Postępowanie

Postępowanie

pielęgniarki w

pielęgniarki w

zaburzeniach

zaburzeniach

funkcjonowania

funkcjonowania

przewodu

przewodu

pokarmowego.

pokarmowego.

Dr n. med. Janina Książek

Dr n. med. Janina Książek

Samodzielna Pracownia

Samodzielna Pracownia

Pielęgniarstwa Chirurgicznego

Pielęgniarstwa Chirurgicznego

AMG

AMG

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy

(trawienny)

(trawienny)



ma kształt długiej cewy,

ma kształt długiej cewy,

rozpoczynającej się szparą ustną i

rozpoczynającej się szparą ustną i

kończącą się odbytem. W skład

kończącą się odbytem. W skład

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

wchodzą: jama ustna, gardło,

wchodzą: jama ustna, gardło,

przełyk, żołądek, jelito cienkie,

przełyk, żołądek, jelito cienkie,

jelito grube oraz wielkie gruczoły

jelito grube oraz wielkie gruczoły

trawienne - wątroba i trzustka.

trawienne - wątroba i trzustka.

Cel układu

Cel układu

trawiennego

trawiennego



rozłożenie spożytych pokarmów

rozłożenie spożytych pokarmów

na najprostsze części składowe,

na najprostsze części składowe,

które wessane z jelit i

które wessane z jelit i

przetworzone przez wątrobę stają

przetworzone przez wątrobę stają

się materiałem budulcowym

się materiałem budulcowym

ustroju i źródłem energii.

ustroju i źródłem energii.

Trawienie

Trawienie



jest procesem przerabiania pobranego przez

jest procesem przerabiania pobranego przez

ustrój pokarmu. W początkowym okresie tego

ustrój pokarmu. W początkowym okresie tego

procesu pokarm musi być poddany

procesu pokarm musi być poddany

mechanicznej przeróbce, zostaje

mechanicznej przeróbce, zostaje

rozdrobniony i zwilżony, a następnie

rozdrobniony i zwilżony, a następnie

przekształcony na związki prostsze, które

przekształcony na związki prostsze, które

mogą już być wchłonięte do krwi i

mogą już być wchłonięte do krwi i

wykorzystane przez komórki ustroju do

wykorzystane przez komórki ustroju do

budowy własnych tkanek oraz użyte do

budowy własnych tkanek oraz użyte do

procesów przemiany materii.

procesów przemiany materii.

Nieprzyswajalne resztki zostają wydalone z

Nieprzyswajalne resztki zostają wydalone z

organizmu.

organizmu.

Praca przewodu

Praca przewodu

pokarmowego

pokarmowego



Pozostaje prze cały czas pod wpływem

Pozostaje prze cały czas pod wpływem

układu nerwowego przywspółczulnego i

układu nerwowego przywspółczulnego i

współczulnego.

współczulnego.



Układ przywspółczulny, a więc nerw

Układ przywspółczulny, a więc nerw

błędny, zwiększa wydzielanie wszystkich

błędny, zwiększa wydzielanie wszystkich

zaczynów w przewodzie pokarmowym i

zaczynów w przewodzie pokarmowym i

przyspiesza przechodzenie pokarmu

przyspiesza przechodzenie pokarmu

przez przewód. Nerw współczulny ma

przez przewód. Nerw współczulny ma

działanie przeciwne.

działanie przeciwne.

Definiowanie

Definiowanie

podstawowych

podstawowych

zaburzeń

zaburzeń



Zaburzenia czynności przewodu

Zaburzenia czynności przewodu

pokarmowego mogą polegać na zaburzeniu

pokarmowego mogą polegać na zaburzeniu

przyjmowania pokarmów i wszystkich

przyjmowania pokarmów i wszystkich

czynności fizjologicznych z tym

czynności fizjologicznych z tym

związanych. Zakłócenia te mogą objawiać

związanych. Zakłócenia te mogą objawiać

się w postaci różnorakich stanów

się w postaci różnorakich stanów

chorobowych.

chorobowych.



Niespecyficzne objawy ogólne chorób

Niespecyficzne objawy ogólne chorób

przewodu pokarmowego to: zaburzenia

przewodu pokarmowego to: zaburzenia

połykania, zgaga, odbijania, nudności i

połykania, zgaga, odbijania, nudności i

wymioty, zaburzenia w oddawaniu stolca i

wymioty, zaburzenia w oddawaniu stolca i

gazów, krwotoki wewnętrzne, wodobrzusze.

gazów, krwotoki wewnętrzne, wodobrzusze.

