Układy grupowe

Układy grupowe

krwi,przetaczanie

krwi,przetaczanie

krwi, konflikt

krwi, konflikt

serologiczny

serologiczny

Krew

Płyn ustrojowy, który za pośrednictwem

Płyn ustrojowy, który za pośrednictwem

układu krążenia pełni funkcję

układu krążenia pełni funkcję

transportową O

transportową O

2

2

,CO

,CO

2

2

,produktów

,produktów

metabolizmu,składników odżywczych i

metabolizmu,składników odżywczych i

hormonów;reguluję pH;chroni przed

hormonów;reguluję pH;chroni przed

infekcjami oraz zapewnia komunikację

infekcjami oraz zapewnia komunikację

pomiędzy poszczególnymi układami

pomiędzy poszczególnymi układami

organizmu.

organizmu.

Układy grupowe krwi

Immunologiczne zróżnicowanie krwi

Immunologiczne zróżnicowanie krwi

dotyczy wszystkich elementów

dotyczy wszystkich elementów

morfologicznych krwi oraz białek osocza.

morfologicznych krwi oraz białek osocza.

Za zróżnicowanie odpowiedzialne są

Za zróżnicowanie odpowiedzialne są

substancje grupowe,mające charakter

substancje grupowe,mające charakter

antygenu.

antygenu.

Antygen

Wieloskładnikowa substancja która jest

Wieloskładnikowa substancja która jest

rozpoznawana przez komórki

rozpoznawana przez komórki

kompetentne układu immunologicznego

kompetentne układu immunologicznego

jako obca. Efektem tego jest

jako obca. Efektem tego jest

uruchomienie odpowiedzi

uruchomienie odpowiedzi

immunologicznej w postaci produkcji

immunologicznej w postaci produkcji

swoistych przeciwciał oraz powstanie

swoistych przeciwciał oraz powstanie

swoistej odpowiedzi komórkowej.

swoistej odpowiedzi komórkowej.

Podział antygenów

-

-

zewnątrzpochodne:

zewnątrzpochodne:

bakteryjne,wirusowe,roślinne(pyłki),pasoż

bakteryjne,wirusowe,roślinne(pyłki),pasoż

ytnicze,chemiczne

ytnicze,chemiczne

-

-

wewnątrzpochodne

wewnątrzpochodne

: znajdują się w

: znajdują się w

komórkach organizmu np. na krwinkach

komórkach organizmu np. na krwinkach

czerwonych(ABO,Kell,Rh,Lewis),na

czerwonych(ABO,Kell,Rh,Lewis),na

krwinkach

krwinkach

białych(ABO,HLA,nieHLA),płytkach

białych(ABO,HLA,nieHLA),płytkach

krwi(ABO,HLA,Zw,Ko)

krwi(ABO,HLA,Zw,Ko)

Autoantygeny

Antygeny znajdujące się na komórkach

Antygeny znajdujące się na komórkach

organizmu, które na skutek różnych

organizmu, które na skutek różnych

procesów patologicznych stają się obce

procesów patologicznych stają się obce

dla własnego organizmu, czego efektem

dla własnego organizmu, czego efektem

jest powstanie przeciwciał skierowanych

jest powstanie przeciwciał skierowanych

przeciwko własnym komórkom. Są one

przeciwko własnym komórkom. Są one

podłożem chorób autoimmunologicznych.

podłożem chorób autoimmunologicznych.

Uodpornienie antygenami tego samego

Uodpornienie antygenami tego samego

gatunku nosi nazwę

gatunku nosi nazwę

alloimmunizacji

alloimmunizacji

( np.

( np.

uodpornie nie matki antygenami płodu, lub

uodpornie nie matki antygenami płodu, lub

uodpornienie biorcy antygenami dawcy w

uodpornienie biorcy antygenami dawcy w

następstwie transfuzji ). Reakcja ustroju na

następstwie transfuzji ). Reakcja ustroju na

antygeny obcogatunkowe nosi nazwę

antygeny obcogatunkowe nosi nazwę

heteroimmunzacji

heteroimmunzacji

W wyniku bodźcowego

W wyniku bodźcowego

działania antygenu w ustrojach zwierząt

działania antygenu w ustrojach zwierząt

wyższych i człowieka, pows tają

wyższych i człowieka, pows tają

immunoglobuliny. Są one produkowane przez

immunoglobuliny. Są one produkowane przez

ustrój w ramach mechanizmu obronnego,

ustrój w ramach mechanizmu obronnego,

jako odpowiedź na obcy antyge

jako odpowiedź na obcy antyge

n.

Immunoglobuliny

Produkowane są przez plazmocyty. Podstawową

Produkowane są przez plazmocyty. Podstawową

jednostką strukturalną immunoglobulin jest

jednostką strukturalną immunoglobulin jest

monomer, w skład którego wchodzą 4 łańcuchy

monomer, w skład którego wchodzą 4 łańcuchy

połączone z sobą wiązaniami dwusiarczkowymi.

połączone z sobą wiązaniami dwusiarczkowymi.

Dwa z tych łańcuchów, o dużej masie

Dwa z tych łańcuchów, o dużej masie

cząsteczkowej nazwano łańcuchami ciężkimi

cząsteczkowej nazwano łańcuchami ciężkimi

( H - heavy ). Łańcuchy ciężkie występują w 5

( H - heavy ). Łańcuchy ciężkie występują w 5

rodzajach gamma, alfa, mi, delta, epsilon.

rodzajach gamma, alfa, mi, delta, epsilon.

