Przetaczanie krwi i jej pochodnych

Wykład XXV

TRANSFUZJOLOGIA – termin ten

pochodzi z języka łacińskiego –
„transfusio” – przetaczanie.

Jest to nauka o stosowaniu u

człowieka krwi, płynów
krwiopochodnych i
krwiozastępczych

Narodziła się kiedy to

Landsteiner – wykrył 3 rodzaje
aglutynogenów i aglutynin
(grupy krwi)

Instytucje nadzorujące organizację służby krwi

•

Instytut Hematologii Warszawa

•

Wojskowy Instytut Krwiodawstwa

•

Szpitalne punkty krwiodawstwa

Krew jest lekiem

•

Niezastąpionym

•

Drogim

•

Ale może dawać powikłania

Krew jest tkanką składającą się z

części s t a ł y c h, tzn. krwinek

czerwonych, białych i płytek,

oraz środowiska płynnego,

zwanego osoczem. Każdy z

elementów krwi ma odmienne

właściwości antygenowe.

Najlepiej poznane i najważniejsze

praktyczne znaczenie w

transfuzjologii mają antygeny

krwinek c z e r w o n y c h.

W zależności od antygenu mówimy

o układach ABO, Rh, MnS Kell,

Durry i innych. Najważniejsze

znaczenie ma układ antygenów

ABO. Grupy krwi oznaczamy w

zależności od występowania lub

braku antygenów A i B.

Antygenom grupowym A i B

towarzyszą w surowicy naturalne
przeciwciała (izoaglutyniny),
skierowane przeciwko antygenowi
nieobecnemu w krwinkach danego
człowieka. Na przykład, jeżeli
człowiek ma krwinki czerwone z
antygenem A (grupa krwi A), to ma
przeciwciała przeciwko antygenowi B.

A n t y g e n y k r w i n e k b i a ł y c h

i p ł y t e k należą do u k ł a d u HLA,

inaczej głównego układu zgodności

tkankowej. Antygeny HLA mają

ogromne znaczenie w transplantologii,

a także u chorych leczonych

masywnymi transfuzjami krwi i jej

pochodnych. W codziennej praktyce

antygeny HLA nie są oznaczane. Gdy

zachodzi potrzeba wykonania takiego

badania, robią to dobrze wyposażone

Stacje Krwiodawstwa.

Tak więc

•

Największe znaczenia w
transfuzjologii

mają antygeny krwinek

czerwonych ABO, Rh.

•

W surowicy krwi są przeciwciała
(izoaglutyniny) np. Antygen A-
przeciwciało w surowicy B

Zasady podawania krwi

•

Zasadą jest przetaczanie krwi
jednoimiennej w grupach głównych
i Rh i po wykonaniu próby
krzyżowej

Zasady podawania krwi

Aby przetoczyć krew, musimy wykonać próby

wykluczające możliwość wystąpienia reakcji

immunologicznej. W tym celu wykonujemy

P r ó b ę k r z y ż o w ą, zwaną inaczej P r

ó b ą z g o d n oś c i. Próba zgodności musi

potwierdzić, że przetaczamy krew zgodną w

zakresie antygenów układu ABO, Rh oraz że

przetaczana krew nie zawiera innych słabszych

antygenów reagujących z przeciwciałami

znajdującymi się w surowicy krwi biorcy ani

przeciwciał reagujących z krwinkami biorcy.

Zasady podawania krwi

•

Próba krzyżowa
jest ważna 48
godzin od
momentu
wykonania
badania

•

Próba krzyżowa
polega na

Przeciwwskazania do oddawania krwi – stałe
(bezwzględne)

HIV, wzw, kiła, tbc, zimnica,

choroby krwi i układu

krwiotwórczego, nowotwory, wady

serca, choroba wieńcowa, przebyty

zawał m. Sercowego, nadciśnienie

tętnicze, zaburzenia rytmu serca,

miażdżyca, choroby nerek, choroby

OUN, choroby psychiczne, choroby

wrodzone, alkoholizm, cukrzyca i

inne choroby endokrynologiczne

Przeciwwskazania do oddawania krwi – względne
(okresowe)



Ostre choroby zakaźne, zapalne, alergiczne



Choroby ORL,GPP



Waga poniżej 50 kg u mężczyzn



Waga poniżej 45 kg u kobiet



Miesiączka i 3 dni po.



Ciąża i połóg, 3 miesiące po laktacji



Operacja – 6 m-cy



Szczepienia ochronne – po 10 dniach



Pobyt w tropiku - przez 1 rok



Przyjmowanie leków po dużych wysiłkach po

treningu sportowym itp.

Preparaty krwinkowe



Krew pełna konserwowana

(trwałość 21

dni)



Masa erytrocytarna - ME

(trwałość 14

dni)



Masa erytrocytarna płukana – MEP

(3 godz.)



