KOMÓRKA

DENDRYTYCZNA

Katarzyna Zielińska

o Komórki dendrytyczne (DC) są

jedynymi, uznawanymi powszechnie za
profesjonalne, komórkami
prezentującymi antygen.

o Odgrywają one zatem podstawową rolę w

pobudzaniu limfocytów, zwłaszcza
dziewiczych.

o Cechą charakterystyczną jest wygląd

komórki dendrytycznej, podobny do ciała
komórki nerwowej, które posiada liczne,
rozgałęziające się wypustki (dendryty).

ROLA KOMÓREK

DENDRYTYCZNYCH

o rozpoczynają odpowiedź komórkową,

stymulując limfocyty T pomocnicze i
cytotoksyczne,

o pobudzają odpowiedź humoralną i

produkcję przeciwciał,

o wspomagają funkcję komórek odporności

nieswoistej,

o zapewniają tolerancję immunologiczną.

MORFOLOGIA

o kształt podobny do neuronów,
o długie wypustki przypominające dendryty,
o wypustki blaszkowate (lammellipodia

będące w ciągłym ruchu; porównywane do
welonów),

o akwaporyny w błonie komórkowej.

POCHODZENIE

o Komórki dendrytyczne różnicują się z

prekursorów szpikowych.

o Wyróżnia się dwie subpopulacje tych komórek:

– komórki dendrytyczne limfoidalne

(plazmocytoidalne)- wydzielają duże ilości
interferonów typu I,

– komórki dendrytyczne mieloidalne- wydzielają

duże ilości IL-12 i indukują aktywację
limfocytów Th1.

RÓŻNICOWANIE

KOMÓREK

DENDRYTYCZNYCH

Stymulujący wpływ na
różnicowanie komórek
dendrytycznych mają:

o IL-4,
o GM-CSF,
o ligand Flt3,
o czynnik komórek macierzystych

(SCF),

o TGF-β,
o TNF,
o TRANCE,
o bezpośredni kontakt z cząsteczka

powierzchniową CD40L (CD154).

Hamujący wpływ na
różnicowanie komórek
dendrytycznych mają:

o interleukina 10,
o czynnik wzrostu śródbłonka

naczyń (VEGF).

WĘDRÓWKA KOMÓREK

DENDRYTYCZNYCH

o Wędrówka komórek dendrytycznych

rozpoczyna się w szpiku przez krew do
tkanek większości narządów (z wyjątkiem
mózgu).

o Następnie komórki przedostają się

pomiędzy komórki nabłonków, a do
miejsca, gdzie doszło do inwazji
mikroorganizmów i gdzie toczy się reakcja
zapalna, przyciągane są przez odpowiednie
chemokiny.

o Do komórek dendrytycznych antygeny dostają

się też za pośrednictwem komórek M.

o Komórki dendrytyczne po wychwyceniu

antygenu wędrują drogą naczyń limfatycznych
do węzłow limfatycznych, aby prezentować
antygeny limfocytom T. Komórki mogą także
przemiesczać się drogą krwi do śledziony.

o Ułatwiają im to chemokiny przyciągające je

do narządów limfatycznych, a także
chemokiny wytwarzane przez nie same, które
przyciągają limfocyty T.

DOJRZEWANIE

1. Prekursory szpikowe.
2. Niedojrzałe komórki dendrytyczne w

narządach nielimfatycznych.

3. Migrujące komórki dendrytyczne w limfie

i krwi.

4. Dojrzałe komórki dendrytyczne w

narządach limfatycznych.

CECHY DOJRZAŁYCH

KOMÓREK

DENDRYTYCZNYCH

o wypustki dendrytyczne,
o ziarna Birbecka w cytoplazmie,
o markery powierzchniowe: CD1a, CD40, CD54, CD58,

CD80, CD83, CD86, DC-SIGN,

o brak CD14 i M-CSFR (CD115),
o duża ekspresja cząsteczek MHC klasy I i klasy II,
o słabe zdolności fagocytarne,
o wybitne zdolności indukowania proliferacji

allogenicznych limfocytów, co wiąże się między innymi
z obecnością cząsteczek przekazujących sygnał
kostymulujący CD40, CD54, CD80, CD86.

CYTOKINY WYDZIELANE

PRZEZ KOMÓRKI

DENDRYTYCZE

o Interleukin

y:

• IL- 1,
• IL-6 – IL-

10,

• IL-12,
• IL-15,
• IL-18,
• IL- 23,
• IL- 27.

o Chemokiny:

• RANTES,
• MCP-1,
• MIP-1

α

,

• MIP-1β,
• I-309,
• DC-CK1,
• SLC,
• MDC,
• TARC.

o Inne:

• TNF,
• limfotoksyna

,

• TGF-β,
• IFN-γ,
• G-CSF,
• GM-CSF.

TYPY KOMÓREK

DENDRYTYCZNYCH

Komórki dendrytyczne

narządów

nielimfatycznych

Komórki Langerhansa

o występują głównie w naskórku, skórze właściwej, a także w

różnych nabłonkach, np. wyściełających przewód
pokarmowy i drogi moczowo-płciowe,

o każda komórka ma do kilkunastu wypustek dendrytycznych,
o komórki mają receptory dla fragmentu Fc IgG,
o zawierają charakterystyczne ziarna Birbecka,
o po związaniu antygenów przechodzą do naczyń

limfatycznych doprowadzających i jako komórki welonowate
docierają do węzłów limfatycznych, gdzie z kolei
przekształcają się w komórki dendrytyczne splatające się,

o odgrywają istotna rolę w nadwrażliwości kontaktowej

.

Śródmiąższowe komórki dendrytyczne

o występują w tkance łącznej większości

narządów,

o spełniają rolę porównywalną do roli

komórek Langerhansa,

o liczba ich wzrasta gwałtownie w

przypadku rozwoju miejscowej reakcji
zapalnej,

o w strefach grasiczozależnych węzłów

limfatycznych i śledziony przekształcają się
w komórki dendrytyczne splatające się.

Komórki dendrytyczne

narządów limfatycznych

Komórki dendrytyczne grasicy

o biorą udział w selekcji negatywnej

dojrzewających limfocytów T.

Komórki dendrytyczne grudek

o są obecne w ośrodkach rozmnażania grudek

limfatycznych i odgrywają ważną rolę w
rozwoju odpowiedzi humoralnej

o nie przywędrowują one do węzła chłonnego z

antygenem, lecz pozyskują go od innych
komórek.

Komórki dendrytyczne splatające się

o obecne w narządach limfatycznych,
o ich cechą charakterystyczną jest wysoki

poziom ekspresji białka HLA-DR (MHC klasy II)
oraz antygenu RFD1,

o w niektórych chorobach skóry stwierdza się

obecność dużych ilości komórek posiadających
na powierzchni antygen RFD1, co sugeruje ich
udział w prezentacji antygenu bezpośrednio w
skórze,

o bezpośrednio prezentują antygen limfocytom T

i powstają z komórek welonowatych, gdy te
dotrą do danego narządu limfatycznego.