Historia piłki siatkowej

1895

William G. Morgan, dyrektor YMCA

(Chrześcijańskiego Stowarzyszenia

Młodzieży Męskiej) w miejscowości

Holyooke stworzył grę, którą nazwał

„Minonette”.
Polegała ona na przebijaniu piłki nad siatką i

miała stanowić alternatywę dla koszykówki

- mając na uwadze osoby trochę mniej

sprawne fizycznie, którym koszykówka może

sprawiać kłopot, połączył elementy

koszykówki, tenisa, baseballa i piłki ręcznej.

Wiliam G. Morgan

Urodził się w 22.01.1870 roku w Lockport,

NY /zm. 27.12.1942/ studiował w

Springfield College w stanie

Massachusetts / James Naismith /wymyślił

w 1891 r. koszykówkę/.
Morgan spędził swoje pierwsze lata po

ukończeniu studiów w Auburn (Maine)

YMCA.
Następnie został dyrektorem fizycznej

edukacji na Holyoke YMCA.

1896

Publicznie zademonstrowano grę w Springfield,

podczas konferencji dyrektorów wychowania

fizycznego YMCA.
W wersji Williama G. Morgana boisko miało

wymiary 15 x 7,5 metra, a siatka była

zawieszona na wysokości 198 cm. Zawodnicy

mieli - podobnie jak w tenisie - dwie próby

serwisowe. Gra niezwykle się spodobała, a jeden

z dyrektorów Alfred T. Holstead zaproponował w

1900 r. dla gry wymyślonej przez Morgana

nazwę volley ball (latająca piłka) i ta nazwa

została przyjęta (od 1952 r. volleyball).

1897

W roku 1897 w oficjalnym podręczniku
ligi sportowej północnoamerykańskiego
YMCA ukazały się po raz pierwszy
sprecyzowane zasady gry -
nieograniczona liczba zawodników,
możliwość dryblowania, prawo do
powtarzania nieudanego serwu,
dowolna liczba uderzeń piłki przez
jeden zespół.

Rozwój siatkówki

Ogromny wpływ na popularyzację siatkówki

na całym świecie miała organizacja YMCA.

Już w 1900 r. w siatkówkę grano w Kanadzie,

w 1905 na Kubie, 1909 w Portoryko .

Niewiele później znano ją też w Ameryce

Południowej i Azji. Do Chin i Japonii

"przenieśli" siatkówkę przedstawiciele

YMCA Max Exner i Howard Crokner.
W roku 1913 r. w Manilli rozegrano pierwszy

międzynarodowy turniej z udziałem Japonii,

Chin i Filipin.

Do Europy siatkówka dotarła za
pośrednictwem YMCA, wraz z wkroczeniem
do Europy żołnierzy armii amerykańskiej w
czasie I wojny światowej, jej wojska
przywiozły 16 000 piłek.
Najpierw stała się popularna we Francji,
następnie w 1919 r. dotarła do Czechosłowacji
i Polski, a potem do krajów bałtyckich i ZSRR.
W Polsce pokaz tej gry odbył się w 1919 w
Warszawie, a w 1920r. w Łodzi
zorganizowano pierwsze szkolne zawody. 

.  W 1922 r. działacze YMCA podjęli starania

by volley ball został wlączony do programu
Igrzysk Olimpijskich w Paryżu w 1924 r.,
motywując to wzrostem popularności tej
gry na całym świecie.
Propozycja niestety została odrzucona, a na
olimpijską szansę trzeba było czekać
następnych 60 lat.
W Paryżu jednak odbył się turniej pokazowy.

W 1947 r. w Paryżu zostaje powołana do

życia Międzynarodowa Federacja Piłki

Siatkowej - FIVB.
Pierwszym prezesem zostaje wybrany Paul

Libaud, a jednym z wiceprezesów zostaje

Polak Zygmunt Nowak.
Członkami-założycielami federacji jest 14

państw: Belgia, Brazylia, Czechosłowacja,

Egipt, Francja, Holandia, Włochy,

Jugosławia, Polska, Portugalia, Rumunia,

USA, Urugwaj i Węgry.

W 1949 zorganizowano pierwsze

Mistrzostwa Świata mężczyzn, a w 1952

Mistrzostwa Świata kobiet.
Mistrzostwa Europy mężczyzn

wprowadzono do kalendarza w 1948, a

Mistrzostwa Europy kobiet w 1949.
Do programu olimpijskiego siatkówka

(zarówno w wydaniu kobiet, jak i

mężczyzn) weszła w 1964, podczas

Letnich Igrzysk Olimpijskich w Tokio.