Masa płytkowa



Masa leukocytarna

Preparaty osoczowe



Osocze świeżo
mrożone – FFP



Osocze
liofilizowane



Osocze świeżo
mrożone bez AHG



Krioprecypitat



Frakcja C – 1

Zasady przetaczania krwi

o

Jednostka krwi = 450 ml. + 50 ml. płynu
konserwującego = 500 ml.

o

Ilość przetaczanej krwi



dorosły 70 kg. – 1000 ml. (2 jedn.)

•

Efekty : hemoglobina

2 – 3 g%

erytrocyty 800 tys. – 1 mln./mm

3

hematokryt 8 – 9 %



dziecko pow. 25 kg mc 500 ml



dziecko pon. 25 kg mc 20 ml/kg mc



wcześniaki

10 ml/kg mc

Zasady przetaczania krwi c.d.

•

Szybkość przetaczania

–

80 - 100 kropli / min. Lub

–

500 ml. w ciągu 1,5 – 2 godz.

•

Przetaczania masywne

- więcej niż 2500 ml jednorazowo
- więcej niż 5000 ml wielokrotnie
w ciągu 24 h

Zasady leczenia krwią

•

Pamiętać o niebezpieczeństwach

•

Zgodność w zakresie ukł. AB0 i Rh

•

Ograniczyć do uzasadnionych
przypadków

•

Preferować preparaty krwi

•

Dokładna dokumentacja

•

Planowe przetoczenia – na I zmianie

•

Odpowiedzialny jest zawsze lekarz

Zasady trwałej dokumentacji wyniku badania
grupy krwi

1.Wpis w dowodzie

osobistym

2 Tylko dwa

identyczne wyniki

3 Tylko osoby

uprawnione

4 W rzadkiej

odmianie grupy

krwi.adnotacja -

nietypowy jako

biorca krwi

Ogólne zasady przetaczania krwi

•

Każdy chory w oddziale zabiegowym ma

oznaczaną grupę krwi

•

Przetaczamy w zasadzie tylko krew

zgodną grupowo w układzie ABO i Rh

•

Należy sprawdzić:

-

grupę krwi chorego

-

grupę krwi na pojemnikach i nalepkach

-

kto i kiedy pobrał krew

-

datę ważności

-

odczyn VDRL, HBV, HCV, HIV

-

numer butelki

•

Nie wolno przetaczać:

-

z opakowań uszkodzonych lub otwartych

-

z jednego opakowania kilku chorym

-

jeśli widoczne są skrzepy lub hemoliza

- krwi przeterminowanej

•

Zawsze próba krzyżowa

•

Stosujemy jałowe zestawy

jednorazowego użytku z filtrem

•

Obowiązują zasady aseptyki

•

Preparaty osoczowe rozmrażać ex

tempore i przetaczać w ciągu 30-60

minut

Zasady podawania krwi

Dokumentacja

•

Zlecenie lekarza odnotowujemy w karcie

zleceń i historii choroby

•

Grupę krwi chorego po sprawdzeniu

przez dwie osoby odnotowujemy w

historii choroby, karcie zleceń i w karcie

wypisowej

•

Prowadzenie książki transfuzyjnej

•

Dokumentujemy przebieg obserwacji

chorego w czasie i po przetoczeniach

Metody przetaczania

•

Bezpośrednie

przetaczanie krwi

– znaczenie

historyczne

•

Pośrednie
przetaczanie krwi:

-

dotętnicze

-

doszpikowe

-

dożylne

Czynności wstępne

•

Dokumentacja

•

Próba krzyżowa

•

Kontrola makroskopowa

•

Wymieszanie krwi i ogrzanie jej

•

Odkażenie opakowania

•

Wkłucie aparatu do przetoczenia

•

Umieszczenie opakowania na stojaku

•

Wypełnienie aparatu krwią i
odpowietrzenie

Miejsce wkłucia

obwodowo tak jak to możliwe,

centralnie tak jak to konieczne

•

przedramię, dół łokciowy, grzbiet
dłoni, grzbiet stopy

•

wenesekcja, wenopunkcja, wenflon

Powikłania poprzetoczeniowe

„ta sama substancja może być lekiem i trucizną...”

•

Spotykamy 1/2000 przetoczeń

•

z tego 28% śmiertelnych

•

Brak zgodności w układzie ABO –
65%

•

Brak zgodności w układzie Rh – 27%

•

Brak zgodności w innych układach –
8%

Wczesne objawy poprzetoczeniowe

•

Ból głowy i okolicy lędźwiowej

•

Nudności i wymioty

•

Gorączka i dreszcze

•

Ogólne objawy wstrząsu

•

Oliguria

•

Hematuria

Wstrząs septyczny

•

Dreszcze

•

Gorączka powyżej 39 º C

•

Leukocytoza powyżej 30 000

•

Nudności i wymioty

•

Skaza krwotoczna

•

Niewydolność nerek

Powikłania poprzetoczeniowe *

potencjalnie śmiertelne

Powikłania poprzetoczeniowe

•

koniec