Niezgodności w

Niezgodności w

roztworach i

roztworach i

mieszankach

mieszankach

Powtórzenie materiału

Powtórzenie materiału

1. Reakcja podwójnej

1. Reakcja podwójnej

wymiany

wymiany

Reakcja podwójnej wymiany między

Reakcja podwójnej wymiany między

dwoma elektrolitami może spowodować

dwoma elektrolitami może spowodować

wytrącenie nierozpuszczalnej soli.

wytrącenie nierozpuszczalnej soli.

Reakcje podwójnej wymiany zachodzą

Reakcje podwójnej wymiany zachodzą

najczęściej w przypadku soli:

najczęściej w przypadku soli:

-

wapnia (np. Calcium chloratum)-

wapnia (np. Calcium chloratum)-

(benzoesany, fosforany, mleczany,

(benzoesany, fosforany, mleczany,

siarczany, węglany, salicylany)

siarczany, węglany, salicylany)

-

cynku (w środowisku zasadowym powstaje

cynku (w środowisku zasadowym powstaje

najczęściej wodorotlenek)

najczęściej wodorotlenek)

-

magnezu i srebra

magnezu i srebra

Przykłady-reakcja podwójnej

Przykłady-reakcja podwójnej

wymiany

wymiany

Rp.

Rp.

Calcii chloridi

Calcii chloridi

5,0

5,0

Natrii salicylatis

Natrii salicylatis

3,0

3,0

Aquae

Aquae

50,0

50,0

M.f. sol.

M.f. sol.

Powstaje osad salicylanu wapnia

Powstaje osad salicylanu wapnia

Przykłady reakcji podwójnej

Przykłady reakcji podwójnej

wymiany

wymiany

Rp.

Rp.

Codeini phosphatis

Codeini phosphatis

0,4

0,4

Natrii salicylatis

Natrii salicylatis

Natrii benzoatis

Natrii benzoatis

Auranti trae

Auranti trae

aa

aa

5,0

5,0

Sir. simpl.

Sir. simpl.

100,0

100,0

Calcii chloridi

Calcii chloridi

10,0

10,0

Aquae

Aquae

ad

ad

200,0

200,0

M.f. mixt.

M.f. mixt.

Mogą się wytrącić osady salicylanu i benzoesanu

Mogą się wytrącić osady salicylanu i benzoesanu

wapnia

wapnia

Reakcja podwójnej wymiany

Reakcja podwójnej wymiany

c.d.

c.d.

Reakcja podwójnej wymiany zachodzi

Reakcja podwójnej wymiany zachodzi

również podczas wytrącania się

również podczas wytrącania się

bromowodorków i jodowodorków alkaloidów.

bromowodorków i jodowodorków alkaloidów.

Jeżeli stężenie bromków wynosi 5% i więcej,

Jeżeli stężenie bromków wynosi 5% i więcej,

to w praktyce niezgodności wykazują

to w praktyce niezgodności wykazują

następujące alkaloidy:

następujące alkaloidy:

-

Chinini sulfas

Chinini sulfas

-

Codeini phosphas

Codeini phosphas

-

Morphini hydrochloridi

Morphini hydrochloridi

-

Papverini hydrochloridi

Papverini hydrochloridi

2. Wytrącanie słabych

2. Wytrącanie słabych

kwasów

kwasów

W praktyce recepturowej najczęściej

W praktyce recepturowej najczęściej

spotykamy wytrącanie

spotykamy wytrącanie

fenobarbitalu

fenobarbitalu

w

w

kwaśnym środowisku.

kwaśnym środowisku.

Fenobarbital sodu powoduje zawsze

Fenobarbital sodu powoduje zawsze

niezgodności z:

niezgodności z:

-

kwasem solnym

kwasem solnym

-

chlorowodorkiem papaweryny i morfiny

chlorowodorkiem papaweryny i morfiny

-

syropem malinowym i wiśniowym

syropem malinowym i wiśniowym

Wytrącanie słabych kwasów

Wytrącanie słabych kwasów

c.d.

c.d.

W zależności od stężenia fenobarbital

W zależności od stężenia fenobarbital

sodu jest niezgodny z:

sodu jest niezgodny z:

-

bromkiem i chlorkiem amonowym

bromkiem i chlorkiem amonowym

-

fosforanem kodeiny

fosforanem kodeiny

Fenobarbital sodu jest zawsze zgodny

Fenobarbital sodu jest zawsze zgodny

w praktyce z:

w praktyce z:

-

siarczanem atropiny i

siarczanem atropiny i

chlorowodorkiem efedryny

chlorowodorkiem efedryny

-

odwarami i nalewkami

odwarami i nalewkami

Wytrącanie słabego kwasu

Wytrącanie słabego kwasu

przykład

przykład

Rp.

Rp.

Phenobarbitali natrici

Phenobarbitali natrici

1,0

1,0

Ammoni bromidi

Ammoni bromidi

5,0

5,0

Sir. simplicis

Sir. simplicis

10,0

10,0

Valerianae trae

Valerianae trae

5,0

5,0

Aqae

Aqae

ad

ad

100,0

100,0

M.f. mixt.

M.f. mixt.

