BACK-UP

Ceremoniał zawodów

piłki siatkowej

od sezonu 2008/09

Opracowanie: Ryszard Dietrich, Jarosław Makowski, Michał
Zub
Konsultacja: Cezary Matusiak, Piotr Dudek, Andrzej
Lemek
Aktualizacja: Grzegorz Jacyna

KOMISJA SZKOLENIA

Wydziału Sędziowskiego PZPS

strona 2

15.05.21,

Agenda

 Obowiązki:

– przed spotkaniem

– w czasie spotkania

– po spotkaniu

strona 3

15.05.21,

>60 minut

Przed spotkaniem

Opis

Czynności sędziów

Zespoły

Wejście na

obiekt



Sędziowie mają obowiązek

przybycie na obiekt co najmniej

jedną godzinę przed

rozpoczęciem zawodów

(zalecany strój wizytowy)



Po przywitaniu, udają się na salę

(najlepiej w obecności

przedstawiciela gospodarza)

celem sprawdzenia

przygotowania obiektu do

rozegrania zawodów



W razie zastrzeżeń, odnośnie

wyposażenia hali, zgłaszają je

gospodarzowi

strona 4

15.05.21,

60 minut – Strefa zawodów

strona 5

15.05.21,

60 minut – Pole gry

strona 6

15.05.21,

60 minut - sprawdzany sprzęt techniczny

 siatka do gry (zgodna z przepisami)

 siatka zapasowa

 zabezpieczenie słupków

 antenki

 zapasowe antenki

 stoisko sędziego

 sygnalizatory

 chorągiewki dla sędziów liniowych

 tabliczki do zmian zawodników (z nr 1 –

18)

 miara do mierzenia wysokości siatki

 elektroniczna tablica wyników

 ręczna tablica wyników

 termometr

 manometr

 pompka



piłki do gry i rozgrzewki, zgodnie z Komunikatem
Organizacyjnym PZPS



stanowisko dla 5-ciu piłek meczowych



pole rozgrzewki



pole kar + 2 krzesła (dla każdego zespołu)



stolik dla sekretarza



sygnalizator / dzwonek na stoliku sekretarza



krzesła dla trenera i asystenta trenera



ławki dla zawodników (dla 8 osób) bądź 8 krzeseł



2 kosze na gumowych kółkach



oświetlenie hali



parkiet do gry (rodzaj wykładziny, kolory pola gry i linii)



wolna strefa wokół boiska



6 mopów do wycierania podłogi (1m szerokie)



8 małych chłonnych ściereczek (40x40 cm lub 40x80
cm)

strona 7

15.05.21,

> 45 minut

Opis

Czynności sędziów

Zespoły

Weryfikacja

składów



Weryfikacji i dopuszczenia

zespołów do gry dokonuje sędzia

główny.

Jeżeli go nie ma w obsadzie to SI



Sędzia główny (SI) powinien

zadbać aby do tego czasu

przedstawiciele zespołów

dostarczyli składy zespołów



Weryfikując sprawdza wymagane
dla danych rozgrywek
dokumenty



Datuje i podpisuje listy ze
składem meczowym



Przekazuje sekretarzowi celem
wpisania do protokołu

Przed spotkaniem

strona 8

15.05.21,

Wymagane dokumenty

W Ligach PZPS/WZPS i pozostałych rozgrywkach wojewódzkich:

 Ważna Licencja PZPS/WZPS lub Certyfikat PZPS/WZPS

 Wykaz zawodników (FORMULARZ F-02) potwierdzony przez WZPS i PZPS

 Ważne badania lekarskie, poświadczone przez lekarza uprawnionego do

orzecznictwa sportowego. Okres ważności badań lekarskich wynosi 6
miesięcy (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 07.11.2002 r.)

 Zawodnicy/czki SMS – tylko Certyfikat PZPS

 Zawodnicy zagraniczni – Licencja lub Certyfikat PZPS

(wyjątkowo Certyfikat FIVB potwierdzony przez PZPS)

 W przypadku występowania w rozgrywkach dwóch zespołów tego samego

klubu, zespół niższej klasy obowiązany jest przedstawić listę określającą
10-cioosobowy trzon pierwszego zespołu – zawodnicy ci nie mogą
znajdować się w składach drużyny występującej w lidze niższej; dotyczy to
również SMS

strona 9

15.05.21,

Wymagane dokumenty – c.d.

W rozgrywkach młodzieżowych:

 Ważna Licencja WZPS lub Certyfikat WZPS/PZPS

 Ważne badania lekarskie, poświadczone przez lekarza uprawnionego

do orzecznictwa sportowego. Okres ważności badań lekarskich
wynosi 6 miesięcy (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
07.11.2002 r.)