Zaburzenia połykania

Zaburzenia połykania



Połykanie jest złożonym aktem, w

Połykanie jest złożonym aktem, w

którym bierze udział jama ustna,

którym bierze udział jama ustna,

gardło i przełyk, odbywającym się

gardło i przełyk, odbywającym się

w trzech fazach: ustnej, gardłowej

w trzech fazach: ustnej, gardłowej

i przełykowej, przy czym faza

i przełykowej, przy czym faza

ustna ma charakter dowolny,

ustna ma charakter dowolny,

natomiast gardłowa i przełykowa

natomiast gardłowa i przełykowa

– odruchowy.

– odruchowy.

Dysfagia

Dysfagia



Zaburzeniami połykania (dysfagią)

Zaburzeniami połykania (dysfagią)

nazywamy trudności w formowaniu kęsa

nazywamy trudności w formowaniu kęsa

pokarmowego oraz przechodzeniu pokarmów

pokarmowego oraz przechodzeniu pokarmów

płynnych i stałych z jamy ustnej do dalszych

płynnych i stałych z jamy ustnej do dalszych

odcinków przewodu pokarmowego.

odcinków przewodu pokarmowego.



Dysfagia stanowi wiarygodny objaw

Dysfagia stanowi wiarygodny objaw

chorobowy występujący jedynie w trakcie

chorobowy występujący jedynie w trakcie

samego aktu połykania, zależny od zaburzeń

samego aktu połykania, zależny od zaburzeń

jego odpowiedniej fazy.

jego odpowiedniej fazy.



Dysfagii mogą towarzyszyć bóle związane z

Dysfagii mogą towarzyszyć bóle związane z

przełykaniem (odynofagia).

przełykaniem (odynofagia).

Przyczyny odynofagii

Przyczyny odynofagii

1. Nowotwory:

1. Nowotwory:



głowy,

głowy,



szyi i śródpiersia.

szyi i śródpiersia.

2. Przebyte zabiegi chirurgiczne:

2. Przebyte zabiegi chirurgiczne:



języka,

języka,



policzka.

policzka.

3. Radioterapia, która powoduje włóknienie tkanek i zmniejszenie ich

3. Radioterapia, która powoduje włóknienie tkanek i zmniejszenie ich

ruchomości.

ruchomości.

4. Grzybica jamy ustnej.

4. Grzybica jamy ustnej.

5. Schorzenia neurologiczne (stwardnienie rozsiane, po zabiegach

5. Schorzenia neurologiczne (stwardnienie rozsiane, po zabiegach

neurochirurgicznych).

neurochirurgicznych).

6. Zniesienie odruchu połykania (u chorych nieprzytomnych).

6. Zniesienie odruchu połykania (u chorych nieprzytomnych).

7. Schorzenia nie związane z nowotworem:

7. Schorzenia nie związane z nowotworem:



zwężenie przełyku,

zwężenie przełyku,



niedobór żelaza,

niedobór żelaza,

8. zaburzenia psychiczne.

8. zaburzenia psychiczne.

9. Inne przyczyny:

9. Inne przyczyny:



odleżyny po długotrwałym stosowaniu drenażu żołądkowo-nosowego,

odleżyny po długotrwałym stosowaniu drenażu żołądkowo-nosowego,



zwężenia pozapalne i powrzodowe wywołane lekami (np. KCl,

zwężenia pozapalne i powrzodowe wywołane lekami (np. KCl,

chinidyna),

chinidyna),



tabletki połykane bez popijania mogą przylgnąć do błony śluzowej

tabletki połykane bez popijania mogą przylgnąć do błony śluzowej

przełyku i spowodować owrzodzenie (szczególnie salicylany, preparaty

przełyku i spowodować owrzodzenie (szczególnie salicylany, preparaty

potasu, tetracykliny).

potasu, tetracykliny).

Przyczyny odnofagii

Przyczyny odnofagii

połączonej

połączonej

z dysfagią

z dysfagią



Po urazach i w zapaleniu przełyku (ostre,

Po urazach i w zapaleniu przełyku (ostre,

bakteryjne, wirusowe i grzybicze

bakteryjne, wirusowe i grzybicze

zapalenia gardła, zapalenia migdałków

zapalenia gardła, zapalenia migdałków

podniebiennych).

podniebiennych).



