Problemy pacjentów z
cukrzycą

Mgr Anna Gawor

Cukrzyca 



(

łac.

 diabetes mellitus) – grupa chorób

metabolicznych charakteryzująca się 

hiperglikemią

 (podwyższonym poziomem

cukru we krwi) wynikającą z defektu
produkcji lub działania 

insuliny

 wydzielanej

przez komórki ß 

trzustki

. Przewlekła

hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem,
zaburzeniem czynności i niewydolnością
różnych narządów, szczególnie oczu, nerek,
nerwów, serca i naczyń krwionośnych

Najczęstsze postacie
cukrzycy



wynikają ze zmniejszonej wrażliwości tkanek na

insulinę (

insulinooporność

) wymagającej

nadmiernej ilości przekraczającej zdolność

wydzielania w 

cukrzycy typu 2

, z

upośledzenia/zaprzestania wydzielania

związanego z uszkodzeniem/zniszczeniem 

komórek

ß w 

wyspach trzustki

 skutkujących

niedoborem insuliny w 

cukrzycy typu 1

, bądź ze

zmian hormonalnych związanych z okresem

ciąży w 

cukrzycy ciężarnych

.



Typy 1 i 2 są wielogenowe, tzn. są rezultatem

mutacji w wielu genach, w odróżnieniu od

monogenowych, np. 

typu MODY

.

Zasadą współczesnej terapii
cukrzycy



jest leczenie wszystkich zaburzeń

towarzyszących chorobie, a nie tylko kontrola

gospodarki węglowodanowej. Dążenie do

normalizacji masy ciała, zwiększenie

aktywności fizycznej, właściwa dieta,

leczenie częstych w cukrzycy zaburzeń

lipidowych, nadciśnienia tętniczego i innych

chorób układu krążenia oraz utrzymywanie 

glikemii

 w przedziale wartości możliwie

najbardziej zbliżonym do niecukrzycowych (

normo-glikemii

) zmniejsza ryzyko rozwoju

powikłań choroby.

Cukrzyca typu 1



stanowi ok. 10% wszystkich
przypadków zachorowań na cukrzycę.



Najczęściej dotyczy dzieci, młodzieży i
osób przed 30. rokiem życia (w 85–
90%), chociaż w 10–15% może
wystąpić u osób powyżej 30.r. ż.
Początek choroby ma najczęściej
miejsce między 12-15. rokiem życia

Patofizjologia 



Zjawiska etiopatogenetyczne

zachodzące chronologicznie w historii

naturalnej cukrzycy typu 1 można

podzielić na 3 fazy:



autoimmunizacja - powstawanie

autoprzeciwciał



autoagresja - niszczenie komórek β wysp

trzustkowych



klinicznie jawna cukrzyca typu 1

Patofizjologia 



Jedynie komórki B (β) znajdujące się w wyspach trzustkowych (wyspach

Langerhansa) mają zdolność do produkcji insuliny. Ich uszkodzenie przez

proces autoimmunologiczny prowadzi do bezwzględnego niedoboru

insuliny. Insulina jest głównym hormonem anabolicznym, który jest

niezbędny do prawidłowego metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i

białek.



Gdy insulina nie działa na komórki, dochodzi do sytuacji, którą można

nazwać "głodem w obfitości". We krwi jest zbyt wysokie stężenie

glukozy (

hiperglikemia

), ale nie pobudzone insuliną komórki nie

pobierają jej wydajnie. Ponieważ 

wątroba

 otrzymuje od organizmu

informację, że komórki nie dostają należnej im dawki glukozy, uwalnia

do krwi zmagazynowaną glukozę. Stężenie glukozy rośnie dalej. Brak

insuliny wzmaga też przekształcanie 

aminokwasów

 w glukozę. Komórki,

nie mogąc korzystać z energii zawartej w glukozie, przestawiają się na

alternatywne źródła energii – zaczynają intensywnie rozkładać białka i

tłuszcze. W wyniku rozpadu tłuszczów powstają 

ciała ketonowe

.

Dochodzi do zakwaszenia krwi (

kwasica ketonowa

, acydoza, ketoza).

Całkowity brak insuliny prowadzi do ciężkich zaburzeń metabolicznych

pod postacią kwasicy ketonowej i śpiączki ketonowej. Nieleczone to

zaburzenie prawie zawsze kończy się śmiercią.

Objawy

 



Objawy choroby to:



W moczu pojawia się glukoza (

glukozuria

) i ciała

ketonowe



Senność i zmęczenie



Rozmyte widzenie



Silne pragnienie, silny głód (

polidypsja

)



Częste oddawanie moczu (

poliuria

, inaczej

częstomocz)



Utrata wagi



Nudności



Oddech może nabrać zapachu 

acetonu

Leczenie 



W celu zapobieżenia tym powikłaniom konieczne jest

wprowadzenie leczenia substytucyjnego 

insuliną

,

podawaną do organizmu z zewnątrz. To leczenie

konieczne jest do końca życia. Insulinę podaje się

podskórnie, za pomocą strzykawek, 

penów

 (piór)

insulinowych lub 

pompy insulinowej

. Aby jak najlepiej

naśladować wydzielanie insuliny przez trzustkę, stosuje

się różne rodzaje preparatów insuliny, o różnym tempie

uwalniania do krwi. Większość preparatów insuliny

wytwarza się w 

organizmach modyfikowanych

genetycznie

 – 

drożdżach

 i bakteriach 

Escherichia coli

.



Zapotrzebowanie na insulinę zależy od bardzo wielu

czynników i zmienia się w krótkim czasie. Pacjenci z

cukrzycą typu 1 narażeni są na występowanie

incydentów 

hipoglikemicznych

Cukrzyca typu 1 



(dawniej nazywana insulinozależną, IDDM (Insulin

Dependent Diabetes Mellitus) lub typu

dziecięcego) – jest spowodowana rzeczywistym

brakiem insuliny na skutek uszkodzenia komórek

ß 

wysp Langerhansa

 

trzustki

. Jedynie te komórki

mogą wytwarzać insulinę. Choroba pojawia się

najczęściej u dzieci i osób młodych, choć może się

rozpocząć nawet po 80. roku życia. Leczenie

wymaga stałego podawania 

insuliny

. Zwykle

przyczyną choroby jest uszkodzenie komórek β

przez własny 

układ odpornościowy

 (

autoagresja

,

stąd również nazwa: cukrzyca

autoimmunologiczna). Tempo niszczenia komórek

może być szybkie lub wolne. Postać szybko

postępująca zwykle występuje u dzieci.

LADA



Wolno postępująca postać cukrzycy występująca u

dorosłych nosi nazwę utajonej cukrzycy

autoimmunologicznej dorosłych (

LADA

 – Latent

Autoimmune Diabetes in Adults). U 85-90% osób z

cukrzycą typu 1 w chwili wykrycia choroby występują 

przeciwciała

 przeciwwyspowe i (lub) przeciwinsulinowe

albo przeciwko dekarboksylazie 

kwasu glutaminowego

 (GAD), które są markerami procesu

autoimmunologiczego. Osoby z cukrzycą typu I

statystycznie częściej zapadają na inne choroby

autoimmunologiczne, m.in. 

chorobę Gravesa-Basedowa

, 

chorobę Hashimoto

 i 

chorobę Addisona

. U osób

pochodzenia afrykańskiego i azjatyckiego istnieją

postacie cukrzycy typu 1 o nieznanej etiologii (postać

idiopatyczna), bez objawów procesu

autoimmunologicznego.



Ostatecznie przeżycie osoby z tą postacią
cukrzycy jest uzależnione od zewnętrznego
podawania insuliny. Wydzielanie insuliny
jest u nich znikome bądź w ogóle
nieobecne, co przejawia się małym lub
niewykrywalnym stężeniem 

peptydu C

 (fragmentu białkowego powstającego
podczas produkcji insuliny) w osoczu. U
osób z tą postacią choroby istnieje większe
ryzyko wystąpienia 

kwasicy ketonowej

.

Cukrzyca typu 2



 Cukrzyca typu 2 (dawniej nazywana insulinoniezależną, 

ang.

 Non-Insulin Dependent Diabetes Mellitus, w skrócie

NIDDM) – to najczęstsza postać cukrzycy.



U chorych zaburzone jest zarówno działanie, jak i

wydzielanie insuliny, przy czym dominującą rolę może

odgrywać jedna lub druga nieprawidłowość. Chorzy są mało

wrażliwi na działanie insuliny (

insulinooporność

). Zwykle w

początkowej fazie choroby insulina jest wydzielana w

większej ilości – ale niewystarczająco do zwiększonych

insulinoopornością potrzeb organizmu. Po pewnym czasie jej

wydzielanie spada wskutek zniszczenia nadmiernie

obciążonych komórek β wysepek Langerhansa. Dokładne

przyczyny rozwoju tych zaburzeń nie są jeszcze poznane.

Leczenie polega zazwyczaj na redukcji masy ciała,

stosowaniu diety cukrzycowej, wysiłku fizycznego oraz 

doustnych leków przeciwcukrzycowych

, u części chorych po

pewnym czasie trwania choroby konieczna jest 

insulinoterapia

Cukrzyca typu 2



. Cukrzyca typu 2 występuje najczęściej
u osób starszych, z

otyłością

 lub innymi

zaburzeniami metabolicznymi.



Otyłość, zwłaszcza nadmiar tkanki
tłuszczowej w okolicy brzusznej,
powoduje oporność na insulinę.

Cukrzyca ciężarnych 



Cukrzyca ciężarnych – przejściowe zaburzenie,

rozpoznawane na podstawie podwyższonego stężenia

glukozy we krwi (któremu może towarzyszyć obecność

glukozy w moczu), pojawiające się u zdrowych dotąd

kobiet i ustępujące całkowicie po zakończeniu ciąży.

Niemniej stanowi ono zagrożenie dla płodu i kobiety, a

ponadto u 30-50% kobiet, u których stwierdzano

cukrzycę ciężarnych, w ciągu najbliższych 15 lat rozwija

się cukrzyca typu 2. Uważa się, że przyczyną cukrzycy

ciężarnych są zmiany fizjologiczne związane z ciążą:

insulinooporność

 wywołana przez hormony łożyskowe (

laktogen

, 

hormon wzrostu

), zaburzenia wydzielania

insuliny i zwiększone wydzielanie glukozy przez wątrobę.