 Dokument tożsamości ze zdjęciem, stwierdzający datę urodzenia

 Wykaz zawodników (FORMULARZ F-02) potwierdzony przez WZPS –

dotyczy rozgrywek młodzieżowych na szczeblu centralnym

strona
10

15.05.21,

Wymagane dokumenty – c.d.

W rozgrywkach o Puchar Polski:

 Ważna Licencja PZPS/WZPS lub Certyfikat PZPS/WZPS

 Wykaz zawodników (FORMULARZ F-02) potwierdzony przez WZPS i

PZPS

 Ważne badania lekarskie, poświadczone przez lekarza uprawnionego

do orzecznictwa sportowego. Okres ważności badań lekarskich
wynosi 6 miesięcy (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
07.11.2002 r.)

strona
11

15.05.21,

Wymagane dokumenty – c.d.

Licencja WZPS uprawnia zawodnika do gry w lidze wojewódzkiej oraz rozgrywkach

młodzieżowych szczebla centralnego, a Licencja PZPS do gry w ligach PZPS, tylko w

barwach swojego klubu, z zachowaniem kategorii wiekowej, płci oraz postanowień

dotyczących trzonu drużyny z punktu 22 Przepisów Organizacyjnych PZPS.
Lista z 10-osobowym trzonem drużyny grającym w wyższej lidze musi być

przedstawiona sędziemu głównemu podczas zawodów niższej ligi.

Osoby przebywające na ławce zespołu (z wyłączeniem zawodników) zobowiązane są

posiadać :
 dla zawodów ligowych PZPS (w tym Plus Liga oraz Plus Liga kobiet)

Certyfikat PZPS :

– Trenerzy

– Masażysta zespołu

– Lekarz (tylko w Plus Lidze oraz Plus Lidze kobiet)

 dla pozostałych zawodów WZPS/PZPS Licencję WZPS lub

Certyfikat WZPS/PZPS :

– Trenerzy

Nie dotyczy to masażysty i lekarza, którzy bez Licencji/Certyfikatu mogą być

w pozostałych zawodach WZPS/PZPS członkami zespołu uczestniczącego w grze i

przebywać na ławce zespołu.

strona
12

15.05.21,

> 30 minut

Opis

Czynności sędziów

Zespoły

Wejście na

salę



Sędziowie mają obowiązek

stawić się

na boisku najpóźniej 30 minut

przed rozpoczęciem spotkania



Sędziowie muszą tak

skoordynować wzajemne

obowiązki aby zawsze co

najmniej jeden z nich miał

kontrolę nad rozgrzewającymi

się zawodnikami



Sędzia I powinien sprawdzić

przed rozpoczęciem rozgrzewki,

czy opieka medyczna jest na sali

(lekarz ma obowiązek przebywać

na sali 30 minut przed zawodami

oraz 15 minut po zawodach)

Rozgrzewka
bez piłek

Przed spotkaniem

strona
13

15.05.21,

> 17 minut

Przed spotkaniem

Opis

Czynności sędziów

Zespoły

Na sali



Nadzorują rozgrzewkę (w sposób

ciągły - co najmniej jeden z nich

musi mieć w danym momencie

kontrolę nad rozgrzewką)



Sędziowie nie prowadzą

rozgrzewki zespołów

Rozgrzewka z
piłkami

strona
14

15.05.21,

17 minut – mierzenie siatki

 Sędzia I daje sygnał gwizdkiem przed pomiarem siatki. Po sygnale

należy nakazać zespołom opuszczenie pola ataku (do czasu sygnału
na rozgrzewkę na siatce) i założenie strojów meczowych. Zawodnicy
zmieniają koszulki poza polem gry.

 Sędzia II w asyście Sędziego I sprawdza wysokość (dokonując

pierwszego pomiaru na środku boiska) i naciągnięcie siatki oraz
umieszczenie antenek i taśm bocznych. Pomiaru siatki dokonuje się
po stronie zespołu A.

Przed spotkaniem

2

1

-

-

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

L

L

strona
15

15.05.21,

17 minut - Mierzenie siatki

strona
16

15.05.21,

16 minut – losowanie

 Po sprawdzeniu siatki sędziowie podchodzą w pobliże stolika

sekretarza zawodów

 Sędzia I gwiżdżąc i podnosząc monetę do góry zaprasza

kapitanów do losowania

Przed spotkaniem

strona
17

15.05.21,

16 minut – losowanie, c.d.

