Amfetamina i jej

Amfetamina i jej

pochodne.

pochodne.

Gr.d

Pochodne amfetaminy:



„Pochodne środki pobudzające

amfetaminy” (ATS) to amfetaminy oraz

narkotyki z grupy ekstazy. Amfetaminy to

pokrewne związki chemiczne, które

stymulują ośrodkowy układ nerwowy,

dwa najważniejsze z nich to amfetamina i

metamfetamina. Najlepiej znaną

substancją z grupy ekstazy jest 3,4-

metylenodwuoksymetamfetamina

(MDMA), choć w tabletkach ekstazy

znajdowane są również inne pokrewne

analogi.

Amfetamina



Pochodna
fenyloetyloaminy



Biały krystaliczny
proszek o gorzkim
smaku



Temperatura
wrzenia: 97°C pod
ciśnieniem 12

mmHg



Rozpuszczalność w
wodzie ok. 15 g/l

Amfetamina:



W formie prawoskrętnej wykazuje 2-krotnie

wyższą aktywność ośrodkową niż jej

lewoskrętny enancjomer



Stosowana w postaci soli z kwasem

siarkowym lub fosforowym



Mechanizm psychostymulujący polega na

nasilaniu uwalniania dopaminy i

noradrenaliny z neuronalnych magazynów

o.u.n., także hamowania wychwytu

zwrotnego tych amin ze szczeliny

synaptycznej



Stosowanie amfetaminy prowadzi do
zwiększenia aktywności psychicznej,
przyspiesza procesy kojarzenia, wywołuje
euforię, zwiększa wydolność fizyczną, znosi
uczucie głodu



Amfetamina jest preparatem toksycznym
prowadzącym do uzależnienia
psychicznego i fizycznego



Wchłania się po podaniu doustnym i
doodbytniczym

Metabolizm amfetaminy



W organizmie ulega biotransformacji 2
drogami: oksydatywna deaminacja do
fenyloacetonu, który jest utleniany do
kwasu benzoesowego i po związaniu z
glicyną wydala się w postaci kwasu
hipurowego. Uboczny szlak to
hydroksylacja pierścienia
aromatycznego do 4-
hydroksyamfetaminy, który wiąże się z
kwasem glukuronowym lub siarkowym

Amfetamina:



Wydala się z moczem, szybkość wydalania
zależy od pH moczu i gwałtownie zwiększa
się przy jego zakwaszeniu



Około 30% wydala się w postaci
niezmienionej w ciągu 24h, zaś około 90%
w ciągu 3-4 dni



Wydala się także w postaci metabolitów:
kwasu hipurowego, benzyloglukuroidu,
hydroksyamfetaminy, norefedryny

Objawy zatrucia ostrego:

 Bezsenność
 Pobudzenie psychoruchowe
 Euforia
 Zaburzenia procesów myślowych
 Częstoskurcz
 Zaburzenia rytmu serca, zaburzenia

ciśnienia

 Suchość w jamie ustnej
 W ciężkich przypadkach śpiączka, mogą

pojawić się zespoły drgawkowe



Długotrwałe przyjmowanie większych
dawek amfetaminy prowadzi do
przyzwyczajenia i rozwoju psychoz
toksycznych



Stałe przyjmowanie amfetaminy prowadzi
do wytworzenia się tolerancji i
zwiększenia dawki



Objawy toksyczne nie występują w dawce
mniejszej niż 15-30 mg. Dawka śmiertelna
dla osoby nie uzależnionej wynosi 200mg,
stężenie toksyczne w surowicy 0,2-0,3
µg/cm

3

, stężenia śmiertelne 0,5 µg/cm

3

Metamfetamina



N-metylowa pochodna amfetaminy



Stosowana w postaci chlorowodorku



Działa nieco silniej ośrodkowo, a słabiej

obwodowo od amfetaminy



Obwodowe działanie stymulujące

zakończenia presynaptyczne układu

adrenergicznego wynika z analogii

strukturalnej amfetaminy i

metamfetaminy do efedryny i amin

biogennych (noradrenaliny i adrenaliny)

Metamfetamina



Metamfetamina jest wydalana głównie w
postaci niezmodyfikowanej (około 44%
dawki) oraz dwóch metabolitów:
amfetaminy (6-20%) i 4-
hydroksyamfetaminy (około 10%).



