Historia piłki siatkowej
Historia piłki siatkowej
1895
William G. Morgan, dyrektor YMCA
(Chrześcijańskiego Stowarzyszenia
Młodzieży Męskiej) w miejscowości
Holyooke stworzył grę, którą nazwał
„Minonette”.
Polegała ona na przebijaniu piłki nad siatką i
miała stanowić alternatywę dla koszykówki
- mając na uwadze osoby trochę mniej
sprawne fizycznie, którym koszykówka może
sprawiać kłopot, połączył elementy
koszykówki, tenisa, baseballa i piłki ręcznej.
Wiliam G. Morgan
Urodził się w 22.01.1870 roku w Lockport,
NY /zm. 27.12.1942/ studiował w
Springfield College w stanie
Massachusetts / James Naismith /wymyślił
w 1891 r. koszykówkę/.
Morgan spędził swoje pierwsze lata po
ukończeniu studiów w Auburn (Maine)
YMCA.
Następnie został dyrektorem fizycznej
edukacji na Holyoke YMCA.
1896
Publicznie zademonstrowano grę w Springfield,
podczas konferencji dyrektorów wychowania
fizycznego YMCA.
W wersji Williama G. Morgana boisko miało
wymiary 15 x 7,5 metra, a siatka była
zawieszona na wysokości 198 cm. Zawodnicy
mieli - podobnie jak w tenisie - dwie próby
serwisowe. Gra niezwykle się spodobała, a jeden
z dyrektorów Alfred T. Holstead zaproponował w
1900 r. dla gry wymyślonej przez Morgana
nazwę volley ball (latająca piłka) i ta nazwa
została przyjęta (od 1952 r. volleyball).
1897
W roku 1897 w oficjalnym podręczniku
ligi sportowej północnoamerykańskiego
YMCA ukazały się po raz pierwszy
sprecyzowane zasady gry -
nieograniczona liczba zawodników,
możliwość dryblowania, prawo do
powtarzania nieudanego serwu,
dowolna liczba uderzeń piłki przez
jeden zespół.
Rozwój siatkówki
Ogromny wpływ na popularyzację siatkówki
na całym świecie miała organizacja YMCA.
Już w 1900 r. w siatkówkę grano w Kanadzie,
w 1905 na Kubie, 1909 w Portoryko .
Niewiele później znano ją też w Ameryce
Południowej i Azji. Do Chin i Japonii
"przenieśli" siatkówkę przedstawiciele
YMCA Max Exner i Howard Crokner.
W roku 1913 r. w Manilli rozegrano pierwszy
międzynarodowy turniej z udziałem Japonii,
Chin i Filipin.
Do Europy siatkówka dotarła za
pośrednictwem YMCA, wraz z wkroczeniem
do Europy żołnierzy armii amerykańskiej w
czasie I wojny światowej, jej wojska
przywiozły 16 000 piłek.
Najpierw stała się popularna we Francji,
następnie w 1919 r. dotarła do Czechosłowacji
i Polski, a potem do krajów bałtyckich i ZSRR.
W Polsce pokaz tej gry odbył się w 1919 w
Warszawie, a w 1920r. w Łodzi
zorganizowano pierwsze szkolne zawody.
. W 1922 r. działacze YMCA podjęli starania
by volley ball został wlączony do programu
Igrzysk Olimpijskich w Paryżu w 1924 r.,
motywując to wzrostem popularności tej
gry na całym świecie.
Propozycja niestety została odrzucona, a na
olimpijską szansę trzeba było czekać
następnych 60 lat.
W Paryżu jednak odbył się turniej pokazowy.
W 1947 r. w Paryżu zostaje powołana do
życia Międzynarodowa Federacja Piłki
Siatkowej - FIVB.
Pierwszym prezesem zostaje wybrany Paul
Libaud, a jednym z wiceprezesów zostaje
Polak Zygmunt Nowak.
Członkami-założycielami federacji jest 14
państw: Belgia, Brazylia, Czechosłowacja,
Egipt, Francja, Holandia, Włochy,
Jugosławia, Polska, Portugalia, Rumunia,
USA, Urugwaj i Węgry.
W 1949 zorganizowano pierwsze
Mistrzostwa Świata mężczyzn, a w 1952
Mistrzostwa Świata kobiet.
Mistrzostwa Europy mężczyzn
wprowadzono do kalendarza w 1948, a
Mistrzostwa Europy kobiet w 1949.
Do programu olimpijskiego siatkówka
(zarówno w wydaniu kobiet, jak i
mężczyzn) weszła w 1964, podczas
Letnich Igrzysk Olimpijskich w Tokio.