 Kapitanowie obu drużyn podchodzą do komisji sędziowskiej w

pobliże stolika sekretarza. Kapitanowie muszą być w strojach
meczowych.

 Sędzia I dokonuje losowania w obecności kapitanów,

Sędziego II oraz sędziów liniowych. Podrzucona moneta
powinna upaść na parkiet.

Przed spotkaniem

2

1

-

-

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

L

L

strona
18

15.05.21,

16 minut – losowanie

Przed spotkaniem

strona
19

15.05.21,

Stolik

Sekretarza

Podpisanie protokołu

 Po losowaniu sędziowie ustawiają się obok stolika sekretarza

 Kapitanowie i trenerzy podpisują protokół (zaleca się, by

podczas podpisywania protokołu przez kapitanów i trenerów
sekretarz wstał)

Przed spotkaniem

2

1

-

-

Ławka

Ławka

C

C

L

L

strona
20

15.05.21,

15 minut – oficjalna rozgrzewka na siatce

 Sędzia I po losowaniu oraz po

podpisaniu protokołu zawodów
przez kapitanów obu zespołów,
gwiżdże i daje sygnał na
rozpoczęcie oficjalnej
rozgrzewki na siatce

 Jeżeli w wyniku losowania

konieczna jest zmiana stron
boiska to należy natychmiast
zarządzić jej wykonanie
(gwizdek i sygnalizacja nr 3 ), a
następnie po podpisaniu
protokołu zawodów przez
kapitanów obu zespołów dać
sygnał na oficjalną rozgrzewkę
na siatce

Przed spotkaniem

strona
21

15.05.21,

Poinformowanie sekretarza o wyniku losowania

 Po losowaniu Sędzia I informuje sekretarza o wyniku losowania

Przed spotkaniem

strona
22

15.05.21,

> 15 minut

Opis

Czynności sędziów

Zespoły

Kontrola

wyposażenia i

instruktaż



Sprawdzają piłki, tabliczki z
numerami
i niezbędne wyposażenie
(protokół, sygnalizację
dźwiękową, ubiory, itp.)



Udzielają niezbędnych instrukcji
sekretarzowi, liniowym,
podawaczom
i wycierającym podłogę



Sprawdzają finalnie czy nie
nastąpiły uchybienia w zakresie
wyposażenia dodatkowego

Rozgrzewka

na siatce

Przed spotkaniem

strona
23

15.05.21,

12 minut

Przed spotkaniem

Opis

Czynności sędziów

Zespoły

Kartki

z

ustawieniem

początkowy

m



Sędzia II zbiera kartki z
ustawieniem od trenerów



Sędzia II sprawdza, czy kartki są
wypełnione prawidłowo i
czytelnie:

•

Czy dotyczy seta który ma być rozgrywany

•

Czy wpisana jest nazwa zespołu

•

Czy jest podpis pierwszego trenera

•

Czy wpisane numery nie powtarzają się

•

Jeżeli wymagane są 2 lub więcej kartek, czy
na wszystkich egzemplarzach danego
zespołu są te same zapisy. Oryginał dla
sekretarza, kopia dla Delegata Technicznego
(Komisarza) lub Sędziego Głównego-
Kwalifikatora

Rozgrzewka

na siatce

Obaj trenerzy

dostarczają

Sędziemu II lub

sekretarzowi

kartki z

ustawieniem

początkowym

pierwszego seta

strona
24

15.05.21,

Przed spotkaniem

Opis

Czynności sędziów

Zespoły

Kartki

z

ustawieniem

początkowy

m



Jeżeli kartki z ustawieniem
początkowym pierwszego seta
zostaną przekazane przez
trenerów bezpośrednio
sekretarzowi, zobowiązany jest on
obligatoryjnie poinformować o tym
fakcie Sędziego II



Sekretarz dokonuje wpisu do
protokołu zgodnie z ustawieniem
podanym na kartkach. Po
zakończeniu wpisu do protokołu
zasłania zapis i odwraca kartki,
lub przekazuje je SII

Rozgrzewka

na siatce

Obaj trenerzy

dostarczają

Sędziemu II lub

sekretarzowi

kartki z

ustawieniem

początkowym

pierwszego seta

12 minut

strona
25

15.05.21,

Sprawdzanie kartek z ustawieniem

Przed spotkaniem

strona
26

15.05.21,

7 minut

 Sędzia I informuje trenerów, że do końca rozgrzewki

pozostały 2 minuty

Przed spotkaniem

2

1

-

-

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

L

L

strona
27

15.05.21,

6 minut

 Sędziowie S I i S II przywołują wycierających z mopami w

okolice stolika sekretarza

Przed spotkaniem

2

1

-

-

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

L

L

Wycierający zajmują

miejsce przy stoliku

sekretarza

oczekując na

zakończenie

rozgrzewki

Wycierający zajmują

miejsce przy stoliku

sekretarza

oczekując na

zakończenie

rozgrzewki

strona
28

15.05.21,

5 minut – zakończenie rozgrzewki

 Sędzia I daje znak gwizdkiem na zakończenie rozgrzewki.