Pozostałe dwa ,też identyczne, o małej masie

Pozostałe dwa ,też identyczne, o małej masie

cząsteczkowej nazwano lekkimi ( L - light).

cząsteczkowej nazwano lekkimi ( L - light).

Występują w dwóch rodzajach - kappa i lambda

Występują w dwóch rodzajach - kappa i lambda

Łańcuchy ciężkie determinują klasę

Łańcuchy ciężkie determinują klasę

immunoglobulin np:

immunoglobulin np:

-dwa łańcuchy a w cząsteczce IgA

-dwa łańcuchy a w cząsteczce IgA

-dwa łańcuchy g w cząsteczce IgG

-dwa łańcuchy g w cząsteczce IgG

-dwa łańcuchy d w cząsteczce IgD

-dwa łańcuchy d w cząsteczce IgD

-dwa łańcuchy m w cząsteczce IgM

-dwa łańcuchy m w cząsteczce IgM

-dwa łańcuchy e w cząsteczce IgE

-dwa łańcuchy e w cząsteczce IgE

Charakterystyka biologiczna

przeciwciał

IgG

IgG

- norma 9 -14 g/l, ilościowo najliczniejsza grupa.

- norma 9 -14 g/l, ilościowo najliczniejsza grupa.

-4 podklasy ( różnice w części Fc ) : IgG~ , lgG2 , IgG3 ,

-4 podklasy ( różnice w części Fc ) : IgG~ , lgG2 , IgG3 ,

IgG4 ,

IgG4 ,

-monomery - mała cząsteczka, przechodzą przez

-monomery - mała cząsteczka, przechodzą przez

śródbłonek i łożysko

śródbłonek i łożysko

-IgG1 , IgG2 , IgG3 , po związaniu np z bakteriami, wiążą

-IgG1 , IgG2 , IgG3 , po związaniu np z bakteriami, wiążą

składową C 1 q dopełniacza i uruchamiają klasyczną

składową C 1 q dopełniacza i uruchamiają klasyczną

drogę aktywacji dopełniacza.

drogę aktywacji dopełniacza.

-mają zdolność do opsonizacj(proces w którym cząsteczka

-mają zdolność do opsonizacj(proces w którym cząsteczka

(opsonina) przyłącza się do komórki, pokrywając ją i w

(opsonina) przyłącza się do komórki, pokrywając ją i w

ten sposób promując jej fagocytozę przez

ten sposób promując jej fagocytozę przez

wyspecjalizowane komórki układu odpornościowego.

wyspecjalizowane komórki układu odpornościowego.

IgA

IgA

- norma 1,6 g/I, immunoglobulina

- norma 1,6 g/I, immunoglobulina

wydzielnicza, chroni błony śluzowe

wydzielnicza, chroni błony śluzowe

-występuje w formie monomeru lub dimeru

-występuje w formie monomeru lub dimeru

w ślinie, łzach, wydzielinie z nosa, soku

w ślinie, łzach, wydzielinie z nosa, soku

żołądkowym, w śluzie w układzie

żołądkowym, w śluzie w układzie

oddechowym

oddechowym

-IgA wydzielnicza ma fragment sekrecyjny

-IgA wydzielnicza ma fragment sekrecyjny

( glikoproteina ) chroniący przed działaniem

( glikoproteina ) chroniący przed działaniem

enzymów proteolitycznych. IgA ma dwie

enzymów proteolitycznych. IgA ma dwie

podklasy, nie wiąże dopełniacza, nie ma

podklasy, nie wiąże dopełniacza, nie ma

własności bakteriobójczych, neutralizuje

własności bakteriobójczych, neutralizuje

wirusy i toksyny.

wirusy i toksyny.

IgM

IgM

- norma 0,9 g/l, pentamer - nie

- norma 0,9 g/l, pentamer - nie

przechodzi przez śródbłonek.

przechodzi przez śródbłonek.

-Jest syntetyzowana jako - pierwsza podczas

-Jest syntetyzowana jako - pierwsza podczas

rozwoju układu immunologicznego a także

rozwoju układu immunologicznego a także

jest pierwszą immunoglobu liną w pierwotnej

jest pierwszą immunoglobu liną w pierwotnej

odpowiedzi immunologicznej. Wiąże Clq

odpowiedzi immunologicznej. Wiąże Clq

dopełniacza, pobudzając klasy czną drogę

dopełniacza, pobudzając klasy czną drogę

aktywacji dopełniacza.

aktywacji dopełniacza.

-należą tu naturalne izoaglutyniny układu

-należą tu naturalne izoaglutyniny układu

ABO

ABO

IgD

IgD

- norma 0,1 g/1, cząsteczki niestabilne,

- norma 0,1 g/1, cząsteczki niestabilne,

w warunkach " in vivo" szybko się

w warunkach " in vivo" szybko się

rozpadają.

rozpadają.