Od 1990 roku odbywają się rozgrywki
Ligi Światowej. Odpowiednikiem
rywalizacji wśród kobiet jest od 1993
roku turniej World Grand Prix.
W plebiscycie FIVB na najlepszą
siatkarkę dwudziestego wieku została
Kubanka Regla Torres, a zawodnikiem
Amerykanin Karch Kiraly.
Najlepszym męskim zespołem wybrano
Włochy - trzykrotnego mistrza świata z
lat 1990-98. Wśród kobiet taki tytuł
otrzymały siatkarki japońskie (1960-64).
Siatkówka w Polsce
Pierwszy publiczny pokaz siatkówki w Polsce miał
miejsce w Warszawie w 1919 r., a rok później w Łodzi
rozegrano pierwszy turniej drużyn szkolnych.
W pierwszych latach uprawiano ją głównie w
szkołach, a gra nosiła kilka popularnych nazw takich
jak: "przebijanka", "latająca piłka" czy "dłoniówka".
Spopularyzowali ją w naszym kraju głównie
instruktorzy YMCA .
Jedna z pierwszych sekcji siatkarskich powstała w
klubie Śmiały utworzonym przy gimnazjum im.
Giżyckiego w Warszawie. Potem zaczęto rozgrywać
regularne rozgrywki międzyszkolne.
Od 1923 r. rozpoczął się dynamiczny rozwój siatkówki.
Powstały pierwsze sekcje siatkarskie i kluby.
W Warszawie utworzono zespoły - Orzeł Biały, Orkan,
13 Drużyna Harcerska.
Potem kluby tworzono także w innych większych
miastach.
W Warszawie na bazie Orkana powstał AZS, utworzono
także drużyny takie jak: Polonia, YMCA,
Warszawianka, Zieloni, Victoria.
W Łodzi powstał Harcerski Klub Sportowy, YMCA, Tur,
Absolwenci, ŁKS a w Krakowie YMCA i Cracovia.
Kluby powstawały także we Lwowie, Białymstoku,
Lublinie, Poznaniu i wielu innych miastach.
Postanowiono uregulować sprawy organizacyjne i
doprowadzić do powstania rozgrywek centralnych.
W 1925 r. Polski Związek Palanta zmienił nazwę
na Polski Związek Palanta i Gier Ruchowych (od
1926 Polski Związek Gier Ruchowych) i
zajmował się sześcioma grami zespołowymi:
oprócz siatkówki także koszykówką, rugby,
palantem, hazeną i szczypiorniakiem.
W 1928 r. ten związek przekształcił się w Polski
Związek Gier Sportowych, a jego siedzibę
przeniesiono z Katowic do Warszawy. Na czele
związku stanął Tadeusz Chrapowicki, a rok 1928
uznaje się za kluczową dla polskiej siatkówki
datę oficjalnych narodzin siatkarskiego związku.
W 1928 roku Łódź i Warszawa
zorganizowały mistrzostwa swoich miast,
doszło także do spotkania reprezentacji
Łodzi i Warszawy zarówno wśród mężczyzn
jak i kobiet.
W 1929 r. zostały zorganizowane w
Warszawie I mistrzostwa Polski w
siatkówce. Wśród kobiet zwyciężył zespół
AZS Warszawa, wśród mężczyzn najlepsi
okazali się siatkarze YMCA Łódź.
Duży wpływ na rozwój polskiej siatkówki miały
liczne kontakty międzynarodowe. Jako pierwsi
spotkania zaczęli rozgrywać harcerze.
W 1923 r. 13 Warszawska Drużyna Harcerska
wygrała turniej zorganizowany w Kopenhadze,
gdzie pokonała skautów z USA, Francji i
Czechosłowacji.
Drużyny klubowe od 1930 r. dość często
utrzymywały kontakty z zespołami
zagranicznymi.
W Krakowie YMCA grała w 1930 r. z YMCA
Praga, wygrywając 2:1.
W tym samym roku w Czechosłowacji były
zespoły AZS Warszawa i krakowskiej YMCA.
W 1931 r. AZS zagrał w Warszawie z mistrzem
Łotwy US Ryga wygrywając 2:1.
Na początku lat trzydziestych jedną z najlepszych
drużyn w Europie był Kalev Tallin. W 1932 r. ten
zespół przyjechał do Polski, co było sporym
wydarzeniem w naszej siatkówce. Estończycy
pokonali najlepsze polskie drużyny: AZS Warszawa i
Polonię. Od Estończyków polskie zespoły wiele się
nauczyły, to był zespół o niespotykanej wówczas
dyscyplinie taktycznej, prezentował uporządkowany
system gry (tzw. System par). Zespoły z Łotwy i
Estonii często przyjeżdżały przed wojną do Polski.