 Zawodnicy wracają do swoich ławek.

Przed spotkaniem

2

1

-

-

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

L

L

strona
29

15.05.21,

5 minut – zakończenie rozgrzewki, c.d.

 Wycierający – zaraz po gwizdku Sędziego I wchodzą na boisko
 Obaj sędziowie proszą Delegata Technicznego (Komisarza) i

Sędziego Głównego-Kwalifikatora o zgodę na rozpoczęcie
spotkania.

Przed spotkaniem

2

1

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

-

-

L

L

strona
30

15.05.21,

4 minuty – zapowiedź spotkania

 Sędziowie i zawodnicy ustawiają się wzdłuż linii bocznej

 Sędzia I daje znak gwizdkiem do wejścia na boisko.

Przed spotkaniem

1

2

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

-

-

Sędzia I po stronie

zespołu A

Sędziowie i zespoły

wychodzą na środek boiska

i ustawiają się po obu

stronach siatki prostopadle

do niej (zespoły od linii

ataku) twarzą do stolika

sekretarza

L

L

Libero zajmuje miejsce

za kapitanem

Sędziowie Liniowi

stają po dwóch

stronach stolika

sekretarza

strona
31

15.05.21,

4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d.

 Spiker zapowiada spotkanie oraz przedstawia zespoły i

kapitanów

 Sędzia I daje znak gwizdkiem na powitanie zespołów przy

siatce

Przed spotkaniem

1

2

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

-

-

L

L

strona
32

15.05.21,

4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d.

 Sędziowie podchodzą do stanowiska Sędziego I

 Zespoły witają się przy siatce i wracają do swoich ławek,

a sędziowie podchodzą do stolika sekretarza

Przed spotkaniem

1

2

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

-

-

L

L

-

-

-

-

strona
33

15.05.21,

4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d.

 Pierwsza szóstka oraz Libero muszą siedzieć na ławce

zespołu

 Zawodnicy rezerwowi muszą przejść do swojego pola

rozgrzewki

Przed spotkaniem

1 2

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

L

L

-

-

strona
34

15.05.21,

 Obaj sędziowie wraz z liniowymi wchodzą na środek boiska w

pobliżu siatki (ustawiają się twarzą do sekretarza)

 Spiker prezentuje sędziów, po czym udają się oni na swoje

stanowiska

2:30 minuty – prezentacja sędziów, c.d.

Przed spotkaniem

1

2

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

L

L

-

-

Sędziowie liniowi

biorą chorągiewki

strona
35

15.05.21,

Przed spotkaniem

strona
36

15.05.21,

2:30 minuty – prezentacja pierwszych szóstek,

zawodników libero i trenerów

 Spiker prezentuje zawodników (wybiegają kolejno) i trenerów

(prezentacja rozpoczyna się od zespołu gości)

Przed spotkaniem

1

2

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

L

L

-

-

strona
37

15.05.21,

Po prezentacji

 S II przekazuje dwie piłki meczowe do podających

2

i

4

, a

trzecia pozostaje na stanowisku dla piłek

 S II sprawdza ustawienie zawodników na boisku

 S II upewnia się czy sekretarz jest gotowy

 S II podaje piłkę zawodnikowi, który będzie zagrywał

pierwszy

Przed spotkaniem

strona
38

15.05.21,

0:00 – początek spotkania

 S II podnosząc ręce do góry, daje znak S I, że zespoły są

gotowe do rozpoczęcia spotkania

Przed spotkaniem

strona
39

15.05.21,

0:00 – początek spotkania

 Jeżeli na boisku nie ma kapitana zespołu, SI wskazuje ręką

grającego kapitana a ten potwierdza przyjęcie funkcji przez
podniesienie ręki

 SI zezwala na wykonanie zagrywki

Przed spotkaniem

strona
40

15.05.21,

Agenda

 Obowiązki:

– przed spotkaniem

– w czasie spotkania

– po spotkaniu

strona
41

15.05.21,

Przerwy na odpoczynek i przerwy techniczne

 Zawodnicy grający muszą zejść z boiska w wolną strefę, w

pobliże swoich ławek dla zawodników rezerwowych.
Zawodnicy rezerwowi mogą rozgrzewać się bez piłek w
wolnej strefie za boiskiem