Spożycie zbyt gorących potraw i płynów,

Spożycie zbyt gorących potraw i płynów,



Delikatne urazy przełyku związane z

Delikatne urazy przełyku związane z

połykaniem źle przeżutych lub suchych i

połykaniem źle przeżutych lub suchych i

twardych pokarmów,

twardych pokarmów,



Nowotwory złośliwe jamy ustnej i gardła.

Nowotwory złośliwe jamy ustnej i gardła.



Przewlekłe infekcje grzybicze (kandydoza

Przewlekłe infekcje grzybicze (kandydoza

przełyku u chorych z AIDS) lub po

przełyku u chorych z AIDS) lub po

chemio- czy radioterapii.

chemio- czy radioterapii.

Zgaga

Zgaga



Subiektywnie odczuwane

Subiektywnie odczuwane

wrażenie bólu lub pieczenia za

wrażenie bólu lub pieczenia za

mostkiem, promieniującego

mostkiem, promieniującego

niekiedy z okolicy wyrostka

niekiedy z okolicy wyrostka

mieczykowatego (od dołu) do

mieczykowatego (od dołu) do

okolicy gardła (ku górze), a nawet

okolicy gardła (ku górze), a nawet

do pleców, barków, a niekiedy do

do pleców, barków, a niekiedy do

szczęk.

szczęk.

Przyczyny zgagi

Przyczyny zgagi



Nadmierne przepełnienie żołądka.

Nadmierne przepełnienie żołądka.



Zarzucanie treści żołądkowej do dolnego

Zarzucanie treści żołądkowej do dolnego

odcinka przełyku.

odcinka przełyku.



Niewystarczająca ilość soku żołądkowego.

Niewystarczająca ilość soku żołądkowego.



Przepuklina rozworu przełykowego.

Przepuklina rozworu przełykowego.



Chorobą wrzodowa żołądka.

Chorobą wrzodowa żołądka.



Nacieczenie rozrostowe żołądka.

Nacieczenie rozrostowe żołądka.



Resekcji żołądka.

Resekcji żołądka.



Choroby dróg żółciowych.

Choroby dróg żółciowych.



Ciąża.

Ciąża.



Zaburzenia psychonerwicowe.

Zaburzenia psychonerwicowe.

Odbijania

Odbijania



Odruchowe i spontaniczne wydalanie z żołądka

Odruchowe i spontaniczne wydalanie z żołądka

nadmiaru nagromadzonego tam powietrza może być

nadmiaru nagromadzonego tam powietrza może być

objawem przechodzenia powietrza z jamy ustnej do

objawem przechodzenia powietrza z jamy ustnej do

żołądka wraz z pokarmem podczas połykania na skutek

żołądka wraz z pokarmem podczas połykania na skutek

osłabionej sprawności górnego zwieracza przełyku,

osłabionej sprawności górnego zwieracza przełyku,

którego nadmierne rozluźnienie się ułatwia zasysanie

którego nadmierne rozluźnienie się ułatwia zasysanie

powietrza do przełyku. W tych przypadkach mamy

powietrza do przełyku. W tych przypadkach mamy

odbijania tzw. puste samym powietrzem bez

odbijania tzw. puste samym powietrzem bez

określonego zapachu.

określonego zapachu.



Odbijanie może też pojawić się w niektórych stanach

Odbijanie może też pojawić się w niektórych stanach

chorobowych, np. w bezsoczności żołądka lub zwężeniu

chorobowych, np. w bezsoczności żołądka lub zwężeniu

odźwiernika. Pokarm może wówczas znacznie dłużej

odźwiernika. Pokarm może wówczas znacznie dłużej

zalegać w żołądku, w związku z tym procesy trawienia i

zalegać w żołądku, w związku z tym procesy trawienia i

gnicia, które w warunkach prawidłowych następują w

gnicia, które w warunkach prawidłowych następują w

dalszych częściach przewodu pokarmowego, toczą się

dalszych częściach przewodu pokarmowego, toczą się

w żołądku przy równoczesnej nadprodukcji gazów jako

w żołądku przy równoczesnej nadprodukcji gazów jako

efekt fermentacji i bakteryjnych procesów gnicia. W

efekt fermentacji i bakteryjnych procesów gnicia. W

tych przypadkach odbijanie pozostawia w ustach

tych przypadkach odbijanie pozostawia w ustach

nieprzyjemny smak i zapach.

nieprzyjemny smak i zapach.

