Obowiązek i prawo

Obowiązek i prawo

udzielania pomocy

udzielania pomocy

Nikt nie może być ratowany, jeśli nie wyraża

Nikt nie może być ratowany, jeśli nie wyraża

na to zgody. Jest to zgodne prawem

na to zgody. Jest to zgodne prawem

człowieka do stanowienia o swoim losie.

człowieka do stanowienia o swoim losie.

Nie jest to prawo bezwarunkowe. Nagła

Nie jest to prawo bezwarunkowe. Nagła

pomoc jest udzielana w warunkach

pomoc jest udzielana w warunkach

szczególnych, w których jej odroczenie

szczególnych, w których jej odroczenie

może grozić nieodwracalnymi skutkami,

może grozić nieodwracalnymi skutkami,

dlatego rezygnacja z jej udzielania może

dlatego rezygnacja z jej udzielania może

nastąpić gdy odrzucenie jej jest świadome

nastąpić gdy odrzucenie jej jest świadome

i zdecydowane.

i zdecydowane.

Są sytuacje, w których nakłanianie chorego do

Są sytuacje, w których nakłanianie chorego do

poddania się pomocy lub udzielenia jej

poddania się pomocy lub udzielenia jej

wbrew jego woli, jest uzasadnione:

wbrew jego woli, jest uzasadnione:

-

konieczność udzielania takiej pomocy jest w

konieczność udzielania takiej pomocy jest w

stosunku do osób, które ze względu na stan

stosunku do osób, które ze względu na stan

zdrowia lub wiek nie są zdolne do wyrażenia

zdrowia lub wiek nie są zdolne do wyrażenia

zgody, a nie ma możliwości porozumienia się

zgody, a nie ma możliwości porozumienia się

z ich przedstawicielami ustawowymi lub

z ich przedstawicielami ustawowymi lub

opiekunem faktycznym

opiekunem faktycznym

-

sytuacja taka odnosi się również do

sytuacja taka odnosi się również do

nieletnich, kiedy nie można uzyskać zgody

nieletnich, kiedy nie można uzyskać zgody

ich rodziców lub opiekunów, a w przypadku

ich rodziców lub opiekunów, a w przypadku

ich sprzeciwu decyzji sądu opiekuńczego

ich sprzeciwu decyzji sądu opiekuńczego

(jeśli nastąpi niepowodzenie należy być

(jeśli nastąpi niepowodzenie należy być

przygotowanych na zarzuty działania na

przygotowanych na zarzuty działania na

szkodę nieletniego)

szkodę nieletniego)

-

nie można uważać sprzeciwu chorego za

nie można uważać sprzeciwu chorego za

wiążący w stanie spowodowanym

wiążący w stanie spowodowanym

chorobą, przejściowej, zaburzonej

chorobą, przejściowej, zaburzonej

zdolności rozeznania sytuacji (np. w

zdolności rozeznania sytuacji (np. w

stanach hipoglikemicznych, różnego

stanach hipoglikemicznych, różnego

rodzaju zatruć, w przebiegu wstrząsu

rodzaju zatruć, w przebiegu wstrząsu

pourazowego); jeśli to możliwe, wskazane

pourazowego); jeśli to możliwe, wskazane

jest odczekanie do powrotu do równowagi

jest odczekanie do powrotu do równowagi

psychicznej, jeśli jednak konieczne jest

psychicznej, jeśli jednak konieczne jest

działanie natychmiastowe, można uciec

działanie natychmiastowe, można uciec

się do przymusu bezpośredniego

się do przymusu bezpośredniego

Udzielanie pomocy

Udzielanie pomocy

art. 162 Kodeksu Karnego

art. 162 Kodeksu Karnego

§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu

§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu

grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem

grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem

utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na

utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na

zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić

zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić

bez narażenia siebie lub innej osoby na

bez narażenia siebie lub innej osoby na

niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego

niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego

uszczerbku na zdrowiu,

uszczerbku na zdrowiu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela

pomocy, do której jest konieczne poddanie się

pomocy, do której jest konieczne poddanie się

zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w

zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w

których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze

których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze

strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

Z tego artykułu wynika, że obowiązek

Z tego artykułu wynika, że obowiązek

udzielania pomocy jest obowiązkiem

udzielania pomocy jest obowiązkiem

ogólnospołecznym, i dotyczy w równej

ogólnospołecznym, i dotyczy w równej

mierze lekarza, pielęgniarkę, co i każdego

mierze lekarza, pielęgniarkę, co i każdego

innego członka społeczeństwa.

innego członka społeczeństwa.

Mimo, że świadomość moralnego obowiązku

Mimo, że świadomość moralnego obowiązku

pomocy jest powszechna (mimo

pomocy jest powszechna (mimo

powszechnego zrozumienia tego

powszechnego zrozumienia tego

obowiązku, trzeba było wprowadzić go do

obowiązku, trzeba było wprowadzić go do

Kodeksu), często obojętność ludzka

Kodeksu), często obojętność ludzka

prowadzi w konsekwencji do utraty życia

prowadzi w konsekwencji do utraty życia

lub zdrowia tam, gdzie wystarczyłaby

lub zdrowia tam, gdzie wystarczyłaby

odrobina zainteresowania.

odrobina zainteresowania.

art. 19 Ustawy o zawodzie pielęgniarki i

art. 19 Ustawy o zawodzie pielęgniarki i

położnej

położnej

Pielęgniarka, położna ma obowiązek udzielić

Pielęgniarka, położna ma obowiązek udzielić

pomocy w każdym przypadku

pomocy w każdym przypadku

niebezpieczeństwa utraty życia,

niebezpieczeństwa utraty życia,

poważnego uszczerbku na zdrowiu

poważnego uszczerbku na zdrowiu

pacjenta, zgodnie z posiadanymi

pacjenta, zgodnie z posiadanymi

kwalifikacjami zawodowymi.

kwalifikacjami zawodowymi.

Zagrożenia nie zwalniające służby

Zagrożenia nie zwalniające służby

medyczne z obowiązku udzielania

medyczne z obowiązku udzielania

pomocy:

pomocy:

-

zagrożenie zakażeniem chorobą zakaźną,

zagrożenie zakażeniem chorobą zakaźną,

np. AIDS

np. AIDS

-

sytuacje, w których z racji charakteru

sytuacje, w których z racji charakteru

podjętej pracy trzeba ponieść ryzyko, np.

podjętej pracy trzeba ponieść ryzyko, np.

działania grup ratowniczych w

działania grup ratowniczych w

katastrofach górniczych

katastrofach górniczych

Granice obowiązku udzielania pomocy musi

Granice obowiązku udzielania pomocy musi

każdy w konkretnej sytuacji wyznaczać

każdy w konkretnej sytuacji wyznaczać

sobie sam, opierając się na kryteriach

sobie sam, opierając się na kryteriach

moralnych i na wyważeniu autentycznego

moralnych i na wyważeniu autentycznego

ryzyka i szans, jakie stanowiłaby jego

ryzyka i szans, jakie stanowiłaby jego

pomoc. W przypadku z rezygnacji z

pomoc. W przypadku z rezygnacji z

udzielania pomocy w sytuacji zagrożenia

udzielania pomocy w sytuacji zagrożenia

powinno mieć odwagę umotywować

powinno mieć odwagę umotywować

zasadność tej decyzji w swej świadomości i

zasadność tej decyzji w swej świadomości i

jeśli zajdzie taka potrzeba, wobec

jeśli zajdzie taka potrzeba, wobec

moralnego osądu społecznego.

moralnego osądu społecznego.

