Mediolańska Szkoła

Terapii Rodzin

Rytuały rodzinne

Aby przepisać rytuał należy

znać

• rodzinną historię
• mity rodzinnych
• transegeneracyjną ewolucję mitów

rodzinnych

Rodzina Casanti

• początek dwudziestego wieku, duże

odizolowane od innych gospodarstwo

rolne –środkowe Włochy

• Rodzina od wieków dzierżawi ziemię

i to jak ona wygląda zawdzięcza

ciężkiej pracy wielu pokoleń

• Głową rodziny jest Cappocia, którego

władza bazuje na wielowiekowej

tradycji patriarchalnych reguł

Żona Cappocii

• wypełnia swoje życie poprzez pracę

w domu i dziećmi

• Uznaje wyższość mężczyzn, którzy

mają więcej praw niż kobiety

• Rodzina ma 5 synów
• Najmłodszy nazywa się Siro

Przekonania rodzinne

• Jeśli urodziłeś się rolnikiem, musisz

umrzeć jako rolnik

• Praca jest ciężka nie ma w niej

miejsca na rozrywki

• Każde ręce się przydadzą nie ma

usprawiedliwienia dla tych, którzy w
danym momencie nic nie robią

• Nie ma wyboru

Przekonania rodzinne

• Zawsze należy być z rodziną, wspierać

się wzajemnie a wszelkie dochody
przeznaczać dla wspólnego rodzinnego
dobra

• W jedności jest siła i możliwość

przetrwania

• Sprzeciw nie jest tolerowany
• Jedyną możliwością jest żyć gdzie się

żyje i dołączyć się do innych

Uprzywilejowanie ojca, który

posiada synów

• Pomoc w gospodarstwie
• Możliwość posiadania synowych, które stają

się pomocnicami zarówno w domu jak i w

pracach gospodarczych

• Każdy syn w rodzinie Casanti był

przygotowywany do szybkiego ożenku jak

tylko osiągnął stosowny wiek

• Synowa żyła w rodzinie męża i musiała

podporządkować się teściowi, mężowi,

braciom męża, teściowej, starszym

szwagierkom

Dalsze dzieje rodziny

Casanti

• Czterech najstarszych braci żeni się

• Stiro najmłodszy z powodu wojny jest poza

domem w latach 1940-1945: styka się ze

światem, którego nigdy nie widział na

farmie

• W tym czasie robi kurs mechanika

samochodowego i prawo jazdy

• Po powrocie do domu czuje się depresyjny i

wyobcowany, trafia do szpitala

psychiatrycznego, po krótkim pobycie

poprawia się jego stan zdrowia i adaptuje

się ponownie do życia wrodzinie

Dalsze dzieje rodziny

Casantii

• Stiro jest nagabywany do szybkiego

ożenku, dwie synowe są w ciąży, potrzeba

jeszcze kogoś do pomocy;

• Stiro odmawia poślubienia wybranej przez

ojca kandydatki

• Wspomina Pię, którą spotkał we Florencji,

jedzie tam i spotyka ją depresyjną,

porzuconą przez narzeczonego, nie widzi

ona już szans na miłość i stąd decyduje się

poślubić Stiro (w opozycji do bliskich, wie

że nie ma powrotu)

• Po wielu wąpliwościach Casantii

akceptują dziewczynę z miasta

Zmiana kulturowa

• rozwój przemysłu dociera do tego regionu
• Radio, markety…
• Możliwość przyglądania się niezależnemu

życiu kobiet, które pracują w przemyśle

• Wzrasta napięcie w rodzinie
• Capocia i jego żona tylko synom przyznają

prawo korzystania z miejskich rozrywek

Synowie tworzą „cichą

koalicję” z rodzicami

• Nie ma miejsca, na skargi, okazywanie

frustracji, czy zazdrości

• Dzieci nie mogą się ze sobą porównywać,

jawna rywalizacja jest niedopuszczalna

• Rodzi się silny rodzinny mit ”Jeden za

wszystkich, wszyscy za jednego”