-występują w surowicy krwi oraz na

-występują w surowicy krwi oraz na

powierzchni limfocytów B

powierzchni limfocytów B

-rola niejasna, być może kontrola funkcji

-rola niejasna, być może kontrola funkcji

limfocytów B, udział w pamięci

limfocytów B, udział w pamięci

immunologicznej

immunologicznej

IgE

IgE

- norma 0,3x10-3g/l, wytwarzana w

- norma 0,3x10-3g/l, wytwarzana w

migdałkach, węzłach chłonnych

migdałkach, węzłach chłonnych

okołooskrzelowych, otrzewnowych,

okołooskrzelowych, otrzewnowych,

podskórnych oraz śluzówce przewodu

podskórnych oraz śluzówce przewodu

pokarmowego i drzewa oskrzelowego

pokarmowego i drzewa oskrzelowego

-wiążą się z fragmentem Fc znajdującym się

-wiążą się z fragmentem Fc znajdującym się

na komórkach tucznych i bazofilach co

na komórkach tucznych i bazofilach co

umożliwia, po kontakcie z odpowiednim

umożliwia, po kontakcie z odpowiednim

antygenem, uwalnianie z tych komórek

antygenem, uwalnianie z tych komórek

mediatorów reakcji za palnej

mediatorów reakcji za palnej

Immunoglobuliny łączą się ze swoistym

Immunoglobuliny łączą się ze swoistym

antygenem,wchodzą w różne reakcje

antygenem,wchodzą w różne reakcje

immunologiczne o cechach:swoistość i

immunologiczne o cechach:swoistość i

odwracalność W warunkach laboratoryjnych

odwracalność W warunkach laboratoryjnych

reakcją serologiczną miedzy antygenami a

reakcją serologiczną miedzy antygenami a

przeciwciałem jest aglutynacja(zlepianie się

przeciwciałem jest aglutynacja(zlepianie się

rozproszonych w płynie komórek)

rozproszonych w płynie komórek)

Opracowano różnorodne techniki do badań

Opracowano różnorodne techniki do badań

immunohematologicznych krwinek

immunohematologicznych krwinek

czerwonych,które mają na celu określenie

czerwonych,które mają na celu określenie

antygenów grupowych oraz wykrycie i

antygenów grupowych oraz wykrycie i

identyfikację przeciwciał. Jedną z technik jest

identyfikację przeciwciał. Jedną z technik jest

aglutynacja krwinek czerwonych zawieszonych w

aglutynacja krwinek czerwonych zawieszonych w

roztworze 0,9%NaCl(aglutynacja krwinek przez

roztworze 0,9%NaCl(aglutynacja krwinek przez

przeciwciała IgM tzw. przeciwciała kompletne).

przeciwciała IgM tzw. przeciwciała kompletne).

W skład przeciwciał tych wchodzą przeciwciała

W skład przeciwciał tych wchodzą przeciwciała

naturalne(jeśli występują u wszystkich ludzi to

naturalne(jeśli występują u wszystkich ludzi to

nazywane są przeciwciałami naturalnymi

nazywane są przeciwciałami naturalnymi

regularnymi)

regularnymi)

W układzie ABO przeciwciałami regularnymi

W układzie ABO przeciwciałami regularnymi

są przeciwciała anty-A i anty-B występujące

są przeciwciała anty-A i anty-B występujące

w ustroju u osobników nie posiadających

w ustroju u osobników nie posiadających

danego antygenu. Tego względu układ ABO

danego antygenu. Tego względu układ ABO

nazywa się także układem grup głównych

nazywa się także układem grup głównych

Przeciwciała naturalne nieregularne

Przeciwciała naturalne nieregularne

występujące tylko u niektórych osób. Są to

występujące tylko u niektórych osób. Są to

przeciwciała anty-M i anty-P. Ponieważ

przeciwciała anty-M i anty-P. Ponieważ

optimum temp. Dla przeciwciał

optimum temp. Dla przeciwciał

kompletnych przypada na niskie temp.

kompletnych przypada na niskie temp.

Nazywane są przeciwciałami typu zimnego.

Nazywane są przeciwciałami typu zimnego.

Optymalną temp. dla wszystkich przeciwciał

Optymalną temp. dla wszystkich przeciwciał

o znaczeniu klinicznym jest temp.37*C są to

o znaczeniu klinicznym jest temp.37*C są to

przeciwciała typu ciepłego najczęściej typu

przeciwciała typu ciepłego najczęściej typu

IgG.

IgG.

Największą ilość substancji grupowych ABH

Największą ilość substancji grupowych ABH

zawiera ślina dlatego wykorzystuje się ją do

zawiera ślina dlatego wykorzystuje się ją do

oznaczania podgrup. Wydzielanie substancji

oznaczania podgrup. Wydzielanie substancji

grupowych jest kontrolowane przez parę

grupowych jest kontrolowane przez parę

alleli Se i se tzw. geny wydzielania. Geny

alleli Se i se tzw. geny wydzielania. Geny

niezależne od alleli ABO i genu H.

niezależne od alleli ABO i genu H.

Układ grupowy ABO

Antygeny układu grupowego ABO są uwarunkowane

Antygeny układu grupowego ABO są uwarunkowane

przez trzy główne allele - A, B i O. Jeden z nich może

przez trzy główne allele - A, B i O. Jeden z nich może

zajmować loci(

zajmować loci(

określony obszar chromosomu

określony obszar chromosomu

zajmowany przez gen)

zajmowany przez gen)

ABO w jednym z pary

ABO w jednym z pary

chromosomów. Gen O jest genem amorficznym, tzn.

chromosomów. Gen O jest genem amorficznym, tzn.

nie steruje produkcją żadnego antygenu. Jest to gen

nie steruje produkcją żadnego antygenu. Jest to gen

recesywny i dlatego u osób grupy A i B nie można

recesywny i dlatego u osób grupy A i B nie można

określić genotypu. Umożliwiają to dopiero badania

określić genotypu. Umożliwiają to dopiero badania

rodzinne.

rodzinne.

