą aparatów zwanych

pomocą aparatów zwanych

perymetrami

perymetrami

przeprowadza okulista lub specjalnie przeszkolona

przeprowadza okulista lub specjalnie przeszkolona

pielęgniarka.

pielęgniarka.

Perymetria

Perymetria

jest szczególnie

jest szczególnie

użyteczna w przypadku przewlekłych chorób oczu.

użyteczna w przypadku przewlekłych chorób oczu.

Badanie ciśnienia

Badanie ciśnienia

wewnątrzgałkowego

wewnątrzgałkowego



Prawidłowe ciśnienie gałki ocznej zależy od równowagi

Prawidłowe ciśnienie gałki ocznej zależy od równowagi

pomiędzy wytwarzaniem a odpływem cieczy wodnistej oka.

pomiędzy wytwarzaniem a odpływem cieczy wodnistej oka.



Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego nosi nazwę

Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego nosi nazwę

tonometrii,

tonometrii,

a przyrządy do pomiaru to

a przyrządy do pomiaru to

tonometry

tonometry

.

.

Ciśnienie można mierzyć metodą impresyjną (wgłębiającą)

Ciśnienie można mierzyć metodą impresyjną (wgłębiającą)

lub aplanacyjną (spłaszczającą).

lub aplanacyjną (spłaszczającą).



Wszystkie pomiary ciśnienia śródgałkowego określa się w

Wszystkie pomiary ciśnienia śródgałkowego określa się w

mmHg.

mmHg.



Wskazane jest, zwłaszcza przy tonometrii impresyjnej aby

Wskazane jest, zwłaszcza przy tonometrii impresyjnej aby

powieki, pozbawione były makijażu.

powieki, pozbawione były makijażu.



Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Przy

Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Przy

badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia

badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia

ogólnego

ogólnego

Cd.

Cd.



Orientacyjnym badaniem ciśnienia wewnątrz

Orientacyjnym badaniem ciśnienia wewnątrz

gałkowego i pozwalającego na porównanie

gałkowego i pozwalającego na porównanie

napięcia obu oczy jest badanie palpacyjne,

napięcia obu oczy jest badanie palpacyjne,

podczas którego pacjent patrzy w dół, nie

podczas którego pacjent patrzy w dół, nie

zamykając powiek. Badający układa palce

zamykając powiek. Badający układa palce

wskazujące obu rak na powiece górnej ponad

wskazujące obu rak na powiece górnej ponad

tarczką a palce środkowe obu rąk opiera na czole

tarczką a palce środkowe obu rąk opiera na czole

badanego. Następnie wywiera oboma palcami

badanego. Następnie wywiera oboma palcami

wskazującymi delikatny, naprzemienny ucisk na

wskazującymi delikatny, naprzemienny ucisk na

oko, badając jego napięcie. Ocenę ułatwia

oko, badając jego napięcie. Ocenę ułatwia

porównanie ciśnienia badanego z ciśnieniem w

porównanie ciśnienia badanego z ciśnieniem w

drugim oku pacjenta

drugim oku pacjenta

Badanie osadzenia gałek

Badanie osadzenia gałek

ocznych

ocznych



Osadzenie gałki zmienia się wskutek

Osadzenie gałki zmienia się wskutek

jej przemieszczania ku przodowi, co

jej przemieszczania ku przodowi, co

powoduje wytrzeszcz lub ku tyłowi –

powoduje wytrzeszcz lub ku tyłowi –

zapadnięcie gałki.

zapadnięcie gałki.

Wytrzeszc
z

Cd.

Cd.



Ustawienia gałek ocznych przy patrzeniu w dal

Ustawienia gałek ocznych przy patrzeniu w dal

powinno być równoległe. Nieprawidłowe

powinno być równoległe. Nieprawidłowe

odchylenie jednego z oczu w czasie patrzenia

odchylenie jednego z oczu w czasie patrzenia

na wprost może sugerować zeza.

na wprost może sugerować zeza.



Test Hischberga- Badanie symetrycznego

Test Hischberga- Badanie symetrycznego

ustawienia obu osi gałek ocznych przeprowadza

ustawienia obu osi gałek ocznych przeprowadza

się, kierując na nie z odległości 1 m światło

się, kierując na nie z odległości 1 m światło

latarki i obserwując położenie odblasków

latarki i obserwując położenie odblasków

rogówkowych. Odblask ten powinien znajdować

rogówkowych. Odblask ten powinien znajdować

się w obu oczach dokładnie w tej samej pozycji

się w obu oczach dokładnie w tej samej pozycji

– w środku źrenicy.