• Otoczenie zewnętrzne podtrzymuje ten

mit komentarzami typu „Taka duża

rodzina, wszyscy się kochają, nie ma

kłótni…”

Rola Pii w budowie rodzinnego

mitu

• Jest raczej depresyjna, nie protestuje;
• Jest uważana za mądrą, pomocną,

matkującą wszystkim dzieciom;

• Brak powodzenia jeśli chodzi o własne

dzieci: urodzenie dwóch córek;

• Pia stara się nie preferować swoich

córek traktuje je jak inne dzieci

• Uspokaja męża gdy ten się skarży, że

dostaje najcięższą pracę

Utwierdzanie się rodzinnego

mitu

• „Możliwość przeżycia,

bezpieczeństwo, godność
poszczególnej osoby zależy od
całej rodziny. Ktokolwiek
odseparuje się od rodziny jest
zgubiony”

Zmaiana kulturowa: od

faszyzmu do demokracji

• Rozwój przemysłu
• Upadek pracy rolnika: umacnianie

mitu wobec zagrożenia z zewnątrz;

Antonio Fereira

• Mit warunkuje ograniczony kontakt z

realnością

• Modyfikuje percepcję zachowań

rodzinnych przez to, że dostarcza
gotowych wyjaśnień i reguł, które
kierują zachowaniami w obrębie
rodziny

• Mit konstruuje realność, w obrębie

której wyrastają dzieci

Mit rodziny Casanti

• Przetrwał po śmierci Capocia i jego

żony

• Przetrwał opuszczenie przez braci

farmy w końcu lat 60, co było
spowodowane kryzysem
ekonomicznym, tych rolników którzy
wynajmowali ziemię

Życie w mieście

• Ex-rolnicy, niewyedukowania nie są w

stanie się rozdzielić, ani też dopuścić

aby każdy zarabiał na własną rękę

• Zakładają rodzinną firmę budowlaną,

która dobrze prosperuje na skutek

boomu w budownictwie

• Stają się bogaci, jednak wszyscy

decydują się zamieszkać w tym samym

bloku, który cały należy do rodziny

• Drzwi pojedynczych mieszkań są zawsze

otwarte, wizyt nie trzeba zapowiadać

Rodzina Stiro

• W chwili przeprowadzki do miasta

córki mają – Zita i – Nora.

• Zita: zamknięta w sobie, zachowuje

się jak chłopak, lubi fizyczne
aktywności, tęskni za wsią, uczy się z
łatwością, w 16 roku życia przechodzi
anoreksję, z której wychodzi bez
specjalistycznego leczenia

Nora

• Spędza czas z Lucjaną swoją

kuzynką, która jest jej koleżanką z

klasy. Jest bliżej Lucjany niż Zity.

• Lucjana jest szczupła, niezbyt ładna,

ale bardzo jest dla niej ważne być

najlepsza uczennica w klasie.

• Nora nie wykazuje zainteresowania

szkołą, ale wydaje się w ogóle nie

zazdrościć sukcesów swojej kuzynce;

Nora

• Zawsze ładna Nora staje się w wieku lat

13 przepiękną dziewczyną (Madonna);

• Duma Stiro (zdjęcia w portfelu;
• Nora z dużym zakłopotaniem odbiera

komplementy;

• Wracając z tańców z Lucianą i

kuzynostwem prawie zawsze jest
depresyjna, ale nie potrafi wyjaśnić
dlaczego;

Nora

• Ma coraz gorsze wyniki w szkole, mimo, ze

uczy się w domu, ale nie jest w stanie
wydobyć głosu gdy nauczycielka ją o coś pyta

