Przedsiębiorstwo sektora

żywnościowego, jego

specyfika, formy i

organizacja

Dr inż. Agnieszka Tul-Krzyszczuk

SGGW Warszawa 2008

Organizacja

- jest pojęciem wieloznacznym



Termin ten wywodzi się od słowa
greckiego „organizo”, co oznacza
tworzenie

uporządkowanych,

harmonijnych całości.



To taka całość, która przyczynia się do
powodzenia samych części [Koźmiński,
Piotrowski, 2002].

U S T A W A

o swobodzie działalności gospodarczej

z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 173, poz.

1807)

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA



To

zarobkowa

działalność

wytwórcza,

budowlana,

handlowa,

usługowa

oraz

poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie
kopalin

ze

złóż,

a

także

działalność

zawodowa,

wykonywana

w

sposób

zorganizowany i ciągły.

PRZEDSIĘBIORCAMI SĄ



Osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki
organizacyjne niebędące

osobą prawną

-

wykonujące

we

własnym

imieniu

działalność gospodarczą.



To także wspólnicy spółki cywilnej w
zakresie

wykonywanej

przez

nich

działalności gospodarczej.

Osoba prawna



To jeden z rodzajów podmiotów

prawa

cywilnego

.



To trwałe zespolenie ludzi i środków
materialnych w celu realizacji określonych
zadań, wyodrębnione w postaci jednostki
organizacyjnej wyposażonej przez prawo
(tj.

przepisy

prawa

cywilnego)

w

osobowość prawną

.

Osoba fizyczna



To

prawne

określenie

człowieka

w

prawie cywilnym

, od chwili urodzenia do

chwili

śmierci,

w

odróżnieniu

od

osób prawnych

.



Osoby fizyczne mają zdolność do czynności
prawnych. Pełną zdolność do czynności
prawnej nabywają po ukończeniu 18 roku życia.



Ograniczona zdolność do czynności prawnej należy
się od 13 roku życia.

Cele organizacji

Wyznaczają jej główny kierunek działania,
z uwzględnieniem:



Roli organizacji



miejsce

w

społeczeństwie,

ogólnie

określona

działalność,

którą

może

wykonywać wśród innych organizacji
tego typu;



misji i zadań.

Misją organizacji

- jest powód jej istnienia,
wyróżniający ją od wszystkich

innych



Można ją opisać w kategoriach:



wyrobów i rynków,



usług i klientów.



Misję przekłada się na zadania, które musi
wykonać organizacja, by zrealizować cel.

KLASYFIKACJE PRZEDSIĘBIORSTW



KRYTERIA PRAWNE



osoby fizyczne (tj. prywatne),



osoby prawne (tj. spółki i inne podmioty).



FORMA ORGANIZACYJNA



państwowe,



spółdzielcze,



spółki,



przedsiębiorstwa indywidualnych osób
fizycznych.

KRYTERIA WŁASNOŚCIOWE



państwowe,



spółdzielcze,



komunalne (przedsiębiorstwa
państwowe przekazane samorządom
terytorialnym),



prywatne,



mieszane.

RODZAJ PROWADZONEJ

DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ



Przemysłowe

(produkcyjne,

wytwarzające dobra materialne)



Usługowe (świadczące usługi

materialne i niematerialne)

:



handlowe,



transportowe,



budowlane,



hotelarskie i gastronomiczne.



bankowe, ubezpieczeniowe, itp..



Mieszane

Przedsiębiorstwa mieszane:



Produkcyjno - usługowe;



Produkcyjno - handlowe;



Produkcyjno - handlowo – usługowe;



Przemysłowo - rolnicze;



Badawczo – usługowe.

Przedsiębiorstwa:

Liczba
zatrudniony

ch

Roczny obrót

nie

przekraczają

cy

równowartości

w zł (mln euro)

Suma

aktywów

nie

przekraczając

a

równowartości

w zł (mln

euro)

Mikroprzedsiębior

stwo

1-9

2

2

Małe

przedsiębiorstw
o

10-49

2-10

10

Średnie

przedsiębiorstw
o

50-250

50

43

Duże

przedsiębiorstw
o

> 250

> 50

> 43

Klasyfikacja podmiotów gospodarczych

– WIELKOŚĆ

PRZEDSIĘBIORSTWO

INDYWIDUALNE



Prowadzi

działalność

we

własnym

imieniu i na własny rachunek.



Sposób funkcjonowania przedsiębiorstwa
jest sprawą właściciela.



Ponosi pełną odpowiedzialność całym
swoim majątkiem osobistym za te
zobowiązania,

które

zaciąga

jako

przedsiębiorca.

Każdy wierzyciel może żądać zaspokojenia swoich
należności z całego jego majątku, w tym także ze

składników przedsiębiorstwa

SPÓŁKA



Jest formą prawną współdziałania jednej,
dwóch lub więcej osób (prawnych lub
fizycznych).



Wyjątek stanowi tu spółka kapitałowa,
której wszystkie udziały (Sp. z o.o.) albo
akcje (S.A.) mogą należeć do jednego
wspólnika albo akcjonariusza.

Ryc. Szczegółowa klasyfikacja spółek

– formy organizacyjne

Spółk

i

Spółka

cywilna

Spółki

handlow

e

Spółki

osobowe

(osoby

fizyczne)

Spółki

kapitałowe

(osoby

prawne)

Spółk

a

jawna

(Sp.j.)

Spółka

partners-

ka

(Sp.p.)

Spółka

komandy-

towa

(Sp.K.)

Spółka

komandyto
wo-akcyjna

(S.K.A.)