Podstawową substancją, z której pod kontrolą

Podstawową substancją, z której pod kontrolą

odpowiednich genów rozwijają się antygeny A i B,

odpowiednich genów rozwijają się antygeny A i B,

jest antygen H. Gen H i jego allel h dziedziczą się

jest antygen H. Gen H i jego allel h dziedziczą się

niezależnie od genów allelicznych A, B i O. Gen h

niezależnie od genów allelicznych A, B i O. Gen h

jest genem amorficznym

jest genem amorficznym

.

.

Na podstawie występowania lub braku odpowiednich

Na podstawie występowania lub braku odpowiednich

antygenów w krwinkach czerwonych przyjęto podział na

antygenów w krwinkach czerwonych przyjęto podział na

cztery grupy krwi  :  A, B, O i AB. Niekiedy spotyka się

cztery grupy krwi  :  A, B, O i AB. Niekiedy spotyka się

osoby, które dziedziczą odmiany antygenów A i B. Podział

osoby, które dziedziczą odmiany antygenów A i B. Podział

na odmiany jest oparty na różnicy sił ekspresji antygenów

na odmiany jest oparty na różnicy sił ekspresji antygenów

A i B. Odmiany antygenu A występują częściej niż odmiany

A i B. Odmiany antygenu A występują częściej niż odmiany

antygenu B. Stwarzają więc więcej problemów

antygenu B. Stwarzają więc więcej problemów

diagnostycznych.

diagnostycznych.

W  obrębie  anty genu  A wyodrębnia się dwie podstawowe

W  obrębie  anty genu  A wyodrębnia się dwie podstawowe

odmiany : mocny antygen nazwany A1, występujący u

odmiany : mocny antygen nazwany A1, występujący u

około 80% osób grupy A i AB oraz słabszy antygen

około 80% osób grupy A i AB oraz słabszy antygen

nazwany A2. Inne odmiany antygenu A, np. A3, Ax, Am

nazwany A2. Inne odmiany antygenu A, np. A3, Ax, Am

występują rzadko. W przypadku mocnego antygenu A1,

występują rzadko. W przypadku mocnego antygenu A1,

cała substancja podstawowa (antygen H) jest zużyta do

cała substancja podstawowa (antygen H) jest zużyta do

syntezy antygenu A. Natomiast, w przypadku słabych

syntezy antygenu A. Natomiast, w przypadku słabych

odmian zużywana jest tylko część antygenu H. Tak więc,

odmian zużywana jest tylko część antygenu H. Tak więc,

im słabsza odmiana, tym więcej antygenu H pozostaje w

im słabsza odmiana, tym więcej antygenu H pozostaje w

krwinkach w formie niezmienionej.

krwinkach w formie niezmienionej.

Antygeny grupowe A i B rozwijają się już we wczesnym

Antygeny grupowe A i B rozwijają się już we wczesnym

okresie życia płodowego. Istnieje jednak pewna

okresie życia płodowego. Istnieje jednak pewna

niedojrzałość antygenu, zwłaszcza antygenu A, co

niedojrzałość antygenu, zwłaszcza antygenu A, co

uniemożliwia ostateczne oznaczenie odmiany grupy krwi

uniemożliwia ostateczne oznaczenie odmiany grupy krwi

płodu. Grupy krwi pozostają niezmienione przez całe życie.

płodu. Grupy krwi pozostają niezmienione przez całe życie.

Jed nakże, pod wpływem schorzeń nowotworowych mogą

Jed nakże, pod wpływem schorzeń nowotworowych mogą

one ulec okresowej zmianie. Obecność antygenów A, B i H

one ulec okresowej zmianie. Obecność antygenów A, B i H

jest związana nie tylko z krwinkami czerwonymi.

jest związana nie tylko z krwinkami czerwonymi.

Występują one również we wszystkich tkankach

Występują one również we wszystkich tkankach

organizmu, za wyjątkiem tkanki nerwowej, a takie u około

organizmu, za wyjątkiem tkanki nerwowej, a takie u około

80% populacji w płynach ustrojowych, wydzielinach i

80% populacji w płynach ustrojowych, wydzielinach i

wydalinach.

wydalinach.

Przeciwciała układu ABO, anty-A i anty-B,

Przeciwciała układu ABO, anty-A i anty-B,

są produkowane

są produkowane

w wieku niemowlęcym ( nie wcześniej niż w czwartym

w wieku niemowlęcym ( nie wcześniej niż w czwartym

miesiącu życia). Występują one jako stały składnik surowic

miesiącu życia). Występują one jako stały składnik surowic

i dlatego noszą nazwę przeciwciał naturalnych

i dlatego noszą nazwę przeciwciał naturalnych

regularnych.

regularnych.

