12.06.21

Ocena ryzyka zawodowego —

sposób na zdrowe i

bezpieczne miejsce pracy

Europejska kampania

na rzecz oceny ryzyka zawodowego

Cel prezentacji

• Pomoc przedsiębiorstwom, a zwłaszcza

małym
i średnim przedsiębiorstwom, w zrozumieniu
procesu oceny ryzyka zawodowego i jego
znaczenia.

• Dostarczenie narzędzia, które umożliwi im

przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego.

• Zapewnienie dostępu do ważnych źródeł

informacji.

Prawo — ocena ryzyka

zawodowego

• Pracodawcy mają ogólny obowiązek zapewnienia

pracownikom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia we

wszystkich aspektach związanych z pracą.

• Ocena ryzyka umożliwia pracodawcom wprowadzenie

środków niezbędnych do ochrony bezpieczeństwa

i zdrowia pracowników.

• Zgodnie z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa

i higieny pracy wszyscy pracodawcy muszą regularnie

przeprowadzać oceny ryzyka (dyrektywa ramowa

89/391, transponowana do prawa krajowego).

• Niniejsza prezentacja oparta jest na wytycznych

dotyczących oceny ryzyka (należy poszukać

wyjaśnień w odpowiednich aktach prawa krajowego,

które mogą mieć zastosowanie w Twoim przypadku).

Co to jest ocena ryzyka

zawodowego?

• Ocena ryzyka zawodowego jest to proces

szacowania

ryzyka, jakie dla zdrowia i bezpieczeństwa

pracowników wynika z zagrożeń w miejscu pracy.

Polega na systematycznym badaniu wszelkich

aspektów pracy, w którym analizuje się:

► co może spowodować uraz lub uszkodzenia ciała

► czy można zlikwidować zagrożenia, a jeżeli nie jest

to możliwe -

► jakie środki zapobiegawcze lub ochronne należy

wprowadzić w celu kontrolowania ryzyka.

• Ocena ryzyka zawodowego jest podstawą

skutecznego zarządzania bezpieczeństwem i

higieną pracy, a także sposobem na ograniczenie

wypadków związanych

z pracą i zapadalności na choroby zawodowe.

Pamiętaj: zagrożenia i ryzyko

• Zagrożeniem może być wszystko — materiały,

urządzenia, metody pracy lub stosowane
praktyki — wszystko, co może spowodować
wypadek lub chorobę.

• Ryzyko to małe lub duże prawdopodobieństwo,

że ktoś może zostać poszkodowany w wyniku
narażenia.

Kto przeprowadza ocenę ryzyka

zawodowego?

• Osobami przeprowadzającymi ocenę ryzyka

mogą być:

► sami pracodawcy
► pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę
► eksperci lub usługodawcy zewnętrzni, JEŚLI w

miejscu pracy nie ma kompetentnych
pracowników

• Ekspertowi(-om) należy zapewnić potrzebne

informacje, szkolenie, zasoby, czas i wsparcie.

• Bez względu na to, kto przeprowadza ocenę

ryzyka zawodowego, ostateczną
odpowiedzialność za nią ponosi pracodawca.

Jak przeprowadzić ocenę ryzyka

zawodowego?

Przy podejmowaniu oceny ryzyka zawodowego
należy zawsze pamiętać o dwóch zasadach:

• ocena ryzyka zawodowego powinna być

uporządkowana, aby zagwarantować, że
zostały nią objęte wszystkie istotne
zagrożenia i rodzaje ryzyka (np. żeby nie
pominąć prac pomocniczych, takich jak
sprzątanie).

• gdy ryzyko jest ustalone, jego ocenę należy

rozpocząć od pierwszej zasady:

pytania, czy

ryzyko da się zlikwidować?

Pięcioetapowe podejście do oceny

ryzyka

Istnieją inne metody, równie skuteczne,

szczególnie w przypadku bardziej złożonych

okoliczności i wyższego poziomu ryzyka.

Etap 1. Ustalenie zagrożeń

i wskazanie osób zagrożonych

Etap 2. Ocena rodzajów

ryzyka i uporządkowanie

ich wg ważności

Etap 3. Podjęcie decyzji w sprawie

działań zapobiegawczych

Etap 4. Podjęcie

działania!

Etap 5. Monitorowanie

i przegląd sytuacji

Ocenę ryzyka

należy

przeprowadza

ć przy

aktywnym

zaangażowani

u

pracowników

W przypadku większości organizacji (zakładów)

wystarczy pięcioetapowe podejście do oceny ryzyka:

Etap 1: Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób

zagrożonych (1)

Wskazówki pomocne w ustalaniu istotnych zagrożeń to

m.in.:

•

Obejrzeć dokładnie miejsce pracy

, głównie pod kątem

występowania ewentualnych zagrożeń.