W czasie spotkania

2

1

-

-

Stolik

Sekretarza

Ławka

Ławka

C

C

strona
42

15.05.21,

Koniec seta/spotkania

W czasie spotkania

strona
43

15.05.21,

Koniec seta (przerwa 3 minuty)

 Sześciu zawodników ustawia się na linii końcowej

 Na znak Sędziego I (gwizdek i sygnał) zespoły zmieniają

strony boiska – poza słupkiem udają się bezpośrednio do
swoich ławek

W czasie spotkania

1

2

Ławka

Ławka

C

C

L

L

Stolik

Sekretarza

strona
44

15.05.21,

Koniec seta (przerwa 3 minuty) – c.d.

 SII zbiera kartki z ustawieniem począwszy od zespołu

wygranego i przekazuje sekretarzowi oraz Delegatowi
Technicznemu (Komisarzowi) lub Sędziemu Głównemu-
Kwalifikatorowi

 SII sprawdza czy tabliczki do zmian są na swoim miejscu

prawidłowo ułożone

W czasie spotkania

1

2

Ławka

Ławka

C

C

L

L

Stolik

Sekretarza

strona
45

15.05.21,

Koniec seta (przerwa 3 minuty) – c.d.

 Sekretarz odmierza czas po każdym secie i po upływie 2,5

minuty informuje o tym fakcie Sędziego II

 0:30 SII gwiżdże i zawodnicy wchodzą na boisko – Sędzia II

sprawdza ustawienie

W czasie spotkania

1

2

Ławka

Ławka

C

C

L

L

Stolik

Sekretarza

-

strona
46

15.05.21,

Po zakończeniu seta 4.

 Sześciu zawodników ustawia się na linii końcowej

 Na znak Sędziego I zespoły kierują się bezpośrednio do

swoich ławek

W czasie spotkania

1

2

Ławka

Ławka

C

C

L

L

Stolik

Sekretarza

strona
47

15.05.21,

Przed 5. setem

 SII dopilnowuje aby jedna z piłek meczowych znalazła się na

stojaku do piłek

 Sędziowie (SI i SII) i kapitanowie udają się w pobliże stolika

celem losowania

W czasie spotkania

2

Ławka

Ławka

C

C

Stolik

Sekretarza

-

-

L

L

1

strona
48

15.05.21,

Przed 5. setem – c.d.

 SII zbiera kartki z ustawieniem począwszy od zespołu wygranego i

przekazuje sekretarzowi i komisarzowi

 SII Sprawdza czy tabliczki do zmian są na swoim miejscu prawidłowo

ułożone

 0:30 SII gwiżdże i zawodnicy wchodzą na boisko – Sędzia II sprawdza

ustawienie, po czym podaje piłkę zagrywającemu

W czasie spotkania

2

Ławka

Ławka

C

C

Stolik

Sekretarza

-

-

L

L

1

strona
49

15.05.21,

Agenda

 Obowiązki:

– przed spotkaniem

– w czasie spotkania

– po spotkaniu

strona
50

15.05.21,

Zakończenie

 Sześciu zawodników ustawia się na linii końcowej, a

Sędziowie stają na linii bocznej, w pobliżu stanowiska
Sędziego I

 Na sygnał Sędziego I zespoły dziękują sobie przy siatce

(kapitanowie także sędziom)

Po spotkaniu

1

2

Ławka

Ławka

C

C

L

L

Stolik

Sekretarza

-

-

-

strona
51

15.05.21,

Zakończenie

 Zawodnicy opuszczają boisko i kierują się do swoich ławek
 Sekretarz wpisuje wynik, zwycięzcę i podpisuje protokół
 Sędziowie podchodzą do stolika aby zakończyć czynności

administracyjne

 Kapitanowie podpisują protokół

Po spotkaniu

1

2

Ławka

Ławka

C

C

L

L

Stolik

Sekretarza

-

-

strona
52

15.05.21,

Po meczu

 Sekretarz wypełnia protokół do końca, a następnie pod

kierownictwem S I dokonuje niezbędnych adnotacji w rubryce
”Uwagi”.

 Sędziowie liniowi podpisują protokół

 Sędzia II podpisuje protokół

 Sędzia I sprawdza protokół, a następnie go podpisuje

 Sędzia Główny-Kwalifikator dokonuje sprawdzenia protokołu,

a następnie omawia mecz i wystawia oceny

 Oceniani sędziowie S I i S II podpisują arkusz kwalifikacyjny

Po spotkaniu