U 3-8% kobiet trzustka nie jest w stanie zaspokoić

zwiększonego zapotrzebowania na insulinę.



Cukrzyca ciężarnych przejawia się głównie w 3

trymestrze, gdy najsilniej działają te hormony.

Cukrzyca ciężarnych 



Zagrożenia dla kobiety: Zagrożenie przedwczesnym

porodem, stan przedrzucawkowy, zwiększone

prawdopodobieństwo 

cięcia cesarskiego

.



Zagrożenia dla płodu: 

Makrosomia

 płodu – glukoza i

aminokwasy przenikając przez barierę łożyskową

pobudzają przerost wysp trzustkowych płodu, co

prowadzi u niego do zwiększenia wydzielania działającej

anabolicznie insuliny. Skutkiem jest nadmierne

wykorzystanie substratów do budowy własnych tkanek i

duża masa urodzeniowa. Nadmiar moczu wydalanego

przez płód powoduje wielowodzie, które może prowadzić

do przedwczesnego porodu. Znaczna hiperglikemia u

matki może doprowadzić do kwasicy u płodu, obumarcia

wewnątrzmacicznego bądź wad wrodzonych m.in. cewy

nerwowej i serca (

kardiomiopatia

).



Leczenie – dietą, w razie niepowodzenia insuliną.

Inne rodzaje i przyczyny
cukrzycy



zaburzenia działania komórek β warunkowane

genetycznie (

cukrzyca typu MODY

 opisano mutacje 8

różnych genów (MODY1-8), mutacje 

genów

mitochondrialnych

)



warunkowane genetycznie defekty działania insuliny



LADA – autoimmunologiczna postać cukrzycy zbliżona do

cukrzycy typu 1 ujawniająca się w wieku dorosłym



choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki (np. w

przebiegu 

mukowiscydozy

, zapaleń, nowotworów, 

hemochromatozy

)



endokrynopatie (np. 

choroba Cushinga

, 

nadczynność

tarczycy

, 

guz chromochłonny nadnerczy

, 

glukagonoma

, 

somatostatinoma

, 

akromegalia

)



cukrzyca wywołana przez leki lub inne substancje

chemiczne (np. glukokortykoidy, hormony

tarczycy, dilantyna, α-interferon)



cukrzyca wywołana przez zakażenia (np. różyczka

wrodzona, wirus cytomegalii)



inne zespoły o podłożu genetycznym, mogące przebiegać

z cukrzycą (zespół Downa, zespół Klinefeltera, zespół

Turnera, zespół Pradera-Williego, ataksja

Friedreicha, pląsawica Huntingtona, porfiria)



rzadkie postacie cukrzycy o podłożu immunologicznym



cukrzyca noworodkowa – spowodowana defektem

podjednostki Kir 6.2 kanału potasowego w komórkach β;

ujawnia się zwykle w wieku niemowlęcym, może być

skutecznie leczona przez stosowanie doustnych

pochodnych sulfonylomocznika

Genetyczne uwarunkowania
cukrzycy



Czynniki predysponujące 



Podatność na cukrzycę typu 1 i 2 jest dziedziczna. Wydaje się

jednak, że nawet u tych, którzy odziedziczą skłonność do cukrzycy

typu 1 konieczny jest czynnik środowiskowy.



Typ 1 jest wywoływany przez pewne infekcje (głównie wirusowe)

lub (u mniejszej grupy pacjentów), przez stres lub ekspozycję

środowiskową (m.in. na leki i niektóre związki chemiczne).



Jako możliwe czynniki środowiskowe podejrzewano wirusy czy

białka mleka krowiego. Istnieją indywidualne podatności

genetyczne na pewne czynniki, które mogą wywołać cukrzycę, co

powiązano z konkretnymi 

genotypami

 

HLA

. Prawdopodobnie za

podatność odpowiada wiele genów. Wcześniej przejawiające się

przypadki są zwykle silniej uwarunkowane genetycznie – jeśli

jedno spośród bliźniąt jednojajowych zachorowało przed 6 rokiem

życia, drugie zachorowało w 60% przypadków. Gdy choroba

objawiła się po 25 roku życia, rodzeństwo zachorowało jedynie w

5% przypadków. Niewielka część osób z cukrzycą typu 1 posiada 

zmutowany

 gen, który jest przyczyną cukrzycy 

MODY

.

Genetyczne uwarunkowania
cukrzycy



Typ 2 ma silniejsze powiązanie z dziedziczeniem. Krewni

pierwszego stopnia osoby chorej na cukrzycę typu 2 mają znacznie

większe ryzyko powstania cukrzycy tego typu. Im więcej chorych

krewnych się posiada, tym większe ryzyko. W przypadku

wystąpienia choroby u jednego z 

bliźniąt

 jednojajowych, ryzyko

wystąpienia u drugiego jest bliskie 100%. Jednymi z genów

mających znaczenie dla rozwoju cukrzycy typu 2 są KCNJ11, który

koduje kanał potasowy wysepek wrażliwy na ATP, Kir6.2

oraz TCF7L2, który reguluje ekspresję genu

proglukagonu

 a co za

tym idzie produkcję peptydu przypominającego glukagon-1.

Dodatkowo, dla samej otyłości (która jest osobnym czynnikiem

ryzyka cukrzycy typu 2) dziedziczenie ma duże znaczenie. Podobnie

jak w typie 1, uważa się, że za podatność odpowiada wiele genów.



Różne zespoły o podłożu genetycznym mogą także przebiegać z

cukrzycą, jak na przykład 

dystrofia miotoniczna

 oraz 

choroba

Friedreicha

. 

Zespół Wolframa

 jest zaburzeniem

neurodegeneracyjnym

 dziedziczonym autosomalnie recesywnie,

którego pierwsze objawy pojawiają się w dzieciństwie. Należą do

nich: moczówka prosta, cukrzyca typu 1, atrofia nerwu wzrokowego

oraz wrodzona głuchota.

Rozpoznanie



Stężenie glukozy we krwi 



Podstawowym objawem cukrzycy jest

podwyższenie stężenia glukozy we krwi. W

zależności od zaawansowania choroby może ono

występować jedynie po spożyciu węglowodanów

lub niezależnie od niego. Zawartość cukru we krwi (

glikemię

) podaje się w miligramach na 100 ml krwi

(mg%) lub w milimolach na litr (mmol/l); związek

między nimi określany jest wzorem [mmol/l] x 18 =

mg%. I tak prawidłowa glikemia na czczo to 60–99

mg/dl (3,4-5,5 mmol/l), w 2 godzinie 

testu

doustnego obciążenia glukozą

 glikemia poniżej

140 mg/dl (7,8 mmol/l). Za normoglikemię, czyli

poziom cukru we krwi u zdrowego człowieka,

przyjmuje się przedział 80–120 mg%.

Normy według wytycznych WHO.



Niższe stężenie glukozy oznacza 

hipoglikemię

, a

wyższe oznacza:



stan przedcukrzycowy (ang. prediabetes) czyli:



nieprawidłowa glikemia na czczo (ang. IFG – Impaired Fasting

Glucose):   na czczo 100–125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) lub



nieprawidłowa tolerancja glukozy (ang. IGT – Impaired

Glucose Tolerance):   w 2 godzinie 

testu

doustnego obciążenia glukozą

 glikemia 140–199 mg/dl (7,8-

11 mmol/l).



cukrzycę, gdy:



stężenie glukozy zmierzone o dowolnej porze doby przekracza

200 mg/dl i występują objawy hiperglikemii (polidypsja,

poliuria),



dwukrotnie poziom glukozy na czczo przekracza 126 mg/dl

(7,0 mmol/l),



w 2 godzinie 

testu doustnego obciążenia glukozą

 poziom

glukozy przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l).

Hemoglobina glikowana



 Obecnie norma to 6,5% –zbyt niska wartość to epizody

niedocukrzenia .



Jednym ze wskaźników stężenia glukozy jest frakcja 

hemoglobiny

,

która uległa 

glikacji

 (przez glukozę znajdującą się we krwi), 

hemoglobina glikowana

 (HbA1c).



Badanie odzwierciedla średnie stężenie glukozy w ciągu ostatnich 2–

3 miesięcy (a dokładniej, z okresu długości "życia" erytrocytów), z

czego największy wpływ ma ostatnie 30 dni (około 50% wpływu na

wysokość parametru). Wartość progowa zależy od metody

oznaczenia stosowanej przez laboratorium, zazwyczaj za

nieprawidłową uważa się HbA1c powyżej 6% (taka normę uznaje się

na podstawie badania DCCT). Wartość HbA1c przy diagnozie ma

znaczenie jedynie pomocnicze, u chorych używa się jej natomiast

jako wskaźnika skuteczności terapii (z zastrzeżeniem, że

odzwierciedla średnią glikemię), przyjmując zwykle za oznakę dobrej

kontroli glikemii HbA1c poniżej 7%, 6,5% . Chorzy utrzymujący niską

HbA1c mają rzadziej powikłania cukrzycy. Zbyt niska wartość HbA1c

sugeruje częste hipoglikemie. Wskaźnik jest niewiarygodny przy

wariantach hemoglobiny.



Hemoglobina glikowana nie może służyć do rozpoznania cukrzycy.

Inne objawy



Do najbardziej charakterystycznych objawów

cukrzycy należą:



poliuria (wielomocz) – Jeżeli stężenie glukozy w

osoczu (bo to on ulega filtracji) przekroczy próg

nerkowy (zwykle ok. 160–180 mg%), komórki

nabłonka cewek nerkowych nie są w stanie

zresorbować glukozy z przesączu (mocz pierwotny)

z powodu przekroczenia transportu maksymalnego

dla glukozy, w związku z czym przedostaje się do

moczu ostatecznego, gdyż nie jest resorbowana w

dalszych odcinkach nefronu.