Możliwe jest zwolnienie z obowiązku

Możliwe jest zwolnienie z obowiązku

udzielania pomocy w sytuacji, w której

udzielania pomocy w sytuacji, w której

możliwe jest natychmiastowe

możliwe jest natychmiastowe

skorzystanie z pomocy pogotowia

skorzystanie z pomocy pogotowia

ratunkowego lub innej instytucji do tego

ratunkowego lub innej instytucji do tego

powołanej. W takim przypadku można

powołanej. W takim przypadku można

wstrzymać się od udzielania pomocy,

wstrzymać się od udzielania pomocy,

jednak należy zainteresować się chorym i

jednak należy zainteresować się chorym i

opiekować się nim do czasu przybycia

opiekować się nim do czasu przybycia

karetki pogotowia.

karetki pogotowia.

Zasada pierwszeństwa pogotowia ma na celu

Zasada pierwszeństwa pogotowia ma na celu

udzielenie pomocy przez osoby do tego

udzielenie pomocy przez osoby do tego

powołane i przygotowane. Osoby

powołane i przygotowane. Osoby

znajdujące się przypadkowo na miejscu

znajdujące się przypadkowo na miejscu

wypadku lub zachorowania nie mogą

wypadku lub zachorowania nie mogą

udzielić pomocy w takim zakresie, w jakim

udzielić pomocy w takim zakresie, w jakim

powinien udzielić ją zespół pogotowia.

powinien udzielić ją zespół pogotowia.

Sama obecność lekarza czy pielęgniarki,

Sama obecność lekarza czy pielęgniarki,

wpływa kojąco na psychikę chorego, a

wpływa kojąco na psychikę chorego, a

obowiązująca każdego umiejętność

obowiązująca każdego umiejętność

udzielania pierwszej pomocy

udzielania pierwszej pomocy

przedlekarskiej pozwala na zorganizowanie,

przedlekarskiej pozwala na zorganizowanie,

do czasu przybycia karetki, takiej pomocy,

do czasu przybycia karetki, takiej pomocy,

jaka w danych warunkach i przy

jaka w danych warunkach i przy

umiejętnościach „ratownika” jest możliwa.

umiejętnościach „ratownika” jest możliwa.

Często próbą usprawiedliwienia odmowy

Często próbą usprawiedliwienia odmowy

udzielenia pomocy jest stan fizyczny lub

udzielenia pomocy jest stan fizyczny lub

psychiczny lub inne okoliczności natury

psychiczny lub inne okoliczności natury

osobistej stanowiące przeszkodę w działaniu.

osobistej stanowiące przeszkodę w działaniu.

Nie mogą one stanowić w żadnym przypadku

Nie mogą one stanowić w żadnym przypadku

podstawy odmowy, chyba że dadzą się

podstawy odmowy, chyba że dadzą się

interpretować jako zagrożenie dla siebie lub

interpretować jako zagrożenie dla siebie lub

innej osoby niebezpieczeństwem utraty życia

innej osoby niebezpieczeństwem utraty życia

lub poważnego uszczerbku na zdrowiu.

lub poważnego uszczerbku na zdrowiu.

Wybranie zawodu lekarza lub pielęgniarki

Wybranie zawodu lekarza lub pielęgniarki

jest zobowiązaniem do pozostawania w stałej

jest zobowiązaniem do pozostawania w stałej

gotowości niesienia pomocy człowiekowi w

gotowości niesienia pomocy człowiekowi w

stanach zagrożenia zdrowia i życia.

stanach zagrożenia zdrowia i życia.

Z prawnego punktu widzenia karalny jest fakt

Z prawnego punktu widzenia karalny jest fakt

odmowy udzielenia pomocy jako stworzenie

odmowy udzielenia pomocy jako stworzenie

sytuacji narażenia a nie skutki jej udzielenia.

sytuacji narażenia a nie skutki jej udzielenia.

Z etycznego punktu widzenia każda potrzeba

Z etycznego punktu widzenia każda potrzeba

nagłej pomocy lekarskiej powinna być

nagłej pomocy lekarskiej powinna być

zaspokojona przez wezwanego lekarza, a

zaspokojona przez wezwanego lekarza, a

każde przypuszczenie o potrzebie udzielenia

każde przypuszczenie o potrzebie udzielenia

nagłej pomocy powinno być sprawdzone.

nagłej pomocy powinno być sprawdzone.

Zaniechanie takiego postępowania jest

Zaniechanie takiego postępowania jest

sprzeczne z zasadami etyki lekarskiej, nawet

sprzeczne z zasadami etyki lekarskiej, nawet

jeśli w konsekwencji nie przynosi szkody i

jeśli w konsekwencji nie przynosi szkody i

nie jest objęte sankcjami prawnymi lub

nie jest objęte sankcjami prawnymi lub

administracyjnymi.

administracyjnymi.

Samobójstwo

Samobójstwo

Stosunek do samobójstw

Stosunek do samobójstw



religie Wschodu potępiały samobójstwa

religie Wschodu potępiały samobójstwa



pierwszy pisarz żydowski Józef uzasadnił, że

pierwszy pisarz żydowski Józef uzasadnił, że

samobójstwo jest przeciwne naturze

samobójstwo jest przeciwne naturze

wszystkich istot żyjących, natomiast dusza

wszystkich istot żyjących, natomiast dusza

jest depozytem danym od Boga i nie do

jest depozytem danym od Boga i nie do

człowieka należy rozstanie się z nią w akcie

człowieka należy rozstanie się z nią w akcie

samobójczym; uznano jednak zasadę 3

samobójczym; uznano jednak zasadę 3

wyjątków:

wyjątków:

1. nie należy dać się zabić, chyba żeby

1. nie należy dać się zabić, chyba żeby

uniknąć popełnienia zabójstwa

uniknąć popełnienia zabójstwa

2. nie należy zabijać, chyba żeby uniknąć

2. nie należy zabijać, chyba żeby uniknąć

grzechu

grzechu

3. nie należy popełniać samobójstwa, chyba

3. nie należy popełniać samobójstwa, chyba

żeby grzechu uniknąć

żeby grzechu uniknąć



Tomasz z Akwinu określił samobójstwo jako

Tomasz z Akwinu określił samobójstwo jako

sprzeczne z prawem natury, jako krzywdę

sprzeczne z prawem natury, jako krzywdę

wyrządzoną wspólnocie, do której należy

wyrządzoną wspólnocie, do której należy

człowiek, i jako sprzeciwienie się boskiej władzy,

człowiek, i jako sprzeciwienie się boskiej władzy,

bo tylko Bóg, który daje życie, ma prawo nim

bo tylko Bóg, który daje życie, ma prawo nim

dysponować; to stanowisko dominuje

dysponować; to stanowisko dominuje

współcześnie w etyce katolickiej; w katechizmie

współcześnie w etyce katolickiej; w katechizmie

Kościoła katolickiego czytamy:

Kościoła katolickiego czytamy:

2280

2280

Każdy jest odpowiedzialny przed Bogiem za

Każdy jest odpowiedzialny przed Bogiem za

swoje życie, które od Niego otrzymał. Bóg

swoje życie, które od Niego otrzymał. Bóg

pozostaje najwyższym Panem życia. Jesteśmy

pozostaje najwyższym Panem życia. Jesteśmy

obowiązani przyjąć je z wdzięcznością i chronić je

obowiązani przyjąć je z wdzięcznością i chronić je

ze względu na Jego cześć i dla zbawienia naszych

ze względu na Jego cześć i dla zbawienia naszych

dusz. Jesteśmy zarządcami, a nie właścicielami

dusz. Jesteśmy zarządcami, a nie właścicielami

życia, które Bóg nam powierzył. Nie

życia, które Bóg nam powierzył. Nie

rozporządzamy nim.

rozporządzamy nim.