Od 1990 roku odbywają się rozgrywki

Ligi Światowej. Odpowiednikiem

rywalizacji wśród kobiet jest od 1993

roku turniej World Grand Prix.

W plebiscycie FIVB na najlepszą

siatkarkę dwudziestego wieku została

Kubanka Regla Torres, a zawodnikiem

Amerykanin Karch Kiraly.
Najlepszym męskim zespołem wybrano

Włochy - trzykrotnego mistrza świata z

lat 1990-98. Wśród kobiet taki tytuł

otrzymały siatkarki japońskie (1960-64).

Siatkówka w Polsce

Pierwszy publiczny pokaz siatkówki w Polsce miał

miejsce w Warszawie w 1919 r., a rok później w Łodzi

rozegrano pierwszy turniej drużyn szkolnych.
W pierwszych latach uprawiano ją głównie w

szkołach, a gra nosiła kilka popularnych nazw takich

jak: "przebijanka", "latająca piłka" czy "dłoniówka".
Spopularyzowali ją w naszym kraju głównie

instruktorzy YMCA .
Jedna z pierwszych sekcji siatkarskich powstała w

klubie Śmiały utworzonym przy gimnazjum im.

Giżyckiego w Warszawie. Potem zaczęto rozgrywać
regularne rozgrywki międzyszkolne.

Od 1923 r. rozpoczął się dynamiczny rozwój siatkówki.
Powstały pierwsze sekcje siatkarskie i kluby.
W Warszawie utworzono zespoły - Orzeł Biały, Orkan,

13 Drużyna Harcerska.
Potem kluby tworzono także w innych większych

miastach.
W Warszawie na bazie Orkana powstał AZS, utworzono

także drużyny takie jak: Polonia, YMCA,

Warszawianka, Zieloni, Victoria.
W Łodzi powstał Harcerski Klub Sportowy, YMCA, Tur,

Absolwenci, ŁKS a w Krakowie YMCA i Cracovia.

Kluby powstawały także we Lwowie, Białymstoku,

Lublinie, Poznaniu i wielu innych miastach.
Postanowiono uregulować sprawy organizacyjne i

doprowadzić do powstania rozgrywek centralnych.

W 1925 r. Polski Związek Palanta zmienił nazwę
na Polski Związek Palanta i Gier Ruchowych (od
1926 Polski Związek Gier Ruchowych) i
zajmował się sześcioma grami zespołowymi:
oprócz siatkówki także koszykówką, rugby,
palantem, hazeną i szczypiorniakiem.
W 1928 r. ten związek przekształcił się w Polski
Związek Gier Sportowych, a jego siedzibę
przeniesiono z Katowic do Warszawy. Na czele
związku stanął Tadeusz Chrapowicki, a rok 1928
uznaje się za kluczową dla polskiej siatkówki
datę oficjalnych narodzin siatkarskiego związku.

W 1928 roku Łódź i Warszawa
zorganizowały mistrzostwa swoich miast,
doszło także do spotkania reprezentacji
Łodzi i Warszawy zarówno wśród mężczyzn
jak i kobiet.
W 1929 r. zostały zorganizowane w
Warszawie I mistrzostwa Polski w
siatkówce. Wśród kobiet zwyciężył zespół
AZS Warszawa, wśród mężczyzn najlepsi
okazali się siatkarze YMCA Łódź.

Duży wpływ na rozwój polskiej siatkówki miały

liczne kontakty międzynarodowe. Jako pierwsi

spotkania zaczęli rozgrywać harcerze.
W 1923 r. 13 Warszawska Drużyna Harcerska

wygrała turniej zorganizowany w Kopenhadze,

gdzie pokonała skautów z USA, Francji i

Czechosłowacji.
Drużyny klubowe od 1930 r. dość często

utrzymywały kontakty z zespołami

zagranicznymi.
W Krakowie YMCA grała w 1930 r. z YMCA

Praga, wygrywając 2:1.
W tym samym roku w Czechosłowacji były

zespoły AZS Warszawa i krakowskiej YMCA.
W 1931 r. AZS zagrał w Warszawie z mistrzem

Łotwy US Ryga wygrywając 2:1.