Pojawia się 

glukozuria

 (cukromocz), czyli wydalanie

glukozy z moczem oraz wielomocz – powyżej 3 l na

dobę (glukoza jest substancją osmotycznie czynną,

zatrzymuje wodę i pociąga ją za sobą).



polidypsja

 (zwiększone pragnienie) – Zwiększona

utrata wody z moczem powoduje olbrzymie

pragnienie i wysychanie 

błon śluzowych

 i 

skóry

.



polifagia (żarłoczność, wilczy głód) – Z powodu

braku insuliny, 

glukoza

 znajdująca się we krwi nie

może dostać się do tkanek, w których mogłaby

być zużyta. W związku z tym organizm, mimo

normalnej lub często zwiększonej podaży

pożywienia, głoduje (tzw. "głód wśród obfitości",

obfitości, bo towarzyszy znaczna nawet

hiperglikemia). Chory jest senny i zmęczony,

odczuwa silny głód i mimo prób jego

zaspokajania traci na wadze.



Organizm nie mogący korzystać z cukru jako

składnika odżywczego, zaczyna zużywać w celu

odżywiania duże ilości tłuszczów . W wyniku rozpadu

tłuszczów powstają 

ciała ketonowe

, które pojawiają

się we krwi (

ketonemia

), a później w moczu (

ketonuria

); oddech może nabrać zapachu 

acetonu

 (w

wyniku dekarboksylacji acetooctanu do acetonu pod

wpływem tlenu zawartego w powietrzu). Mogą

wystąpić nudności.

Często chorzy tracą ostrość widzenia.



Powyższe objawy są typowe dla cukrzycy typu 1, w

cukrzycy typu 2 hiperglikemia zwykle nie jest na tyle

nasilona, by wywołać pełen ich zestaw. Mimo to u

chorych mogą się już rozwijać powikłania cukrzycy.

Kliniczne badania osób podejrzanych o
zachorowanie na cukrzycę

 



Oznaczanie poziomu glukozy we krwi na czczo i po

posiłkach



Test na wykrycie obecności glukozy w moczu



Oznaczenie stężenia 

hemoglobiny glikowanej

 (HbA1c)



Badanie moczu i osocza krwi pod kątem obecności

ciał ketonowych



Patofizjologiczne badanie krwi w celu wykrycia

ewentualnej obecności przeciwciał przeciwjądrowych

(w przypadku cukrzycy NOBO)



Krzywa glikemiczna (OGTT – test doustnego

obciążenia glukozą)



Reakcja pacjenta na podanie insuliny



Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 może być zredukowane w wielu

przypadkach poprzez dokonanie zmian w diecie oraz zwiększenie

aktywności fizyczne.



Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American Diabetes

Association, ADA) zaleca utrzymywanie normalnej masy ciała,

podejmowanie przynajmniej 2,5 godzin ćwiczeń fizycznych

tygodniowo (szybki, nieprzerwany spacer wydaje się wystarczający),

spożywanie umiarkowanej ilości tłuszczów, przyjmowanie w pokarmie

odpowiedniej ilości błonnika oraz całych ziaren. ADA nie

zaleca spożycia alkoholu jako sposobu prewencji, ale umiarkowane

spożycie alkoholu może zredukować ryzyko (chociaż większe

spożycie wiąże się ze znaczącymi efektami negatywnymi dla

organizmu). Istnieje niedostateczna liczba dowodów na korzyści

kliniczne z jedzenia pokarmów o niskim indeksie glikemicznym.



Niektóre badania wykazały opóźnienie wystąpienia cukrzycy u

pacjentów ze zwiększonym ryzykiem w przypadku profilaktycznego

przyjmowania metforminy.Pacjenci

przyjmujący hydroksychlorochinę na reumatoidalne zapalenie

stawów mieli zmniejszone ryzyko cukrzycy o 77%. Karmienie piersią

może także mieć znaczenie w zapobieganiu cukrzycy typu 2 u matek.

Powikłania cukrzycy 



Kwasica ketonowa

 (DKA – Diabetic Ketoacidosis) jest

niebezpiecznym powikłaniem i stanem bezpośrednio

zagrażającym życiu. Brak insuliny powoduje

rozkładanie tłuszczów i związanego z nim

powstawania 

ciał ketonowych

, które przechodzą do

krwi i moczu chorego. Objawy to odwodnienie,

głęboki i szybki oddech (

oddech Kussmaula

, często o

zapachu

acetonu

), często ból brzucha, senność.

Kwasica ketonowa może doprowadzić do 

wstrząsu

 i 

śpiączki

. Szybkie podjęcie leczenia zwykle zapewnia

pełne wyleczenie. Zwykle zdarza się chorym na

cukrzycę typu 1, wskutek całkowitego braku insuliny.

Ostre powikłania 

Nieketonowy stan
hiperosmolarny



lub kwasica hiperosmotyczna – występuje

stosunkowo rzadko, dotyczy zwykle starszych osób

chorujących na cukrzycę typu 2.



Wysokie stężenie glukozy we krwi powoduje

osmotyczną utratę wody z komórek i dalej utratę

wody wydalanej z glukozą w moczu. Jeśli braki

płynów nie są uzupełniane, prowadzi to do skrajnego

odwodnienia i braku równowagi elektrolitowej.



Postępowanie zaburzeń świadomości może

doprowadzić do śpiączki. We krwi chorych stwierdza

się bardzo wysokie stężenie glukozy bez rozwoju

kwasicy ketonowej. Rokowanie jest bardzo poważne

niekorzystne, śmiertelność wynosi około 40%.

Hipoglikemia



 grozi chorym leczącym się insuliną lub doustnymi

środkami zwiększającymi wydzielanie insuliny.



Zwykle pojawia się po przyjęciu niewłaściwej dawki

leku, nie przyjmowaniu pokarmów lub

niestrawieniu posiłku, wraz z którym lek był

przyjmowany, a także po wysiłku fizycznym,

którego nie zrekompensowano odpowiednią dawką

glukozy w jedzeniu lub zmniejszeniem dawki leku.



Zbyt niskie stężenie glukozy we krwi może objawić

się u chorego potami, niepokojem, pobudzeniem,

dreszczami, głodem. W krańcowych przypadkach

może dojść do utraty świadomości, śpiączki lub

drgawek – wtedy niezbędna jest hospitalizacja.

Hipoglikemia



Osoby chore na cukrzycę zwykle rozpoznają

wcześnie objawy hipoglikemii i mogą jej

skutecznie zapobiegać zjadając lub wypijając

odpowiednik przynajmniej 10–20 g glukozy

(cukierki, cukier, słodki napój). Jeśli chory nie

jest w stanie przyjąć glukozy doustnie, można

mu podać domięśniowo 

glukagon

 (osoby chore

zwykle mają podręczny zestaw z glukagonem),

który powoduje uwolnienie glukozy z zapasów 

glikogenu

 w wątrobie. Ten sposób nie jest

skuteczny, gdy glikogen został już wcześniej

zużyty (np. wcześniejszym zastosowaniem

glukagonu).

Przewlekłe powikłania



Duże owrzodzenie stopy z widoczną
martwicą w przebiegu zespołu
stopy cukrzycowej

Dno oka w cukrzycy

powikłania



Wieloletnia cukrzyca prowadzi do wielu

groźnych powikłań, które dotyczą wielu

narządów. Ryzyko wystąpienia i postęp

przewlekłych powikłań zależą głównie od

kontroli metabolicznej cukrzycy. Osoby o dobrze

wyrównanej cukrzycy są w znacznie mniejszym

stopniu zagrożone przewlekłymi powikłaniami.

Przyczyną powstawania powikłań są

uszkodzenia naczyń krwionośnych: 

mikroangiopatia

, dotycząca drobnych naczyń i 

naczyń włosowatych

 oraz 

makroangiopatia

 prowadząca do zmian miażdżycowych naczyń o

średniej i dużej średnicy.

Mikroangiopatia

powoduje uszkodzenia:



narządu wzroku – zmiany naczyń 

siatkówki

 czyli retinopatia

cukrzycowa, 

zaćma

, zmiany dotyczące 

naczyniówki

.

Najpoważniejszym skutkiem uszkodzenia narządu wzroku jest 

ślepota

;



nerek – 

nefropatia cukrzycowa

, czyli uszkodzenie funkcji nerek

prowadzące do ich niewydolności (konieczność leczenia

dializami lub przeszczepem nerki);



włókien nerwowych – 

neuropatie

: polineuropatia cukrzycowa o

charakterystycznych objawach "rękawiczkowych" i

"skarpetkowych" (zaburzenia czucia, uczucie drętwienia, bólu

lub parzenia dłoni i stóp) oraz cukrzycowa neuropatia 

autonomicznego układu nerwowego

 – objawy zależą od

lokalizacji zmian i mogą obejmować na przykład: zaburzenia

pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia

pracy przewodu pokarmowego (głównie uporczywe biegunki),

zaburzenia w oddawaniu moczu, impotencja.

Makroangiopatia



prowadzi do zwiększonej zapadalności na choroby

układu sercowo-naczyniowego, które stanowią w

ok. 80% przyczynę śmierci w tej grupie chorych.

Najważniejsze powikłania naczyniowe występujące

u diabetyków to:

choroba niedokrwienna serca

 i 

zawał mięśnia sercowego

;



zespół 

stopy cukrzycowej

 – zaburzeń ukrwienia i

unerwienia stopy, mogących prowadzić do

owrzodzeń i deformacji stopy, infekcji a w

konsekwencji do martwicy i konieczności

mniejszych lub większych amputacji;



udar mózgu – prowadzący do różnego stopnia

uszkodzenia mózgu.

U diabetyków mogą ponadto występować m.in

.:



zmiany metaboliczne, takie jak



nabyta 

hiperlipidemia

,



spadek 

odporności

.



gorsze gojenie się ran



zmiany skórne.

Zdarza się, że to właśnie dzięki ich obecności rozpoczyna

się diagnostykę, w wyniku której rozpoznaje się chorobę

podstawową. Do najczęstszych zmian skórnych

towarzyszących cukrzycy należą: infekcje skóry,

owrzodzenia, tzw. gruba skóra, rogowacenie ciemne,

kępki żółte wysiewne i rumieniec cukrzycowy. Rzadziej

występują: świąd skóry, obumieranie tłuszczowe,

ziarniniak obrączkowy, dermopatia cukrzycowa i bullosis

diabeticorum. Zdarzają się też reakcje skórne związane z

przyjmowaniem leków przeciwcukrzycowych.

