PIELĘGNOWANIE CHORYCH W

PARAFRENII, ZESPOŁACH

PARAFRENICZNYCH ORAZ

PARANOI I ZESPOŁACH

PARANOICZNYCH

Podział: 

1. Przewlekła parafrenia – parafrenia -psychoza

parafreniczna - zespół omamowo - urojeniowy

(nieznana etiologia) - początek powolny, słabo

zaznaczony. 

2. Zespoły parafreniczno - organiczne, halucynozy

powstające na tle toksycznym (alkohol, narkotyki),

infekcyjnym (zakażenia) lub w przebiegu chorób

somatycznych (niewydolność krążenia) - początek

ostry, chorzy odczuwają silny lęk (związany z

omamami słuchowymi i urojeniami

prześladowczymi) i są pobudzeni. 

3. Psychozy parafreniczne często są wydzielane

poza obręb psychoz schizofrenicznych, ze względu

na następujące kryteria diagnostyczne: logiczne i

usystematyzowane urojenia (zwykle o treści

prześladowczej), omamy słuchowe, węchowe i

smakowe (rzadziej innych zmysłów), nie zaburzona

świadomość, nie zaburzona osobowość, nie

zaburzone życie uczuciowe (łącznie z uczuciowością

wyższą),nastrój może być obniżony (ze względu na

treść urojeń).

Obraz kliniczny: 

Zwykle bardzo charakterystyczny: chory zaczyna

słyszeć głosy dochodzące do niego z ulicy, z

sąsiedniego pomieszczenia. Są to najczęściej

rozmowy różnych osób, których treść odnosi się do

chorego. Chory traktuje ich jak prześladowców,

którzy dybią na jego życie. Urojenia (głównie

prześladowcze) i omamy (słuchowe, smakowe i

węchowe) stanowią zwartą całość. Chory dostarcza

liczne dowody potwierdzające jego obawy, np. że

ktoś wpuszcza przez dziurkę od klucza gaz, lub

zatruwa wodę. Oskarżenia kieruje najczęściej pod

adresem sąsiadów, rodziny. Niektórzy chorzy

wysyłają do władz pisma z prośbą o interwencję,

zamianę mieszkania. Latem mogą koczować w

pobliżu domu, aby móc obserwować poczynania

„prześladowców” i aby uniknąć „otrucia”, czy

innego szkodliwego działania „prześladowców”.

Omamy i urojenia oraz ich urojeniowa interpretacja

w tym schorzeniu jest wyjątkowo logiczna i spójna.

W parafreniii brak zaburzeń świadomości, nie

naruszona jest struktura osobowości, zachowana

uczuciowość wyższa.

Z biegiem czasu, pod wpływem perswazji udaje się

chorego z psychozą parafreniczną namówić na

leczenie. Chory początkowo przejawia skłonność do

przemilczania urojeń i omamów, potem może trwać

w przekonaniu, że wszystkie „te zdarzenia” miały

miejsce, lecz prześladowcy odstąpili od swych

niecnych zamiarów. Pod wpływem leczenia

wszystkie objawy patologiczne mogą ustąpić i chory

staje się krytyczny wobec własnych urojeń i

omamów.

ROLA PIELĘGNIARKI W OPIECE NAD PACJENTEM W

PSYCHOZIE PARAFRENICZNEJ: 

1. Zdobyć zaufanie chorego – pacjent nie zawsze

chce mówić o swoich doznaniach, dopiero po

zdobyciu zaufania może chcieć się przed nią

otworzyć i wprowadzić ją w ten czasami dziwny i

przerażający świat jego przeżyć wewnętrznych. 

2. Zapewnić poczucie bezpieczeństwa – poprzez

zapobieganie agresji, autoagresji (skok z okna, z

klatki schodowej). Pacjent, który czuje się zagrożony

może atakować innych (domniemanych wrogów) lub

usiłować popełnić samobójstwo (bo boi się

prześladowań, tortur). Pacjent może uważać, że

znalazł się w szpitalu przez swoich prześladowców,

którzy nakłonili do tego personel. 