Czkawka

Czkawka



Napadowy, niezależny od woli skurcz przepony i

Napadowy, niezależny od woli skurcz przepony i

mięśni głośni, z towarzyszącą emisją

mięśni głośni, z towarzyszącą emisją

charakterystycznych dźwięków. Jest to odruch

charakterystycznych dźwięków. Jest to odruch

spowodowany podrażnieniem nerwu przeponowego

spowodowany podrażnieniem nerwu przeponowego

bodźcami z narządów jamy brzusznej lub

bodźcami z narządów jamy brzusznej lub

bezpośrednio z ośrodkowego układu nerwowego.

bezpośrednio z ośrodkowego układu nerwowego.



Częstotliwość czkawki jest różna i wynosi od 2 do 60

Częstotliwość czkawki jest różna i wynosi od 2 do 60

razy na minutę. Przewlekła czkawka (trwająca powyżej

razy na minutę. Przewlekła czkawka (trwająca powyżej

48 godzin i nawracająca) jest przyczyną zmęczenia,

48 godzin i nawracająca) jest przyczyną zmęczenia,

dyskomfortu, utraty wagi, bezsenności i depresji która

dyskomfortu, utraty wagi, bezsenności i depresji która

nasila wyrzut adrenaliny i zahamowanie perystaltyki

nasila wyrzut adrenaliny i zahamowanie perystaltyki

jelit, co może doprowadzić w konsekwencji do

jelit, co może doprowadzić w konsekwencji do

dalszych powikłań.

dalszych powikłań.



Czkawka nie jest bezpośrednio niebezpieczna, ale

Czkawka nie jest bezpośrednio niebezpieczna, ale

niepotrzebnie obciąża układ krążenia w stanach

niepotrzebnie obciąża układ krążenia w stanach

pooperacyjnych lub w wypadku chorób toczących się

pooperacyjnych lub w wypadku chorób toczących się

w jamie brzusznej nasila dolegliwości. Przewlekła

w jamie brzusznej nasila dolegliwości. Przewlekła

czkawka wpływa obciążająco na rodzinę chorego.

czkawka wpływa obciążająco na rodzinę chorego.

Przyczyny czkawki

Przyczyny czkawki



Nadmierne rozciągnięcie żołądka (przejedzenie),

Nadmierne rozciągnięcie żołądka (przejedzenie),



Zabiegi operacyjne w obrębie jamy brzusznej.

Zabiegi operacyjne w obrębie jamy brzusznej.



Zapalenie otrzewnej.

Zapalenie otrzewnej.



Niedrożność jelit.

Niedrożność jelit.



Krwawienie z przewodu pokarmowego.

Krwawienie z przewodu pokarmowego.



Zapalenie wątroby.

Zapalenie wątroby.



Choroby toczące się w obrębie klatki piersiowej

Choroby toczące się w obrębie klatki piersiowej

(tętniak aorty, zapalenie śródpiersia).

(tętniak aorty, zapalenie śródpiersia).



Zmiany w mózgu (guzy mózgu, wylewy

Zmiany w mózgu (guzy mózgu, wylewy

krwawe, zapalenie opon mózgowych).

krwawe, zapalenie opon mózgowych).



Toksyczne (ostre zatrucie alkoholowe,

Toksyczne (ostre zatrucie alkoholowe,

mocznica).

mocznica).



Podłoże nerwicowe.

Podłoże nerwicowe.

Wymioty

Wymioty



To wyrzucanie zawartości żołądka

To wyrzucanie zawartości żołądka

przez przełyk i jamę ustną

przez przełyk i jamę ustną

wywołane antyperystaltyczną

wywołane antyperystaltyczną

czynnością żołądka i przełyku, przy

czynnością żołądka i przełyku, przy

udziale tłoczni brzusznej.

udziale tłoczni brzusznej.



Mechanizm sterowania wymiotami

Mechanizm sterowania wymiotami

odbywa się poprzez ośrodek

odbywa się poprzez ośrodek

wymiotny w rdzeniu przedłużonym.

wymiotny w rdzeniu przedłużonym.