Leczenie 



Stężenie glukozy we krwi zmienia się bardzo

dynamicznie. W związku z tym we wszystkich

typach cukrzycy najlepsze wyniki leczenia

osiąga się przy aktywnym udziale chorego w

leczeniu. Wyedukowany chory, prowadzący

odpowiedni tryb życia i dostosowujący

samodzielnie terapię do zapotrzebowania ma

dużą szansę uniknięcia powikłań.

Insulinoterapia  



Insulinoterapia to podstawowe
leczenie dla chorych na cukrzycę
typu 1.



Ma również zastosowanie u chorych
na cukrzycę typu 2, u których nie
wystarcza odpowiednia dieta, tryb
życia i doustne leki
przeciwcukrzycowe oraz u kobiet z
cukrzycą ciążową.

Peny

 do insuliny

Analogi insuliny i insuliny



Analogi insuliny lispro (np. Humalog) i aspart

(np. NovoRapid) podane podskórnie działają dużo

szybciej niż insulina ludzka, z wyraźniejszym

szczytem działania.



Są też analogi długodziałające, jak glargina

(np. Lantus) i detemir (np. Levemir), powoli się

uwalniające. Wcześniej uzyskiwano podobny efekt

sporządzając zawiesiny z dodatkiem 

protaminy

 (tzw

insuliny NPH – Neutral Protamine Hagedorn, czyli

np.: Gensulin N, Humulin N, Insulatard) lub 

cynku

.



Różne preparaty insulin zaczynają działać od 15

min. do 6 godzin po wstrzyknięciu, działają przez 3

do 24 godzin, szczyt aktywności mają od 1 godz. do

14 godz. po podaniu lub są pozbawione wyraźnego

szczytu działania



Podawana insulina ma naśladować naturalny

rytm wydzielania insuliny przez trzustkę – a

więc pewne bazowe zapotrzebowanie

(pokrywane insuliną długodziałającą) oraz

insulinę potrzebną do zrównoważenia posiłków

(insulina ludzka lub szybkodziałające analogi

insuliny).



Tzw. intensywna insulinoterapia oznacza

dostosowywanie na bieżąco przez chorego

ilości insuliny do spożywanych posiłków,

wysiłku fizycznego i innych czynników – w

odróżnieniu od terapii tradycyjnej, w której to

posiłki i tryb życia są dostosowane do

wstrzykiwanej insuliny.

Pompa insulinowa



Specjalnym trybem leczenia jest podawanie

insuliny za pomocą 

pompy insulinowej

.

Pompa insulinowa zapewnia stały podskórny

dopływ insuliny (zwykle szybkodziałającego

analogu lub insuliny ludzkiej) i pozwala na

najlepsze wyrównanie glikemii spośród

rozwiązań dostępnych na rynku, zwłaszcza

przy zmiennym dobowym zapotrzebowaniu

podstawowym na insulinę, wymaga jednak

dużego zaangażowania chorego we własną

terapię, a źle stosowana grozi kwasicą

ketonową.

Doustne leki
przeciwcukrzycowe 

 

Doustne leki przeciwcukrzycowe

 stosowane są w

cukrzycy typu 2. Główne mechanizmy działania

poszczególnych grup leków:



zwiększają wydzielanie insuliny (pochodne 

sulfonylomocznika

 i 

meglitynidy

, np. repaglinid),



hamują uwalnianie glukozy z wątroby (

metformina

),



hamują uwalnianie glukozy z węglowodanów

złożonych w jelicie (

inhibitory alfa-glukozydazy

),



zmniejszają insulinooporność tkanek (

tiazolidynediony

 i pokrewne leki z grupy

agonistów receptorów 

PPAR

-γ).

Wysiłek fizyczny, dieta i tryb
życia



W większości przypadków cukrzycę typu 2 daje

się początkowo dobrze kontrolować za pomocą

odpowiedniej diety i wysiłku fizycznego.

Ponieważ ten typ cukrzycy wiąże się zwykle z

nadwagą, utrata wagi zwiększa wrażliwość na

insulinę. Wysiłek fizyczny działa podobnie, poza

tym pomaga zapobiegać powikłaniom cukrzycy.

Odpowiednia dieta (produkty o niskim

indeksie

glikemicznym

, złożone węglowodany,

zmniejszona ilość tłuszczów nasyconych, więcej

rozpuszczalnego 

błonnika

) zmniejsza

hiperglikemie poposiłkowe i pozwala zapobiegać

powikłaniom.

W cukrzycy typu 1



ograniczenia dietetyczne nie są tak istotne.

Poza koniecznością dopasowania dawek

insuliny do spożywanych pokarmów (lub

odwrotnie) zaleca się unikanie produktów o

bardzo wysokim indeksie glikemicznym i

produktów mogących przyspieszać rozwój

powikłań (jak miażdżyca). Wysiłek fizyczny

pomaga zapobiegać powikłaniom. We

wszystkich typach cukrzycy bardzo ważne

jest unikanie palenia tytoniu i picia

alkoholu – środki te zwiększają

prawdopodobieństwo powikłań cukrzycy.

Cukrzyca a alkohol 



Ponieważ niektóre z objawów hipoglikemii (drżenie

rąk, problemy z utrzymaniem równowagi, u

niektórych chorych agresywność), są podobne do

objawów upojenia alkoholowego, zdarzają się

przypadki nieudzielenia pierwszej pomocy osobom

znajdującym się w stanie głębokiego niedocukrzenia.

Dlatego ważne, by osoby w otoczeniu chorego znały

objawy hipoglikemii i przebieg tego powikłania, aby

były w stanie we właściwy sposób zareagować. Z

tego też powodu osoby chore oprócz glukagonu

często posiadają przy sobie różnego rodzaju

wyróżniki (karty cukrzyka, opaski na dłoń)

informujące o chorobie oraz sposobie postępowania

w przypadku utraty przytomności.



U chorego na cukrzycę insulinozależną

spożywanie alkoholu wzmaga działanie insuliny,

co może prowadzić do ostrej hipoglikemii. Jest

ona wtedy szczególnie niebezpieczna, ponieważ

wątroba zajęta neutralizacją alkoholu słabiej

odpowiada na glukagon. W takim przypadku

pomoc polega na dożylnym podaniu glukozy, co

wymaga natychmiastowej hospitalizacji lub

wezwania pogotowia ratunkowego. Alkohol

absorbuje insulinę, blokując jej działanie, ale w

przeciwieństwie do niej jest rozkładany.

Uwolniona wtedy w dużych ilościach insulina,

może spowodować silną hipoglikemię.



Dlatego zaleca się, by chory zaprzestał lub znacznie

ograniczył spożycie alkoholu, dzięki czemu będzie

mógł liczyć na fachową pomoc w przypadku

wystąpienia hipoglikemii i ułatwi interpretację jej

objawów otoczeniu. Ponadto obowiązuje bezwzględna

zasada, że chory na cukrzycę nie powinien spożywać

alkoholu w jakiejkolwiek postaci na czczo.



Zaleca się aby przed planowanym spożyciem alkoholu

wcześniej spożyć jakiś posiłek zawierający

węglowodany długo rozkładające się, aby uchronić się

przed szczególnie niebezpiecznym w takich

okolicznościach niedocukrzeniem. Hipoglikemia

występuje najczęściej 2 do nawet 5–6 godzin po

spożyciu alkoholu na czczo.



Cukrzyca może stwarzać problemy
u osób prowadzących samochód.
Alkomaty wziewne oprócz alkoholu
w wydychanym powietrzu reagują
również na ciała ketonowe.



Alkomat może u cukrzyka wykazać
0,3 do 0,5 promila alkoholu, mimo
że nie pił alkoholu

Samokontrola



Samokontrola wyrównania metabolicznego

cukrzycy to przeprowadzane samodzielnie przez

chorych pomiary stężenia glukozy we krwi i

moczu, badanie obecności ciał ketonowych w

moczu. Samokontrola pozwala odpowiednio

wyedukowanym chorym dopasowywać terapię

do aktualnych potrzeb, zapobiegać powikłaniom

cukrzycy – ostrym i przewlekłym, prowadzić

wybrany tryb życia.



Stężenie glukozy we krwi bada się za pomocą 

glukometru

, obecność glukozy lub ketonów w

moczu – za pomocą barwnie reagujących

pasków diagnostycznych.

Oznaczanie innych wskaźników w
celu monitorowania przebiegu
cukrzycy



 Aby śledzić rozwój choroby i jak najwcześniej leczyć

powstające powikłania choroby zaleca się chorym – prócz

stałej kontroli glikemii – dodatkowe badania diagnostyczne:



ciał ketonowych w 

moczu

,



hemoglobiny glikowanej (2 do 4 razy w roku),



cholesterolu całkowitego, Cholesterolu HDL i LDL oraz 

trójglicerydów

 (1 raz w roku),



kreatyniny (1 raz w roku),



albuminurii (1 raz w roku),



badania dna oka (1 raz w roku),



badania 

EKG

 (1 raz w roku),



badania 

EKG wysiłkowego

 (1 raz na 2 lata),



badania tętnic kończyn dolnych metodą dopplerowską (1

raz na 2 lata),



badanie neurologiczne (przynajmniej 1 raz w roku).

Przyszłościowe terapie



 Dla cukrzycy typu 1: przeszczepy
wysepek trzustkowych,
wykorzystanie komórek
macierzystych do powstania
komórek wytwarzających insulinę,
pompa z mechanizmem sprzężenia
zwrotnego, dostosowująca ilość
podawanej insuliny do glikemii.

Epidemiologia 



Około 5% populacji choruje na cukrzycę.



W 95% przypadków jest to typ 2.

Prawdopodobnie przynajmniej połowa chorych

na cukrzycę typu 2 nie jest zdiagnozowana. W

ostatnich latach liczba zachorowań

dramatycznie wzrasta, zwłaszcza w krajach

rozwijających się, coraz częściej wykrywa się

też ten typ cukrzycy u dzieci.



Bogata w tłuszcze i węglowodany dieta jest dla

nich zabójcza, ponieważ ich przodkowie przez

wieki byli narażeni na głód i ich geny pozwalają

wyjątkowo oszczędnie korzystać z pożywienia.