• Krótko po czternastych urodzinach przestaje

jeść, w ciągu kliku miesięcy przypomina
szkielet

• Trzykrotnie jest hospitalizowana, podejmuje

nieudaną próbę terapii indywidujalnej, w
końcu psychiatra kieruje rodzinę do
Mediolańskiej Szkoły Terapii Rodzin

Początek terapii (Stiro 50, Pia

43, Zita 22-studentka

Uniwersytetu, Nora 15)

• Rodzina spędza całą noc w pociągu aby

dojechać na terapię i zaraz po sesji

podejmuje tą samą podróż;

• Nora-wychudzona – „szkielet” –

psychotyczna w swoich zachowaniach, nie

jest w stanie się włączyć w rozmowę

prowadzoną na sesji, jej aktywność polega

na mamrotaniu jednej frazy „Sprawcie

abym przytyła bez podawania mi

jedzenia”;

• W tym czasie opuszcza łóżko tylko po to

aby oddawać się „orgiom bulimicznym”;

9 pierwszych sesji

terapeutycznych

• dążenie terapeutów do poznania relacji,

które naprawdę panują pomiędzy

członkami rodziny nuklearnej jak i całego

klanu;

• ironiczna postawa terapeutów wobec

rodzinnego mitu: próby atakowania go

werbalnie poprzez klaryfikację, jak

również poprzez „naiwne” przepisywanie

zadań mające na celu spowodowanie, że

rodzina przeciwstawi się mitowi

• Niesystemowe przekonanie (zarówno

linearne, jak i moralistyczne), że
prawdziwym niewolnikiem mitu jest
ojciec, a nie jak to w rzeczywistości
było wszyscy członkowie rodziny

• Nieskuteczna próba spotkania się na

szóstej i siódmej sesji tylko z trzema
kobietami, robiona z nadzieją, że
nieobecność ojca je otworzy

• Na sesjach zawsze inny z członków rodziny

sprzymierzał się z terapeutą i krytykował

klan, na co inny dyskwalifikował jego słowa

lub zmieniał temat

• Progresja w zakresie cofania się

symptomów Nory

• Podejrzenie terapeutów, że poprawa Nory

ma ochronić system ( który w rzeczy samej

się nie zmienił przed zmianą); poprawa

objawowa jako uniemożliwiająca wyjście z

terapeutycznego impasu

Zatrzymanie terapii po 9 sesji

(11 sesji w zapasie)

• poprawa objawowa
• Nora rozpoczyna pracę w sklepie
• Umówienie się na kontrolny telefon na 5 września
• Ojciec dzwoni dokładnie w tym dniu; jego ton

głosu jest niepewny i zagadkowy, relacjonuje, ze

Nora porzuciła pracę, spędza czas w domu, izoluje

się od rodziny; pyta o kolejne sesje terapeutyczne,

• terapeuci zalecają im wspólną rodzinną rozmowę

na temat kontynuowania terapii i proszą o

poinformowanie o decyzji, ojciec się zgadza, ale

nie oddzwania

Koniec października

• Telefon ojca relacjonujący, że Nora jest

w szpitalu, po próbie samobójczej, którą

usiłowała popełnić gdy wróciła z

lokalnych tańców;

• Na pierwszej sesji po wypisie ze szpitala

ojciec wyznaje, że jego rodzina we

wrześniu odniosła się negatywnie do

kontynuowania przez nich sesji

terapeutycznych (tracenie czasu i

pieniędzy gdy Nora nie czuje się tak źle)

• Zita mówi o tym, że Nora zwierzyła jej się, że przez

lata była prześladowana przez swoją kuzynkę

Lucjanę; zauważyła również, że Nora boi się

zostawać z Lucjaną, staje się zawsze nerwowa i

napięta.