– w środku źrenicy.



Innym badaniem umożliwiającym wykrycie

Innym badaniem umożliwiającym wykrycie

zeza jest naprzemienne zakrywanie oczu-

zeza jest naprzemienne zakrywanie oczu-

cover test.

cover test.



Aby przeprowadzić to badanie, należy polecić

Aby przeprowadzić to badanie, należy polecić

badanemu patrzeć przed siebie w jeden punkt,

badanemu patrzeć przed siebie w jeden punkt,

dłonią lub nieprzejrzystą zasłonką zasłania się

dłonią lub nieprzejrzystą zasłonką zasłania się

na przemian prawe i lewe oko. Jeśli gałki nie

na przemian prawe i lewe oko. Jeśli gałki nie

zmieniają swojego ustawienia i nie wykonują

zmieniają swojego ustawienia i nie wykonują

ruchów nastawczych przy naprzemiennym

ruchów nastawczych przy naprzemiennym

zasłanianiu oczu to można stwierdzić

zasłanianiu oczu to można stwierdzić

równoległe ustawienie gałek ocznych.

równoległe ustawienie gałek ocznych.



Rodzaje zeza:

Rodzaje zeza:

•

zez rozbieżny,

zez rozbieżny,

•

zez ku dołowi

zez ku dołowi

•

zez zbieżny

zez zbieżny

•

połączenia, np : zez zbieżny i ku dołowi

połączenia, np : zez zbieżny i ku dołowi

Zez

zbieżny

Zez rozbieżny

Badanie ruchomości gałek

Badanie ruchomości gałek

ocznych

ocznych



Badanie ruchomości oczu sprawdza się

Badanie ruchomości oczu sprawdza się

we wszystkich kierunkach spojrzenia:

we wszystkich kierunkach spojrzenia:

pionowych, poziomych i skośnych. W

pionowych, poziomych i skośnych. W

trakcie tego badania obserwujemy, czy

trakcie tego badania obserwujemy, czy

nie występuje brak ruchomości gałki w

nie występuje brak ruchomości gałki w

kierunku działania mięśni porażonych.

kierunku działania mięśni porażonych.

Należy zwrócić również uwagę, czy nie

Należy zwrócić również uwagę, czy nie

pojawiają się niezamierzone, rytmiczne

pojawiają się niezamierzone, rytmiczne

ruchy oczu charakterystyczne dla

ruchy oczu charakterystyczne dla

oczopląsu.

oczopląsu.

Badanie powiek i rzęs

Badanie powiek i rzęs



Oglądając powieki, należy ocenić symetryczność

Oglądając powieki, należy ocenić symetryczność

szpar powiekowych, jak również zwrócić uwagę

szpar powiekowych, jak również zwrócić uwagę

na ustawienie brzegu wolnego powieki górnej

na ustawienie brzegu wolnego powieki górnej

oraz powieki dolnej. Szczelność zamknięcia

oraz powieki dolnej. Szczelność zamknięcia

szpary powiekowej sprawdza się, polecając

szpary powiekowej sprawdza się, polecając

badanemu zamknąć oczy „jak do snu”;

badanemu zamknąć oczy „jak do snu”;

ewentualna niedomykalność może spowodować

ewentualna niedomykalność może spowodować

groźne w skutkach wysychanie rogówki i

groźne w skutkach wysychanie rogówki i

spojówki. Ocenie podlega także skóra powiek i

spojówki. Ocenie podlega także skóra powiek i

kierunek wzrostu rzęs oraz ich położenie w

kierunek wzrostu rzęs oraz ich położenie w

stosunku do gałki ocznej. Rzęsy powinny być

stosunku do gałki ocznej. Rzęsy powinny być

wolne od wydzieliny.

wolne od wydzieliny.

Cd.

Cd.

Symetria szpary powiekowej:

Symetria szpary powiekowej:

•

opadnięcie powiek symetryczne

opadnięcie powiek symetryczne

•

opadnięcie powiek asymetryczne (porażenie n. III,

opadnięcie powiek asymetryczne (porażenie n. III,

zespół Hornera)

zespół Hornera)

•

poszerzenie szpary powiekowej (porażenie n. VII)

poszerzenie szpary powiekowej (porażenie n. VII)

Powieki:

Powieki:

•

wywinięcie powiek – na zewnątrz

wywinięcie powiek – na zewnątrz

•

wywinięcie powiek – do wewnątrz

wywinięcie powiek – do wewnątrz

entropio

entropio

•

jęczmień (ropne zapalenie mieszka przywłosowego)

jęczmień (ropne zapalenie mieszka przywłosowego)