Dieta



Dieta stosowana w cukrzycy powinna być

jak najbardziej zbliżona do żywienia

człowieka zdrowego.



Jednym z jej celów jest unikanie

nadmiernych wahań cukru we krwi w czasie

doby. Szczególny wpływ na te wahania ma

spożywanie pokarmów bogatych w

węglowodany. Dlatego podstawowa

modyfikacja w żywieniu polega na

znacznym ograniczeniu łatwo

przyswajalnych węglowodanów, w tym

przede wszystkim słodyczy i przetworów

zawierających znaczny dodatek cukru.

wymiennik węglowodanowy



Dla ułatwienia obliczania zawartości
węglowodanów w codziennej diecie
wprowadzono pojęcie wymiennika
węglowodanowego (WW).



Jeden wymiennik węglowodanowy
(WW) jest to porcja produktu (w
gramach), która zawiera 10 g
węglowodanów przyswajalnych.

indeks glikemiczny



Inną klasyfikacją, dzięki której
możliwy jest dobór odpowiednich
produktów żywnościowych jest
indeks glikemiczny.



IG produktów ułatwia
komponowanie posiłków, które NIE
prowadzą do gwałtownego wzrostu
poziomu glukozy we krwi.

ograniczyć



Oprócz tego w diecie diabetyka należy ograniczyć

tłuszcze, szczególnie te pochądzące z mięsa (głównie

wieprzowiny, wołowiny, gęsi, kaczek), masła, śmietany

itp.  Tłuszcz zawarty w tych produktach zawiera

nienasycone kwasy tłuszczowe, które mają

miażdżycorodne działanie, zwiększają stężenie

cholesterolu frakcji LDL i triglicerydów we krwi. 



Bardzo ważna jest kontrola ilości i jakości spożywanych

potraw oraz rozłożenie ich na okres całego dnia.



Chorzy na cukrzycę nie mogą jednorazowo spożywać

dużych ilości pokarmów, ani zbyt długo pozostawać na

czczo.



Dzienna liczba posiłków powinna być jednakowa każdego

dnia, a także powinny być one spożywane o jednakowych

porach. Jest to bardzo ważne przede wszystkim w

przypadku osób stosujących insulinę.

Produkty zalecane w
zdrowej diecie:



każde pieczywo, najlepiej jednak razowe, gruboziarniste,

zawierające duże ilości błonnika pokarmowego (błonnik opóźnia

wchłanianie glukozy);



mleko (jogurt, kefir) o niskiej zawartości tłuszczu lub odtłuszczone,

ser biały twarogowy (chudy);



mięso chude, drób (najlepiej indyk, kurczak), ryby (dwa-trzy razy w

tygodniu zamiast mięsa);



wędliny tylko chude: kiełbasa szynkowa wołowa lub wieprzowa,

szynka, polędwica, wędliny drobiowe;



olej rzepakowy, oliwa z oliwek (a także sojowy, słonecznikowy -

tylko do surówek), wysokogatunkowa margaryna w kubeczkach,



wszystkie warzywa z tym jednak zastrzeżeniem, aby ziemniaki,

marchew, buraczki, korzeń pietruszki spożywać w mniejszych

ilościach, gdyż po ugotowaniu, ich indeks glikemiczny jest dość

wysoki. Ponadto ilość zawartych w tych warzywach węglowodanów

należy uwzględnić w dziennej ilości węglowodanów, przeznaczonej

- określonej przez lekarza lub dietetyka - do spożycia.

Produkty niewskazane w diecie
diabetyka:



mleko pełne, mleko w proszku pełne, ser biały

tłusty, ser żółty i topiony,



żółtko jaja,



tłuste mięso, tłuste ryby, drób tłusty (gęsi,

kaczki), wątróbka, nerki,



wędliny wieprzowe tłuste, pasztety, podroby,



masło w przeciętnych lub dużych ilościach,

śmietana,



margaryna (poza wymienionymi jako zalecane),

smalec, słonina, łój wołowy i barani,



cukier, wszystkie wyroby i przetwory z dużą

ilością cukru, miód.

Dieta



Dieta stosowana w cukrzycy nie oznacza

głodowania ani dużych wyrzeczeń. Pewne produkty

można łatwo zastąpić innymi, urozmaicając

jadłospis. Jeśli jest nadwaga, mniej spożywanych

kalorii sprawi, że nadmiar energii nie będzie się już

odkładać w postaci tkanki tłuszczowej, a organizm

zacznie powoli zużywać zgromadzone zapasy.

Pozwoli to na zmniejszenie masy ciała, co jest

niezmiernie ważne, gdyż ułatwia działanie własnej

insuliny i może opóźnić konieczność wdrożenia

bardziej intensywnego leczenia (np. wprowadzenie

doustnych leków przeciwcukrzycowych - gdy

dotychczasowa terapia opierała się na stosowaniu

samej diety i wysiłku fizycznego czy insuliny - gdy

przestały działać leki doustne).

Wymienniki dietetyczne
dla osób z cukrzycą



Wymienniki dietetyczne stosowane są w

dietoterapii różnych schorzeń w celu łatwiejszego

konstruowania przez pacjentów codziennych

jadłospisów. Ich zastosowanie umożliwia

wymiennie korzystanie z różnych produktów

spożywczych, w ramach grup o podobnej wartości

odżywczej, jak również przełożenie zaleceń

dietetycznych na łatwe do zastosowania przez

pacjenta porcje.



Zwykle wymienniki ustala się pod kątem

energetyczności, czy zawartości w poszczególnych

produktach spożywczych określonych

makroskładników diety np. białka, węglowodanów,

czy tłuszczu, ale także innych składników

pokarmowych takich, jak np. sód, wapń, potas itp.

SPOSÓB PIERWSZY 



(szczególnie dla osób stosujących insulinę)

W leczeniu dietetycznym osób chorych na cukrzycę

typu 2. zastosowanie znajdują różne grupy

wymienników. Jednak najistotniejszymi

wymiennikami dla tych osób, zwłaszcza leczących

się insuliną, są wymienniki węglowodanowe, dzięki

którym można dostosować ilość i rozkład

węglowodanów w ciągu dnia do rodzaju i dawki

insuliny. Stosowane obecnie wymienniki

węglowodanowe określają taką ilość produktów

węglowodanowych, która dostarcza 10 g

węglowodanów przyswajalnych, a więc

węglowodanów ogółem bez błonnika pokarmowego,

zawartego w produktach pochodzenia roślinnego.



* spożywanie tych produktów jest
niewskazane dla chorych na
cukrzycę i powinno być uzgodnieniu
z lekarzem i dietetykiem
** soki owocowe i napoje słodzone
nie są polecane dla chorych na
cukrzycę i mogą być spożywane
jedynie w  niewielkich ilości, w
ramach posiłku mieszanego



Badania wykazały, że przy określaniu

wpływu węglowodanów na poziom cukru we

krwi, ważna jest nie tylko ilość

węglowodanów, ale także ich źródło.



Niektóre pokarmy po posiłku powodują

szybki i duży wzrost poziomu cukru we krwi,

a inne powodują mniejszy i wolniejszy. Miarą

szybkości, z jaką pokarm powoduje

wystąpienie maksymalnego poziomu cukru

jest indeks glikemiczny, czyli IG.



Co oznacza wartość indeksu

glikemicznego (IG)?



Pokarmy bogate w węglowodany oceniane są w skali od 1 do 100,

gdzie 100 odpowiada skutkowi jaki wywołuje na organizm czysta

glukoza. Im mniejszy jest IG pokarmu, tym wolniej osiągany jest

maksymalny poziom cukru we krwi. Dodatkowo na IG wpływać

może sposób przyrządzenia pożywienia (np. smażenie w

przeciwieństwie do pieczenia).

Ze względu na IG pokarmy można podzielić na 3 grupy:



Niski: Poniżej 55



Średni: od 55 do 70



Wysoki: powyżej 70

Oto kilka przykładów pokarmów o niskim IG:



Pieczywo z pełnego ziarna i zbożowe płatki śniadaniowe



Ryż brązowy



Suszona fasola i soczewica



Płatki owsiane



Produkty mleczne



Jabłka, gruszki, brzoskwinie i pomarańcze

Pojęcie IG



dotyczy produktów zawierających
węglowodany.



Stosowanie jednocześnie liczenia
spożywanych węglowodanów i
sprawdzania IG pokarmów może pomóc
w ustabilizowaniu poziomu cukru we krwi
w ciągu dnia. Należy wybierać pokarmy o
niskim IG co przyczyni się to do
utrzymania poziomu cukru we krwi
bardziej zbliżonego do normalnego.

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca ciążowa

 



występuje wówczas, gdy hormony ciążowe i przyrost

masy ciała powodują, że kobieta nie może w sposób

właściwy wykorzystywać insuliny. Ten typ cukrzycy może

wystąpić u kobiet, które nigdy nie miały cukrzycy.

Cukrzyca ciążowa może wystąpić u 7% kobiet w ciąży.



1 Ten rodzaj cukrzycy zwykle ustępuje po urodzeniu

dziecka. Cukrzyca ciążowa może powodować wysokie

ciśnienie tętnicze krwi u matki i wysoką masę ciała

dziecka przy urodzeniu. Ponadto jest zwiększone ryzyko

wystąpienia w przyszłości cukrzycy typu 2 zarówno u

matki jak i u dziecka. Może też być wyższe ryzyko

wystąpienia otyłości dziecięcej u dziecka.



2. Ryzyko to można zmniejszyć przez utrzymywanie

rozsądnej masy ciała, aktywny tryb życia i zdrowe

odżywianie. Karmienie piersią może także zmniejszyć

ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.



W celu obliczenia wartości indeksu
glikemicznego posiłku, czy jadłospisu
należy wyliczyć, jaki udział stanowią
w ogólnej puli węglowodanów w
posiłku, węglowodany pochodzące z
porcji produktów, które go tworzą.
Wartość ta pomnożona przez IG
produktów po zsumowaniu da nam
IG posiłku (tab. 1.)

Tab. 1. Przykład obliczenia wartości indeksu
glikemicznego posiłku.