Spółka

z ograniczoną

odpowiedzialn

oś-cią (Sp. z

o.o.)

Spółka

akcyjn

a

(S.A.)

CECHY SPÓŁEK OSOBOWYCH



brak osobowości prawnej,



wspólnicy reprezentują spółkę (co do zasady, bo np. w

spółce partnerskiej może zostać powołany do tego zarząd),



istnieje stała więź między wspólnikami,



wspólnicy muszą być ujawnieni



Wyjątek: np. komandytariusze, jeśli nie chcą ponosić pełnej

odpowiedzialności za zobowiązania spółki, nie powinni być

ujawniani w firmie spółki),



wspólnicy wnoszą wkłady,



nieograniczona i solidarna odpowiedzialność osobistym

majątkiem wspólników za zobowiązania spółki



Wyjątek: np. akcjonariusze w spółce komandytowo-akcyjnej

nie odpowiadają za zobowiązania spółki,



wspólnicy pracują na rzecz spółki (nie wszyscy mają taki

obowiązek, czasem wystarczy wniesienie wkładów w

odpowiedniej wysokości),



uproszczona księgowość.

CECHY SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH



Rodzaj

spółki

handlowej,

w

której

najważniejszym elementem jest jej majątek

(kapitał).



Od spółek osobowych odróżnia je:



zmienny kapitał i skład osobowy,



posiadanie osobowości prawnej,



skierowanie odpowiedzialności za zobowiązania

spółki na samą spółkę,



wyodrębnienie majątku spółki,



prowadzenie spraw spółki pośrednio przez

wspólników



ukształtowanie praw i obowiązków wspólników

wobec spółki w sposób zróżnicowany.

SPÓŁKI Z UDZIAŁEM

ZAGRANICZNYM

Wyróżnia się wspólne przedsięwzięcia:



O charakterze narodowym - partnerzy

pochodzą z tego samego kraju,



Zagraniczne - partnerzy z różnych krajów

bez udziału kraju organizującego,



Międzynarodowe - partnerzy pochodzą z

różnych krajów, w tym z kraju, gdzie

wspólne przedsięwzięcie ma swoją siedzibę,



Mieszane - zagraniczne przedsiębiorstwa i

rząd kraju, gdzie znajduje się siedziba

wspólnego przedsięwzięcia.



Do określenia wspólnych międzynarodowych

przedsięwzięć używa się angielskiej nazwy
joint venture - co oznacza wspólne ryzyko
czy też wspólną jednostkę gospodarczą

.

Joint venture określane jest też jako zespół

trzech elementów:



Forma prawna wspólnych przedsiębiorstw w Polsce

ma postać Sp. z o.o. lub S.A.

WSPÓLNA FIRMA

WSPÓLNY CEL

WSPÓLNY ZYSK



SPÓŁKA HOLDINGOWA

Organizacja grupująca różne samodzielne pod względem
prawnym podmioty gospodarcze w sposób mniej lub
bardziej wyraźny powiązane ze sobą, przy czym jeden z
podmiotów ma w tym powiązaniu pozycję dominującą i
podporządkowuje sobie pozostałe.

Istotą holdingu jest:



zarządzanie przez jedną organizację innymi podmiotami



kontrolowanie

działalności

dzięki

zależnościom

kapitałowym lub personalnym.

Holding jest zatem formą kumulacji

kapitału

.

Holding

spółek kapitałowych



Polega na stworzeniu piętrowego systemu
własności kapitału.



np. spółka "matka" posiada większość
udziałów w kilku spółkach "córkach",
które

z

kolei

posiadają

udziały

większościowe w spółkach najniższego
piętra zarządzania.

Polskie holdingi



Grupa BOT S.A.



Katowicki Holding Węglowy S.A.



Kulczyk Holding S.A.



Kolporter Holding S.A.



Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz Spółka A

kcyjna Holding



KGHM

Polska Miedź S.A



Poland Pasador Holding



Emperia Holding S.A.

SPÓŁKA CICHA

Rodzaj spółki osobowej, w której występuje:



kupiec

wyłącznie

upoważniony

do

reprezentowania spółki



tzw. wspólnik cichy, który nie odpowiada
za zobowiązania spółki, ale uczestniczy w
zyskach i stratach w sposób określony w
umowie.

KONCERN



To

forma

organizacji

skupiającej

przedsiębiorstwa o odrębnej osobowości

prawnej należące do jednego właściciela;



Powstaje na skutek koncentracji

kapitału

,

a

jego

następstwem

może

być

ograniczenie

konkurencji

.



Jest to forma funkcjonowania będącego

zmową producentów;



Zespół

o

odrębnie

działającym

przedsiębiorstwie należącym do jednego

właściciela.

Koncerny międzynarodowe w Polsce

PANEUROPEJSKIE FORMY

PRZEDSIĘBIORSTW



Unia

Europejska

zmierza

do

ujednolicenia większości uregulowań na
obszarze wspólnego rynku, również w
zakresie form organizacyjno-prawnych
przedsiębiorstw.



W

dalszej

perspektywie

można

oczekiwać, że powstanie wspólnotowy
kodeks spółek handlowych.

W prawie europejskim
uregulowane są następujące formy
paneuropejskie:



spółka europejska (SE),



europejskie zgrupowanie interesów

gospodarczych (EZIG),



spółdzielnia europejska (SCE),



europejska spółka prywatna (ESP),



europejska spółka wzajemna,



stowarzyszenie europejskie,



przedsiębiorstwo zbiorowego

inwestowania w zbywalne papiery
wartościowe.



Dziękuję za uwagę