•

gradówka (zapalenie gruczołu Meiboma)

gradówka (zapalenie gruczołu Meiboma)

•

kępki żółte

kępki żółte

xanthelasma (hiperlipidemia)

xanthelasma (hiperlipidemia)

wywinięcie powiek – na zewnątrz

wywinięcie powiek – do wewnątrz

jęczmień

gradówka

Kępki żółte

Wylew podspojówkowy

Badanie spojówki i

Badanie spojówki i

twardówki

twardówki

Aby zbadać spojówkę powieki dolnej,

Aby zbadać spojówkę powieki dolnej,

należy:

należy:

-odciągnąć dolną powiekę w dół i

-odciągnąć dolną powiekę w dół i

polecić pacjentowi patrzeć w górę.

polecić pacjentowi patrzeć w górę.

Zwraca się uwagę na przekrwienie,

Zwraca się uwagę na przekrwienie,

obecność wybroczyn, wydzieliny

obecność wybroczyn, wydzieliny

(ropnej, śluzowej), ciała obcego.

(ropnej, śluzowej), ciała obcego.

Przy oglądaniu powieki górnej należy

Przy oglądaniu powieki górnej należy

powiekę odwrócić. Technika

powiekę odwrócić. Technika

odwracania powieki górnej: -polecamy

odwracania powieki górnej: -polecamy

pacjentowi patrzeć w dół, nie

pacjentowi patrzeć w dół, nie

zamykając oczu

zamykając oczu

-następnie przytrzymując powiekę

-następnie przytrzymując powiekę

prawą ręką za rzęsy, lekko ściągamy ja

prawą ręką za rzęsy, lekko ściągamy ja

w dół

w dół

-na górną granicę powieki górnej

-na górną granicę powieki górnej

kładziemy szklana pałeczkę, patyczek z

kładziemy szklana pałeczkę, patyczek z

nawiniętym wacikiem lub kciuk lewej

nawiniętym wacikiem lub kciuk lewej

ręki

ręki

-równolegle do szpary powiekowej,

-równolegle do szpary powiekowej,

prawa ręką odciąga się brzeg wolny

prawa ręką odciąga się brzeg wolny

powieki i pociąga go ku górze, przy

powieki i pociąga go ku górze, przy

równoczesnym spychaniu górnego

równoczesnym spychaniu górnego

brzegu powieki ku dołowi

brzegu powieki ku dołowi

Po wykonaniu w ten sposób manewru

Po wykonaniu w ten sposób manewru

odwrócenia powieki, usuwa się spod

odwrócenia powieki, usuwa się spod

niej pałeczkę lub kciuk, przyciskając

niej pałeczkę lub kciuk, przyciskając

lewa ręka rzęsy w celu

lewa ręka rzęsy w celu

unieruchomienia powieki. Następnie

unieruchomienia powieki. Następnie

należy spojówkę przepłukać, a jeśli

należy spojówkę przepłukać, a jeśli

zachodzi taka konieczność, usunąć

zachodzi taka konieczność, usunąć

ciało obce sterylnym gazikiem, zwilżona

ciało obce sterylnym gazikiem, zwilżona

woda destylowaną. Podobnie

woda destylowaną. Podobnie

postępujemy z ciałami obcymi

postępujemy z ciałami obcymi

znajdującymi się w dolnym załamku

znajdującymi się w dolnym załamku

spojówki, które uwidaczniają się po jej

spojówki, które uwidaczniają się po jej

odwróceniu z wynicowaniem załamka.

odwróceniu z wynicowaniem załamka.

Badanie tęczówki

Badanie tęczówki

Badanie tęczówki polega m.in. na

Badanie tęczówki polega m.in. na

obejrzeniu jej barwy, która może być

obejrzeniu jej barwy, która może być

zmieniona w przebiegu stanu zapalnego

zmieniona w przebiegu stanu zapalnego

np. tęczówka niebieska staje się

np. tęczówka niebieska staje się

zielonkawa. Może wystąpić wrodzona

zielonkawa. Może wystąpić wrodzona

różnobarwność

różnobarwność

tęczówki( heterochromia), która polega

tęczówki( heterochromia), która polega

na różnicy w barwie oczu.

na różnicy w barwie oczu.