Podobnie jak w przypadku amfetaminy,
kwaśny mocz powoduje wzrost zarówno
szybkości wydalania, jak i ilości narkotyku
wydalanego w postaci niezmienionej.

MDMA:



MDMA czyli 3,4-
metylenodioksymetamfetamina,
popularnie zwana ekstazą. Jest analogiem
amfetaminy, wykazującym silne działanie
euforyzujące, stymulujące oraz
wzbudzające uczucie bliskości z
otoczeniem. Przeciętna dawka stosowana
przez osoby używające MDMA wynosi
około 60 - 240 mg.

Działanie i objawy:

 Euforia, wzmożona percepcja, podniecenie,

poczucie siły i napływu energii, drażliwość.

 Po zażyciu większej dawki mogą nastąpić: urojenia

i omamy wzrokowe i czuciowe, rozszerzone źrenice,

wzrasta puls i ciśnienie krwi, występuje nadmierna

potliwość i gwałtowne zmiany temperatury ciała,

bóle w klatce piersiowej.

Skutki przedawkowania: drażliwość, bezsenność,

niestrawność, skurcze, szybki wzrost temperatury

ciała, nadpobudliwość, halucynacje, omdlenia,

gwałtowne skoki ciśnienia, drgawki i śmierć.

Zespół abstynencyjny: apatia, ospałość, depresja,

dezorientacja, zwiększone łaknienie.

Metody wstępnej

identyfikacji amfetaminy



Próba Marquisa:

a)

Umieścić na płytce niewielką ilość materiału

b)

Dodać 1 kroplę odczynnika- 0,25 ml 37% roztworu

formaldehydu w 10 ml lodowatego kwasu octowego.

c)

Dodać 2 krople kwasu siarkowego



Barwa pomarańczowa zmieniająca się w brunatną

wskazuje na obecność amfetaminy lub metamfetaminy.



Barwa żółta do żółto-brązowej wskazuje na obecność 2,5-

dimetoksy-4-etyloamfetaminy (DOET) lub 2,5-dimetoksy-4-

metyloamfetaminy (STP, DOM).



Barwa żółto-zielona do zielonej wskazuje na obecność 2,5-

dimetoksyamfetaminy (DMAS) lub brolamfetaminy (DOB).



Barwa czarna wskazuje na obecność tenamfetaminy

(MDA), 3,4-metylenodioksyamfetaminy (MDMA), N-

etylotenamfetaminy (MDE) lub N-hydroksytenamfetaminy

(N-OH MDA).



Próba z kwasem siarkowym: amfetamina i

metamfetamina nie dają zabarwienia z tym odczynnikiem,

natomiast szereg ich pochodnych tworzy z kwasem

siarkowym barwne połączenia.



Próba Simsona: dodać 1 kroplę (0,9 g nitroprusydku

sodu w 90 ml wody i 10 ml aldehydu octowego) i 2 krople

(2 g węglanu sodowego w 100 ml wody). Barwa niebieska

może wskazywać na obecność metamfetaminy.



Próba Simsona z acetonem: dodać 1 kroplę (1 g

nitroprusydku sodu w 100 ml 5% (V/V) wodnego roztworu

acetonu) i 1 kroplę (2 g węglanu sodu w 100 ml wody).

Barwa purpurowa może wskazywać na obecność

amfetaminy.



Próba z kwasem galusowym: dodać 1 kroplę 0,5 g

kwasu galusowego w 100 ml stężonego kwasu siarkowego

Zabarwienie jasnozielone do ciemnozielonego może

wskazywać na obecność tenamfetaminy (MDA), 3,4-

metylenodioksymetamfetaminy (MDMA),N-

etylotenamfetaminy (MDA) lub N-hydroksytenamfetaminy

(N-OH MDA).