Regularne przeciwciała

Regularne przeciwciała

anty-A i anty-B są kompletnymi

anty-A i anty-B są kompletnymi

aglutyninami typu zimnego, klasy IgM. Optimum ich

aglutyninami typu zimnego, klasy IgM. Optimum ich

działania przypada na temp. 4°C. Ponieważ jednak

działania przypada na temp. 4°C. Ponieważ jednak

aktywność przeciwciał anty-A i anty-B zmienia się

aktywność przeciwciał anty-A i anty-B zmienia się

nieznacznie pod wpływem temperatury, dlatego rutynowe

nieznacznie pod wpływem temperatury, dlatego rutynowe

badania grup ABO przeprowadzamy w temperaturze

badania grup ABO przeprowadzamy w temperaturze

pokojowej. Błąd w oznaczaniu grupy układu ABO u chorego

pokojowej. Błąd w oznaczaniu grupy układu ABO u chorego

lub dawcy może spowodować groźne odczyny

lub dawcy może spowodować groźne odczyny

poprzetoczeniowe. Jest to związane przede wszystkim ze

poprzetoczeniowe. Jest to związane przede wszystkim ze

zdolnością wiązania komplementu przez przeciwciała

zdolnością wiązania komplementu przez przeciwciała

układu ABO, co prowadzi do wewnątrznaczyniowej hemo

układu ABO, co prowadzi do wewnątrznaczyniowej hemo

lizy krwinek czerwonych.

lizy krwinek czerwonych.

U niektórych osób, poza regularnie występującymi

U niektórych osób, poza regularnie występującymi

przeciwciałami anty-A i anty-B, spotyka się nieregularne

przeciwciałami anty-A i anty-B, spotyka się nieregularne

przeciwciała

przeciwciała

z tego układu : anty-A1

z tego układu : anty-A1

lub anty-H.

lub anty-H.

Przeciwciała anty-A1, mogą występować w surowicy osób

Przeciwciała anty-A1, mogą występować w surowicy osób

grupy A2

grupy A2

lub grupy A2B. Natomiast u osób posiadających

lub grupy A2B. Natomiast u osób posiadających

mocny antygen, czyli grupę A1

mocny antygen, czyli grupę A1

lub A1B rzadziej grupę B,

lub A1B rzadziej grupę B,

można wykryć przeciwciała anty-H. Przeciwciała te mają

można wykryć przeciwciała anty-H. Przeciwciała te mają

charakter aglutynin typu zimnego. Czasami mogą one

charakter aglutynin typu zimnego. Czasami mogą one

przybierać postać przeciwciał odpornościowych,

przybierać postać przeciwciał odpornościowych,

aktywnych w temp. 37°C.

aktywnych w temp. 37°C.

Niekiedy w surowicy krwi występują także odpornościowe

Niekiedy w surowicy krwi występują także odpornościowe

przeciwciała anty-A i anty-B.

przeciwciała anty-A i anty-B.

W warunkach laboratoryjnych

W warunkach laboratoryjnych

występują one jako aglutyniny i hemolizyny o poszerzonej

występują one jako aglutyniny i hemolizyny o poszerzonej

amplitudzie cieplnej. Są to przeciwciała klasy IgM i IgG.

amplitudzie cieplnej. Są to przeciwciała klasy IgM i IgG.

Tylko przeciwciała klasy IgG mają zdolność przecho dzenia

Tylko przeciwciała klasy IgG mają zdolność przecho dzenia

przez łożysko i mogą być przyczyną choroby hemolitycznej

przez łożysko i mogą być przyczyną choroby hemolitycznej

noworodków.

noworodków.

Występowanie antygenów i przeciwciał w danej grupie

Występowanie antygenów i przeciwciał w danej grupie

krwi zostało określone przez odkrywcę układu ABO, Karola

krwi zostało określone przez odkrywcę układu ABO, Karola

Landsteinera i sformułowane w postaci tzw. reguł

Landsteinera i sformułowane w postaci tzw. reguł

Landsteinera:

Landsteinera:

     

     

-

-

w surowicy zawsze występują przeciwciała dla

w surowicy zawsze występują przeciwciała dla

antygenów nieobecnych w krwinkach

antygenów nieobecnych w krwinkach

     

     

- 

- 

surowica nie zawiera przeciwciał dla własnych

surowica nie zawiera przeciwciał dla własnych

krwinek.

krwinek.

Układ grupowy Rh

Geny Rh znajdują się na chromosomie 1 na jego

Geny Rh znajdują się na chromosomie 1 na jego

krótkim ramieniu. Gen Rh D kontroluje syntezę

krótkim ramieniu. Gen Rh D kontroluje syntezę

antygenu D,a drugi gen Rh CE syntezę antygenów C

antygenu D,a drugi gen Rh CE syntezę antygenów C

i c oraz E i e. Genotyp osoby D(-) tzn. Rh- nie

i c oraz E i e. Genotyp osoby D(-) tzn. Rh- nie

zawiera amorficznego genu d,a jest następstwem

zawiera amorficznego genu d,a jest następstwem

ubytku w parze chromosomów w locus Rh.

ubytku w parze chromosomów w locus Rh.

Leżące blisko siebie geny D i CE są ze sobą sprzężone

Leżące blisko siebie geny D i CE są ze sobą sprzężone

i dziedziczą się łącznie. Podobieństwo obu genów

i dziedziczą się łącznie. Podobieństwo obu genów

sprawia ze podczas podziału redukcyjnego łatwo

sprawia ze podczas podziału redukcyjnego łatwo

dochodzi do wymiany ich fragmentów

dochodzi do wymiany ich fragmentów

warunkujących syntezę odmian antygenów.

warunkujących syntezę odmian antygenów.