Badanie odruchów

Badanie odruchów

źrenicznych

źrenicznych

Źrenice powinny być równoległe i

Źrenice powinny być równoległe i

okrągłe Oświetlenie źrenicy jednego

okrągłe Oświetlenie źrenicy jednego

oka latarką, powinno spowodować jej

oka latarką, powinno spowodować jej

zwężenie (reakcja bezpośrednia na

zwężenie (reakcja bezpośrednia na

światło), źrenica w drugim oku powinna

światło), źrenica w drugim oku powinna

zwężać się w takim samym stopniu

zwężać się w takim samym stopniu

(reakcja pośrednia na światło). Drugie

(reakcja pośrednia na światło). Drugie

oko badamy w ten sam sposób.

oko badamy w ten sam sposób.

Badający powinien zanotować obecność

Badający powinien zanotować obecność

reakcji źrenic oraz ocenić, czy ich siła

reakcji źrenic oraz ocenić, czy ich siła

jest jednakowa w obu oczach. Należy

jest jednakowa w obu oczach. Należy

również zwrócić uwagę na kolor

również zwrócić uwagę na kolor

źrenic ,które w pewnych stanach

źrenic ,które w pewnych stanach

patologicznych mogą być mniej czarne

patologicznych mogą być mniej czarne

lub białawe.

lub białawe.

Badanie dna oka

Badanie dna oka

Jest to podstawowe badanie układu

Jest to podstawowe badanie układu

wzrokowego. Określa ono bowiem nie

wzrokowego. Określa ono bowiem nie

tylko zmiany miejscowe, ale również w

tylko zmiany miejscowe, ale również w

dużym stopniu pozwala na ocenę stanu

dużym stopniu pozwala na ocenę stanu

ogólnego chorego. Informacje uzyskane

ogólnego chorego. Informacje uzyskane

z badania dna oka mogą wskazywać na

z badania dna oka mogą wskazywać na

chorobę oczu np. jaskrę.

chorobę oczu np. jaskrę.

Najczęściej badanie dna oka wykonuje

Najczęściej badanie dna oka wykonuje

się przy pomocy wziernikowania

się przy pomocy wziernikowania

bezpośredniego. Polega ono na użyciu

bezpośredniego. Polega ono na użyciu

różnych typów wzierników

różnych typów wzierników

elektrycznych-oftalmoskopów.

elektrycznych-oftalmoskopów.

Oftalmoskop daje w oku bez wady

Oftalmoskop daje w oku bez wady

refrakcji 12-16 krotne powiększenie

refrakcji 12-16 krotne powiększenie

obrazu dna oka, przy polu obserwacji

obrazu dna oka, przy polu obserwacji

obejmującym ok. 10o i pozwala na

obejmującym ok. 10o i pozwala na

dokładną ocenę części centralnej.

dokładną ocenę części centralnej.

Należy poprosić badanego o zdjęcie

Należy poprosić badanego o zdjęcie

okularów, soczewki kontaktowe mogą

okularów, soczewki kontaktowe mogą

pozostać na oczach. Badający powinien

pozostać na oczach. Badający powinien

również zdjąć swoje okulary-pozwala to

również zdjąć swoje okulary-pozwala to

na lepsze ,,zbliżenie” do pacjenta. W

na lepsze ,,zbliżenie” do pacjenta. W

celu korekcji ewentualnej wady

celu korekcji ewentualnej wady

refrakcji badanego i/lub badającego w

refrakcji badanego i/lub badającego w

otwór, przez który obserwowane jest

otwór, przez który obserwowane jest

dno oka, odpowiednim pokrętłem

dno oka, odpowiednim pokrętłem

można wprowadzić soczewki

można wprowadzić soczewki

korekcyjne - skupiające(+) obrazu.

korekcyjne - skupiające(+) obrazu.

Następnie należy poprosić pacjenta o

Następnie należy poprosić pacjenta o

patrzenie w dal. Pokój powinien być

patrzenie w dal. Pokój powinien być

przyciemniony, ułatwia to badanie,

przyciemniony, ułatwia to badanie,

dzięki szerszej źrenicy, w celu

dzięki szerszej źrenicy, w celu

dokładnego badania, źrenicę należy

dokładnego badania, źrenicę należy

rozszerzyć farmakologicznie.

rozszerzyć farmakologicznie.

Badanie przeprowadza się, trzymając

Badanie przeprowadza się, trzymając

wziernik przed własnym okiem i

wziernik przed własnym okiem i

zbliżając się do oka chorego w ten

zbliżając się do oka chorego w ten

sposób, że prawie oko badającego

sposób, że prawie oko badającego

obserwuje dno oka prawego, a lewe-

obserwuje dno oka prawego, a lewe-

lewego oka pacjenta. Aby, zbadać

lewego oka pacjenta. Aby, zbadać

plamkę. Można poprosić pacjenta o

plamkę. Można poprosić pacjenta o

patrzenie w światło oftalmoskopu.

patrzenie w światło oftalmoskopu.