•

Porozmawiać z pracownikami

i/lub ich przedstawicielami

o problemach, z którymi się zetknęli podczas pracy.

• Rozważyć długofalowe zagrożenia dla zdrowia

pracowników (wysoki poziom hałasu lub działanie

substancji niebezpiecznych) i

nie skupiać się tylko na

oczywistych

lub bezpośrednich rodzajach ryzyka.

•

Zapoznać się z

zakładową dokumentacją dotyczącą

wypadków i chorób zawodowych.

• Postarać się o informacje z innych źródeł, takich jak:

► instrukcje obsługi lub karty charakterystyk dostarczane

przez producentów i dostawców

► witryny internetowe poświęcone bezpieczeństwu i higienie

pracy

► dokumenty zawierające wymagania prawne i inne

wymagania dotyczące miejsc pracy.

Przykład użytecznego narzędzia do ustalania

zagrożeń: lista kontrolna

Nr

Zagrożenie: POŻAR

TAK

NIE

1

Czy używa się substancji utleniających lub

łatwopalnych?

2

Czy substancje utleniające lub łatwopalne

przechowywane są w wentylowanych

pomieszczeniach?

3

Czy występują jakieś źródła zapłonu?

4

Czy obszary zagrożenia pożarowego są

właściwie oznakowane?

5

Czy są opracowane plany działania w

sytuacjach zagrożenia i plany ucieczki?

6

Czy są alarmy pożarowe?

7

Czy oznakowane są drogi ucieczki?

Etap 1: Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób

zagrożonych (2)

• W przypadku każdego zagrożenia istotna jest wiedza

► Kto/jakie grupy ludzi mogą zostać poszkodowane:

pomoże to

w ustaleniu najlepszego sposobu zarządzania ryzykiem

► W jaki sposób osoby te będą zagrożone (np. narażenie

bezpośrednie lub pośrednie)

► W jaki sposób mogą zostać poszkodowane, np. rodzaj

ewentualnego urazu lub choroby zawodowej

• Szczególną uwagę należy zwrócić na kwestie płci

oraz na grupy pracowników, którzy mogą być

narażeni na podwyższone ryzyko lub mają

szczególne potrzeby:

► pracownicy niepełnosprawni

► młodzi i starsi pracownicy

► kobiety ciężarne i matki karmiące

►

nieprzeszkoleni lub niedoświadczeni

pracownicy

(np. pracownicy nowo przyjęci, sezonowi i czasowi)

Etap 2: Ocena rodzajów ryzyka i

uporządkowanie ich według ważności

• Aby zadecydować, czy ryzyko jest małe, średnie czy duże,

należy wziąć pod uwagę:

► prawdopodobieństwo, że dane zagrożenie spowoduje

określone skutki, np. obrażenia

► stopień ciężkości przewidywanych skutków

► częstotliwość narażenia i liczebność grup narażonych

pracowników.

• Powinien wystarczyć prosty proces oszacowania ryzyka,

oparty na ocenie sytuacji i niewymagający żadnych

specjalistycznych umiejętności czy skomplikowanych

technik:

► działalność związana z małym ryzykiem

► stanowiska pracy, na których ryzyko jest dobrze znane lub

łatwe do ustalenia i gdzie istnieje łatwy dostęp do środków

kontroli

• W przypadku bardziej złożonych zagrożeń lub rodzajów

działalności może być potrzebna wiedza specjalistyczna,

profesjonalne wsparcie i doradztwo.

Etap 3: Podjęcie decyzji w sprawie działania

zapobiegawczego

Przy podejmowaniu decyzji w sprawie działań

zapobiegawczych i ochronnych, które należy
wprowadzić, trzeba rozważyć:

•zlikwidowanie (wyeliminowanie) ryzyka, jeżeli jest to

możliwe, a jeśli nie:

•taki sposób minimalizowania lub kontrolowania ryzyka,

który nie zagrozi bezpieczeństwu i zdrowiu osób
narażonych. Można to zrealizować przez:

► eliminowanie zagrożeń u źródła
► przystosowanie warunków pracy do konkretnej osoby
► stosowanie nowych rozwiązań naukowo-technicznych
► zastępowanie niebezpiecznych procesów, urządzeń, materiałów, itd.

bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi

► nadawanie priorytetu organizacyjnym środkom ochrony lub środkom

ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej (które są
ostatecznością)

► właściwe instruowanie pracowników i przekazywanie im odpowiednich

informacji.

Etap 4: Podjęcie działania

• Wprowadzenie środków zapobiegawczych i

środków ochrony.