W kwietniu 1937 r. doszło do wielkiego oficjalnego
turnieju kobiet z udziałem najlepszych drużyn krajów
bałtyckich. Wygrała ten turniej reprezentacja
Warszawy (oparta na siatkarkach AZS) przed
reprezentacją Rygi i estońskim zespołem ASK Tartu.
Polski Związek Gier Sportowych został w 1936
r. przemianowany na Polski Związek Piłki
Ręcznej.
Skupiał wszystkie gry sportowe, w których
posługiwano się rękami.
W tamtym czasie nie było takiej specjalizacji
jak obecnie i siatkarze z powodzeniem udzielali
się także w koszykówce, szczypiorniaku a także
w sportach typowo indywidualnych.
W siatkówce klubowej w latach międzywojennych
dominowały zespoły z Łodzi i Warszawy.
Wśród pań w rywalizacji o mistrzostwo kraju
dominowały siatkarki AZS Warszawa. Tylko raz,
w 1937 roku tytuł przypadł zawodniczkom HKS
Łódź. Z tymi drużynami rywalizowały zespoły
YMCA Kraków, AZS Wilno, AZS Lwów czy Olsza
Kraków.
Wśród panów nie było zespołów,
które dominowałyby aż tak bardzo. Mistrzostwo
przypadało siatkarzom z Łodzi (YMCA, ŁKS),
Warszawy (AZS, Polonia), ale także Sokoła Lwów,
AZS Wilno czy Cracovii Kraków.
Początkowo grano na otwartym powietrzu, ale już
od 1937 r. turnieje mistrzowskie były rozgrywane
w hali.
W listopadzie 1945 r. odbyło się pierwsze
powojenne zebranie delegatów okręgowych
związków Polskiego Związku Piłki Ręcznej.
W czasie zebrania postanowiono wznowić
rozgrywki o mistrzostwo Polski, które
rozegrano już w zimie w 1946 r.
Pierwszymi powojennymi mistrzami kraju
zostały siatkarki Warty Poznań i siatkarze
Społem Warszawa.
W 1956 r. w kraju nastąpiła "polityczna
odwilż" i pozwolono na reaktywowanie
związków sportowych.
Ponowna reorganizacja polskiego sportu
spowodowała, że 30 czerwca 1957 r.
zwołano Krajową Konferencję
Sprawozdawczo-Wyborczą Piłki Siatkowej.
Na tej Konferencji podjęto decyzję o
powołaniu do życia samodzielnego związku
sportowego, któremu nadano nazwę Polski
Związek Piłki Siatkowej (PZPS). Pierwszym
prezesem został Eugeniusz Krotkiwski.
Reprezentacja polskich siatkarek
pierwszy mecz rozegrała w Warszawie
14 lutego 1948, pokonując
Czechosłowację 3:1.
Reprezentacja siatkarzy
zadebiutowała na arenie
międzynarodowej także z
Czechosłowacją w Warszawie 28 lutego
1948, przegrywając 2:3.
Sukcesy polskiej PS
Reprezentacja mężczyzn zdobyła złoty
medal Igrzysk Olimpijskich (Montreal 1976
r.) a także Mistrzostwo Świata (Meksyk
1974 r.) i srebrny(Japonia 2006) . Polacy
zdobywali również srebrny medal Pucharu
Świata (Praga, 1973 r.). Na mistrzostwach
Europy nasi siatkarze zdobyli jeden złoty
(Stambuł 2009), pięciokrotnie srebrne
medale (Belgrad 1975 r., Helsinki 1977 r.,
Paryż 1979 r., Sofia 1981 r., Berlin 1983 r.)
oraz brązowy medal (Stambuł 1967 r.).
Kobieca reprezentacja dwukrotnie zdobyła
brązowe medale olimpijskie (Tokio 1964 r. oraz
Mexico 1968 r.).
Polki stawały również na podium Mistrzostw
Świata - zdobywając srebrny medale (Moskwa
1952 r.) oraz dwa brązowe (Paryż 1956 r. i
Moskwa 1962 r.).
Największe sukcesy nasze siatkarki odnosiły w
Mistrzostwach Europy. Zdobyły złoty medal
(Ankara 2003 r.) i obroniły tytuł mistrzyń Europy
dwa lata później. (Chorwacja 2005 r.), cztery
srebrne medale (Sofia 1950 r., Paryż 1951 r.,
Konstanca 1963 r. i Izmir 1967 r.) oraz pięć
brązowych (Praga 1949 r., Bukareszt 1955 r.,
Praga 1958 r., Reggio Emilia 1971 r. i Łódź
2009).