3. Ukierunkowana obserwacja – o przeżywaniu przez

chorego urojeń i omamów może dowiedzieć się

pielęgniarka na podstawie wypowiedzi chorego lub

jego obserwacji:

pacjent odmawia jedzenia (urojenia trucia)

chodzi po pokoju i coś wącha lub zatyka nos

(omamy węchowe)

wpatruje się w jeden punkt z wyrazem przestrachu

(omamy wzrokowe), może coś zbierać z łóżka,

strzepywać z odzieży(omamy wzrokowe), kłóci się z

kimś, rozmawia, zatyka uszy, nadsłuchuje (omamy

słuchowe).

4. Komunikowanie:

nie utwierdzać chorego w jego przekonaniach,

można powiedzieć „ja tego nie widzę (nie słyszę),

ale wierzę, że pan tak to odczuwa i na tym polega

pana choroba”. Wyjaśnianie choremu

nieprawdopodobieństwa przeżyć blokuje go i może

spowodować utratę kontaktu i zaufania. Do pacjenta

należy mówić w sposób jasny i otwarty, aby nie

dawać mu pola do domysłów i błędnych

interpretacji. 

5. Kontrola własnych zachowań i emocji:

pacjenci z psychozą są szczególnie uczuleni na

nasze zachowanie w stosunku do nich, podobnie jak

małe dzieci potrafią pod maską uprzejmości wyczuć

niechęć, złość i inne negatywne uczucia.

Czasami trudno jest się powstrzymać od

roześmiania się słysząc treści urojeniowe, czy od

skomentowania ich w sposób zgodny z naszym

odbiorem zdarzeń. Ważne jest aby nie dać się

pacjentowi sprowokować do zachowań

agresywnych, trzeba starać się zachować spokój i

opanowanie. Nie dać się wciągnąć w grę „kto tu jest

ważniejszy” Należy uważać na dotyk, gdyż niektórzy

chorzy nie lubią być dotykani.

6. Zaplanować zajęcia dla chorego:

należy uwzględnić jego możliwości intelektualne i

społeczne. Podczas terapii zajęciowej nie łączy się

chorych skłonnych do dominacji, agresji z

pacjentami depresyjnymi czy lękowymi. Należy

dyskretnie czuwać, aby pacjent agresywny nie

zagrażał sobie i innym podczas pracy. Jeżeli

zachodzi konieczność interwencji, należy to zrobić w

sposób zdecydowany i nim dojdzie do konfliktu. 

7. Dbałość o stan higieniczny chorego:

pacjenci z psychozą omamowo-urojeniową najczęściej

sami dbają o własną higienę, jednakże w okresie

zaostrzenia objawów bądź w starszym wieku mogą

wymagać pomocy przy tych czynnościach. 

8. Dbałość o prawidłowe odżywianie: chorzy ze

względu na urojenia mogą odmawiać przyjmowania

posiłków, mogą je chować, wyrzucać, prowokować

wymioty. W takiej sytuacji można zaproponować

pacjentowi możliwość obserwowania przyrządzania

posiłków lub spożywania z nim pokarmów. Czasami

podejrzliwość znika, gdy pielęgniarka spróbuje dany

pokarm. Nie należy zmuszać chorego do jedzenia

posiłku, co do którego ma podejrzenia , stosowanie

przymusu może utwierdzić chorego w jego

podejrzeniach. Jeżeli odmowa przyjmowania posiłków

przedłuża się wówczas może dojść do konieczności

karmienia przez sondę żołądkową. Pacjenci z

urojeniami trucia i tendencjami samobójczymi mogą

po karmieniu wywoływać odruchy wymiotne. Należy

pamiętać o udokumentowaniu ilości podanych płynów

i pożywienia.

9. Dbałość o sen i wypoczynek:

jest bardzo ważny w powrocie do zdrowia. Obecność

zaufanej pielęgniarki przy chorym może korzystnie

wpłynąć na jego sen, szczególnie wtedy gdy

przeżywa urojenia prześladowcze. Poprzez

właściwie ukierunkowaną rozmowę można odwrócić

uwagę chorego od przykrych myśli i domniemanych

prześladowców.