Przygotowanie próbki do

chromatografii. Ekstrakcja

ciecz - ciecz



Ekstrakcję amfetaminy i metamfetaminy z moczu

przeprowadza się w środowisku alkalicznym, pH-11



Do próbówki pobiera się 2 ml moczu i dodaje: roztwór

wzorca wewnętrznego (roztwór 2-metylofenyloetyloamin),

roztwór wodorotlenku sodu, wodę (5 ml) i dichlorometan (20

ml). Zamkniętą próbówkę wstrząsa się i wiruje przy małej

szybkości przez 5 minut, a następnie usuwa się górną

warstwę. Jeśli konieczne jest dalsze oczyszczanie ekstraktu

stosuje się postępowanie oparte na zwrotnej ekstrakcji do

kwasu. Do ekstraktu dodaje się 2 ml 0,15 M roztworu kwasu

siarkowego(VI) i zamkniętą próbówkę wstrząsa się i wiruje.

Górną (wodną) warstwę przenosi się do próbówki i dodaje 1

ml 1M roztworu wodorotlenku sodu oraz 2,5 ml 1-

chlorobutanu lub dichlorometanu. Zamkniętą probówkę

wstrząsa się energicznie i wiruje. Rozpuszczalnik organiczny

przenosi się do czystej probówki, dodaje 50 μl mieszaniny

metanolu i kwasu octowego (9:1) i odparowuje do sucha.

Przygotowanie próbki do

chromatografii. Ekstrakcja

ciecz - ciało stałe



Mocz (1 ml) i kwas fosforowy (0,5 ml) miesza

się starannie w probówce i wlewa do

kolumienki. Kolumienkę suszy się powietrzem

przez około 30 sekund i płucze się kolejno

kwasem fosforowym (1 ml), kwasem octowym

(0,5 ml) i metanolem (1 ml). Po powtórnym

wysuszeniu kolumienki substancje badane

eluuje się za pomocą metanolu z dodatkiem

roztworu amoniaku (3%, v/v, 2 ml).



Ekstrakt odparowuje się do sucha pod

próżnią lub w strumieniu azotu.

Analiza ilościowa

amfetaminy - metody

chromatograficzne



Chromatografia gazowa sprzężona ze

spektrometrią mas



Wysokosprawna chromatografia cieczowa:

 Metoda bez derywatyzacji- ekstrakty odparowuje

się do sucha w strumieniu azotu, a następnie

rozpuszcza się pozostałość w 50-100 μl acetonitrylu

lub fazy ruchomej.

 Roztwory wzorcowe o stężeniu 0,01 mg/ml

przygotowuje się w acetonitrylu



Kolumna: długość 10 cm, średnica wewnętrzna 4,0

mm, materiał wypełniający – krzemionka

zmodyfikowana grupami oktadecylowymi.



Faza ruchoma: acetonitryl-woda (12:200 v/v) +

kwas fosforowy (0,1%)

Metoda z

derywatyzacją



przeprowadza się ekstrakcję próbek. Roztwory wzorcowe

przygotowuje się, rozpuszczając wzorce w czystym

moczu, aby uzyskać stężenie 5 μl/ml. Ekstrakty

odparowuje się do sucha w strumieniu azotu, a następnie

suchą pozostałość rozpuszcza w 200 μl 2% roztworu

węglanu sodu i dodaje równą objętość soli sodowej

kwasu β-naftochinono-4-sulfonowego. Po ogrzewaniu w

temperaturze 60°C przez 30 minut roztwór wodny

ekstrahuje się mieszaniną heksanu i eteru dietylowego w

stosunku 2:1, mieszając przez 2 minuty. Warstwę

organiczną przenosi się do czystej probówki, odparowuje

do sucha w strumieniu azotu, a pozostałość rozpuszcza

się w 100 μl acetonitrylu.



Kolumna: długość 150 mm, średnica wewnętrzna 3,9

mm, materiał wypełniający -oktadecylokrzemionka.



Faza ruchoma: Acetonitryl-metanol-0,01 M kwas

siarkowy (20:20:60, v/v/v).