Antygen D

Jest to najsilniejszy immunogen spośród wszystkich

Jest to najsilniejszy immunogen spośród wszystkich

znanych antygenów krwinki czerwonej,Jest

znanych antygenów krwinki czerwonej,Jest

odpowiedzialny za przeważająca większość

odpowiedzialny za przeważająca większość

przypadków choroby hemolitycznej noworodków

przypadków choroby hemolitycznej noworodków

oraz po przetoczeniu niezgodnej krwi w zakresie

oraz po przetoczeniu niezgodnej krwi w zakresie

antygenu D może być przyczyną ciężkiego

antygenu D może być przyczyną ciężkiego

powikłania poprzetoczeniowego Ze względu na

powikłania poprzetoczeniowego Ze względu na

największe znaczenie w krwiolecznictwie podział

największe znaczenie w krwiolecznictwie podział

ludności na grupę RH+ i Rh- jest dokonany na

ludności na grupę RH+ i Rh- jest dokonany na

podstawie podstawie obecności i nieobecności

podstawie podstawie obecności i nieobecności

antygenu D na krwince czerwonej.

antygenu D na krwince czerwonej.

W razie kaukaskiej(min. Polska) antygen D występuje

W razie kaukaskiej(min. Polska) antygen D występuje

u 83-87% ludzi

u 83-87% ludzi

Antygen C i c

Antygeny te kodowane są przez parę alleli

Antygeny te kodowane są przez parę alleli

zajmujących te same loci w genie RHCE.

zajmujących te same loci w genie RHCE.

Mogą być przyczyną hemolitycznych

Mogą być przyczyną hemolitycznych

odczynów poprzetoczeniowych i chorób

odczynów poprzetoczeniowych i chorób

hemolitycznej noworodków.

hemolitycznej noworodków.

W razie kaukaskiej antygen C występuje u

W razie kaukaskiej antygen C występuje u

68%,antygen c u 81% ludzi.

68%,antygen c u 81% ludzi.

Antygen E i e

Antygeny te są produktami pary alleli

Antygeny te są produktami pary alleli

zajmujących te same loci w genie RHCE.

zajmujących te same loci w genie RHCE.

Mogą być przyczyną odczynów

Mogą być przyczyną odczynów

poprzetoczeniowych i choroby

poprzetoczeniowych i choroby

hemolitycznej noworodka.

hemolitycznej noworodka.

W razie kaukaskiej antygen E występuje u

W razie kaukaskiej antygen E występuje u

29%,antygen e u 98% ludzi.

29%,antygen e u 98% ludzi.

Przeciwciała układu Rh mają charakter

Przeciwciała układu Rh mają charakter

wyłącznie odpornościowy i pojawiają się w

wyłącznie odpornościowy i pojawiają się w

organizmie najczęściej po transfuzji krwi

organizmie najczęściej po transfuzji krwi

niezgodnej grupowo oraz w następstwie

niezgodnej grupowo oraz w następstwie

uodpornienia matki antygenami płodu. W

uodpornienia matki antygenami płodu. W

większości są to przeciwciała IgG

większości są to przeciwciała IgG

niekompletne.

niekompletne.

Układ Kell

Antygeny z tego układu występują tylko na krwinkach

Antygeny z tego układu występują tylko na krwinkach

czerwonych i tworzą się we wczesnym etapie

czerwonych i tworzą się we wczesnym etapie

erytropoezy(proces namnażania i różnicowania

erytropoezy(proces namnażania i różnicowania

erytrocytów (czerwonych krwinek krwi), z komórek

erytrocytów (czerwonych krwinek krwi), z komórek

macierzystych w szpiku kostnym kości płaskich i

macierzystych w szpiku kostnym kości płaskich i

nasadach kości długich).

nasadach kości długich).

Do tego układu zalicza się antygeny:K,k,Kp

Do tego układu zalicza się antygeny:K,k,Kp

a

a

,Kp

,Kp

b

b

.

.

Antygen K występuje u 9% rasy kaukaskiej,antygen

Antygen K występuje u 9% rasy kaukaskiej,antygen

k u 99,8% rasy białej.

k u 99,8% rasy białej.

Przeciwciała anty-K są przyczyną reakcji

Przeciwciała anty-K są przyczyną reakcji

poprzetoczeniowych i ChHN(niszczy krwinki

poprzetoczeniowych i ChHN(niszczy krwinki

czerwone płodu i hamuje erytropoezę)

czerwone płodu i hamuje erytropoezę)

Układ Duffy(Fy)

Antygeny najczęściej spotykane to Fy

Antygeny najczęściej spotykane to Fy

a

a

i Fy

i Fy

b

b

posiadają cechy średniej

posiadają cechy średniej

immunogennośći. Pełnią funkcję

immunogennośći. Pełnią funkcję

receptorów chemokin np. pierwotniaka

receptorów chemokin np. pierwotniaka

malarii. Przeciwciała anty-Fy

malarii. Przeciwciała anty-Fy

a

a

o anty-Fy

o anty-Fy

b

b

mają charakter odpornościowy są klasy

mają charakter odpornościowy są klasy

IgG. Mogą być przyczyną reakcji

IgG. Mogą być przyczyną reakcji

poprzetoczeniowych i ChHN.

poprzetoczeniowych i ChHN.

Układ kidd(Jk)

Antygeny układu obecne są w krwinkach

Antygeny układu obecne są w krwinkach

czerwonych i w nerkach. Transportują

czerwonych i w nerkach. Transportują

mocznik. Najbardziej znane antygeny to

mocznik. Najbardziej znane antygeny to

Jk

Jk

a

a

i Jk

i Jk

b

b

. Przeciwciała z tego układu maja

. Przeciwciała z tego układu maja

charakter odpornościowy,są klasy IgG i

charakter odpornościowy,są klasy IgG i

mają zdolność wiązania dopełniacza.

mają zdolność wiązania dopełniacza.