Wadą wziernika jest niewielkie pole

Wadą wziernika jest niewielkie pole

obserwacji, trudna dostępność

obserwacji, trudna dostępność

skrajnego obwodu dna oka oraz

skrajnego obwodu dna oka oraz

dwuwymiarowość obrazu.

dwuwymiarowość obrazu.

Badanie nosa

Badanie nosa

Przy oglądaniu nosa zewnętrznego

Przy oglądaniu nosa zewnętrznego

należy zwrócić uwagę na jego kształt i

należy zwrócić uwagę na jego kształt i

symetrię oraz ruchy skrzydełek nosa

symetrię oraz ruchy skrzydełek nosa

podczas wdechu i wydechu powietrza.

podczas wdechu i wydechu powietrza.

Ocenie podlega skóra nosa, jej

Ocenie podlega skóra nosa, jej

zabarwienie, obrzęk, wykwity i

zabarwienie, obrzęk, wykwity i

bolesność dotykowa. Uniesienie

bolesność dotykowa. Uniesienie

kciukiem czubka nosa ku górze w linii

kciukiem czubka nosa ku górze w linii

pośrodkowej pozwala uwidocznić część

pośrodkowej pozwala uwidocznić część

przednią przegrody nosa, tj. słupek

przednią przegrody nosa, tj. słupek

nosa, a po jego bokach przednie odcinki

nosa, a po jego bokach przednie odcinki

jam nosa, które należy ocenić pod

jam nosa, które należy ocenić pod

kątem obecności wydzieliny.

kątem obecności wydzieliny.

Ocenę drożności przewodów nosa

Ocenę drożności przewodów nosa

można przeprowadzić, badając

można przeprowadzić, badając

intensywność strumienia wydychanego

intensywność strumienia wydychanego

powietrza przez nozdrze przednie,

powietrza przez nozdrze przednie,

przed którym umieszcza się cienki

przed którym umieszcza się cienki

gazik( drugie nozdrze należy zacisnąć

gazik( drugie nozdrze należy zacisnąć

placem). W celu stwierdzenia

placem). W celu stwierdzenia

utrudnienia oddychania przez nos

utrudnienia oddychania przez nos

należy polecić choremu, aby zamknął

należy polecić choremu, aby zamknął

palcami jeden z otworów nosa i

palcami jeden z otworów nosa i

oddychał przez drugi przy zamkniętych

oddychał przez drugi przy zamkniętych

ustach. Możemy również oceniać

ustach. Możemy również oceniać

zdolność odczuwania zapachów,

zdolność odczuwania zapachów,

pacjentowi po zasłonięciu obu oczu i

pacjentowi po zasłonięciu obu oczu i

jednego z otworów nosowych,

jednego z otworów nosowych,

podajemy do wąchania cytrynę lub

podajemy do wąchania cytrynę lub

kawę i prosimy o rozpoznanie tego

kawę i prosimy o rozpoznanie tego

zapachu. Każdy przewód spr.

zapachu. Każdy przewód spr.

oddzielnie.

oddzielnie.

Badanie ucha

Badanie ucha

Należy zebrać wywiad dotyczący

Należy zebrać wywiad dotyczący

problemów ze słuchem i zwrócić uwagę

problemów ze słuchem i zwrócić uwagę

na głuchotę lub niedosłuch jedno- lub

na głuchotę lub niedosłuch jedno- lub

obustronny oraz noszony aparat

obustronny oraz noszony aparat

słuchowy. Jeśli chory słyszy gorzej,

słuchowy. Jeśli chory słyszy gorzej,

powinno się ustalić czas trwania tego

powinno się ustalić czas trwania tego

stanu oraz to, w jakich okolicznościach

stanu oraz to, w jakich okolicznościach

doszło do utraty słuchu. Należy zapytać

doszło do utraty słuchu. Należy zapytać

o występowanie bólu ucha, wydzieliny z

o występowanie bólu ucha, wydzieliny z

ucha, szumów usznych. Podczas

ucha, szumów usznych. Podczas

oglądania i palpacji małżowin usznych

oglądania i palpacji małżowin usznych

ocenia się ich kształt, wielkość,

ocenia się ich kształt, wielkość,

symetrię, obecność wykwitów skórnych

symetrię, obecność wykwitów skórnych

a także bolesność palpacyjną

a także bolesność palpacyjną

małżowiny usznej i bolesność ucha przy

małżowiny usznej i bolesność ucha przy

ucisku skrawek.

ucisku skrawek.