Test wieloparametrowy Szybki, skriningowy test do

jednoczesnego jakościowego oznaczania obecności kilku

narkotyków (kokainy, amfetaminy, marihuany, ekstazy, morfiny,

benzodiazepin) i ich metabolitów w ludzkim moczu. Test jest

immunochromatograficznym testem skriningowym służącym

do jakościowego wykrywania wymienionych narkotyków. W

metodzie tej narkotyk obecny w próbce moczu

współzawodniczy z koniugatem narkotyku unieruchomionym

na membranie płytki o ograniczoną liczbę monoklonalnych

przeciwciał przeciw danemu narkotykowi. Na płytce znajdują

się immobilizowane koniugaty każdego z testowanych

narkotyków w strefie testowej „T”: oraz koniugaty przeciwciał

przeciwko każdemu narkotykowi. Podczas oznaczania próbka

moczu w wyniku działania sił kapilarnych przesuwa się w górę

płytki. Jeśli w próbce moczu, stężenie określonego narkotyku

jest mniejsze niż wynosi czułość testu dla tego narkotyku

wówczas nie będą wysycone miejsca wiązania na

przeciwciałach. Przeciwciała zostaną przechwycone przez

immobilizowane koniugaty danego narkotyku

i pojawi się czerwony prążek w strefie testowej „T” (wynik

ujemny). Jeżeli stężenie określonego narkotyku w próbce

moczu jest wyższe niż wynosi czułość testu dla tego narkotyku,

to pojawi się czerwony prążek w strefie „T” – wynik dodatni.  

Oznaczanie amfetaminy

 Analiza amfetaminy w ludzkim materiale biologicznym

(krew, mocz) z wykorzystaniem metody mikroekstrakcji

do fazy stacjonarnej w fazie nadpowierzchniowej :

Urządzenie do SPME ma kształt zbliżony do strzykawki.

Najważniejszym jego elementem jest włókno kwarcowe

pokryte fazą stacjonarną. Procedura analityczna SPME

obejmuje dwa etapy. W pierwszym etapie włókno jest

doprowadzane do kontaktu z próbką w fazie gazowej (lub

w fazie ciekłej), w wyniku czego dochodzi do sorpcji

analitów. W drugim etapie włókno jest wystawiane na

działanie wysokiej temperatury w gorącym dozowniku

chromatografu gazowego, a uwolnione anality

przenoszone są do kolumny chromatograficznej.

MATERIAŁ I METODA

Procedura szybkiej analizy amfetaminy wymaga wstępnie

kondycjonowania włókna SPME w gorącym dozowniku

chromatografu gazowego przez czas konieczny do oczyszczenia

włókna, od pół godziny do kilku godzin. Dopiero po tym etapie

można przystąpić do przygotowania próbki moczu i krwi do

analizy końcowej. Do szklanego naczyńka przeniesiono po 1 ml

próbki, dodano wzorzec amfetaminy oraz roztworu węglanu

potasu. Zamknięto szczelnie naczyńko i wymieszano zawartość.

W trakcie termostatowania próbki amfetamina jest uwalniana do

fazy nadpowierzchniowej. Po 20 min włókno SPME wprowadza

się do fazy nadpowierzchniowej wewnątrz naczyńka i eksponuje

przez 5 min. Termiczna desorpcja analitów w gorącym

dozowniku chromatografu gazowego uwalnia substancje, które

są dalej rozdzielane i oznaczane w układzie chromatograficznym

GC-FID.



Do zalet metody SPME należy zaliczyć ograniczenie ilości

koniecznych operacji analitycznych. Tym samym istnieje

mniejsze ryzyko popełnienia błędu grubego i

systematycznego, a dodatkowo znacznie skraca się czas

analizy.



Metoda jest prosta a jej koszty są relatywnie niskie. W

odróżnieniu od innych metod wzbogacania analitów, w

metodzie SPME całkowicie wyeliminowano zużycie

drogich i toksycznych rozpuszczalników.