Układ MNSs

Ze względu na obecność tych antygenów dzielimy

Ze względu na obecność tych antygenów dzielimy

ludzi na 3 fenotypu: MM,NN,MN.

ludzi na 3 fenotypu: MM,NN,MN.

Antygeny te są bez większego znaczenia

Antygeny te są bez większego znaczenia

klinicznego,rzadko powodują reakcje

klinicznego,rzadko powodują reakcje

poprzetoczeniowe. Układ MNS określają dwie pary

poprzetoczeniowe. Układ MNS określają dwie pary

genów allelomorficznych(para M i N oraz S i s)

genów allelomorficznych(para M i N oraz S i s)

fenotypy:SS,Ss,ss. Przeciwciała anty-M i anty-N

fenotypy:SS,Ss,ss. Przeciwciała anty-M i anty-N

występują naturalnie,klasy IgM jednak jako klasa

występują naturalnie,klasy IgM jednak jako klasa

IgG mogą wywoływać reakcje poprzetoczeniowe i

IgG mogą wywoływać reakcje poprzetoczeniowe i

ChHN. Przeciwciała anty-S i anty-s na ogół są

ChHN. Przeciwciała anty-S i anty-s na ogół są

przeciwciałami odpornościowymi,mogą mieć

przeciwciałami odpornościowymi,mogą mieć

znaczenie w immunopatologii ciąży

znaczenie w immunopatologii ciąży

Przetaczanie krwi

Transfuzja krwi (przetoczenie krwi) – zabieg

Transfuzja krwi (przetoczenie krwi) – zabieg

polegający na przetaczaniu pewnej ilości krwi lub

polegający na przetaczaniu pewnej ilości krwi lub

składników krwi. Ma na celu substytucję

składników krwi. Ma na celu substytucję

utraconych składników.

utraconych składników.

Wykrywanie przeciwciał u biorcy krwi,kobiet ciężarnych

Wykrywanie przeciwciał u biorcy krwi,kobiet ciężarnych

oraz dawców i biorców krwiotwórczych komórek

oraz dawców i biorców krwiotwórczych komórek

macierzystych W badaniach stosuje się zestaw,

macierzystych W badaniach stosuje się zestaw,

krwinek umożliwiających wykrycie przeciwciał z układu

krwinek umożliwiających wykrycie przeciwciał z układu

Rh,przeciwciał anty-K oraz innych skierowanych do

Rh,przeciwciał anty-K oraz innych skierowanych do

antygenów o dużej immunogenności. W zestawie

antygenów o dużej immunogenności. W zestawie

powinny znajdować się krwinki zawierające antygeny

powinny znajdować się krwinki zawierające antygeny

w podwójnej dawce,co umożliwia wykrycie słabo

w podwójnej dawce,co umożliwia wykrycie słabo

reagujących przeciwciał. Badanie wykonuje się za

reagujących przeciwciał. Badanie wykonuje się za

pomocą dwóch testów:

pomocą dwóch testów:

-PTA- wykrywa przeciwciała odpornościowe ze

-PTA- wykrywa przeciwciała odpornościowe ze

wszystkich układów grupowych

wszystkich układów grupowych

-LEN-najczulszy w wykrywaniu przeciwciał w układu Rh

-LEN-najczulszy w wykrywaniu przeciwciał w układu Rh

Najprostszy zestaw powinien składać się z

Najprostszy zestaw powinien składać się z

dwóch rodzajów krwinek Rh dodatnich

dwóch rodzajów krwinek Rh dodatnich

zawierających C

zawierających C

w

w

oraz antygen E w

oraz antygen E w

podwójnej dawce oraz krwinek Rh

podwójnej dawce oraz krwinek Rh

ujemnych K dodatnich. Krwinki wzorcowe

ujemnych K dodatnich. Krwinki wzorcowe

należy dopasować aby znajdowały się w

należy dopasować aby znajdowały się w

następujących fenotypach:

następujących fenotypach:

Fy(a+b-),Fy(a-b+),Jk(a+b-),Jk(a-b+),

Fy(a+b-),Fy(a-b+),Jk(a+b-),Jk(a-b+),

MMss,NNSS,Le(a+b-),Ee(a-b+),P .

MMss,NNSS,Le(a+b-),Ee(a-b+),P .