2281

2281

Samobójstwo zaprzecza naturalnemu

Samobójstwo zaprzecza naturalnemu

dążeniu istoty ludzkiej do zachowania i

dążeniu istoty ludzkiej do zachowania i

przedłużenia swojego życia. Pozostaje

przedłużenia swojego życia. Pozostaje

ono w głębokiej sprzeczności z należytą

ono w głębokiej sprzeczności z należytą

miłością siebie. Jest także zniewagą

miłością siebie. Jest także zniewagą

miłości bliźniego, ponieważ w sposób

miłości bliźniego, ponieważ w sposób

nieuzasadniony zrywa więzy solidarności

nieuzasadniony zrywa więzy solidarności

ze społecznością rodzinną, narodową i

ze społecznością rodzinną, narodową i

ludzką, wobec których mamy

ludzką, wobec których mamy

zobowiązania. Samobójstwo sprzeciwia

zobowiązania. Samobójstwo sprzeciwia

się miłości Boga żywego.

się miłości Boga żywego.



teolodzy katoliccy nie akceptują ani

teolodzy katoliccy nie akceptują ani

eutanazji samobójczej, kiedy człowiek

eutanazji samobójczej, kiedy człowiek

wobec nie dających się uśmierzyć

wobec nie dających się uśmierzyć

cierpień targa się na własne życie, ani

cierpień targa się na własne życie, ani

samobójstwa z poświęcenia czy w obronie

samobójstwa z poświęcenia czy w obronie

słusznej sprawy pozbawia się życia;

słusznej sprawy pozbawia się życia;

inaczej patrzą na ofiarę z życia (jak

inaczej patrzą na ofiarę z życia (jak

poświęcenie Maksymiliana Kolbe)- jest to

poświęcenie Maksymiliana Kolbe)- jest to

sytuacja, w której sama czynność,

sytuacja, w której sama czynność,

podjęta dla wyższych celów, nie ma w

podjęta dla wyższych celów, nie ma w

sobie własności samobójczych, ale

sobie własności samobójczych, ale

stwarza prawdopodobne lub pewne

stwarza prawdopodobne lub pewne

niebezpieczeństwo utraty życia

niebezpieczeństwo utraty życia



Tadeusz Kotarbiński napisał: „

Tadeusz Kotarbiński napisał: „

…pozbawiony

…pozbawiony

słuszności jest, wedle naszego rozumienia, sąd

słuszności jest, wedle naszego rozumienia, sąd

odmawiający człowiekowi w ogóle prawa do

odmawiający człowiekowi w ogóle prawa do

umyślnego przyspieszenia kresu własnego

umyślnego przyspieszenia kresu własnego

istnienia, choć tylko o to może toczyć się spór,

istnienia, choć tylko o to może toczyć się spór,

gdy się potępia samobójców jako takich. Kres

gdy się potępia samobójców jako takich. Kres

czeka nas zawsze, niezależnie od naszych

czeka nas zawsze, niezależnie od naszych

czynów, od nas zależy tylko w pewnej mierze

czynów, od nas zależy tylko w pewnej mierze

jego przyspieszeni oraz rodzaj prowadzącego doń

jego przyspieszeni oraz rodzaj prowadzącego doń

procesu końcowego.

procesu końcowego.

”

”

Samobójstwo matki, pozostawiającej bez opieki

Samobójstwo matki, pozostawiającej bez opieki

nieletnie dzieci jest sprzeczne z moralnymi

nieletnie dzieci jest sprzeczne z moralnymi

zasadami współżycia. Kiedy natomiast człowiek

zasadami współżycia. Kiedy natomiast człowiek

traci sens życia, kiedy nie ma obowiązków

traci sens życia, kiedy nie ma obowiązków

względem innych, jego przemyślany wybór jest

względem innych, jego przemyślany wybór jest

sprawą oceny własnej.

sprawą oceny własnej.



prawo nie każe samobójców, karalna jest

prawo nie każe samobójców, karalna jest

pomoc w dokonaniu samobójstwa:

pomoc w dokonaniu samobójstwa:

art. 151 k.k.

art. 151 k.k.

Kto namową lub przez udzielenie pomocy

Kto namową lub przez udzielenie pomocy

doprowadza człowieka do targnięcia się

doprowadza człowieka do targnięcia się

na własne życie,

na własne życie,

podlega karze pozbawienia wolności od 3

podlega karze pozbawienia wolności od 3

miesięcy do lat 5.

miesięcy do lat 5.

Przy temacie postępowania z samobójcami

Przy temacie postępowania z samobójcami

próbuje się wprowadzić rozróżnienie

próbuje się wprowadzić rozróżnienie

samobójców:

samobójców:

-

Przytomnych, mogących wyrazić swoją wolę

Przytomnych, mogących wyrazić swoją wolę

-

nieprzytomnych, którzy nie pozostawili żadnej

nieprzytomnych, którzy nie pozostawili żadnej

woli

woli

-

nieprzytomnych, którzy pozostawili ostatnią

nieprzytomnych, którzy pozostawili ostatnią

wolę na piśmie zakazując ratowania ich życia

wolę na piśmie zakazując ratowania ich życia

Jeśli samobójstwo traktowane będzie jako czyn

Jeśli samobójstwo traktowane będzie jako czyn

popełniony w stanie psychicznym nie

popełniony w stanie psychicznym nie

pozwalającym na rozeznanie jego znaczenia i

pozwalającym na rozeznanie jego znaczenia i

tym samym uznawać uzasadnioną interwencję,

tym samym uznawać uzasadnioną interwencję,

należy jednakowo traktować wszystkie grupy

należy jednakowo traktować wszystkie grupy

samobójców, tj. udzielać im pomocy wbrew ich

samobójców, tj. udzielać im pomocy wbrew ich

woli.

woli.

Prof. Brunon Hołyst na podstawie przeprowadzonych

Prof. Brunon Hołyst na podstawie przeprowadzonych

przez siebie badań, tak ocenia motywy

przez siebie badań, tak ocenia motywy

samobójstwa:

samobójstwa:

„Akt realizacji zamiaru

„Akt realizacji zamiaru

samobójczego ma w przeważającej mierze formę

samobójczego ma w przeważającej mierze formę

wołania o pomoc, jest próbą rozpaczliwego

wołania o pomoc, jest próbą rozpaczliwego

wezwania o ratunek, sygnałem SOS kierowanym do

wezwania o ratunek, sygnałem SOS kierowanym do

najbliższego otoczenia, rodziny, przyjaciół, bliskich

najbliższego otoczenia, rodziny, przyjaciół, bliskich

sobie ludzi. Jest także sygnałem adresowanym do

sobie ludzi. Jest także sygnałem adresowanym do

społeczeństwa. Potencjalni samobójcy (poza

społeczeństwa. Potencjalni samobójcy (poza

nielicznymi wyjątkami) nie chcą umierać, oni po

nielicznymi wyjątkami) nie chcą umierać, oni po

prostu nie mogą dłużej żyć, nie widzą możliwości

prostu nie mogą dłużej żyć, nie widzą możliwości

egzystowania w warunkach, w jakich funkcjonują,

egzystowania w warunkach, w jakich funkcjonują,

w poczuciu osamotnienia, w zmaganiu się z

w poczuciu osamotnienia, w zmaganiu się z

przeciwnościami losu, lęku przed niepewną

przeciwnościami losu, lęku przed niepewną

przyszłością i zagrożeniami świata zewnętrznego.”

przyszłością i zagrożeniami świata zewnętrznego.”

