Zasady przetaczania

krwi

Dr Anna Raszeja-Specht

Katedra Biochemii Klinicznej

Zakład Medycyny Laboratoryjnej

AMG

V rok WL

Aglutynacja krwinek -

reakcja dodatnia

Wolne, niezwiązane
krwinki -

reakcja ujemna

BADANIA WYKONYWANE

PRZED PRZETOCZENIEM KRWI

Podstawowe

1

. Grupa krwi

– ukł. ABO (antygeny i przeciwciała naturalne) oraz antygen D z układu Rh

(2 serie odczynników monoklonalnych, 3 panele krwinek wzorcowych)

anty-A

anty-B

O A B

Badane krwinki

Badana surowica

anty-D

2

. Obecność przeciwciał odpornościowych

–

met. enzymatyczne

(z układu Rh) oraz

PTA

(z układu Kell)

PRÓBA ZGODNOŚCI (tzw. próba krzyżowa)

SB/KD

Odczynnik LEN (środowisko niskojonowe z enzymem) oraz odczyn PTA (surowica antyglobulinowa)
- Badanie w kierunku wykrycia auto- i alloprzeciwciał u biorcy:

SB/KB - auto, SB/KWz – allo

Badania dodatkowe: Badanie fenotypu Rh, Oznaczanie antygenu Kell i innych, Identyfikacja nieregularnych

przeciwciał…

Sposoby pobierania krwi

do badań serologicznych

1. Metoda klasyczna (probówkowa) - metoda referencyjna !!! stosuje się surowicę krwi. Krew

pobierać „na skrzep”. Krew do badań musi być całkowicie wykrzepiona!!!

Przypadki, w których dopuszcza się stosowanie osocza w metodzie klasycznej:
™

mała ilość krwi (noworodki, wcześniaki !!!)

™

stosowanie leków trombolitycznych

™

niedokrwistość autoimmunohemolityczna

™

pacjenci dializowani

2. Metoda mikrokolumnowa i automatyczna - stosuje się osocze krwi. Krew pobierać do

probówek z antykoagulantem (K

2

EDTA).

Schemat prawidłowych reakcji

przy oznaczaniu grupy krwi ABO

Grupa

krwi

Odczynniki

monoklonalne

Krwinki wzorcowe

anty-A anty-B O

A

1

B

O

- - -

+++

+++

A

++++ - - - +++

B

- ++++ - +++ -

AB

++++

++++

- - -

Krwinki wzorcowe w badaniach

serologicznych

POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POWIKŁAŃ

POPRZETOCZENIOWYCH

™

Wczesne powikłania poprzetoczeniowe – w czasie transfuzji lub do 24
godz.

™

ostry odczyn hemolityczny

™

wstrząs septyczny

™

wstrząs anafilaktyczny

™

ostre poprzetoczeniowe uszkodzenie płuc

™

odczyny gorączkowe niehemolityczne

™

pokrzywka

™

Opóźnione powikłania poprzetoczeniowe - między 3 a 21 dniem po
przetoczeniu

™

opóźniony odczyn hemolityczny

™

plamica poprzetoczeniowa

™

poprzetoczeniowa choroba “przeszczep p-biorcy”

Postępowanie w przypadku podejrzenia reakcji

okołotransfuzyjnej

™

Wstrzymać przetaczanie, podłączyć fizjologiczny NaCl

™

Ocenić wstępnie objawy kliniczne (ciepłota, tętno, oddech, ciśnienie)

™

Podać tlen (w razie konieczności)

™

Dokładnie zbadać pacjenta (płuca, serce, skóra, objawy krwawienia itp.)

™

Powiadomić odpowiedzialnego lekarza, sprawdzić dane na preparacie

™

Powiadomić Bank Krwi

™

Pobrać nową próbkę na badania serologiczne (10 ml krwi na skrzep i 2-5 ml
na EDTA,) przekazać wraz z dokumentacją do RCKiK

™

Pobrać krew (i mocz, jeżeli możliwe) na badania w kierunku hemolizy

™

Wdrożyć adekwatne leczenie

™

Sporządzić odpowiedni raport

Powikłania okołotransfuzyjne - reakcje

immunologiczne

Efekt

Prawdopodobna przyczyna

Odczyn hemolityczny
(ostry lub opóźniony)

Przeciwciała – biorca lub dawca

Gorączka (1% transfuzji)

Krwinki białe w preparacie

Ostra niewydolność
oddechowa (TRALI)

Krwinki białe lub cytokiny w
preparacie

Reakcja alergiczna

Białka osocza, alergeny z krwi
dawcy

Reakcja anafilaktyczna

Immunoglobuliny IgA

Choroba p-gospodarzowi
(GVHD)

Limfocyty

Infekcje bakteryjne,
wirusowe….