Na początku lat trzydziestych jedną z najlepszych
drużyn w Europie był Kalev Tallin. W 1932 r. ten
zespół przyjechał do Polski, co było sporym
wydarzeniem w naszej siatkówce. Estończycy
pokonali najlepsze polskie drużyny: AZS Warszawa i
Polonię. Od Estończyków polskie zespoły wiele się
nauczyły, to był zespół o niespotykanej wówczas
dyscyplinie taktycznej, prezentował uporządkowany
system gry (tzw. System par). Zespoły z Łotwy i
Estonii często przyjeżdżały przed wojną do Polski.
W kwietniu 1937 r. doszło do wielkiego oficjalnego
turnieju kobiet z udziałem najlepszych drużyn krajów
bałtyckich. Wygrała ten turniej reprezentacja
Warszawy (oparta na siatkarkach AZS) przed
reprezentacją Rygi i estońskim zespołem ASK Tartu.

Polski Związek Gier Sportowych został w 1936

r. przemianowany na Polski Związek Piłki

Ręcznej.
Skupiał wszystkie gry sportowe, w których

posługiwano się rękami.
W tamtym czasie nie było takiej specjalizacji

jak obecnie i siatkarze z powodzeniem udzielali

się także w koszykówce, szczypiorniaku a także

w sportach typowo indywidualnych.

W siatkówce klubowej w latach międzywojennych

dominowały zespoły z Łodzi i Warszawy.
Wśród pań w rywalizacji o mistrzostwo kraju

dominowały siatkarki AZS Warszawa. Tylko raz,

w 1937 roku tytuł przypadł zawodniczkom HKS

Łódź. Z tymi drużynami rywalizowały zespoły

YMCA Kraków, AZS Wilno, AZS Lwów czy Olsza

Kraków.

Wśród panów nie było zespołów,

które dominowałyby aż tak bardzo. Mistrzostwo

przypadało siatkarzom z Łodzi (YMCA, ŁKS),

Warszawy (AZS, Polonia), ale także Sokoła Lwów,

AZS Wilno czy Cracovii Kraków.
Początkowo grano na otwartym powietrzu, ale już

od 1937 r. turnieje mistrzowskie były rozgrywane

w hali.

W listopadzie 1945 r. odbyło się pierwsze

powojenne zebranie delegatów okręgowych

związków Polskiego Związku Piłki Ręcznej.
W czasie zebrania postanowiono wznowić

rozgrywki o mistrzostwo Polski, które

rozegrano już w zimie w 1946 r.
Pierwszymi powojennymi mistrzami kraju

zostały siatkarki Warty Poznań i siatkarze

Społem Warszawa.

W 1956 r. w kraju nastąpiła "polityczna

odwilż" i pozwolono na reaktywowanie

związków sportowych.
Ponowna reorganizacja polskiego sportu

spowodowała, że 30 czerwca 1957 r.

zwołano Krajową Konferencję

Sprawozdawczo-Wyborczą Piłki Siatkowej.
Na tej Konferencji podjęto decyzję o

powołaniu do życia samodzielnego związku

sportowego, któremu nadano nazwę Polski

Związek Piłki Siatkowej (PZPS). Pierwszym

prezesem został Eugeniusz Krotkiwski.

Reprezentacja polskich siatkarek

pierwszy mecz rozegrała w Warszawie
14 lutego 1948, pokonując
Czechosłowację 3:1.

Reprezentacja siatkarzy

zadebiutowała na arenie
międzynarodowej także z
Czechosłowacją w Warszawie 28 lutego
1948, przegrywając 2:3.

Sukcesy polskiej PS

Reprezentacja mężczyzn zdobyła złoty

medal Igrzysk Olimpijskich (Montreal 1976

r.) a także Mistrzostwo Świata (Meksyk

1974 r.) i srebrny(Japonia 2006) . Polacy

zdobywali również srebrny medal Pucharu

Świata (Praga, 1973 r.). Na mistrzostwach

Europy nasi siatkarze zdobyli jeden złoty

(Stambuł 2009), pięciokrotnie srebrne

medale (Belgrad 1975 r., Helsinki 1977 r.,

Paryż 1979 r., Sofia 1981 r., Berlin 1983 r.)

oraz brązowy medal (Stambuł 1967 r.).

Kobieca reprezentacja dwukrotnie zdobyła

brązowe medale olimpijskie (Tokio 1964 r. oraz

Mexico 1968 r.).
Polki stawały również na podium Mistrzostw

Świata - zdobywając srebrny medale (Moskwa

1952 r.) oraz dwa brązowe (Paryż 1956 r. i

Moskwa 1962 r.).
Największe sukcesy nasze siatkarki odnosiły w

Mistrzostwach Europy. Zdobyły złoty medal

(Ankara 2003 r.) i obroniły tytuł mistrzyń Europy

dwa lata później. (Chorwacja 2005 r.), cztery

srebrne medale (Sofia 1950 r., Paryż 1951 r.,

Konstanca 1963 r. i Izmir 1967 r.) oraz pięć

brązowych (Praga 1949 r., Bukareszt 1955 r.,

Praga 1958 r., Reggio Emilia 1971 r. i Łódź

2009).