(Przykład 1)

(Przykład 1)

W skrajnych przypadkach lekarz mógłby

W skrajnych przypadkach lekarz mógłby

być pociągnięty do odpowiedzialności:

być pociągnięty do odpowiedzialności:

art. 192 k.k.

art. 192 k.k.



§ 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez

§ 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez

zgody pacjenta,

zgody pacjenta,

podlega grzywnie, karze ograniczenia

podlega grzywnie, karze ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności do lat

wolności albo pozbawienia wolności do lat

2.

2.



§ 2. Ściganie następuje na wniosek

§ 2. Ściganie następuje na wniosek

pokrzywdzonego.

pokrzywdzonego.

Zgoda na zabieg

Zgoda na zabieg

diagnostyczny

diagnostyczny

i

i

leczniczy

leczniczy

Zabieg diagnostyczny

Zabieg diagnostyczny

zabieg, który służy

zabieg, który służy

ustalenia lub wykluczenia u badanego

ustalenia lub wykluczenia u badanego

człowieka przewidywanego rozpoznania,

człowieka przewidywanego rozpoznania,

który subiektywnie został przez lekarza

który subiektywnie został przez lekarza

podjęty w celu rozpoznania, kontroli

podjęty w celu rozpoznania, kontroli

przebiegu leczenia lub przedsięwzięć

przebiegu leczenia lub przedsięwzięć

profilaktycznych i jest do osiągnięcia tego

profilaktycznych i jest do osiągnięcia tego

celu niezbędny.

celu niezbędny.

Zabieg leczniczy

Zabieg leczniczy

zabieg, który może być w

zabieg, który może być w

danym przypadku praktycznie zastosowany

danym przypadku praktycznie zastosowany

w celu leczenia, zgodnie z prawidłami sztuki

w celu leczenia, zgodnie z prawidłami sztuki

lekarskiej i który subiektywnie został podjęty

lekarskiej i który subiektywnie został podjęty

przez lekarza w celu leczenia chorego.

przez lekarza w celu leczenia chorego.

Do uznania zabiegu za diagnostyczny lub

Do uznania zabiegu za diagnostyczny lub

leczniczy niezbędne jest przekonanie

leczniczy niezbędne jest przekonanie

lekarza, że zabieg ten powinien mieć

lekarza, że zabieg ten powinien mieć

zastosowanie w konkretnym przypadku, w

zastosowanie w konkretnym przypadku, w

dobrze pojętym indywidualnym interesie

dobrze pojętym indywidualnym interesie

pacjenta.

pacjenta.

Doboru zabiegów diagnostycznych należy

Doboru zabiegów diagnostycznych należy

dokonywać wyłącznie z punktu widzenia

dokonywać wyłącznie z punktu widzenia

diagnostycznego. Z chwilą osiągnięcia

diagnostycznego. Z chwilą osiągnięcia

zamierzonego celu dalsze stosowanie lub

zamierzonego celu dalsze stosowanie lub

rozszerzenie zakresu zabiegów staje się

rozszerzenie zakresu zabiegów staje się

zbędne.

zbędne.

Podstawowym warunkiem wykonania zabiegu

Podstawowym warunkiem wykonania zabiegu

lub podjęcia leczenia jest zawsze uzyskanie

lub podjęcia leczenia jest zawsze uzyskanie

zgody osoby, której dotyczy, jeśli jest ona

zgody osoby, której dotyczy, jeśli jest ona

zdolna do podejmowania czynności

zdolna do podejmowania czynności

prawnych.

prawnych.

Dla zabiegów i metod terapii o ryzyku

Dla zabiegów i metod terapii o ryzyku

przeciętnym, w odniesieniu do chorego, który

przeciętnym, w odniesieniu do chorego, który

wyraził ogólną zgodę na objęcie go

wyraził ogólną zgodę na objęcie go

leczeniem (zgłosił się do leczenia

leczeniem (zgłosił się do leczenia

szpitalnego), nie jest niezbędne uzyskiwanie

szpitalnego), nie jest niezbędne uzyskiwanie

zgody na każdą kolejną procedurę, a

zgody na każdą kolejną procedurę, a

wystarcza brak sprzeciwu.

wystarcza brak sprzeciwu.

Dla każdego rodzaju zabiegu czy leczenia o

Dla każdego rodzaju zabiegu czy leczenia o

podwyższonym ryzyku należy uzyskiwać

podwyższonym ryzyku należy uzyskiwać

odrębną zgodę, która powinna być wyrażona

odrębną zgodę, która powinna być wyrażona

w formie pisemnej.

w formie pisemnej.

Zgodę powinien wyrażać (niezależnie od

Zgodę powinien wyrażać (niezależnie od

zgody rodziców) nieletni, jeśli ukończył 16

zgody rodziców) nieletni, jeśli ukończył 16

lat.

lat.

W przypadku nieletnich zgodę powinni

W przypadku nieletnich zgodę powinni

wyrażać rodzice, a w przypadku osób

wyrażać rodzice, a w przypadku osób

ubezwłasnowolnionych opiekun prawny.

ubezwłasnowolnionych opiekun prawny.

Jeśli brak opiekuna prawnego lub

Jeśli brak opiekuna prawnego lub

zachodzi kolizja między wolą rodziców a

zachodzi kolizja między wolą rodziców a

wolą nieletniego, który ukończył lat 16-

wolą nieletniego, który ukończył lat 16-

zgodę może wyrazić sąd opiekuńczy.

zgodę może wyrazić sąd opiekuńczy.