Zanieczyszczenia preparatu

Powikłania okołotransfuzyjne -

immunizacja

lub

modulacja

odpowiedzi

immunologicznej

Czynnik

Reakcja

Krwinki białe

Gorączka, fragmentacja PLT/krwinek białych,
mała skuteczność przetoczenia, powikłania
płucne

Płytki

Gorączka, rozpad PLT, mała skuteczność
przetoczenia, skaza krwotoczna

Erytrocyty

Reakcja hemolityczna
Trudność w dobraniu preparatu do przetoczenia

Limfocyty (HLA)

Dreszcze, problemy z doborem narządów do
przeszczepu, mała skuteczność przetaczania
PLT

Reakcja biorcy

Odpowiedzialne – krwinki białe

Nawroty choroby
nowotworowej
Infekcje
pooperacyjne

Powikłania okołotransfuzyjne - reakcje

nieimmunologiczne

Przeciążenie krążenia

Pełna krew

Infuzja mikroagregatów

PLT

Zator powietrzny

Powietrze

Tendencja do krwawień

Masywna transfuzja

Hipotermia

Może wywoływać arytmię

Toksyczne działanie
cytrynianu, hipokalcemia

Cytrynian, wiązanie wapnia

Hiper/hipokalemia

Może wywoływać arytmię

Nadmiar żelaza
(hemosyderoza)

Liczne transfuzje

Czynniki wpływające na produkcję

alloprzeciwciał odpornościowych

• Immunogenność antygenu (D, K, c, E, Fy

a

, Jk

a

).

• Dawka antygenu:

™

80% osób Rh - wytwarza anty-D po przetoczeniu krwi Rh +

™

20% kobiet Rh - wytwarza anty-D po ciąży Rh + płodu

• Predyspozycje genetyczne (responders, nonresponders).
• Jednostka chorobowa:

™

najwyższy odsetek alloimmunizacji u chorych z autoagresją i z
niedokrwistością sierpowatokrwinkową,

™

najniższy - u chorych z hypogammaglobulinemią i z białaczką
limfatyczną

Pierwotna i wtórna odpowiedź

immunologiczna – stężenie przeciwciał

IgM

IgG

Próg wykrywalności

Próg wykrywalności

Dni

Tygodnie

2 4 6 8 10 12 14
16

2 4 6 8 10 12 14 16

1. Aglutynacja lub
hemoliza w 37

0

C

2. Swoistość: z układu
ABO, Rh, Kell, Kidd,
Duffy, anty-s, anty-Vel,
anty- P, anty-PP

1

P

k

Klasa Ig:
• IgM wiążące dopełniacz
(anty-A, anty-B)
•IgG (z układów Rh, Kell,
Kidd, Duffy)

Serologiczna
charakterystyka
przeciwciał klinicznie
istotnych

++++ +++ ++ +

Typowe reakcje serologiczne (1)

1. Precypitacja

2. Aglutynacja

Typowe reakcje serologiczne (2)

1. Hemoliza wewnątrznaczyniowa

2. Hemoliza pozanaczyniowa

Nietypowe reakcje serologiczne (1)

1. Poliaglutynacja

anty-A anty-B O A

B

Grupa AB ??

2. Panaglutynacja
3. Rulonizacja
4. Agregacja

Poliaglutynacja (2)

anty-A

anty-B

anty-A,B

krwinki wzorcowe

O A1 B

monoklonalne

odczynniki

-

+++

n.b.

-

+++

-

surowice

ludzkie

+++

+++

+++

W przebiegu zakażenia pod wpływem enzymów bakteryjnych
następuje odsłonięcie antygenów T, Tk, Tn (kryptoantygenów), z
którymi reagują ludzkie surowice, zawierające naturalnie
występujące przeciwciała skierowane do tych struktur.

Klasyfikacja poliaglutynacji

½

Nabyte

ƒ

Zakażenia bakteryjne (przemijająca zmiana)

à

Kryptoantygeny udostępnione przez działanie enzymów bakteryjnych:

T, Tk, Th, Tx, B nabyty

à

Adsorbcja bakterii lub produktów bakteryjnych na powierzchnię

krwinek

ƒ

Nie-bakteryjne działanie (trwała zmiana)

Mutacja somatyczna prowadząca do odsłonięcia Tn

¾

Dziedziczne cechy

ƒ

Sd(a++) (Cad), HEMPAS, NOR, Hyde Park

Masywna transfuzja

™

Definicja

– wymiana całej objętości krwi

pacjenta w czasie krótszym niż 24 godziny - na
krew allogeniczną konserwowaną.

™

Problemy:

™

Obniżenie czynników krzepnięcia - kontr. lab.

™

Obniżenie PLT - krwawienia

™

Zaburzenia metaboliczne - hiperkalemia,

hipokalcemia, kwasica, wpływ cytrynianu

™

Hipotermia

™

Preparaty podawane: płytki, FFP, krioprecypitat…

Potencjalne powikłania po masywnej

transfuzji

Zmiany ME w czasie

przechowywania

Powikłania

Obniżenie pH

Kwasica

Hemoliza

Zaburzenia oddawania tlenu

Wzrost K, NH

3

i Pi

Hiperkalemia,
Hiperamonemia,
Hipokalcemia

Niszczenie płytek,
mikroagregaty

Trombocytopenia

Spadek czynników V i
VIII, denaturacja białek

Koagulopatia