Za małżowiną uszną należy ocenić

Za małżowiną uszną należy ocenić

wrażliwość na ucisk wyrostka

wrażliwość na ucisk wyrostka

sutkowatego. Dla uwidocznienia

sutkowatego. Dla uwidocznienia

zewnętrznego przewodu słuchowego u

zewnętrznego przewodu słuchowego u

dzieci poniżej 3 r.ż pociąga się za płatek

dzieci poniżej 3 r.ż pociąga się za płatek

małżowiny ku dołowi i ku tyłowi, u osób

małżowiny ku dołowi i ku tyłowi, u osób

dorosłych ku górze i ku tyłowi. W

dorosłych ku górze i ku tyłowi. W

zewnętrznym przewodzie słuchowym

zewnętrznym przewodzie słuchowym

często można dostrzec woskowinę, u

często można dostrzec woskowinę, u

chorego z dolegliwościami bólowymi

chorego z dolegliwościami bólowymi

należy zwrócić uwagę na obecność

należy zwrócić uwagę na obecność

wydzieliny i ciał obcych.

wydzieliny i ciał obcych.

Zaawansowane techniki takiego

Zaawansowane techniki takiego

badania wymagają użycia

badania wymagają użycia

instrumentów, np. otoskopu.

instrumentów, np. otoskopu.

Badanie ucha

Badanie ucha

otoskopowe

otoskopowe

Otoskop umożliwia badanie przewodu

Otoskop umożliwia badanie przewodu

słuchowego zewnętrznego oraz błony

słuchowego zewnętrznego oraz błony

bębenkowej, która stanowi element

bębenkowej, która stanowi element

ucha środkowego. Przyrząd ten składa

ucha środkowego. Przyrząd ten składa

się z zestawu wymiennych wzierników

się z zestawu wymiennych wzierników

usznych, wbudowanego źródła światła

usznych, wbudowanego źródła światła

oraz ukł. powiększającego. Podczas

oraz ukł. powiększającego. Podczas

badania prawego ucha otoskop

badania prawego ucha otoskop

powinien być trzymany w prawej ręce,

powinien być trzymany w prawej ręce,

a lewego w lewej. Należy wybrać

a lewego w lewej. Należy wybrać

możliwie największą średnicę

możliwie największą średnicę

wziernika, która będzie pasowała do

wziernika, która będzie pasowała do

przewodu słuchowego zewnętrznego.

przewodu słuchowego zewnętrznego.

Umożliwia to najlepsze oświetlenie.

Umożliwia to najlepsze oświetlenie.

Przewód słuchowy zewnętrzny jest

Przewód słuchowy zewnętrzny jest

zbudowany z części zewnętrznej

zbudowany z części zewnętrznej

chrzęstnej i wewnętrznej kostnej.

chrzęstnej i wewnętrznej kostnej.

Część chrzęstna jest wygięta. Aby

Część chrzęstna jest wygięta. Aby

uzyskać wspólną oś chrzęstnej i

uzyskać wspólną oś chrzęstnej i

kostnej, należy odciągnąć małżowinę

kostnej, należy odciągnąć małżowinę

uszna ku górze i ku tyłowi. Manewr ten

uszna ku górze i ku tyłowi. Manewr ten

umożliwia prawidłowe wprowadzenie

umożliwia prawidłowe wprowadzenie

wziernika wzdłuż osi długiej przewodu

wziernika wzdłuż osi długiej przewodu

słuchowego. Wziernik wprowadza się

słuchowego. Wziernik wprowadza się

bardzo ostrożnie. Nie wolno

bardzo ostrożnie. Nie wolno

wykonywać gwałtownych ruchów,

wykonywać gwałtownych ruchów,

ponieważ ściana przewodu jest bardzo

ponieważ ściana przewodu jest bardzo

wrażliwa i łatwo ją uszkodzić.

wrażliwa i łatwo ją uszkodzić.

Wprowadzenie wziernika powoduje

Wprowadzenie wziernika powoduje

czasem odruchowy kaszel.

czasem odruchowy kaszel.