Przesłanki ważności zgody

Przesłanki ważności zgody

Zgodnie z przepisami prawnymi , aby

Zgodnie z przepisami prawnymi , aby

zgoda była ważna, musi być to zgoda

zgoda była ważna, musi być to zgoda

świadoma. Powinna być więc

świadoma. Powinna być więc

poprzedzona poinformowaniem chorego

poprzedzona poinformowaniem chorego

lub badanego o celu, potrzebie i sposobie

lub badanego o celu, potrzebie i sposobie

przeprowadzenia zabiegu oraz

przeprowadzenia zabiegu oraz

ewentualnych zamierzonych i nie

ewentualnych zamierzonych i nie

zamierzonych jego skutkach. Pacjent

zamierzonych jego skutkach. Pacjent

powinien być też poinformowany o

powinien być też poinformowany o

możliwych alternatywnych metodach

możliwych alternatywnych metodach

leczenia

leczenia

Spełnienie tego jest trudne, kiedy dla dobra

Spełnienie tego jest trudne, kiedy dla dobra

chorego celowo ogranicza się jego wiadomości o

chorego celowo ogranicza się jego wiadomości o

rozpoznaniu i rokowaniu oraz gdy ze względów

rozpoznaniu i rokowaniu oraz gdy ze względów

psychologicznych lub intelektualnych chory nie

psychologicznych lub intelektualnych chory nie

jest przygotowany do pełnego zrozumienia

jest przygotowany do pełnego zrozumienia

przedstawionej mu informacji. Informacja

przedstawionej mu informacji. Informacja

powinna być przedstawiona rzetelnie, z

powinna być przedstawiona rzetelnie, z

uwzględnieniem tych wszystkich elementów,

uwzględnieniem tych wszystkich elementów,

które mogłyby wpłynąć na podjęcie obiektywnej

które mogłyby wpłynąć na podjęcie obiektywnej

decyzji co do zabiegu, jej zakres powinien

decyzji co do zabiegu, jej zakres powinien

eliminować subiektywizm. Obowiązkiem przy

eliminować subiektywizm. Obowiązkiem przy

wyborze metody diagnostycznej lub leczniczej

wyborze metody diagnostycznej lub leczniczej

jest wybranie tej, która pozwala na osiągnięcie

jest wybranie tej, która pozwala na osiągnięcie

zamierzonego celu przy postępowaniu

zamierzonego celu przy postępowaniu

najbardziej oszczędzającym organizm i psychikę

najbardziej oszczędzającym organizm i psychikę

chorego.

chorego.

Odmowa wyrażenia zgody przez chorego

Odmowa wyrażenia zgody przez chorego

dorosłego i będącego w pełni władz

dorosłego i będącego w pełni władz

umysłowych, jest obowiązująca niezależnie

umysłowych, jest obowiązująca niezależnie

os skutków, jakie mogą wystąpić u chorego.

os skutków, jakie mogą wystąpić u chorego.

Bez względu na motywy, jakimi się kieruje,

Bez względu na motywy, jakimi się kieruje,

wola chorego musi być uszanowana. Kiedy

wola chorego musi być uszanowana. Kiedy

chory jest nieprzytomny zgodę powinno się

chory jest nieprzytomny zgodę powinno się

uzyskać od przedstawiciela prawnego lub

uzyskać od przedstawiciela prawnego lub

opiekuna faktycznego. Zasada wyboru

opiekuna faktycznego. Zasada wyboru

dobra większego nakazuje rezygnować z

dobra większego nakazuje rezygnować z

autonomii pacjenta na rzecz ratowania jego

autonomii pacjenta na rzecz ratowania jego

życia, gdyby zwłoka w wykonaniu zabiegu

życia, gdyby zwłoka w wykonaniu zabiegu

groziła poważnymi następstwami. W każdym

groziła poważnymi następstwami. W każdym

innym przypadku należy czekać do

innym przypadku należy czekać do

odzyskania przez chorego przytomności.

odzyskania przez chorego przytomności.

Problem zgody ciężarnej na zabieg.

Problem zgody ciężarnej na zabieg.

Decydować może wyłącznie matka, bez

Decydować może wyłącznie matka, bez

względu na pobudki, które nią kierują. W

względu na pobudki, które nią kierują. W

momencie rozpoczęcia porodu, walcząc o

momencie rozpoczęcia porodu, walcząc o

życie dziecka, nie można dokonać bez

życie dziecka, nie można dokonać bez

zgody matki zabiegu o ryzyku większym

zgody matki zabiegu o ryzyku większym

niż przeciętne. Jeśli urodzenie dziecka

niż przeciętne. Jeśli urodzenie dziecka

może grozić matce poważnymi

może grozić matce poważnymi

konsekwencjami i mimo zaleceń usunięcia

konsekwencjami i mimo zaleceń usunięcia

płodu podtrzymuje chęć rodzenia, jej wola

płodu podtrzymuje chęć rodzenia, jej wola

jest obowiązująca także w przypadku

jest obowiązująca także w przypadku

utraty świadomości i przede wszystkim

utraty świadomości i przede wszystkim

obowiązuje ratowanie życia noworodka,

obowiązuje ratowanie życia noworodka,

bez rezygnacji ratowania matki.

bez rezygnacji ratowania matki.

Zakres zgody

Zakres zgody

Zgoda na leczenie jest ograniczona tylko do

Zgoda na leczenie jest ograniczona tylko do

takiego zakresu, na jaki została

takiego zakresu, na jaki została

wyrażona. W czasie pobytu w szpitalu

wyrażona. W czasie pobytu w szpitalu

zakres działań może ulegać zmianie i

zakres działań może ulegać zmianie i

każda jego modyfikacja wymaga

każda jego modyfikacja wymaga

uzgodnienia z pacjentem lub opiekunem.

uzgodnienia z pacjentem lub opiekunem.

W przypadku zabiegu chirurgicznego może

W przypadku zabiegu chirurgicznego może

dojść do zmiany przewidywanego zakresu

dojść do zmiany przewidywanego zakresu

zabiegu a pacjent jest pod wpływem

zabiegu a pacjent jest pod wpływem

narkozy.

narkozy.

Art. 35 Ustawy o zawodzie lekarza

Art. 35 Ustawy o zawodzie lekarza

1. Jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu

1. Jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu

operacyjnego albo stosowania metody leczniczej

operacyjnego albo stosowania metody leczniczej

lub diagnostycznej wystąpią okoliczności, których

lub diagnostycznej wystąpią okoliczności, których

nieuwzględnienie groziłoby pacjentowi

nieuwzględnienie groziłoby pacjentowi

niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim

niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim

uszkodzeniem ciała lub ciężkim rozstrojem

uszkodzeniem ciała lub ciężkim rozstrojem

zdrowia, a nie ma możliwości niezwłocznie

zdrowia, a nie ma możliwości niezwłocznie

uzyskać zgody pacjenta lub jego przedstawiciela

uzyskać zgody pacjenta lub jego przedstawiciela

ustawowego, lekarz ma prawo, bez uzyskania tej

ustawowego, lekarz ma prawo, bez uzyskania tej

zgody, zmienić zakres zabiegu bądź metody

zgody, zmienić zakres zabiegu bądź metody

leczenia lub diagnostyki w sposób umożliwiający

leczenia lub diagnostyki w sposób umożliwiający

uwzględnienie tych okoliczności. W takim

uwzględnienie tych okoliczności. W takim

przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to

przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to

możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w

możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w

miarę możliwości tej samej specjalności.

miarę możliwości tej samej specjalności.

Postępowanie w przypadku braku

Postępowanie w przypadku braku

zgody na określony rodzaj

zgody na określony rodzaj

leczenia

leczenia

Odmowa wyrażenia zgody na proponowaną

Odmowa wyrażenia zgody na proponowaną

metodę leczenia nie zwalnia od dalszego

metodę leczenia nie zwalnia od dalszego

sprawowania opieki nad chorym i

sprawowania opieki nad chorym i

prowadzenia leczenia za pomocą tych

prowadzenia leczenia za pomocą tych

metod, na które wyraża on zgodę. Jeśli

metod, na które wyraża on zgodę. Jeśli

nie chce się podjąć innej metody terapii,

nie chce się podjąć innej metody terapii,

może to być powodem jego odstąpienia

może to być powodem jego odstąpienia

od opieki nad chorym, ale tylko wtedy,

od opieki nad chorym, ale tylko wtedy,

gdy istnieje możliwość powierzenia tej

gdy istnieje możliwość powierzenia tej

opieki innemu lekarzowi.

opieki innemu lekarzowi.