Pacjenta paranoidalnego oprócz usystematyzowanych

urojeń charakteryzują ilościowe zaburzenia

emocjonalne polegające na utrzymywaniu się przez

długi czas napięcia afektywnego, zalegania afektu,

znacznej drażliwości, połączonej niekiedy z

nietrzymaniem afektu, nieufnością, podejrzliwością i

dysforii. Postawa paranoidalna jest związana z

poczuciem stałego prześladowania.

Paranoja rozwija się od urojeń ksobnych, do urojeń

prześladowczych lub wielkościowych. Projekcja

podejrzeń pacjenta na innych i przekonanie, że chcą
go skrzywdzić lub zabić, czyni z osoby paranoidalnej

trudnego w kontakcie chorego. Osoba paranoidalna

rzeczywistym zdarzeniom i błahym zajściom nadaje

wielkie znaczenie, aby podtrzymać swe przekonanie o

zmowie otoczenia. Jeśli swoje podejrzenia wyładuje na

zewnątrz w agresywnych aktach przeciwko swoim

"wrogom", niemal nieunikniona jest kontr agresja,

która utwierdza go w urojeniowym przekonaniu o

grożącym niebezpieczeństwie.

Osobowość paranoidalna cechuje się napięciem,

brakiem poczucia bezpieczeństwa, jest sztywna,

tajemnicza i izolująca się, a ludzie nie są godni

zaufania. Jest nadmiernie zainteresowana opinią

innych o sobie, oraz jest niezdolna do współpracy.

Mogą pojawić się halucynacje słuchowe o treści

samooskarżającej, w wyniku zaś zaburzeń

organicznych pojawiają się halucynacje wzrokowe,

których treścią są sytuacje zagrażające życiu

pacjenta. Pod wpływem urojeń i halucynacji pacjent

jest sarkastyczny, szyderczy, agresywny i

gwałtowny.

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARSKIE. 

Komunikacja:

używaj prostego, jasnego języka i unikaj kontaktu

fizycznego, by pacjent nie zinterpretował mylnie

słów, działań lub znaczeń.

unikaj walki typu "kto jest silniejszy", przyjmuj

spokojnie wyższość pacjenta i jego sarkastyczne

zachowanie.

dostarczaj mu oparcia będąc pewną siebie i

niekarzącą.

unikaj wykorzystywania logiki i prób rozumowania

wraz z pacjentem.

akceptuj jego lęki, a uwagę skierowuj na inne

zajęcia. 

Potrzeby fizyczne:

dieta - pacjent może unikać jedzenia (bojąc się, że

zostanie otruty), pozwól mu jadać własne posiłki, we

własnych naczyniach lub jedz razem z nim.

sen - pacjent może bać się spać z innymi w jednym

pokoju.

wygląd - pacjent jest zwykle w stanie dbać o swoje

własne potrzeby, próby pomocy podejmowane przez

pielęgniarkę mogą sprawiać mu przykrość.

 

Ochrona:

Zawsze istnieje groźba dla innych i dla samego

pacjenta. Czuwaj nad nim, gdy przeżywa

halucynacje i dokładnie obserwuj go.

 

Rozrywki:

Wskazane są indywidualne, nie wiążące się ze

współzawodnictwem zadania, wymagające

pewnego stopnia koncentracji. Nie oczekuj od

pacjenta, by współzawodniczył z innymi lub nawet

współpracował z nimi. Składanki, krzyżówki -

wszystko to jest dobrą terapią, ponieważ wymaga

znacznego skupienia i zostawia mniej czasu na

koncentrowanie się na urojeniach.

Podstawowym zadaniem pielęgniarki w pracy z

pacjentem paranoidalnym jest zmniejszenie jego

poczucia winy i uczucia odrzucenia oraz pomoc mu

w nawiązaniu bliższego kontaktu z rzeczywistością.