Zjedzenie produktu o wysokim IG prowadzi do

gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi

wywołującego w odpowiedzi u osób z prawidłowo

funkcjonującą trzustką duży wyrzut insuliny. Poziom

glukozy we krwi szybko ulega wtedy obniżeniu często nie

tylko do wartości wyjściowej, lecz znacznie poniżej niej,

prowadząc do hipoglikemii. Objawem hipoglikemii jest

uczucie głodu, a chęć jego zaspokojenia jest powodem

niekontrolowanego pojadania. Produkty o wysokim IG



przyspieszają również zależny od insuliny proces

odkładania się tłuszczu w komórkach tłuszczowych.



Spożycie produktów o niskim indeksie glikemicznym

powoduje powolny i relatywnie niewielki wzrost poziomu

glukozy, a co za tym idzie niewielki wyrzut insuliny. 

  

Ładunek glikemiczny (ŁD)



Wartości IG nie dają informacji jak dużo węglowodanów jest w

określonym rodzaju pożywienia, a zarówno ilość, jak i jakość

węglowodanów wpływa na odpowiedź glikemiczną organizmu.

Dlatego w 1997 r. naukowcy z Harvard University wprowadzili

pojęcie ładunku glikemicznego (ŁG), który jest miarą zarówno

ilości, jak i jakości węglowodanów w produkcie. 

ŁG = ilość węglowodanów w porcji produktu (g) * IG / 100

Jeżeli produkt ma wysoki IG (np. gotowana marchew) i niski

ŁG, po spożyciu standardowej porcji takiego produktu wzrost

glikemii nie powinien być wysoki. Ładunek glikemiczny np.

gotowanej marchwi wskazuje, że standardowa porcja tego

produktu zawiera mało węglowodanów przyswajalnych i mimo

wysokiego IG nieznacznie podnosi stężenie glukozy we krwi.

Natomiast produkty węglowodanowe o wysokim ŁG i wysokim

IG (np. ziemniaki, biały chleb) powodują wysoki wzrost glikemii

nawet po spożyciu niewielkiej porcji tego produktu. Podobnie

wysoki wzrost glikemii może być oczekiwany po spożyciu

dużych ilości produktu o wysokim ŁG i niskim IG (np. owoce

suszone, soki owocowe).

Co wpływa na wartość IG produktów?



Odpowiedź glikemiczna jest cechą indywidualną dla

każdego człowieka. Zależy m. in. od wrażliwości komórek

na insulinę, funkcjonowania trzustki, czynności

trawiennej przewodu pokarmowego, aktywności

fizycznej. Zdolność regulacji metabolizmu glukozy

zmienia się nawet u zdrowych osób, a u osób z cukrzycą

jest szczególnie osłabiona. Poziom glikemii poposiłkowej

zależy również od tempa opróżniania żołądkowego,

trawienia i wchłaniania węglowodanów. 

Szybko trawione i wchłaniane węglowodany (łatwo

przyswajalne) mają wysoki IG. Natomiast wolno trawione

i wchłaniane węglowodany mają niski IG, a stężenie

glukozy we krwi po ich spożyciu wzrasta powoli. 

 Skrobia



składa się z amylozy i amylopektyny, która, ze względu na swoją

rozgałęzioną budowę jest łatwiej hydrolizowana (rozpad związku

chem. pod wpływem wody) niż amyloza, dostarczając szybko

wchłanianej w jelicie glukozy. Ogrzewanie produktu skrobiowego do

ok. 80°C w środowisku wodnym, powoduje uwodnienie ziarnek

skrobi i przejście jej w postać żelową, łatwiej hydrolizowaną przez

enzymy przewodu pokarmowego. Gdy temperatura roztworu

wodnego spada, mieszanina żelowa przechodzi z powrotem w

formę uporządkowaną, tworząc krystaliczną sieć nierozpuszczalną

w wodzie i mniej podatną na hydrolizę w jelicie cienkim, przez co IG

takiego produktu może ulec obniżeniu.



Procesy takie, jak np.: mielenie, walcowanie, rozgniatanie,

rozrywają ziarenka skrobi, czyniąc je bardziej podatnymi na

trawienie i wchłanianie, przez co ich IG wzrasta. Biały chleb i płatki

kukurydziane są przykładami produktów wysoko przetworzonych.

Skrobia w chlebie białym i płatkach kukurydzianych jest w pełni

zżelifikowana, co powoduje, że jest prawie całkowicie strawiona i

wchłonięta. 



Natomiast węglowodany pochodzące ze spaghetti z powodu

zwartej struktury produktu, która zmniejsza enzymatyczną

hydrolizę skrobi są trudniej przyswajalne. Indeks glikemiczny dla

ziarna czy otrąb jest znacznie niższy niż dla płatków i mąki.

Również zmiana formy produktu ma wpływ na wartość indeksu

glikemicznego, np. gotowane ziemniaki w kostkach mają niższy

indeks glikemiczny od ziemniaków tłuczonych, podobnie wartość

indeksu glikemicznego dla całych jabłek jest niższa niż dla jabłek

tartych czy też soku jabłkowego. 

W wielu roślinach, takich jak np. warzywa strączkowe lub w

minimalnie przetworzonych produktach z ziarna np. płatki, otręby

czy kasza jęczmienna, owsiana, i owocach takich jak: jabłka,

śliwki, brzoskwinie, morele zawartość błonnika pokarmowego

rozpuszczalnego w wodzie (pektyny, gumy) opóźnia uwalnianie,

trawienie i wchłanianie węglowodanów, wydłużając czas tych

procesów, dlatego produkty te mają niski IG. Tłuszcz podobnie jak

błonnik pokarmowy opóźnia opróżnianie żołądka, zmniejsza

szybkość pasażu jelitowego oraz efektywność wchłaniania i

trawienia węglowodanów, co w konsekwencji zmniejsza indeks

glikemiczny.

cd



Również dojrzewanie i przechowywanie
owoców i warzyw zmienia ich indeks
glikemiczny np.: IG bananów niedojrzałych
jest niższy od IG bananów dojrzałych, gdyż w
czasie dojrzewania zawarta w nich skrobia
rozkłada się do glukozy. Znaczenie ma także
pora dnia, w której produkt został spożyty, to
jak szybko został spożyty i jakie posiłki go
poprzedzały. Posiłek o niskim IG może
zmniejszać glikemię następującą po spożyciu
kolejnego posiłku. 

Dieta o niskim indeksie
glikemicznym



charakteryzuje się znaczącym zwiększeniem spożycia

surowych owoców i warzyw, nasion roślin

strączkowych, wybranych pełnoziarnistych produktów

zbożowych bogatych w rozpuszczalny w wodzie błonnik

pokarmowy (np. produkty z jęczmienia i owsa,

pumpernikiel, kasza gryczana). Równocześnie w diecie

o IG ogranicza się spożycie produktów mącznych,

jasnego pieczywa, pieczywa cukierniczego, produktów

skrobiowych o małej zawartości błonnika pokarmowego

takich jak ziemniaki oraz żywności o wysokiej

zawartości cukrów prostych: ciasta, ciasteczka,

słodycze i słodzone napoje

Dieta bazująca na produktach o
niskim indeksie glikemicznym



normalizuje poposiłkowe stężenie glukozy i

insuliny we krwi, zmniejszając ryzyko

wystąpienia lub łagodząc objawy cukrzycy. U

osób z cukrzycą typu 1. i 2. zmniejszenie IG

diety średnio o 10%, odpowiada redukcji

stężenia hemoglobiny glikowanej, w ciągu

średnio 7 tygodni o 7-8%, co zmniejsza o około

10% ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycy.

Dieta bogata w produkty o niskim indeksie

glikemicznym zmniejsza także częstość

występowania epizodów hiper- i hipoglikemii,

oraz poprawia akceptację dietoterapii u osób z

cukrzycą.

cd



Równocześnie wprowadzenie indeksu glikemicznego nie

eliminuje koncepcji wymienników węglowodanowych w

diecie dla osób z cukrzycą, zwracając uwagę przy

planowaniu posiłków także na jakość węglowodanów.

Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (ADA)

przyznaje, że produkty o niskim IG mogą zmniejszać

poposiłkową glikemię u osób z cukrzycą i poprawić jej

wyrównanie, ale podkreśla brak wystarczających dowodów

na istnienie długotrwałych korzyści ze stosowania diety

opartej o te produkty. W najnowszych rekomendacjach

eksperci ADA podkreślają, że dla osób z cukrzycą jest

ważniejsza całkowita ilość węglowodanów w posiłku niż ich

źródło bądź rodzaj. Europejskie Towarzystwo Badań nad

Cukrzycą (EASD) rekomenduje zastępowanie produktów o

wysokich wartościach IG produktami o niskim IG.

Diety,



w których wybierane są produkty o niskim

indeksie glikemicznym sprzyjają również

zmniejszaniu stężenia cholesterolu

całkowitego i triglicerydów oraz zwiększeniu

stężenia „dobrego” cholesterolu HDL we

krwi i mogą być wykorzystywane w

dietoterapii hiperlipidemi.



Równocześnie dieta o niskim IG poprzez

wpływ na metabolizm tkanki tłuszczowej i

na zwiększenie odczucia sytości może

stanowić element konstrukcji diety

redukującej masę ciała.



W celu ułatwienia wyboru odpowiednich produktów

przyjęto, że wartości IG poniżej 55% są wartościami

niskimi, od 55 do 70% – średnimi, a powyżej 70% –

wysokimi (gdy standardem jest glukoza). Niski IG

ma większość owoców, nieskrobiowych warzyw,

roślin strączkowych, pełnoziarniste pieczywo,

natomiast wysokie wartości IG występują w

rafinowanych produktach zbożowych (np. białe

pieczywo), ziemniakach, ryżu, słodzonych

napojach. W praktyce jednak, nie jest konieczne, by

wybierać tylko produkty o niskim IG, ponieważ

połączenie w posiłku produktu o wyższej i niższej

wartości IG daje posiłek o średniej wartości IG.