W przypadku świadków Jehowy, odmowa

W przypadku świadków Jehowy, odmowa

wyrażenia zgody wynika z pobudek religijnych i

wyrażenia zgody wynika z pobudek religijnych i

opiera się na tekście biblijnym z I Księgi

opiera się na tekście biblijnym z I Księgi

Mojżeszowej:

Mojżeszowej:

9.3 Wszystko co się rusza i co żyje, będzie wam na pokarm;

9.3 Wszystko co się rusza i co żyje, będzie wam na pokarm;

wszystko to wam oddałem, podobnie jak zieloną roślinę.

wszystko to wam oddałem, podobnie jak zieloną roślinę.

9.4 Jednak nie będziecie jeść mięsa z jego duszą, z krwią

9.4 Jednak nie będziecie jeść mięsa z jego duszą, z krwią

jego.

jego.

Oraz w III Księdze Mojżeszowej:

Oraz w III Księdze Mojżeszowej:

17.10 I jeśli ktoś z domu Israela, albo z przychodniów,

17.10 I jeśli ktoś z domu Israela, albo z przychodniów,

którzy goszczą pośród nich, spożywał jakąkolwiek krew -

którzy goszczą pośród nich, spożywał jakąkolwiek krew -

wtedy zwrócę Moje oblicze na osobę, która spożywa krew

wtedy zwrócę Moje oblicze na osobę, która spożywa krew

i wytracę ją spośród jej ludu. 17.11 Gdyż duszą wszelkiej

i wytracę ją spośród jej ludu. 17.11 Gdyż duszą wszelkiej

cielesnej natury jest jej krew; a Ja przeznaczyłem ją wam

cielesnej natury jest jej krew; a Ja przeznaczyłem ją wam

na ofiarnicę, ku rozgrzeszaniu waszych dusz; bowiem to

na ofiarnicę, ku rozgrzeszaniu waszych dusz; bowiem to

jest ta krew, która rozgrzesza duszę. 17.12 Dlatego

jest ta krew, która rozgrzesza duszę. 17.12 Dlatego

powiedziałem synom Israela: Żadna osoba spośród was

powiedziałem synom Israela: Żadna osoba spośród was

nie będzie spożywała krwi; ani przychodzień, który

nie będzie spożywała krwi; ani przychodzień, który

mieszka wśród was - nie będzie spożywał krwi.

mieszka wśród was - nie będzie spożywał krwi.

Nakazy te stanowią dla świadków Jehowy

Nakazy te stanowią dla świadków Jehowy

wskazówkę, aby nie przyjmować krwi w

wskazówkę, aby nie przyjmować krwi w

żadnej postaci. Wierność zasadom, które

żadnej postaci. Wierność zasadom, które

w przekonaniu wyznawców tej wiary są

w przekonaniu wyznawców tej wiary są

nakazem boskim, jest dla nich ważniejsza

nakazem boskim, jest dla nich ważniejsza

niż narażenie życia. Nie sprzeciwiają się

niż narażenie życia. Nie sprzeciwiają się

oni innym metodom ratowania ich życia,

oni innym metodom ratowania ich życia,

z wyjątkiem podawania krwi i preparatów

z wyjątkiem podawania krwi i preparatów

krwiopochodnych.

krwiopochodnych.

Nie powinno naruszać się ich woli, nie

Nie powinno naruszać się ich woli, nie

powinno się też rezygnować z walki

powinno się też rezygnować z walki

ożycie innymi metodami.

ożycie innymi metodami.

Rodzic, jako przedstawiciel ustawowy ma prawo

Rodzic, jako przedstawiciel ustawowy ma prawo

decydowania za nieletniego w jego interesie. Nie

decydowania za nieletniego w jego interesie. Nie

może bezkarnie podejmować decyzji, które godzą

może bezkarnie podejmować decyzji, które godzą

w dobro nieletniego. Dlatego gdy lekarz uznaje za

w dobro nieletniego. Dlatego gdy lekarz uznaje za

konieczność przetoczenie krwi, a rodzice się temu

konieczność przetoczenie krwi, a rodzice się temu

sprzeciwiają, decyzję w tej sprawie może podjąć

sprzeciwiają, decyzję w tej sprawie może podjąć

sąd opiekuńczy, do którego powinien zwrócić się

sąd opiekuńczy, do którego powinien zwrócić się

lekarz. Jednak dla dobra dziecka i jego rodziny,

lekarz. Jednak dla dobra dziecka i jego rodziny,

należy robić wszystko, aby uniknąć naruszenia

należy robić wszystko, aby uniknąć naruszenia

woli. Dla świadków Jehowy uważają, że jeśli

woli. Dla świadków Jehowy uważają, że jeśli

sprawa ma być rozpatrzona przez są, mają oni

sprawa ma być rozpatrzona przez są, mają oni

prawo przedstawić także swoje stanowisko;

prawo przedstawić także swoje stanowisko;

czasami ze względu na nagłość sprawy jest to

czasami ze względu na nagłość sprawy jest to

niemożliwe. Z formalno- prawnego punktu

niemożliwe. Z formalno- prawnego punktu

widzenia lekarz na lekarzu spoczywa obowiązek

widzenia lekarz na lekarzu spoczywa obowiązek

poinformowania rodziców o wykonanym zabiegu.

poinformowania rodziców o wykonanym zabiegu.

Jednak jego ujawnienie nie służy niczemu, poza

Jednak jego ujawnienie nie służy niczemu, poza

naruszeniem spokoju rodziców, i często wpływa

naruszeniem spokoju rodziców, i często wpływa

negatywnie na losy dziecka.

negatywnie na losy dziecka.

Prawo pacjenta do decydowania o

Prawo pacjenta do decydowania o

sobie sięga także tych decyzji, które

sobie sięga także tych decyzji, które

w konsekwencji mogą być dla niego

w konsekwencji mogą być dla niego

niekorzystne.

niekorzystne.

Lekarz czy pielęgniarka, mają prawo

Lekarz czy pielęgniarka, mają prawo

do perswazji, ale nie mają prawa

do perswazji, ale nie mają prawa

naruszyć świadomie wyrażonej woli.

naruszyć świadomie wyrażonej woli.

Działanie bez zgody

Działanie bez zgody

osoby poddanej

osoby poddanej

zabiegom medycznym

zabiegom medycznym

Działania takie mogą mieć miejsce

Działania takie mogą mieć miejsce

wyłącznie w przypadkach

wyłącznie w przypadkach

wyjątkowych i poza sytuacjami, w

wyjątkowych i poza sytuacjami, w

których brak jest możliwości

których brak jest możliwości

porozumienia się z pacjentem, w

porozumienia się z pacjentem, w

ściśle określonych odpowiednimi

ściśle określonych odpowiednimi

przepisami prawnym.

przepisami prawnym.