Zasady stanowiące serologiczną

podstawę krwiolecznictwa

1.przetacza się krew zgodną w zakresie antygenów układu

1.przetacza się krew zgodną w zakresie antygenów układu

ABO i antygenu D

ABO i antygenu D

2.przetaczana krew nie może zawierać antygenu reagującego

2.przetaczana krew nie może zawierać antygenu reagującego

z przeciwciałami biorcy lub antygenu,który był

z przeciwciałami biorcy lub antygenu,który był

odpowiedzialny za stwierdzenie alloimmunizację w

odpowiedzialny za stwierdzenie alloimmunizację w

przeszłości

przeszłości

3.w celu zapobiegania dalszej immunizacji należy dobierać

3.w celu zapobiegania dalszej immunizacji należy dobierać

krew godną fenotypowo w układzie Rh i zgodną w

krew godną fenotypowo w układzie Rh i zgodną w

antygenie K

antygenie K

4.kobietą do okresu menopauzy należy w miarę możliwości

4.kobietą do okresu menopauzy należy w miarę możliwości

oznaczać antygen K ,jeżeli jest nieobecny dobierać krew K

oznaczać antygen K ,jeżeli jest nieobecny dobierać krew K

ujemną

ujemną

5.próbę zgodności należy wykonywać również w przypadkach

5.próbę zgodności należy wykonywać również w przypadkach

zaleconego przetaczania koncentratu krwinek płytkowych

zaleconego przetaczania koncentratu krwinek płytkowych

Odczytywanie i interpretacja

wyników próby godności

Wyniki odczytuje się makroskopowo. Próbę należy ocenić jako

Wyniki odczytuje się makroskopowo. Próbę należy ocenić jako

zgodną jeśli otrzymano ujemny wynik z krwinkami dawcy a

zgodną jeśli otrzymano ujemny wynik z krwinkami dawcy a

krwinkami wzorcowymi nie wykryto autoprzeciwciał lub

krwinkami wzorcowymi nie wykryto autoprzeciwciał lub

wykluczono obecność dodatkowych autoprzeciwciał oprócz

wykluczono obecność dodatkowych autoprzeciwciał oprócz

dotychczas zidentyfikowanych.

dotychczas zidentyfikowanych.

Stwierdzenie aglutynacji krwinkami dawcy i wzorcowymi lub

Stwierdzenie aglutynacji krwinkami dawcy i wzorcowymi lub

tylko z jednymi z nich wskazuje na obecność alloprzeciwciał.

tylko z jednymi z nich wskazuje na obecność alloprzeciwciał.

Należy ustalić ich swoistość i dobrać krew niezawierającą

Należy ustalić ich swoistość i dobrać krew niezawierającą

odpowiadającego im antygenu.

odpowiadającego im antygenu.

Wykrycie w surowicy biorcy autoprzeciwciał reagujących tylko

Wykrycie w surowicy biorcy autoprzeciwciał reagujących tylko

krwinkami wzorcowymi a nie reagujących z krwinkami

krwinkami wzorcowymi a nie reagujących z krwinkami

dawcy,nie upoważnia do myślenia ze taką krew można

dawcy,nie upoważnia do myślenia ze taką krew można

przetaczać,decyzję podejmuje się po zidentyfikowaniu

przetaczać,decyzję podejmuje się po zidentyfikowaniu

przeciwciał i po stwierdzeniu e krwinki dawcy nie zawierają

przeciwciał i po stwierdzeniu e krwinki dawcy nie zawierają

antygenu na który uodpornił się biorca.

antygenu na który uodpornił się biorca.

Konflikt

ChHN jest następstwem niezgodności

ChHN jest następstwem niezgodności

serologicznej pomiędzy matką a płodem, Jeżeli

serologicznej pomiędzy matką a płodem, Jeżeli

płód odziedziczy antygeny ojca,których nie

płód odziedziczy antygeny ojca,których nie

posiada matka może dojść do konfliktu

posiada matka może dojść do konfliktu

serologicznego. Konflikt występuje gdy w

serologicznego. Konflikt występuje gdy w

surowicy matki stwierdźmy obecność

surowicy matki stwierdźmy obecność

przeciwciał odpornościowych natomiast na

przeciwciał odpornościowych natomiast na

krwinkach płodu odpowiedniego dla tych

krwinkach płodu odpowiedniego dla tych

przeciwciał antygenu.

przeciwciał antygenu.

Konflikt w układzie ABO

Konflikt ten stwierdzamy gdy w surowicy matki

Konflikt ten stwierdzamy gdy w surowicy matki

wykrywamy odpornościowe przeciwciała anty-A

wykrywamy odpornościowe przeciwciała anty-A

lub anty-B natomiast krwinki noworodka

lub anty-B natomiast krwinki noworodka

posiadają odpowiedni antygen A lub B

posiadają odpowiedni antygen A lub B

odziedziczony po ojcu. Ryzyko ChHN w

odziedziczony po ojcu. Ryzyko ChHN w

konflikcie układy ABO wynosi 30%(może

konflikcie układy ABO wynosi 30%(może

zdarzyć się z podobną częstością przy pierwszej

zdarzyć się z podobną częstością przy pierwszej

ciąży jak i kolejnych) ChHN zdarza się

ciąży jak i kolejnych) ChHN zdarza się

najczęściej u dzieci grupą krwi A lub B

najczęściej u dzieci grupą krwi A lub B

urodzonych prze matki z grupą krwi 0 bardzo

urodzonych prze matki z grupą krwi 0 bardzo

rzadko u dzieci urodzonych przez matki z grupą

rzadko u dzieci urodzonych przez matki z grupą

krwi A lub B.

krwi A lub B.

Konflikt w układzie Rh

Do konfliktu dochodzi gdy istnieje

Do konfliktu dochodzi gdy istnieje

niezgodność serologiczna pomiędzy

niezgodność serologiczna pomiędzy

matką a płodem w zakresie antygenów z

matką a płodem w zakresie antygenów z

układu Rh. Konflikt występuje gdy

układu Rh. Konflikt występuje gdy

surowica matki z układu Rh- znajdują się

surowica matki z układu Rh- znajdują się

przeciwciała anty-D a krwinki płodu

przeciwciała anty-D a krwinki płodu

zawierają antygen D.

zawierają antygen D.

Dziękuję za uwagę !

Dziękuję za uwagę !