Przewód słuchowy zewnętrzny ocenia

Przewód słuchowy zewnętrzny ocenia

się pod kątem obecności woskowiny,

się pod kątem obecności woskowiny,

ciał obcych, obrzęku skóry,

ciał obcych, obrzęku skóry,

patologicznej wydzieliny. Jeśli w

patologicznej wydzieliny. Jeśli w

badaniu przeszkadza obecność

badaniu przeszkadza obecność

woskowiny, przewód słuchowy

woskowiny, przewód słuchowy

zewnętrzny należy przepłukać ciepłą

zewnętrzny należy przepłukać ciepłą

wodą. Płukanie wodą jest

wodą. Płukanie wodą jest

przeciwwskazane w następujących

przeciwwskazane w następujących

sytuacjach: perforacja błony

sytuacjach: perforacja błony

bębenkowej, stan po operacji ucha,

bębenkowej, stan po operacji ucha,

przebyty uraz błony bębenkowej lub

przebyty uraz błony bębenkowej lub

przewodu słuchowego zewnętrznego.

przewodu słuchowego zewnętrznego.

Określanie ostrości

Określanie ostrości

słuchu

słuchu

Ostrość słuchu to zdolność słyszenia i

Ostrość słuchu to zdolność słyszenia i

rozpoznawania dźwięków. Badanie słuchu

rozpoznawania dźwięków. Badanie słuchu

może być badaniem subiektywnym lub

może być badaniem subiektywnym lub

obiektywnym. Badanie subiektywne polega na

obiektywnym. Badanie subiektywne polega na

potwierdzeniu przez pacjenta słyszenia poszcz.

potwierdzeniu przez pacjenta słyszenia poszcz.

dźwięków podawanych przez badającego.

dźwięków podawanych przez badającego.

Badanie obiektywne polega na rejestracji

Badanie obiektywne polega na rejestracji

potencjałów elektrycznych w ukł. nerwowym.

potencjałów elektrycznych w ukł. nerwowym.

W najprostszym badaniu subiektywnym ocenia

W najprostszym badaniu subiektywnym ocenia

się słuch mową potoczną, szeptem i stroikami,

się słuch mową potoczną, szeptem i stroikami,

wykorzystując dwie próby: na przewodnictwo

wykorzystując dwie próby: na przewodnictwo

kostne obuuszne-próba Webera, na

kostne obuuszne-próba Webera, na

przewodnictwo powietrzne-próba Rinne a. W

przewodnictwo powietrzne-próba Rinne a. W

pracowni audiologicznej badanie subiektywne

pracowni audiologicznej badanie subiektywne

to audiometria, a badanie obiektywne to

to audiometria, a badanie obiektywne to

tympanometria

tympanometria

.

.

Badanie jamy

Badanie jamy

ustnej

ustnej

Przeprowadzając wywiad należy

Przeprowadzając wywiad należy

zapytać pacjenta o suchość w jamie

zapytać pacjenta o suchość w jamie

ustnej, ból gardła, trudności w

ustnej, ból gardła, trudności w

połykaniu. Podczas oceny jamy ustnej

połykaniu. Podczas oceny jamy ustnej

należy obejrzeć kolejno: przedsionek

należy obejrzeć kolejno: przedsionek

jamy ustnej, dno jamy ustnej, ujście

jamy ustnej, dno jamy ustnej, ujście

ślinianek, stan dziąseł, język,

ślinianek, stan dziąseł, język,

podniebienie i uzębienie. Należy ocenić

podniebienie i uzębienie. Należy ocenić

stan gardła i migdałków

stan gardła i migdałków

podniebiennych. Ocenę migdałków

podniebiennych. Ocenę migdałków

umożliwia delikatne uciśnięcie nasady

umożliwia delikatne uciśnięcie nasady

języka szpatułką. Oglądaniem bada się

języka szpatułką. Oglądaniem bada się

wielkość migdałków, ich symetrię, stan

wielkość migdałków, ich symetrię, stan

błony śluzowej, zwracając uwagę na

błony śluzowej, zwracając uwagę na

obecność nalotów i obrzęku.

obecność nalotów i obrzęku.

Podczas badanie fizykalnego należy

Podczas badanie fizykalnego należy

sprawdzić: ruchomość języka i

sprawdzić: ruchomość języka i

podniebienia miękkiego, obecność śliny,

podniebienia miękkiego, obecność śliny,

barwę błon śluzowych na powierzchni

barwę błon śluzowych na powierzchni

języka i na obu powierzchniach

języka i na obu powierzchniach

policzkowych, błona śluzowa powinna

policzkowych, błona śluzowa powinna

być różowa i gładka. Należy odnotować

być różowa i gładka. Należy odnotować

obecność plam, nalotów. Każda zmiana

obecność plam, nalotów. Każda zmiana

na powierzchni błony śluzowej

na powierzchni błony śluzowej

wewnątrz jamy ustnej, jak:

wewnątrz jamy ustnej, jak:

owrzodzenie, narośl, guzek, brodawka

owrzodzenie, narośl, guzek, brodawka

lub inna obecna dłużej niż 3 tygodnie

lub inna obecna dłużej niż 3 tygodnie

powinna być zgłoszona lekarzowi.

powinna być zgłoszona lekarzowi.

