WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

1. Prekursorzy i przedstawiciele, ideologia

J. J. Rosseau, Z. Freud,

M. Montessori, S. Neill,

J. Korczak, S. Ruciński

To, co pochodzi od dziecka, jest

najważniejszym aspektem jego

rozwoju.

W wersji klasycznej –

J. F. Herbart; twórcy

i kontynuatorzy scjentyzmu,

behawioryzmu:

H. Muszyński, K. Sośnicki,

Z. Mysłakowski

Wychowanie jest transmisją

zdobyczy kulturowych

J. Dewey, J. Piaget, L. Kohlberg

Wychowanie powinno

podtrzymywać naturalne

interakcje dziecka z rozwijającym

się społeczeństwem lub

środowiskiem

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

2. Założenia epistemiczne

Wiedzą jest to, co stanowi

bezpośrednie, wewnętrzne

doświadczenie jednostki

(egzystencjalizm, fenomenologia).

Wiedzą jest to, co obiektywne,

sprawdzone, uznane,

powtarzalne

(scjentyzm, neopozytywizm).

Wiedzą jest to, co pozwala

równoważyć relacje między

jednostką a światem, czyli

posiadane kompetencje poznawcze

i instrumentalne – stosowane

sposoby równoważenia relacji

(funkcjonalizm, pragmatyzm).

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

3. Założenia psychologiczne – teorie rozwoju człowieka

Teoria rozwoju rozumianego jako

dojrzewanie – „organiczny

wzrost”.

Rozwój organiczny jest wzrostem

rozwoju fizycznego, poznawczego,

emocjonalnego

i wolicjonalnego poprzez stadia,

mające uprzednio ustalone wzory.

ROŚLINA

Asocjacyjna teoria uczenia się

lub teoria zależności

środowiskowych.

Behawioralna koncepcja

rozwoju jako stymulowanej z

zewnątrz aktywności

podmiotu. Rozwój

pojmowany jest jako asocjacja

pojedynczych bodźców ze

sobą, z reakcjami podmiotu.

MASZYNA, PIECZĘĆ

I WOSK

Teorie rozwojowe o charakterze

interakcyjnym: „model postępu idei

w dyskursie i konwersacji”.

Rozwój przebiega według stadiów

J. Piageta czy E. Eriksona.

FILOZOF, NAUKOWIEC,

POETA

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

4. Strategie definiowania celów wychowania

Strategia „pożądanych cech”,
„zasobu cnót”. Standardy cech.

Humanistyczne kryteria

wewnętrznej jakości doświadczeń

dziecka, które sprzyjają jego

rozwojowi (np. zainteresowania).

Strategia „przepowiadania
sukcesu, psychologii

przemysłowej”. Standardy

wiedzy i zachowań. Zgodność

zachowań dziecka ze

standardami kulturowymi (np.

stopnie szkolne).

Strategia „logiki rozwojowej”.
Standard adekwatności,

odpowiedniości. Integracja

zachowań i stanów wewnętrznych

dziecka.

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

5. Podstawowe kategorie pojęciowe stosowane w badaniach empirycznych

nad efektami wychowania

Samorozwój, samoaktualizacja,

autonomiczność, tożsamość

.

Różnice indywidualne

w wymiarze:

a/ osiągnięć, sukcesu,

b/ uspołecznienia, zachowania

społecznego, osobowości

społecznej

.

Posiadane kompetencje poznawcze

i instrumentalne np. rodzaj

(typ)stosowanych operacji

myślowych

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

6. Pojęcie wychowania

STANOWIONE CELE WYCHOWANIA:

Rozwój jednostki, jej tożsamości, ujawnienie

wrodzonych możliwości, dyspozycji,

wzorca, zasób cnót.

wewnętrznych stanach jednostki

jednostkowe, osobiste, nowe

ochrona wewnętrznego „ja” dziecka poprzez
stwarzanie mu warunków dla pełnego

rozwoju tego „ja”

Standardy wiedzy i zachowań.

Różnicowanie indywidualne,

stworzenie bezkonfliktowego
środowiska.

cele wychowania skupione są na:

zachowaniach i funkcjonowaniu

zewnętrznym jednostki

najważniejsze jest to, co:

wspólne i ustalone kulturowo

zadaniem wychowania jest:

przekazywanie zasobów wiedzy i
umiejętności, norm i wartości

nagromadzonych w przeszłości -

transmisja zdobyczy określonej kultury

Celem wychowania jest logika rozwojowa

człowieka: aktywność jednostki w

rozwiązywaniu problemów.

aktywności w rozwiązywaniu konfliktów

między jednostką a środowiskiem.

nowy, wyższy poziom interakcji

człowieka ze światem (kompetencje

instrumentalne
i komunikacyjne).

pomoc wychowankowi w osiąganiu coraz

wyższych stadiów rozwoju poznawczego,
a przez to także rozwoju moralnego,

społecznego i estetycznego, czyli

reorganizacja struktur psychicznych

umożliwiająca funkcjonowanie na coraz
wyższych poziomach rozwoju

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

7. Wartości

Maksymalizacja wolności

jednostki, dającej się pogodzić

z wolnością innych.