Przy wyborze produktów węglowodanowych

należy kierować się także czynnikami mającymi

wpływ na wartość IG. Należy, zatem np. wybierać

produkty jak najmniej przetworzone termicznie i

mechanicznie, stosować dodatek octu lub soku

cytrynowego do sałatek. Wartości graniczne

ładunku glikemicznego dla standardowych porcji

produktów spożywczych uznano za niskie dla ŁG

≤ 10, średnie od 11 do 19 i wysokie ≥ 20.

Prawidłowo zestawiona dieta o niskim indeksie

glikemicznym, w pełni pokrywa zapotrzebowanie

na wszystkie składniki odżywcze, składniki

mineralne i witaminy, jest bogata w błonnik

pokarmowy i antyoksydanty. 

Samokontrola



Przed pomiarem należy dokładnie umyć ręce

pod bieżącą wodą i je dokładnie osuszyć. Po

nałożeniu kropli na pasek bądź sensor najlepiej

byłoby zatamować płynącą krew wacikiem i

ponownie umyć ręce, gdyż na palcach pozostaje

krew, którą możemy pobrudzić otaczające nas

przedmioty.



Prawidłowe poziomy cukrów: 

>> na czczo: 80-120mg% 

>> godzina po posiłku: do 180mg% 

>> dwie godziny po posiłku: do 160mg% 

>> przed posiłkiem: 80-135mg%



Stężenie cukru we krwi można podać w dwóch

jednostkach: mg% lub mmol/l

hiperglikemia



Wzmożonego pragnienia;



Częstszego oddawania moczu;



Uczucia pragnienia, suchości ust,
drętwego języka



Chudnięcia;



Uczucia głodu;



Dokuczliwych skurczy mięśni łydek, stóp;



Bóli brzucha, nudności, wymiotów

Dlaczego doszło do
hiperglikemii?



Zbyt mała ilość insuliny;



Zjedłeś zbyt obfity w WW posiłek;



Miałeś stres;



Byłeś chory (np. na grypę, anginę);



Wynik kontrregulacji (tzw. efekt jo-jo) - zbyt
dużo zjadłeś na niedocukrzenie lub przed
wysiłkiem fizycznym



Twój Pen jest uszkodzony



Zjadłeś posiłek natychmaist po podaniu
insuliny

objawy lekkiego
niedocukrzenia:



Znaczne osłabienie, uczucie niepokoju;



Drżenie rąk, uczucie braku sił;



Bladość skóry i jej nadmierne pocenie się;



Kołatanie serca;



Uczucie głodu;



Zaburzenia widzenia: mroczki przed oczami,

rozmazywanie się liter;



Trudności w wykonywaniu precyzyjnych ćwiczeń;



Zaburzenia pamięci;



Bóle i zawroty głowy;



Zmiana nastroju: nadmierna agresja, złość,

histeria, płaczliwość, rozdrażnienie;

objawy ciężkiego
niedocukrzenia:



Silne bóle głowy;



Zaburzenia widzenia: przestrzennego, kolorów,

kształtów;



Zaburzenia koordynacji ruchowej;



Trudności w wysłowieniu się;



Krótkotrwałe zaniki pamięci;



Trudności w zebraniu myśli;



Zmiany w nastroju: nadmierna agresja lub

płaczliwość;



Zaburzenia świadomości;



Utrata przytomności;



Drgawki

Jeśli straci przytomność,



konieczne jest podanie glukagonu domięśniowo przez osoby

drugie. Nie mogą one podawać nam żadnych płynów doustnie,

gdyż możemy się nimi zachłysnąć. Następnie, po wykonaniu

zastrzyku należy wezwać pogotowie lub zawieść chorego do

szpitala.



Instrukcja wykonania zastrzyku z glukagonu, szczególnie

przydatna osobom przebywającym z cukrzykami, gdyż to od

nich zależy nasze życie. My chwilowo nie mamy nic do

gadania.



Wbij strzykawkę z igłą do fiolki zawierającej proszek.



Wstrzyknij całą zawartość płynu.



Wymieszaj płyn z proszkiem.



Nabierz zawartość fiolki do strzykawki.



Wykonaj zastrzyk, wbijając igłę prostopadle do powierzchni

skóry (uda lub ramienia) na całą głębokość igły.



Po 20 minutach jeśli cukrzyk nadal nie daje znaku życia,

można podać jeszcze raz 1mg glukagonu.

przyczyny



Zbyt duża dawka insuliny;



Błąd dietetyczny: za mało WW, źle

wyliczone WW;



Za długi odstęp czasu między podaniem

insuliny a posiłkiem;



Gorąca kąpiel, masaż okolicy, w którą

podałeś insulinę, nasłonecznienie ciała;



Nadmierny wysiłek;



Uszkodzony Pen

Problemy ze stopami



Pielęgnacja stóp jest ważnym elementem codziennego życia

osoby z cukrzycą. Wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić

naczynia krwionośne, które doprowadzają tlen i składniki

pokarmowe do nóg i stop. Może to doprowadzić do uszkodzenia

nerwów, złego krążenia, infekcji i zniekształcenia stóp.



Na co zwracać uwagę



Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American Diabetes

Association) zaleca badanie stóp przez lekarza co najmniej raz

do roku, a jeśli masz kłopoty ze stopami – badanie takie powinno

odbywać się częściej.1 Zgłoś się do swojego lekarza, jeśli

wystąpi u Ciebie którykolwiek z objawów wymienionych poniżej:2



mnieszy ból lub mniejsza wrażliwość nogi lub stopy (zaburzenia

czucia w obrębie stóp),



uszkodzenie lub przerwanie skóry,



wrośnięte paznokcie,



zmiany kształtu stopy,



odciski lub stwardnienia.

Pielęgnacja stóp

Pielęgnacja stóp



jest ważnym elementem codziennego życia osoby z

cukrzycą. Wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić

naczynia krwionośne, które doprowadzają tlen i składniki

pokarmowe do nóg i stop. Może to doprowadzić do

uszkodzenia nerwów, złego krążenia, infekcji i

zniekształcenia stóp.



Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American

Diabetes Association) zaleca badanie stóp przez lekarza

co najmniej raz do roku,



mniejszy ból lub mniejsza wrażliwość nogi lub stopy

(zaburzenia czucia w obrębie stóp),



uszkodzenie lub przerwanie skóry,



wrośnięte paznokcie,



zmiany kształtu stopy,



odciski lub stwardnienia.

Właściwe postępowanie w
pielęgnacji stopy cukrzycowej



Utrzymując cukier we krwi w przedziale

zaleconym przez lekarza i poświęcając

codziennie swoim stopom szczególną uwagę,

można zapobiec powikłaniom.

W celu utrzymania stóp w dobrym stanie,

należy wykonywać poniższe proste czynności:



sprawdzać stopy regularnie,



nosić wygodne, dopasowane obuwie,



myć stopy codziennie mydłem i letnią wodą,



obcinać paznokcie w linii prostej, nie za krótko.

Choroby oczu



Ryzyko wystąpienia niektórych chorób oczu, m.in. retinopatii,

zaćmy i jaskry jest większe u osób z cukrzycą. Z czasem każda

z tych chorób może spowodować ślepotę. Wczesne wykrycie

jest kluczem do uniknięcia lub zmniejszenia ryzyka

zachorowania na te choroby.



Retinopatia, która jest chorobą najbardziej rozpowszechnioną

u osób z cukrzycą, jest spowodowana uszkodzeniem naczyń

krwionośnych w siatkówce. W niektórych przypadkach

naczynia krwionośne mogą ulec poszerzeniu, może dojść do

wybroczyn/wysięków. Ten rodzaj retinopatii nazywa się

nieproliferacyjną lub retinopatią prostą.



Kiedy te obszary powracają do zdrowia, powstają blizny, na

powierzchni siatkówki mogą powstać nowe naczynia co może

spowodować nawet utratę wzroku. Ten rodzaj retinopatii zwany

proliferacyjną jest poważniejszy w skutkach. Niestety

retinopatia jest powszechna, szczególnie u osób chorych na

cukrzycę od wielu lat. Ale jeśli poziom cukru jest pod kontrolą,

choroba ta nie musi powodować uszkodzenia wzroku.



Zaćma powoduje zamglenie soczewki

oka. Zaćma jest często wczesnym

powikłaniem cukrzycy. Coroczne badanie

oka umożliwia wykrycie zaćmy, zanim

stanie się ona poważna.



Jaskra jest to zwiększone ciśnienie płynu

w oku. Może ona doprowadzić do

uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty

wzroku. Jaskra występuje częściej u

chorych z typem 2 cukrzycy.



Zmniejszenie ryzyka choroby
oczu



Wykonywanie kilku ważnych
czynności może w dużym stopniu
zmniejszyć ryzyko chorób oczu
spowodowanych cukrzycą.

Wskazówki ważne dla
chorych



Utrzymuj poziom cukru pod kontrolą. Kiedy wzrasta średni

poziom cukru, wzrasta też ryzyko retinopatii. Zwykle im bardziej

pod kontrolą utrzymywany jest cukier, tym później pojawia się

retinopatia i tym wolniej postępuje. Ponadto utrzymywanie cukru

na odpowiednim poziomie może zmniejszyć niebezpieczeństwo

powstawania zaćmy.



Obniż ciśnienie krwi. Wysokie ciśnienie krwi może zwiększyć

ryzyko retinopatii.



Przestań palić. Palenie zwiększa niebezpieczeństwo wystąpienia

zaćmy i wielu innych powikłań związanych z cukrzycą.



Raz w roku badaj wzrok z rozszerzeniem źrenic. Choroba

oczu, która występuje jako powikłanie cukrzycy, często nie

powoduje żadnych objawów ani bólu zanim nie dojdzie do

zaawansowanego stanu. Ale lekarz może wykryć retinopatię zanim

dojdzie do osłabienia wzroku. W badaniu okulistycznym, w którym

źrenice są rozszerzone, lekarz może zbadać naczynia krwionośne

znajdujące się na dnie oka. Im wcześniej zostanie wykryta

retinopatia, tym większa szansa, że można zapobiec dalszemu

uszkodzeniu oczu.

Cukrzyca zwiększa niebezpieczeństwo chorób

serca i udaru mózgu

.



Choroby serca i naczyń krwionośnych stanowią przyczynę

śmierci około 75% osób z cukrzycą.1



Wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić naczynia

krwionośne powodując powikłania sercowo-naczyniowe.