Przyczyny wymiotów

Przyczyny wymiotów

1. Następstwo zdrowego mechanizmu obronnego, np.:

1. Następstwo zdrowego mechanizmu obronnego, np.:



po spożyciu nieodpowiednich pokarmów, alkoholu,

po spożyciu nieodpowiednich pokarmów, alkoholu,

przepełnionego żołądka.

przepełnionego żołądka.

2. Jako następstwo zaburzeń:

2. Jako następstwo zaburzeń:



bezpośrednie podrażnienie mózgu, np. w przebiegu urazów

bezpośrednie podrażnienie mózgu, np. w przebiegu urazów

głowy, zatruć, chemioterapii,

głowy, zatruć, chemioterapii,



pośrednie podrażnienie mózgu, np. w przebiegu zaburzeń

pośrednie podrażnienie mózgu, np. w przebiegu zaburzeń

żołądkowo - jelitowych, chemioterapii,

żołądkowo - jelitowych, chemioterapii,



mechaniczne utrudnienia w odprowadzeniu treści

mechaniczne utrudnienia w odprowadzeniu treści

pokarmowej np. skurcz odźwiernika, niedrożność porażenna,

pokarmowej np. skurcz odźwiernika, niedrożność porażenna,



nie wyjaśnione wymioty, np. w ciąży,

nie wyjaśnione wymioty, np. w ciąży,



wymuszone wymioty, np. po podaniu słonej wody lub

wymuszone wymioty, np. po podaniu słonej wody lub

pewnych leków.

pewnych leków.

►►

►►

Przed wystąpieniem wymiotów można zaobserwować:

Przed wystąpieniem wymiotów można zaobserwować:

pocenie się, zimne poty, niepokój, przyspieszony oddech,

pocenie się, zimne poty, niepokój, przyspieszony oddech,

płytkie oddychanie lub pogłębione, bladość powłoki skórnej,

płytkie oddychanie lub pogłębione, bladość powłoki skórnej,

zawroty głowy, wzmożone ślinienie, nudności.

zawroty głowy, wzmożone ślinienie, nudności.

Nudności - Mdłości

Nudności - Mdłości



Nieprzyjemne odczucia najczęściej

Nieprzyjemne odczucia najczęściej

poprzedzające wymioty, choć mogą

poprzedzające wymioty, choć mogą

również występować samoistnie.

również występować samoistnie.



Wywołują ogólne osłabienie (obniżenie

Wywołują ogólne osłabienie (obniżenie

ciśnienia krwi), złe samopoczucie,

ciśnienia krwi), złe samopoczucie,

zawroty głowy, silne pocenie się, ślinotok.

zawroty głowy, silne pocenie się, ślinotok.



W patofizjologii nudności istotną rolę

W patofizjologii nudności istotną rolę

odgrywa tzw. teoria receptorowa. Wg tej

odgrywa tzw. teoria receptorowa. Wg tej

koncepcji występowanie nudności

koncepcji występowanie nudności

spowodowane jest pobudzeniem przez

spowodowane jest pobudzeniem przez

mediatory chemiczne określonych

mediatory chemiczne określonych

rodzajów receptorów, zlokalizowanych w

rodzajów receptorów, zlokalizowanych w

ośrodkowym układzie nerwowym lub

ośrodkowym układzie nerwowym lub

obwodowo w zakończeniach nerwowych

obwodowo w zakończeniach nerwowych

w obrębie przewodu pokarmowego.

w obrębie przewodu pokarmowego.

Przyczyny nudności

Przyczyny nudności



Nudności mogą być spowodowane przez nowotwór

Nudności mogą być spowodowane przez nowotwór

rozwijający się w obrębie przewodu pokarmowego.

rozwijający się w obrębie przewodu pokarmowego.



Nowotwór trzustki.

Nowotwór trzustki.



Zastój treści pokarmowej w żołądku będący wynikiem

Zastój treści pokarmowej w żołądku będący wynikiem

powiększenia wątroby, obecności płynu w jamie otrzewnej.

powiększenia wątroby, obecności płynu w jamie otrzewnej.



Choroba wrzodowa żołądka.

Choroba wrzodowa żołądka.



Leczenie morfiną lub innymi opioidami przeciwbólowymi.

Leczenie morfiną lub innymi opioidami przeciwbólowymi.