• Elementem skutecznej realizacji

przedsięwzięć jest opracowanie planu, w
którym należy określić:

► rodzaje działań,
► zakresy odpowiedzialności,
► przewidywany termin zakończenia zadania,

► zasoby przydzielone w celu wdrożenia środków.

Etap 5: Monitorowanie i przegląd

• Należy monitorować skuteczność

wprowadzonych środków zapobiegawczych.

• Ocenę należy poddawać przeglądowi i w razie

potrzeby korygować, zwłaszcza:

► za każdym razem, kiedy w organizacji (zakładzie)

zachodzą istotne zmiany,

► ze względu na ustalenia dochodzenia w związku

z wypadkiem lub zdarzeniem,

► w przypadkach, kiedy wdrożone środki

zapobiegawcze nie wystarczają lub nie są już
odpowiednie,

► aby zapewnić/wykazać, że ustalenia zawarte w

ocenie ryzyka są nadal aktualne.

Dokumentacja oceny ryzyka (1)

• Należy dokumentować ocenę ryzyka.

• Tego rodzaju dokumentacja może stanowić

podstawę:

► przekazywania informacji osobom

zainteresowanym

► kontroli wprowadzania niezbędnych środków
► materiału dowodowego przedkładanego

organom nadzoru

► korekty w razie zaistnienia zmian.

Dokumentacja oceny ryzyka (2)

Zalecane jest, aby w ewidencji znalazły się

wyczerpujące

dane na temat:
• osoby (osób) dokonującej(-ych) oceny (nazwisko

i stanowisko),

• charakteru zagrożeń i poziomu ryzyka,
• narażenia konkretnych grup pracowników,
• szacunku/oceny poziomu ryzyka,
• niezbędnych środków zapobiegawczych i środków

ochrony,

• wprowadzenia środków ochrony (nazwiska osób

odpowiedzialnych i daty),

• udziału pracowników i ich przedstawicieli w procesie

oceny ryzyka

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca ma obowiązek:

• zorganizować ocenę ryzyka zawodowego

• wybrać kompetentną(-e) osobę(-y)

• ocenić rodzaje ryzyka i wprowadzić środki ochrony

• włączyć pracowników w proces oceny ryzyka

• konsultować się z pracownikami lub ich przedstawicielami w

sprawie organizacji oceny ryzyka oraz z osobami

przeprowadzającymi tę ocenę i wprowadzającymi środki

zapobiegawcze

• posiadać ocenę ryzyka

• sporządzić dokumentację oceny ryzyka po konsultacji

z pracownikami i/lub ich przedstawicielami lub nawet

zaangażować ich w prace, a także udostępniać im te

dokumenty

• zadbać o to, aby wszystkie zainteresowane osoby były

poinformowane o wszelkich zagrożeniach i urazach, na jakie

mogą być narażone oraz o wszystkich środkach ochrony

wprowadzonych w celu zapobiegania takim urazom.

Prawa i obowiązki pracowników

Pracownicy i/lub ich przedstawiciele mają prawo/obowiązek:

• by konsultowano się z nimi w sprawie ustaleń dotyczących

organizacji oceny ryzyka oraz wyznaczenia osób wykonujących to

zadanie

• uczestniczyć w ocenie ryzyka

• powiadamiania przełożonych lub pracodawców o zauważonym

ryzyku

• zgłaszać wszelkie zmiany dotyczące stanowiska pracy

• by informowano ich o zagrożeniach dla zdrowia i bezpieczeństwa

oraz o środkach koniecznych do ich wyeliminowania lub

ograniczenia

• zwracać się do pracodawcy z wnioskiem o wprowadzenie

odpowiednich środków i przedstawiać propozycje

zminimalizowania zagrożeń lub zlikwidowania niebezpieczeństwa

u źródła

• współpracować w celu umożliwienia pracodawcy zapewnienia

bezpiecznego środowiska pracy

• troszczyć się o zdrowie i bezpieczeństwo swoje oraz innych osób,

których dotyczą skutki ich działań.

Gdzie szukać pomocy

Wiele pomocnych informacji i wskazówek znajduje się

na stronie internetowej Agencji:

► informacje na temat kampanii na rzecz oceny ryzyka

zawodowego

 w jaki sposób można wziąć udział

 materiały dotyczące kampanii:

http://hw.osha.europa.eu

► Bardziej szczegółowa sekcja witryny internetowej poświęcona

ocenie ryzyka zawodowego zawierająca:

 informacje o ocenie ryzyka

 przykłady dobrych praktyk z całej Europy

 praktyczne narzędzia: przewodniki, listy kontrolne, itp.:

http://osha.europa.eu/topics/riskassessment

http://hw.osha.europa.eu

Dobre dla Ciebie. Dobre dla firmy.

Europejska kampania

na rzecz oceny ryzyka zawodowego