Stężenie bromku amonu w recepcie wynosi 5%. Przy

Stężenie bromku amonu w recepcie wynosi 5%. Przy

takim stężeniu może nastąpić wytrącenie osadu

takim stężeniu może nastąpić wytrącenie osadu

fenobarbitalu. W celu poprawy niezgodności

fenobarbitalu. W celu poprawy niezgodności

należy zastąpić bromek amonu bromkiem sodu.

należy zastąpić bromek amonu bromkiem sodu.

3. Wytrącanie słabych zasad

3. Wytrącanie słabych zasad

Roztwory soli słabych zasad, tj. przede wszystkim

Roztwory soli słabych zasad, tj. przede wszystkim

sole alkaloidów i sole środków miejscowo

sole alkaloidów i sole środków miejscowo

znieczulających, mogą wydzielać w środowisku

znieczulających, mogą wydzielać w środowisku

zasadowym trudno rozpuszczalne zasady.

zasadowym trudno rozpuszczalne zasady.

Zasady można podzielić na trzy grupy:

Zasady można podzielić na trzy grupy:

-

bardzo trudno rozpuszczalne (papaweryna,

bardzo trudno rozpuszczalne (papaweryna,

strychnina)

strychnina)

-

trudno rozpuszczalne (atropina)

trudno rozpuszczalne (atropina)

-

łatwo rozpuszczalne (kodeina, efedryna)

łatwo rozpuszczalne (kodeina, efedryna)

Substancje alkalizujące (wykazujące zasadowy

Substancje alkalizujące (wykazujące zasadowy

odczyn): fenobarbital sodu, aminofilina,

odczyn): fenobarbital sodu, aminofilina,

sulfogwajakol, wodorowęglan sodu, metamizol

sulfogwajakol, wodorowęglan sodu, metamizol

sodu, benzoesan sodu, salicylan sodu)

sodu, benzoesan sodu, salicylan sodu)

Wytrącanie słabych zasad

Wytrącanie słabych zasad

c.d.

c.d.

Rp.

Rp.

Phenobarbitali natrici

Phenobarbitali natrici

0,3

0,3

Papaverini hydrochloridi

Papaverini hydrochloridi

0,4

0,4

Neospasmini

Neospasmini

50,0

50,0

Aquae

Aquae

ad

ad

100,0

100,0

M.f. mixt.

M.f. mixt.

W odczynie zasadowym (fenobarbital sodu taki

W odczynie zasadowym (fenobarbital sodu taki

odczyn wykazuje) następuje wytrącenie trudno

odczyn wykazuje) następuje wytrącenie trudno

rozpuszczalnej papaweryny.

rozpuszczalnej papaweryny.

Wytrącanie słabych zasad

Wytrącanie słabych zasad

c.d.

c.d.

Tzw. pozorne niezgodności występują

Tzw. pozorne niezgodności występują

najczęściej w przypadku roztworów

najczęściej w przypadku roztworów

zawierających efedrynę i kodeinę.

zawierających efedrynę i kodeinę.

Zasady tych alkaloidów są

Zasady tych alkaloidów są

stosunkowo dobrze rozpuszczalne w

stosunkowo dobrze rozpuszczalne w

wodzie i nie ulegają wytrąceniu

wodzie i nie ulegają wytrąceniu

nawet przy silnie zasadowym

nawet przy silnie zasadowym

odczynie.

odczynie.

Wytrącanie słabych zasad c.d.

Wytrącanie słabych zasad c.d.

przykład

przykład

Rp.

Rp.

Ephedrini hydrochloridi

Ephedrini hydrochloridi

0,3

0,3

Natrii hydrocarbonatis

Natrii hydrocarbonatis

1,0

1,0

Aminophenazoni

Aminophenazoni

3,0

3,0

Coffeini et Natrii benzoatis

Coffeini et Natrii benzoatis

0,4

0,4

Althaeae

Althaeae

sir

sir

40,0

40,0

Aquae

Aquae

ad

ad

120,0

120,0

M.f. mixt.

M.f. mixt.

Przykład pozornej niezgodności. Efedryna nie ulega wytrąceniu

Przykład pozornej niezgodności. Efedryna nie ulega wytrąceniu

mimo zasadowego środowiska. Dla bezpieczeństwa należy

mimo zasadowego środowiska. Dla bezpieczeństwa należy

rozdzielić składniki zasadowe od efedryny syropem i wodą.

rozdzielić składniki zasadowe od efedryny syropem i wodą.

Na początku rozpuszczamy wodorowęglan sodu w małej ilości

Na początku rozpuszczamy wodorowęglan sodu w małej ilości

wody, dodajemy pozostałe zasadowe składniki, syrop, część

wody, dodajemy pozostałe zasadowe składniki, syrop, część

wody a na końcu rozpuszczony chlorowodorek efedryny.

wody a na końcu rozpuszczony chlorowodorek efedryny.

4. Inaktywacja pepsyny

4. Inaktywacja pepsyny

w środowisku kwaśnym (pod

w środowisku kwaśnym (pod

wpływem kwasu solnego)

wpływem kwasu solnego)

pod wpływem etanolu

pod wpływem etanolu

w obecności garbników

w obecności garbników

Pepsynę należy rozpuścić w całej ilości

Pepsynę należy rozpuścić w całej ilości

wody, dodać syrop, nalewkę i na

wody, dodać syrop, nalewkę i na

końcu dodać roztwór kwasu solnego

końcu dodać roztwór kwasu solnego