Metoda SPME wymaga jednak stosunkowo częstej

kalibracji oraz szczególnej dbałości o czystość włókna

sorpcyjnego. W celu uzyskania powtarzalnych wyników

metodą SPME konieczne jest dokładne kontrolowanie i

odtwarzanie parametrów procesu sorpcji i desorpcji

analitów z włókna.

PRZYPADKI ŚMIERTELNYCH ZATRUĆ Z

UDZIAŁEM P-METOKSYAMFETAMINY (PMA) I P-

METOKSYMETAMFETAMINY (PMMA) W

MATERIALE ZAKŁADU MEDYCYNY SĄDOWEJ W

WARSZAWIE



Dwóch mężczyzn straciło przytomność w mieszkaniu jednego z

nich. P.W. zmarł przed przybyciem pogotowia. Lekarz pogotowia

stwierdził „...stan bardzo ciężki, w skurczu spastycznym, z

drgawkami, pojedyncze płytkie oddechy, siny”. U pacjenta

wystąpił także szczękościsk i zatrzymanie krążenia. Po masażu

pośrednim serca i podaniu adrenaliny czynność serca

powróciła. W momencie przyjęcia na oddział „...pacjent w stanie

skrajnie ciężkim, oddech wspomagany, sinica obwodowa,

źrenice średnio szerokie, bez reakcji na światło, brak odruchu

rzęskowego i rogówkowego, reakcji na ból i odsysanie”. Zgon

nastąpił w mechanizmie nagłego zatrzymania krążenia – w 30

minut od rozpoczęcia akcji ratunkowej przez lekarza pogotowia.



Badanie toksykologiczne wykazało obecność amfetaminy, PMA,

PMMA i kokainy w badanym materiale biologicznym tj. we krwi,

moczu i tkankach żołądka. W kieszeni jednego z denatów

znaleziono fragment tabletki. Skład tabletki): PMA-16%, PMMA-

13%, efedryna 13%, amfetamina 1% oraz śladowe ilości

ubocznych produktów syntezy.



Materiał do badania stanowiły: krew, mocz i żołądek wraz z

treścią pobrane podczas sekcji zwłok w Zakładzie Medycyny

Sądowej w Warszawie.



Krew i mocz odpowiednio rozcieńczano buforem,

wykorzystywanym do oznaczeń metodą immunofluorescencji w

świetle spolaryzowanym, a następnie wirowano i wykonywano

oznaczenie związków z grupy amfetamin w moczu.



Potwierdzenia obecności związków z klasy amfetamin

dokonywano wg metody Gjerde. Do fiolek o poj. 20 ml pobierano

1 ml krwi lub moczu, dodawano 1400 μl roztworu standardu

wewnętrznego, 400 μl 20% roztworu NaOH i 10 ml

cykloheksanu. Ekstrakcję prowadzono 10 minut w temperaturze

pokojowej. Warstwę organiczną odparowywano w łagodnym

strumieniu powietrza w temperaturze pokojowej. Do suchej

pozostałości dodawano 50 μl bezwodnika kwasu

heptafluoromasłowego (HFBA) i ogrzewano 20 minut w

temperaturze 75°C. Odczynnik odparowywano w temperaturze

pokojowej, a suchą pozostałość zawieszano w 50 μl metanolu. Tak

przygotowane próby poddawano analizie przy użyciu

chromatografu gazowego sprzężonego z detektorem oraz

automatycznym podajnikiem próbek. Nastrzyku o objętości 1 μl

dokonywano w trybie niepodziałowym, gazem nośnym był hel z

przepływem 1 ml/min. Zbierania danych dokonywano w trybie

skanowania widma w zakresie mas od 5 do 550 AMU.

Bibliografia:



„Toksykologia” [pod red.] W. Seńczuk,

Warszawa 2002, Wydawnictwo

Lekarskie PZWL



„Chemia Leków [pod red.] A. Zejca i

M. Gorczycy Warszawa 2004,

Wydawnictwo Lekarskie PZWL



„Toksykologia kliniczna” T. Bogdanik



http://www.chem.univ.gda.pl/analiza/d

ydaktyka/krym_amfa.pdf



http://www.ipin.edu.pl/ain/archiwum/2

002/1/t15n1_4.pdf