Poza czynnikami ryzyka, na które nie masz wpływu - np.

dziedziczność, wiek i płeć - poniższe czynniki mogą

zwiększać ryzyko wystąpienia chorób serca:1



wysoki poziom tłuszczów np. cholesterolu i trójglicerydów

we krwi,



nadciśnienie,



brak aktywności fizycznej,



nadwaga,



stres,



nadmiar alkoholu,



palenie.

Objawy choroby serca



Wystąpienie poniżej podanych objawów może być

oznaką choroby serca, udaru mózgu lub innych

problemów związanych z układem krążenia.

Porozmawiaj z lekarzem w razie wystąpienia

któregokolwiek z poniższych objawów:



ból lub uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej,



zawroty głowy,



ból szczęki, pleców, ramienia, szyi lub żołądka,



powoli gojące się skaleczenia i rany,



drętwienie lub osłabienie po jednej stronie ciała,



ból nogi, który może ustąpić po odpoczynku,



zadyszka,



pocenie się lub zawroty głowy.

Dbanie o serce



Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American

Diabetes Association) zaleca wizytę u lekarza 2 - 4 razy w

roku w celu monitorowania cukrzycy i wszelkich innych

problemów zdrowotnych, które mogą u Ciebie wystąpić.2



Ponadto istnieją sposoby, które pomagają chronić serce:



utrzymuj poziom cukru w zakresie zalecanym przez lekarza,



utrzymuj ciśnienie krwi na odpowiednim poziomie,



kontroluj poziom cholesterolu i trójglicerydów planując

zdrowe posiłki,



przestań palić,



codziennie bądź aktywny fizycznie,



schudnij, jeśli Twoja masa ciała przewyższa zalecany zakres



ogranicz spożywanie alkoholu



zapytaj lekarza, czy jesteś odpowiednim kandydatem do

leczenia aspiryną



Jeśli zmiany trybu życia są niewystarczające,

lekarz może zalecić przyjmowanie

odpowiednich leków. Najpowszechniejszym

sposobem leczenia jest leczenie aspiryną,

które przyczynia się do zmniejszenia

niebezpieczeństwa powstania skrzepów. Do

innych leków należą:



beta-blokery, które zmniejszają częstotliwość

uderzeń serca oraz ciśnienie krwi,



inhibitory ACE, które rozszerzają naczynia

krwionośne,



statyny, które zmniejszają poziom

cholesterolu.

Choroby nerek



Nerki filtrują krew z naczyń krwionośnych, a potem usuwają

zbędne produkty z moczem. Cukrzyca może uszkodzić małe

naczynia krwionośne, co powoduje, że filtrowanie zbędnych

produktów w nerkach zachodzi z trudnością.



Z tego powodu cukrzyca jest główną przyczyną chorób nerek.



Palenie, nie utrzymywanie cukru na odpowiednim poziomie lub

wysokie ciśnienie krwi mogą zwiększać ryzyko wystąpienia

choroby nerek. Jeśli ktoś z rodziny ma chorobę nerek, to ryzyko

wystąpienia tej choroby jest większe.



Wykrycie nefropatii cukrzycowej



Mimo braku wczesnych objawów uszkodzenia nerek, lekarz może

wykonać test.



mocz zostanie zbadany na obecność białka zwanego albuminą.

Tym badaniem można wykryć nefropatię we wczesnym stadium,

kiedy leczenie może spowolnić lub nawet zapobiec progresji

choroby.

Zapobieganie i leczenie



Utrzymuj właściwy poziom cukru. Ustala z lekarzem

odpowiedni zakres.



Jeśli ciśnienie krwi jest za wysokie, postaraj się je

zmniejszyć. Ustala się z lekarzem odpowiedni dla

zakres ciśnienia krwi i sposoby leczenia

podwyższonego ciśnienia. Leki w rodzaj inhibitorów

ACE skutecznie zmniejszają ciśnienie krwi, a ponadto

chronią nerki.



Kontroluj zawartość białka w moczu. Jeśli w moczu

pojawia się białko, dowiedz się od lekarza jak

postępować – brać lekarstwa czy ograniczyć spożycie

białka.



Rzuć palenie. Palenie zwiększa ryzyko choroby nerek.



Cukrzyca może powodować trudności w życiu

seksualnym mężczyzn i kobiet.

Problemy występujące u
mężczyzn



Cukrzyca może spowodować uszkodzenie nerwów lub tętnic, co

uniemożliwia przepływ krwi konieczny do erekcji. U mężczyzn chorych na

cukrzycę wystąpienie tego problemu, nazywanego zaburzeniem erekcji

członka lub impotencją jest 3 razy bardziej prawdopodobne.1 Zaburzenie

erekcji jest częste i można je leczyć.



Kilka czynników zwiększa możliwość wystąpienia zaburzeń erekcji:



niedostateczne kontrolowanie poziomu cukru we krwi,



wysoki poziom cholesterolu,



wysokie ciśnienie krwi,



palenie,



picie zbyt dużych ilości alkoholu.



Ponadto niektóre leki, np. na obniżenie ciśnienia, środki antydperesyjne i

leki na wrzody żołądka mogą powodować efekty uboczne, które

przyczyniają się do zaburzeń seksualnych. Może je wywoływać także

stres.



Zapobieganie i leczenie



Istnieje kilka sposobów leczenia zaburzenia wzwodu członka; należą do

nich leki doustne, zastrzyki, czopki i aparaty próżniowe. Jeśli zauważysz

zaburzenia wzwodu członka, skontaktuj się z lekarzem.

Problemy występujące u
kobiet



U kobiet również mogą wystąpić zaburzenia seksualne

spowodowane cukrzycą. Wysoki poziom cukru we krwi,

uszkodzenie nerwu, depresja i zakażenie drożdżakami

występują stosunkowo często u kobiet chorych na cukrzycę

i mogą spowodować problemy seksualne.



Jeśli wystąpi jeden z następujących objawów, jest

możliwość, że występują zaburzenia spowodowane

cukrzycą:



niechęć do seksu,



suchość pochwy,



nieprzyjemne uczucie podczas stosunku,



trudniejsze osiąganie orgazmu.



Zapobieganie i leczenie



Czasami proste rozwiązania mogą okazać się

wystarczające. Jeśli są problemy z życiem seksualnym, to

pacjent powinien zwróć się o pomoc do lekarza

Ból i uszkodzenie nerwów



Wysoki poziom cukru może zniszczyć osłonkę

komórek nerwowych i nerwy mogą przestać we

właściwy sposób wysyłać sygnały do całego

organizmu. Nazywa się to neuropatią.



Powszechnie wiadomo, że uszkodzenie nerwów

może wpłynąć na stopy – dlatego czucie w

stopach powinno być sprawdzane przez lekarza

przy każdej wizycie. Ale uszkodzenie nerwów

może dotyczyć każdego narządu w organizmie -

poczynając od układu pokarmowego do pęczerza

moczowego i narządów płciowych. Uszkodzenie

nerwów może także osłabić odczuwanie

objawów niskiego poziomu cukru.



U około 60%-70% osób z cukrzycą

występuje pewien rodzaj uszkodzenia

nerwów. Najczęstsze są one u osób, u

których cukrzyca trwa od wielu lat i

osób, które mają wysoki poziom

cholesterolu, wysokie ciśnienie krwi

lub problemy z nadwagą. Są one

również częste u osób, u których

trudno jest utrzymać cukier na

odpowiednim poziomie.

Objawy neuropatii



Objawy uszkodzenia nerwów zależą od rodzaju neuropatii i od

tego, które nerwy zostały uszkodzone. W niektórych rodzajach

neuropatii mogą nie pojawić się żadne objawy. Ponieważ

rozwijają się one powoli, łagodne przypadki mogą pozostać

niezauważone przez długi czas. Sprawdzaj, czy występują u

Ciebie następujące objawy:1



drętwienie, mrowienie lub bóle palców, stóp, nóg, rąk i ramion,



wrażliwość na dotyk,



niestrawność, nudności lub wymioty,



trudności w połykaniu,



biegunka lub zaparcie,



zawroty głowy lub uczucie omdlewania przy wstawaniu,



obfite pocenie się w nocy lub przy jedzeniu,



problemy z oddawaniem moczu,



problemy seksualne, np. zaburzenia erekcji u mężczyzn i

suchość w pochwie u kobiet,



zaburzenia równowagi lub koordynacji

Leczenie nefropatii
cukrzycowej



Leczenie neuropatii cukrzycowej
rozpoczyna się zazwyczaj od
monitorowania glukozy. Planowanie
posiłków, aktywność fizyczna i leki także
mogą być pomocne. Lekarz może także
polecić lek doustny lub krem do użytku
miejscowego w celu usunięcia bólu.



Jeśli masz któryś z wyżej wymienionych
objawów, powiedz o tym lekarzowi w celu
uzyskania pomocy.



Poza chorobą dziąseł, mogą wystąpić inne problemy, które

częściej występują u ludzi z cukrzycą:



Pleśniawka jest infekcją wywołaną przez grzyby w jamie ustnej

i może być wynikiem wzrostu poziomu cukru w ślinie. Powoduje

ona powstanie białych lub czerwonych plam na języku. Może

spowodować ból lub uczucie palenia w ustach. W takiej sytuacji

dentysta może przepisać odpowiedni lek przeciwgrzybiczny.



Suchość w ustach (kserostomia) może prowadzić do infekcji i

próchnicy. Dentysta może zalecić Ci substytut śliny oraz

leczenie fluorem w celu zapobieżenia próchnicy.



Zapobieganie chorobie dziąseł



myj zęby dwa razy dziennie pastą z fluorem,



do czyszczenia zębów używaj także nici dentystycznej,



regularnie wykonuj badania kontrolne, tak często, jak Ci zaleca

dentysta,



stosuj właściwie zrównoważoną dietę,



utrzymuj poziom cukru we krwi na odpowiednim poziomie.

Kiedy należy udać się do
stomatologa



łatwo krwawiące dziąsła,



czerwone, spuchnięte lub bolesne

dziąsła,



nieprzyjemny smak w ustach,



zmienione odczucie przy gryzieniu,



zmienione odczucie protezy.