Działanie przy braku możliwości

Działanie przy braku możliwości

porozumienia z chorym bądź przy braku

porozumienia z chorym bądź przy braku

zgody przedstawiciela lub opiekuna osoby

zgody przedstawiciela lub opiekuna osoby

nieletniej bądź ubezwłasnowolnionej

nieletniej bądź ubezwłasnowolnionej

W sytuacji, w której lekarz ma do czynienia z

W sytuacji, w której lekarz ma do czynienia z

pacjentem, wymagającym udzielenia

pacjentem, wymagającym udzielenia

niezwłocznej pomocy, który nie jest zdolny

niezwłocznej pomocy, który nie jest zdolny

do wyrażenia zgody, ze względu na wiek lub

do wyrażenia zgody, ze względu na wiek lub

stan zdrowia, a nie ma możliwości

stan zdrowia, a nie ma możliwości

porozumienia się z jego przedstawicielem

porozumienia się z jego przedstawicielem

lub opiekunem, ma prawo do podjęcia

lub opiekunem, ma prawo do podjęcia

czynności. Taka decyzja powinna być

czynności. Taka decyzja powinna być

skonsultowana z innym lekarzem.

skonsultowana z innym lekarzem.

Zdanie rodziny ma charakter doradczym,

Zdanie rodziny ma charakter doradczym,

może pomóc w rozstrzygnięciu jego

może pomóc w rozstrzygnięciu jego

wątpliwości; chyba, że przekaz rodziny

wątpliwości; chyba, że przekaz rodziny

ma charakter niewątpliwego wyrażenia

ma charakter niewątpliwego wyrażenia

uprzednio wyjawionej woli chorego, w

uprzednio wyjawionej woli chorego, w

przewidywaniu zaistniałej sytuacji.

przewidywaniu zaistniałej sytuacji.

Działanie bez zgody ze względu

Działanie bez zgody ze względu

na dobro społeczne

na dobro społeczne

Poddanie osoby zdrowej lub chorej

Poddanie osoby zdrowej lub chorej

działaniom profilaktycznym lub

działaniom profilaktycznym lub

leczniczym ma na celu jej uświadomione

leczniczym ma na celu jej uświadomione

lub nieuświadomione dobro a także dobro

lub nieuświadomione dobro a także dobro

społeczne. W większości przypadków nie

społeczne. W większości przypadków nie

powoduje to kolizji z wolą osoby poddanej

powoduje to kolizji z wolą osoby poddanej

tym działaniom. Istnieją sytuacje, w

tym działaniom. Istnieją sytuacje, w

których stosowany jest przymus

których stosowany jest przymus

profilaktyczny lub leczniczy.

profilaktyczny lub leczniczy.

Odnosi się on do następujących sytuacji:

Odnosi się on do następujących sytuacji:

-

przypadków przewidzianych w: art. 2 i 13

przypadków przewidzianych w: art. 2 i 13

„Dekretu o zwalczaniu chorób

„Dekretu o zwalczaniu chorób

wenerycznych” z 1946 r. dopuszcza się

wenerycznych” z 1946 r. dopuszcza się

stosowanie przymusu bezpośredniego.

stosowanie przymusu bezpośredniego.

Przymus ten dotyczy badania i

Przymus ten dotyczy badania i

ewentualnego doprowadzenia do placówki

ewentualnego doprowadzenia do placówki

leczniczej i może być wykorzystywany w

leczniczej i może być wykorzystywany w

wyjątkowych okolicznościach, natomiast nie

wyjątkowych okolicznościach, natomiast nie

może decydować o poddaniu chorego

może decydować o poddaniu chorego

leczeniu. Dekret ten powstał gdy w Polsce

leczeniu. Dekret ten powstał gdy w Polsce

choroby weneryczne występowały

choroby weneryczne występowały

epidemicznie. Obecnie znaczna część

epidemicznie. Obecnie znaczna część

przepisów stanowi prawo martwe

przepisów stanowi prawo martwe

-

wynikającego z art. 6 „Ustawy o

wynikającego z art. 6 „Ustawy o

zwalczaniu gruźlicy” z 1959 r. prawa do

zwalczaniu gruźlicy” z 1959 r. prawa do

przewidującego możliwość

przewidującego możliwość

przymusowego skierowania do zakładu

przymusowego skierowania do zakładu

leczniczego osób, które stanowią

leczniczego osób, które stanowią

zagrożenie zakażenia gruźlicą dla

zagrożenie zakażenia gruźlicą dla

swojego otoczenia; jak również

swojego otoczenia; jak również

przymusowego skierowania na pobyt w

przymusowego skierowania na pobyt w

odpowiednich zakładach profilaktycznych

odpowiednich zakładach profilaktycznych

dzieci i osób młodocianych, które

dzieci i osób młodocianych, które

zagrożone są zakażeniem gruźlicą od

zagrożone są zakażeniem gruźlicą od

swego otoczenia

swego otoczenia

-

prawa odpowiedniego sądu rejonowego do

prawa odpowiedniego sądu rejonowego do

orzeczenia na podstawie art. 26 „Ustawy o

orzeczenia na podstawie art. 26 „Ustawy o

wychowywaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

wychowywaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

alkoholizmowi” z 1982 r. obowiązku poddania

alkoholizmowi” z 1982 r. obowiązku poddania

się leczeniu w odpowiednim zakładzie

się leczeniu w odpowiednim zakładzie

lecznictwa odwykowego w stosunku do osoby,

lecznictwa odwykowego w stosunku do osoby,

która w związku z nadużywaniem alkoholu

która w związku z nadużywaniem alkoholu

powoduje rozkład życia rodzinnego,

powoduje rozkład życia rodzinnego,

demoralizację nieletnich, uchyla się od pracy

demoralizację nieletnich, uchyla się od pracy

albo systematycznie zakłóca porządek

albo systematycznie zakłóca porządek

społeczny; po orzeczeniu sądu osoba może być

społeczny; po orzeczeniu sądu osoba może być

doprowadzona do zakładu przez policję

doprowadzona do zakładu przez policję

Nie można na podstawie orzeczenia sądu

Nie można na podstawie orzeczenia sądu

zastosować przymusu leczenia, można

zastosować przymusu leczenia, można

perswazją nakłaniać tę osobę do podjęcia

perswazją nakłaniać tę osobę do podjęcia

leczenia lub powiadomić organ, który tę decyzję

leczenia lub powiadomić organ, który tę decyzję

podjął, o odmowie poddania się leczeniu

podjął, o odmowie poddania się leczeniu

Przewidywany w tych ustawach przymus

Przewidywany w tych ustawach przymus

wynika z konieczności zabezpieczenia

wynika z konieczności zabezpieczenia

interesów społecznych, nawet z

interesów społecznych, nawet z

naruszeniem autonomii jednostki, choć w

naruszeniem autonomii jednostki, choć w

większości przypadków wiąże się z

większości przypadków wiąże się z

bezpośrednim jej dobrem.

bezpośrednim jej dobrem.