• Zaraz po tym Zita zdyskwalifikowała swoją

wypowiedź stwierdzając, że może to wszystko były

tylko wrażenia Nory;

• Wobec milczenia Nory rodzice podjęli się obrony

Lucjany wskazując, że zawsze była ona prawdziwą

pełną miłości siostrą dla Nory i że sprawia im ból

gdy Nora omawia na zaproszenia Lucjany

Terapeuci nie biorą marchewki

rodziny (uniknięcie pułapki)

• Zatrzymanie sesji: zebranie teamu

terapeutycznego;

Wnioski:

• próba sforsowania megamitu

spowodowała tylko jego umocnienie;

• naleganie terapeutów na zmianę

wywołało w rodzinie lęk przed rozpadem

sytemu;

• Nora porzuciła symptom aby chronić

rodzinę przed zmianą;

• w rzeczywistości nic się nie zmieniło;

Decyzja

• Wykorzystanie dramatycznej sytuacji

rodziny celem wprowadzenia nowego
elementu;

• Jednocześnie „przepisanie patologii”

czyli wierności mitowi;

• Dodanie otuchy i wpędzenie rodziny

w paradoksalną sytuację

Komentarz po przerwie

• Terapeuci deklarują poruszenie sytuacją

rodziny, ale przede wszystkim tym, że
pojawiła się wrogość wobec klanu, co zagraża
zgodzie i współżyciu całej dużej grupy

• Na ten moment nie ma jednak nic

ważniejszego niż zgoda rodziny na to aby po
przyjeździe do domu podążała za
wskazówkami, które teraz otrzyma od
terapeutów

• Rodzina bez wahania wyraziła zgodę

Przepisanie rytuału

• W ciągu dwóch tygodni, do następnej sesji

co drugi wieczór, po kolacji rodzina musi

zamknąć i zablokować drzwi frontowe;

• Następnie cała czwórka musi usiąść wokół

stołu w jadalni, z którego muszą zostać

usunięte wszystkie przedmioty, a na stole

ma zostać postawiony budzik ;

• Każdy członek rodziny, począwszy od

najstarszego ma mieć swoje 15 minut na

to aby wyrazić swoje uczucia, wrażenia i

obserwacje odnośnie innych członków

klanu.

Przepisanie rytuału

• Jeżeli ktoś nie będzie miał nić do powiedzenia

powinien siedzieć w ciszy przez 15 minut, a reszta

rodziny również wtedy powinna pozostawać w

ciszy;

• Jeśli ktoś zacznie mówić wszyscy musza słuchać

bez komentowania, gestykulowania, czy też

przerywania w jakikolwiek inny sposób;

• Jest absolutnie zabronione kontynuowanie tych

wątków poza ta wyznaczoną godziną;

• Jeżeli chodzi o relacje z resztą klanu, to członkowie

rodziny powinni im okazywać szczególną część i

gotowość pomocy w każdej sytaucji;

Cele przepisanego rytuału

1. Zdefiniowanie rodziny nuklearnej

jako jedności i wydzielenie jej od
pozostałych członków klanu,
zobowiązanie do wypowiadania
głośno tematów tabu, ale
jednocześnie utrzymanie sekretu
(substytucja zakazu)

2. Przywrócenie Norze pozycji

pełnoprawnego członka rodziny

3. Wzmocnienie nowego wewnątrz

generacyjnego przymierza między
siostrami;

4. Ustalenie bez nazywania tego wprost

prawa każdego członka rodziny do
wyrażania swoich spostrzeżeń bez
konieczności doświadczania
sprzeciwu, czy dyskwalifikowania
przez inne osoby

5. Wyeksponowanie każdego

ewentualnie milczącego członka
rodziny na doświadczanie niepokoju
wywołanego tym milczeniem

6. Zapobieganie poprzez zakaz

dyskusji poza wieczornymi godzinami
tworzeniu się sekretnych koalicji

• Postawienie rodziny w paradoksalnej

sytuacji: nakazanie czci wobec klanu,
w takim momencie kiedy są w
kryzysie i częściowo są w s tanie
zaakceptować zagrożenie klanu dla
przetrwania ich córki