Wolność w obowiązującym

systemie społecznym

Zasady etyczne wyznaczają cele

i środki wychowania

.

Rozwinięcie: L. Kohlberg, R. Mayer: Rozwój jako cel wychowania, (w:) Spory o edukację. Dylematy

i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, pod red. Z. Kwiecińskiego

i L. Witkowskiego, Edytor, Warszawa 1993.

Szkoła transmisji kulturowej

- edukacja monologowa

Definicja

wiedzy

Atrybuty

wiedzy

Forma

wiedzy

Źródła

uprawomo

cnienia
wiedzy

Wiedza i

kompeten

cje
osobiste

Ustruktury

zowany,

względnie

stały,

upublicznio

ny i

obiektywny

zbiór

wiadomości

i

umiejętnoś

ci ( wiedza

publiczna

deklaratyw

na).

Jednoznacz

na,

obiektywna

skończona,

bez

osobistych

zniekształc

eń.

Wiedza w

odpowiedzi

ach, silnie

sformalizo

wana.

Wiedza z

przekazu

społeczneg

o,

specjalistyc

zna,

przynależn

a

ekspertom,

wartość

poszczegól

nych treści

wyznacza

oficjalny

program

kształcenia.

Wiedza

uznawana

jako

powierzcho

wna,

subiektywn

a,

niepełnowa

rtościowa,

pomijana w

procesie

edukacyjny

m.

Szkoła transmisji kulturowej

- edukacja monologowa

Ekspresja

wiedzy

Zadania

szkoły/prz

edszkola

Planowani

e edukacji

Metody

kształceni

a

Nauczycie

l-uczeń

Ważna

dosłowność

reprodukcji

,

nadrzędnoś

ć reguł

języka

pisanego

Przekaz

wiedzy

publicznej,

stała ocena

i

weryfikacja

realizacji

tego

zadania.

Sens

edukacji-

podporządk

owanie się.

Jasne i

precyzyjne

cele

ogólne,

zoperacjon

aliwane,

dokładny

pomiar

stopnia

dostosowan

ia się do

poprawneg

o wzorca.

Metody

podające,

uczenie się

przez

przyswajan

ie,

ekonomicz

ność

nauczania-

max zysku

przy min.

zaangażow

ania.Tok

dydaktyczn

y bez

zakłóceń,

jedyna

właściwa

droga

poznania

znana

nauczycielo

wi.

Model

jednopodmi

otowy.

Władza

nauczyciela

nad

procesami

kształcenia

Szkoła interakcyjna

- edukacja dialogowa

Definicja

wiedzy

Atrybuty

wiedzy

Forma

wiedzy

Źródła

uprawomo

cnienia
wiedzy

Wiedza i

kompeten

cje
osobiste

Dynamiczn

y,

skontekstu

alizowany

kulturowo

system

wzajemnie

ze sobą

powiązanyc

h znaczeń

konstruowa

nych i

rekonstruo

wanych

przez

jednostkę

w ciągu

negocjowa

nia

społeczneg

o.

Wieloznacz

na,

hipotetyczn

a,

problematy

czna,

uwikłana w

konteksty.

Wiedza w

pytaniach,

język słabo

sformalizo

wany,

zindywidua

lizowany,

często w

formach

narracyjnyc

h i w

metaforze.

Wiedzę

uprawomoc

nia ludzkie

doświadcze

nie

rzeczywisto

ści, umowa

społeczna.

Akceptowa

ne są teorie

najbardziej

prawdopod

obne i

wystarczają

ce do

skuteczneg

o działania.

Interakcja

między

wiedzą

osobistą i

potoczną.

Wiedza

osobista

dziecka

jako

podstawa

( istotna

diagnoza

wstępna i

aktywacja

doświadcze

ń

dziecięcych

.

Szkoła interakcyjna

edukacja dialogowa

Ekspresja

wiedzy

Zadania

szkoły/prz

edszkola

Planowani

e edukacji

Metody

kształceni

a

Nauczycie

l uczeń w

procesie
dyd.

aktycznym

Ważna

wielość

interpretac

ji, własne

opinie i

sądy. Liczy

się

problematy

ka

zagadnień,

stawianie

pytań,

odkrywanie

niejednozn

aczności.

Tworzenie

warunków

do

konstruowa

nia wiedzy

przez

dzieci,

dbałość o

indywidual

ny,pełny

rozwój

osobowości

. Sens

edukacji-

wolność,

poczucie

sprawstwa.

Zakłada się

względną

nieprzewid

ywalność

rezultatów

oddziaływa

ń,

„ miękkie

planowa

nieokreślen

ie sytuacji

edukacyjny

ch –

zadania.

Wielość

dróg

poznania,

zgoda na

popełnianie

błędów,

eksperyme

ntowanie,

metody

problemow

e-

aktywizując

e.

Indywiduali

zacja

zadań,

materiału,

tutoring,

uczenie się

we

współpracy.

Dwu

podmiotow

y model

kształcenia.

Nauczyciel

refleksyjny

agent,

doradca.

Dziękujemy za uwagę.