Mistrzowie Polski w
Siatkówce
1929 YMCA Łódź AZS Warszawa
1930 AZS Warszawa AZS Warszawa
1931 ŁKS Łódź AZS Warszawa
1932 ŁKS Łódź AZS Warszawa
1933 Cracovia Kraków AZS Warszawa
1934 AZS Warszawa AZS Warszawa
1936 AZS Warszawa AZS Warszawa
1937 Polonia Warszawa HKS Łódź
1938 AZS Wilno AZS Warszawa
1939 Sokół Lwów AZS Warszawa
1946 SKS Społem Warszawa Warta Poznań
1947 AZS Warszawa AZS Warszawa
1948 AZS Wrocław AZS Warszawa
1949 AZS Warszawa Chemia Łódź
1950 AZS Wrocław Unia Łódź
1952 AZS Warszawa AZS Warszawa
1953 AZS Warszawa Kolejarz Gdańsk
1952 AZS Warszawa AZS Warszawa
1953 AZS Warszawa Kolejarz Gdańsk
1954 AZS AWF Warszawa Kolejarz Gdańsk
1955 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa
1956 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa
1957 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa
1958 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa
1959 AZS AWF Warszawa Wisła Kraków
1960 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa
1961 AZS AWF Warszawa Legia Warszawa
1962 Legia Warszawa AZS AWF Warszawa
1963 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa
1964 Legia Warszawa AZS AWF Warszawa
1965 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa
1966 AZS AWF Warszawa AZS AWF Warszawa
1967 Legia Warszawa Wisła Kraków
1968 AZS AWF Warszawa Start Łódź
1969 Legia Warszawa Wisła Kraków
1970 Legia Warszawa Wisła Kraków
1971 Resovia Rzeszów Start Łódź
1972 Resovia Rzeszów Start Łódź
1973 AZS Olsztyn Start Łódź
1974 Resovia Rzeszów Płomień Sosnowiec
1975 Resovia Rzeszów Płomień Sosnowiec
1976 AZS Olsztyn ChKS Łódź
1977 Płomień Sosnowiec Start Łódź
1978 AZS Olsztyn Czarni Słupsk
1979 Płomień Sosnowiec Płomień Sosnowiec
1980 Gwardia Wrocław Płomień Sosnowiec
1981 Gwardia Wrocław Płomień Sosnowiec
1982 Gwardia Wrocław Wisła Kraków
1983 Legia Warszawa ŁKS Łódź
1984 Legia Warszawa Wisła Kraków
1985 Stal Stocznia Szczecin Czarni Słupsk
1986 Stal Stocznia Szczecin Czarni Słupsk
1987 Resovia Rzeszów Czarni Słupsk
1988 Hutnik Kraków BKS Stal Bielsko-Biała
1989 AZS Częstochowa BKS Stal Bielsko-Biała
1990 AZS Olsztyn BKS Stal Bielsko-Biała
1991 AZS Olsztyn BKS Stal Bielsko-Biała
1992 AZS Olsztyn Czarni Słupsk
1993 AZS Częstochowa Pałac Bydgoszcz
1994 AZS Częstochowa Komfort Police
1995 AZS Częstochowa Chemik Police
1996 Kazimierz Płomień Sosnowiec BKS Stal Bielsko-Biała
1997 Yawal AZS Częstochowa Augusto Kalisz
1998 Mostostal Kędzierzyn-Koźle Augusto Kalisz
1999 Yawal Jurajska AZS Częstochowa Nafta Gaz Piła
2000 Mostostal Azoty Kędzierzyn-Koźle Nafta Gaz Piła
2001 Mostostal Azoty Kędzierzyn-Koźle Nafta Gaz Piła
2002 Mostostal Azoty Kędzierzyn-Koźle Nafta Gaz Piła
2003 Mostostal Azoty Kędzierzyn-Koźle BKS Stal Bielsko-Biała
2004 Ivett Jastrzębie Borynia BKS Stal Bielsko-Biała
2005 Skra Bełchatów Winiary Kalisz
2006 Skra Bełchatów MKS Muszynianka Fakro Muszyna
2007 Skra Bełchatów SSK Winiary Kalisz
2008 Skra Bełchatów MKS Muszynianka Fakro Muszyna
2009 Skra Bełchatów MKS Muszynianka Fakro Muszyna