Podrażnienie błony śluzowej żołądka (po stosowaniu

Podrażnienie błony śluzowej żołądka (po stosowaniu

niesterydowych leków przeciwzapalnych, glikosteroidów,

niesterydowych leków przeciwzapalnych, glikosteroidów,

preparatów żelaza, po spożyciu alkoholu i z powodu

preparatów żelaza, po spożyciu alkoholu i z powodu

infekcji).

infekcji).



Zaburzenia metaboliczne (toksyny wydzielane przez guz,

Zaburzenia metaboliczne (toksyny wydzielane przez guz,

mocznica, za wysoki poziom wapnia w surowicy).

mocznica, za wysoki poziom wapnia w surowicy).



Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe (guzy pierwotne lub

Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe (guzy pierwotne lub

przerzutowe w mózgu).

przerzutowe w mózgu).



Zaburzenia psychiczne (lęk, niepokój, depresja).

Zaburzenia psychiczne (lęk, niepokój, depresja).

Biegunka

Biegunka



Biegunka to częste oddawanie luźnego

Biegunka to częste oddawanie luźnego

stolca. O biegunce mówi się wówczas,

stolca. O biegunce mówi się wówczas,

gdy chory oddaje częściej niż trzykrotnie

gdy chory oddaje częściej niż trzykrotnie

w ciągu 24 godzin nieuformowany stolec.

w ciągu 24 godzin nieuformowany stolec.



Biegunka występuje u około 7-10 %

Biegunka występuje u około 7-10 %

chorych z zaawansowanym procesem

chorych z zaawansowanym procesem

nowotworowym.

nowotworowym.



Biegunka, która występuje przez ponad 3

Biegunka, która występuje przez ponad 3

tygodnie, traktowana jest jako

tygodnie, traktowana jest jako

schorzenie przewlekłe.

schorzenie przewlekłe.

Przyczyny biegunki

Przyczyny biegunki

1. Infekcje przewodu pokarmowego:

1. Infekcje przewodu pokarmowego:



infekcje bakteryjne (np. salmonella,

infekcje bakteryjne (np. salmonella,

campylobacter i shigella)

campylobacter i shigella)



infekcje wirusowe (np. Rotavirus i

infekcje wirusowe (np. Rotavirus i

Norwalk wirus).

Norwalk wirus).

►

►

Biegunki spowodowane wspomnianymi

Biegunki spowodowane wspomnianymi

bakteriami powodują także pojawienie

bakteriami powodują także pojawienie

się gorączki, natomiast objawy ogólne

się gorączki, natomiast objawy ogólne

rzadziej występują w przypadku infekcji

rzadziej występują w przypadku infekcji

wirusowych.

wirusowych.

2. Odżywianie przez gastrostomię.

2. Odżywianie przez gastrostomię.

Przyczyny biegunki c.d

Przyczyny biegunki c.d

3. Terapia lekami: przeczyszczającymi (zbyt

3. Terapia lekami: przeczyszczającymi (zbyt

intensywna terapia – szczególnie u chorych

intensywna terapia – szczególnie u chorych

nowotworowych), antybiotykami,

nowotworowych), antybiotykami,

cytostatykami, niesterydowymi -

cytostatykami, niesterydowymi -

przeciwzapalnymi, preparatami żelaza.

przeciwzapalnymi, preparatami żelaza.

►

►

W przypadku niepełnej niedrożności

W przypadku niepełnej niedrożności

występuje na przemian biegunka i zaparcie.

występuje na przemian biegunka i zaparcie.

4. Inne schorzenia: cukrzyca, nadczynność

4. Inne schorzenia: cukrzyca, nadczynność

tarczycy, zespół drażliwego jelita,

tarczycy, zespół drażliwego jelita,

5. Błędy dietetyczne: ostre przyprawy,

5. Błędy dietetyczne: ostre przyprawy,

alkohol, otręby, owoce (sporadycznie).

alkohol, otręby, owoce (sporadycznie).

Wzdęcia

Wzdęcia



Powiększenie obwodu brzucha

Powiększenie obwodu brzucha

spowodowane gromadzeniem się w

spowodowane gromadzeniem się w

jelitach gazów powstających w wyniku

jelitach gazów powstających w wyniku

rozkładu bakteryjnego resztek

rozkładu bakteryjnego resztek

pokarmowych. Gazy te są częściowo

pokarmowych. Gazy te są częściowo

wchłaniane do krwi i wydalane z

wchłaniane do krwi i wydalane z

powietrzem oddechowym. Nadmiar jest

powietrzem oddechowym. Nadmiar jest

wydalony przez odbyt w postaci wiatrów.

wydalony przez odbyt w postaci wiatrów.