Mistrzowie Polski w

Siatkówce

1929 YMCA Łódź AZS Warszawa

1930 AZS Warszawa AZS Warszawa

1931 ŁKS Łódź AZS Warszawa

1932 ŁKS Łódź AZS Warszawa

1933 Cracovia Kraków AZS Warszawa

1934 AZS Warszawa AZS Warszawa

1936 AZS Warszawa AZS Warszawa

1937 Polonia Warszawa HKS Łódź

1938 AZS Wilno AZS Warszawa

1939 Sokół Lwów AZS Warszawa

1946 SKS Społem Warszawa Warta Poznań

1947 AZS Warszawa AZS Warszawa

1948 AZS Wrocław AZS Warszawa

1949 AZS Warszawa Chemia Łódź

1950 AZS Wrocław Unia Łódź

1952 AZS Warszawa AZS Warszawa

1953 AZS Warszawa Kolejarz Gdańsk

1952 AZS Warszawa AZS Warszawa

1953 AZS Warszawa Kolejarz Gdańsk

1954 AZS AWF Warszawa Kolejarz Gdańsk

1955 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa

1956 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa

1957 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa

1958 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa

1959 AZS AWF Warszawa Wisła Kraków

1960 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa

1961 AZS AWF Warszawa Legia Warszawa

1962 Legia Warszawa AZS AWF Warszawa

1963 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa

1964 Legia Warszawa AZS AWF Warszawa

1965 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa

1966 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa

1967 Legia Warszawa Wisła Kraków

1968 AZS AWF Warszawa Start Łódź

1969 Legia Warszawa Wisła Kraków

1970 Legia Warszawa Wisła Kraków

1971 Resovia Rzeszów Start Łódź

1972 Resovia Rzeszów Start Łódź

1973 AZS Olsztyn Start Łódź

1974 Resovia Rzeszów Płomień Sosnowiec

1975 Resovia Rzeszów Płomień Sosnowiec

1976 AZS Olsztyn ChKS Łódź

1977 Płomień Sosnowiec Start Łódź

1978 AZS Olsztyn Czarni Słupsk

1979 Płomień Sosnowiec Płomień Sosnowiec

1980 Gwardia Wrocław Płomień Sosnowiec

1981 Gwardia Wrocław Płomień Sosnowiec

1982 Gwardia Wrocław Wisła Kraków

1983 Legia Warszawa ŁKS Łódź

1984 Legia Warszawa Wisła Kraków

1985 Stal Stocznia Szczecin Czarni Słupsk

1986 Stal Stocznia Szczecin Czarni Słupsk

1987 Resovia Rzeszów Czarni Słupsk

1988 Hutnik Kraków BKS Stal Bielsko-Biała

1989 AZS Częstochowa BKS Stal Bielsko-Biała

1990 AZS Olsztyn BKS Stal Bielsko-Biała

1991 AZS Olsztyn BKS Stal Bielsko-Biała

1992 AZS Olsztyn Czarni Słupsk

1993 AZS Częstochowa Pałac Bydgoszcz

1994 AZS Częstochowa Komfort Police

1995 AZS Częstochowa Chemik Police

1996 Kazimierz Płomień Sosnowiec BKS Stal Bielsko-Biała

1997 Yawal AZS Częstochowa Augusto Kalisz

1998 Mostostal Kędzierzyn-Koźle Augusto Kalisz

1999 Yawal Jurajska AZS Częstochowa Nafta Gaz Piła

2000 Mostostal Azoty Kędzierzyn-Koźle Nafta Gaz Piła

2001 Mostostal Azoty Kędzierzyn-Koźle Nafta Gaz Piła

2002 Mostostal Azoty Kędzierzyn-Koźle Nafta Gaz Piła

2003 Mostostal Azoty Kędzierzyn-Koźle BKS Stal Bielsko-Biała

2004 Ivett Jastrzębie Borynia BKS Stal Bielsko-Biała

2005 Skra Bełchatów Winiary Kalisz

2006 Skra Bełchatów MKS Muszynianka Fakro Muszyna
2007 Skra Bełchatów SSK Winiary Kalisz
2008 Skra Bełchatów MKS Muszynianka Fakro Muszyna

2009 Skra Bełchatów MKS Muszynianka Fakro Muszyna