Zębina ( dentinum)

Skład zębiny

30% substancja

organiczna:



kolagen



białka



woda

70%

substancja

nieorganiczna:



hydrokyapatyt

Budowa zębiny

Istota podstawowa zębiny składa się z włókien

kolagenowych, które są ułożone wśród
zmineralizowanych kryształów
hydroksyapatytów. Włókna mają układ
okrężny i promienisty.

Zębina jest rodzajem tkanki kostnej, różniącej się od kości tym, że jej

komórki – odontoblasty (komórki zębinotwórcze), nie leżą w

jamkach jej istoty podstawowej, jak osteoblasty, lecz obwodowo od

niej. Są one ułożone na powierzchni miazgi, przylegając ściśle do

zębiny. Ich wypustki leżą w kanalikach zębiny. Kanaliki w kształcie

litery S biegną od miazgi w kierunku szkliwa, oddając liczne

odgałęzienia, które łączą je ze sobą. Początkowo ich grubość w

pobliżu miazgi wynosi 2,5 do 5 mikronów .Na granicy szkliwno –

zębinowej i cementowo – zębinowej kanaliki rozgałęziają się i stają

się coraz cieńsze. Ich grubość na zewnętrznej powierzchni zębiny

wynosi 0,6 mikrona. Rozgałęzienia kanalików wnikają do zrębu

organicznego szkliwa i cementu. Kanalik znajdują się w zębinie

koronowej i korzeniowej. W przywierzchołkowej części korzeniowej

zębina może być pozbawiona kanalików. Najwięcej kanalików

znajduje się w pobliżu miazgi (ok. 50 000 – 60 000 /mm²). W

kierunku obwodowym ich liczba spada do ok. 8 000 /mm². W

kanalikach zębinowych wypełnionych płynem tkankowym znajdują

się wypustki odontoblastów, bezmielinowe włókna nerwowe,

niezmineralizowane włókna kolagenowe lub zmineralizowane złogi.

Szkliwo (góra),
zębina (dół),
zdjęcie mikroskopowe.

Funkcje zębiny



ochrania miazgę zęba przed wpływem

szkodliwych czynników



jest bardzo wrażliwa na bodźce; na zmianę

temperatury reaguje bólem



z czasem reakcja na bodźce zmniejsza się, bo

kanaliki ulegają zamknięciu



bierze udział w metabolizmie szkliwa i cementu

Rodzaje zębiny



Kanaliki otoczone są zębiną okołokanalikową. Ma ona mało

substancji organicznych i jest silnie zmineralizowana. Pomiędzy

kanalikami znajduje się zębina międzykanalikowa zbudowana ze

zmineralizowanego kolagenu i ma mniejszą twardość niż zębina

okołokanalikowa.



Zębina pierwotna (pierwszorzędowa) – występuje podczas

rozwoju zęba aż do zakończenia rozwoju korzenia, jest słabo

zmineralizowana.



Zębina wtórna fizjologiczna (drugorzędowa) – odkłada się po

całkowitym ukształtowaniu zęba, jest w pełni zmineralizowana.

Jest ona wynikiem fizjologicznej funkcji odontoblastów i tworzy

się bez udziału bodźców patologicznych. Oddzielona jest od

zębiny pierwotnej ciemniej zabarwioną linią.



Zębina trzeciorzędowa – powstaje w odpowiedzi na patologiczne

bodźce zewnętrzne (bakterie, czynniki mechaniczne, chemiczne,

próchnica, opracowanie i wypełnienie ubytku, atrycja, abrazja,

erozja) tworzy się zębina wtórna patologiczna. Jej budowa jest

nieregularna. Pojawia się jako reakcja obronna zębiny na

uszkodzenie zęba, następuje zamknięcie kanalików zębinowych.

Zębiniaki (denticuli)

Na skutek nieprawidłowego rozwoju zębiny mogą

powstawać zębiniaki (denticuli). Występują one w
obrębie zębiny prawidłowej, uwypuklając jej
wewnętrzną powierzchnię ku miazdze. Ze względu na
budowę można podzielić je na



Prawdziwe – wysoko zróżnicowane, mające budowe
zębiny,



Rzekome – mało zróżnicowane, zbudowane z
koncentrycznie ułożonych blaszek wapniowych

Topograficzny podział zębiniaków na wolne, przylegające i

śródmiąższowe określa ich stosunek do miazgi i zębiny.
Mogą być przyczyną bólu uciskając na włókna nerwowe.