Egzekwowanie środków nacisku

Egzekwowanie środków nacisku

dokonywane jest przez organ

dokonywane jest przez organ

administracyjny, ale nawet przy

administracyjny, ale nawet przy

przymusowej hospitalizacji leczenie może

przymusowej hospitalizacji leczenie może

być podjęte dopiero za zgodą chorego

być podjęte dopiero za zgodą chorego

- pośredni przymus stosowany jest w

- pośredni przymus stosowany jest w

przypadku obowiązkowych szczepień

przypadku obowiązkowych szczepień

ochronnych; szczepienia ochronne

ochronnych; szczepienia ochronne

dokonywane są jednak u osób, które

dokonywane są jednak u osób, które

dobrowolnie zgłoszą się do przychodni, a

dobrowolnie zgłoszą się do przychodni, a

przynajmniej nie odmawiają ich

przynajmniej nie odmawiają ich

wykonania;

wykonania;

Postępowanie wobec

Postępowanie wobec

chorych psychicznie

chorych psychicznie

Poddanie się przez osobę chorą psychicznie leczeniu

Poddanie się przez osobę chorą psychicznie leczeniu

może nastąpić tylko za jej zgodą, a w przypadku

może nastąpić tylko za jej zgodą, a w przypadku

chorych ubezwłasnowolnionych, decyzja ta może

chorych ubezwłasnowolnionych, decyzja ta może

być zastąpiona decyzją opiekuna prawnego.

być zastąpiona decyzją opiekuna prawnego.

Objęcie opieką szpitalną chorego psychicznie

Objęcie opieką szpitalną chorego psychicznie

może nastąpić za zgodą chorego, na podstawie

może nastąpić za zgodą chorego, na podstawie

decyzji sądu opiekuńczego lub w przypadkach,

decyzji sądu opiekuńczego lub w przypadkach,

kiedy zagraża życiu swemu lub innych osób, na

kiedy zagraża życiu swemu lub innych osób, na

podstawie decyzji lekarskiej (podlegającej

podstawie decyzji lekarskiej (podlegającej

weryfikacji przez sąd).

weryfikacji przez sąd).

Nie wolno w stosunku do osób z zaburzeniami

Nie wolno w stosunku do osób z zaburzeniami

psychicznymi stosować przymusu bezpośredniego,

psychicznymi stosować przymusu bezpośredniego,

z wyjątkiem przypadków, gdy osoby te

z wyjątkiem przypadków, gdy osoby te

dopuszczają się zamachu przeciwko życiu lub

dopuszczają się zamachu przeciwko życiu lub

zdrowiu własnemu, życiu lub zdrowiu innej osoby,

zdrowiu własnemu, życiu lub zdrowiu innej osoby,

bezpieczeństwu publicznemu lub w sposób

bezpieczeństwu publicznemu lub w sposób

gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty

gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty

znajdujące się w jej otoczeniu.

znajdujące się w jej otoczeniu.

Decyzję o zastosowaniu przymusu, po

Decyzję o zastosowaniu przymusu, po

uprzedzeniu o tym osoby, której

uprzedzeniu o tym osoby, której

zastosowanie przymusu ma dotyczyć, a

zastosowanie przymusu ma dotyczyć, a

polegająca na: przytrzymywaniu,

polegająca na: przytrzymywaniu,

przymusowym zastosowaniu leków,

przymusowym zastosowaniu leków,

unieruchomieniu lub izolacji, podejmuje

unieruchomieniu lub izolacji, podejmuje

lekarz (w sytuacjach wyjątkowych-

lekarz (w sytuacjach wyjątkowych-

pielęgniarka), odnotowując ten fakt w

pielęgniarka), odnotowując ten fakt w

dokumentacji medycznej. Decyzja ta w

dokumentacji medycznej. Decyzja ta w

odniesieniu do lekarza zakładu opieki

odniesieniu do lekarza zakładu opieki

zdrowotnej wymaga oceny w ciągu 3 dni

zdrowotnej wymaga oceny w ciągu 3 dni

przez kierownika zakładu, a w przypadku

przez kierownika zakładu, a w przypadku

innego lekarza przez upoważnionego przez

innego lekarza przez upoważnionego przez

wojewodę lekarza specjalistę w dziedzinie

wojewodę lekarza specjalistę w dziedzinie

psychiatrii

psychiatrii

W leczeniu psychiatrycznym, jako metody

W leczeniu psychiatrycznym, jako metody

wymagające dodatkowej zgody

wymagające dodatkowej zgody

wymieniono punkcję podpotyliczną lub

wymieniono punkcję podpotyliczną lub

lędźwiową w celu pobrania płynu

lędźwiową w celu pobrania płynu

mózgowo- rdzeniowego lub podania

mózgowo- rdzeniowego lub podania

leków, leczenie metodami śpiączkowymi

leków, leczenie metodami śpiączkowymi

(śpiączki atropinowe, śpiączki insulinowe)

(śpiączki atropinowe, śpiączki insulinowe)

i elektrowstrząsy.

i elektrowstrząsy.

Działanie w

Działanie w

warunkach wojny

warunkach wojny

Konflikt sumienia może budzić konieczność

Konflikt sumienia może budzić konieczność

dzielenia między „swoich” a „obcych”

dzielenia między „swoich” a „obcych”

niewystarczającej ilości leków i

niewystarczającej ilości leków i

materiałów sanitarnych, ustalanie w

materiałów sanitarnych, ustalanie w

czasie segregacji rannych kolejności

czasie segregacji rannych kolejności

zabiegu chirurgicznego, kolejności

zabiegu chirurgicznego, kolejności

ewakuacji. Aby uniknąć tych konfliktów

ewakuacji. Aby uniknąć tych konfliktów

należy pamiętać, że ranny i chory

należy pamiętać, że ranny i chory

przeciwnik w konflikcie zbrojnym

przeciwnik w konflikcie zbrojnym

powinien być tylko potrzebującym

powinien być tylko potrzebującym

pomocy człowiekiem, takim samym jak

pomocy człowiekiem, takim samym jak

bliższy mu z racji narodowości czy

bliższy mu z racji narodowości czy

sprawy, o którą walczy.

sprawy, o którą walczy.

Tadeusz Kotarbiński napisał w swoim eseju o

Tadeusz Kotarbiński napisał w swoim eseju o

spolegliwym opiekunie:

spolegliwym opiekunie:

„

„

Człowiek dobry, kochający bliskie mu istoty i

Człowiek dobry, kochający bliskie mu istoty i

porywający za oręż w ich obronie, jest tragicznie

porywający za oręż w ich obronie, jest tragicznie

świadom tego, że ci, których zwalcza podobni są

świadom tego, że ci, których zwalcza podobni są

do tych, kogo broni, np. dzieci nieprzyjaciela- to

do tych, kogo broni, np. dzieci nieprzyjaciela- to

także warte kochania dzieci, jak dzieci jego

także warte kochania dzieci, jak dzieci jego

własne, i że nieprzyjaciel broniący swoich, godzien

własne, i że nieprzyjaciel broniący swoich, godzien

jest za to sympatii i szacunku. I oto dobre serce

jest za to sympatii i szacunku. I oto dobre serce

porządnego człowieka zaczyna promieniować

porządnego człowieka zaczyna promieniować

uczuciem na wszystkie istoty godne umiłowania,

uczuciem na wszystkie istoty godne umiłowania,

co więcej, na wszystkie istoty zdolne do

co więcej, na wszystkie istoty zdolne do

przeżywania cierpień, i jego marzeniem jest, by

przeżywania cierpień, i jego marzeniem jest, by

świat był tak urządzony, żeby nikt nikomu nie był

świat był tak urządzony, żeby nikt nikomu nie był

zmuszony zadawać ciosów sprowadzających

zmuszony zadawać ciosów sprowadzających

nieszczęście, lecz żeby wszyscy wszystkim

nieszczęście, lecz żeby wszyscy wszystkim

wzajemnie dopomagali w obronie przed klęską.”

wzajemnie dopomagali w obronie przed klęską.”