Ocenie podlega również stan uzębienia.

Ocenie podlega również stan uzębienia.

Za gryzienie i żucie pokarmów są

Za gryzienie i żucie pokarmów są

odpowiedzialne zęby, których u osoby

odpowiedzialne zęby, których u osoby

dorosłej powinno być 32(zęby stałe), a

dorosłej powinno być 32(zęby stałe), a

u dzieci 20(zęby mleczne). W wyniku

u dzieci 20(zęby mleczne). W wyniku

próchnicy i urazów może dojść do

próchnicy i urazów może dojść do

utraty uzębienia, które bywa

utraty uzębienia, które bywa

uzupełniane protetycznie. Podczas

uzupełniane protetycznie. Podczas

rozmowy z pacjentem konieczne jest

rozmowy z pacjentem konieczne jest

zwrócenie uwagi na zapach z ust, gdyż

zwrócenie uwagi na zapach z ust, gdyż

wiele problemów zdrowotnych cechuje

wiele problemów zdrowotnych cechuje

specyficzny odor, tzw. fetox ex ore,

specyficzny odor, tzw. fetox ex ore,

wyst. np. w przebiegu ropnych

wyst. np. w przebiegu ropnych

schorzeń stomatologicznych, czy

schorzeń stomatologicznych, czy

zapach acetonu-mogący być objawem

zapach acetonu-mogący być objawem

cukrzycy lub odwodnienia.

cukrzycy lub odwodnienia.

Badanie szyi

Badanie szyi

Oglądaniem i obmacywaniem

Oglądaniem i obmacywaniem

przeprowadza się ocenę ślinianek,

przeprowadza się ocenę ślinianek,

węzłów chłonnych oraz gruczołu

węzłów chłonnych oraz gruczołu

tarczowego. Stojąc za pacjentem i

tarczowego. Stojąc za pacjentem i

pochylając jego głowę do przodu,

pochylając jego głowę do przodu,

palpacyjnie ocenia się powierzchowne

palpacyjnie ocenia się powierzchowne

węzły chłonne: potyliczne, karkowe,

węzły chłonne: potyliczne, karkowe,

zauszne, przeduszne, podżuchwowe,

zauszne, przeduszne, podżuchwowe,

podbródkowe i szyjne wzdłuż mięśnia

podbródkowe i szyjne wzdłuż mięśnia

mostkowo-obojczykowo- sutkowego.

mostkowo-obojczykowo- sutkowego.

Określa się ich bolesność, wielkość,

Określa się ich bolesność, wielkość,

spoistość, przesuwalność względem

spoistość, przesuwalność względem

podłoża i symetrię). Prawidłowo węzły

podłoża i symetrię). Prawidłowo węzły

chłonne są niewyczuwalne, stają się

chłonne są niewyczuwalne, stają się

dostępne palpacyjnie po powiększeniu.

dostępne palpacyjnie po powiększeniu.

Pacjent powinien pochylać głowę do

Pacjent powinien pochylać głowę do

przodu, odchylać do tyłu i na boki, a

przodu, odchylać do tyłu i na boki, a

także rotować ją w obie strony w

także rotować ją w obie strony w

obszarze około180stopni kątowych.

obszarze około180stopni kątowych.

Tarczycę bada się poprzez

Tarczycę bada się poprzez

obmacywanie oraz oglądanie. Po

obmacywanie oraz oglądanie. Po

obejrzeniu tarczycy badający, stojąc z

obejrzeniu tarczycy badający, stojąc z

tyłu siedzącego chorego, układa palce

tyłu siedzącego chorego, układa palce

rąk na obydwu płatach tarczycy. Należy

rąk na obydwu płatach tarczycy. Należy

określić wielkość tarczycy, jej kształt,

określić wielkość tarczycy, jej kształt,

symetrię, powierzchnię (gładka,

symetrię, powierzchnię (gładka,

guzowata), ruchomość, konsystencję

guzowata), ruchomość, konsystencję

(miękka, twarda), bolesność.

(miękka, twarda), bolesność.

Badanie od przodu

Badanie od tyłu