Warunkiem sprawnego wydalania gazów

Warunkiem sprawnego wydalania gazów

jest właściwa motoryka jelit i dobre

jest właściwa motoryka jelit i dobre

napięcie tłoczni brzusznej.

napięcie tłoczni brzusznej.

Przyczyny wzdęć

Przyczyny wzdęć

1. Fizjologicznie wzdęcia występują:

1. Fizjologicznie wzdęcia występują:



po spożyciu produktów bogatych w

po spożyciu produktów bogatych w

błonnik.

błonnik.

2. W warunkach patologicznych wzdęcia

2. W warunkach patologicznych wzdęcia

występują w:

występują w:



niestrawności fermentacyjnej,

niestrawności fermentacyjnej,



chorobach trzustki,

chorobach trzustki,



chorobach pęcherzyka żółciowego,

chorobach pęcherzyka żółciowego,



zaparciach,

zaparciach,



niedrożności jelit.

niedrożności jelit.

Zaparcie stolca

Zaparcie stolca

(trudności w

(trudności w

wypróżnieniu)

wypróżnieniu)



Zjawisko przedłużonego zalegania mas

Zjawisko przedłużonego zalegania mas

kałowych w jelitach i wydalanie stolca o

kałowych w jelitach i wydalanie stolca o

zmniejszonej zawartości wody.

zmniejszonej zawartości wody.

Zaparcie może być:

Zaparcie może być:



przypadkowe;

przypadkowe;



krótkotrwałe;

krótkotrwałe;



przewlekłe; nawykowe - atoniczne

przewlekłe; nawykowe - atoniczne

- może powstawać na skutek nadmiernego

- może powstawać na skutek nadmiernego

stanu kurczowego odbytu lub osłabienia stanu

stanu kurczowego odbytu lub osłabienia stanu

napięcia mięśni odbytu. Występuje zwłaszcza u

napięcia mięśni odbytu. Występuje zwłaszcza u

osób nerwicowych, prowadzących nieregularny

osób nerwicowych, prowadzących nieregularny

tryb życia, a w szczególności nieprawidłowo

tryb życia, a w szczególności nieprawidłowo

odżywiających się, częściej u kobiet.

odżywiających się, częściej u kobiet.

Przyczyny zaparć

Przyczyny zaparć



Dieta ubogoresztkowa.

Dieta ubogoresztkowa.



Zmniejszona ilość przyjmowanych pokarmów i

Zmniejszona ilość przyjmowanych pokarmów i

płynów.

płynów.



Zmniejszona aktywność.

Zmniejszona aktywność.



Brak intymnych warunków defekacji.

Brak intymnych warunków defekacji.



Przyjmowanie leków przeciwbólowych.

Przyjmowanie leków przeciwbólowych.



Żylaki odbytu.

Żylaki odbytu.



Obecność guza w przewodzie pokarmowym.

Obecność guza w przewodzie pokarmowym.



Rak okrężnicy i odbytu.

Rak okrężnicy i odbytu.



Zniedołężnienie związane z chorobą nowotworową.

Zniedołężnienie związane z chorobą nowotworową.



Zaburzenia neurologiczne związane z uszkodzeniem

Zaburzenia neurologiczne związane z uszkodzeniem

odcinka lędźwiowego rdzenia kręgowego.

odcinka lędźwiowego rdzenia kręgowego.



zaburzenia psychiczne (nasilony lęk i depresja).

zaburzenia psychiczne (nasilony lęk i depresja).

Sztuczny odbyt

Sztuczny odbyt

►►

►►

Rak okrężnicy i odbytu jest w

Rak okrężnicy i odbytu jest w

Polsce drugą najczęstszą

Polsce drugą najczęstszą

przyczyną śmierci po raku piersi.

przyczyną śmierci po raku piersi.



Wcześnie wykryty zwiększa

Wcześnie wykryty zwiększa

szansę przeżycia chorego.

szansę przeżycia chorego.

Leczenie jednak często wiąże się

Leczenie jednak często wiąże się

z koniecznością wyłonienia stomii.

z koniecznością wyłonienia stomii.

Stomia

Stomia



To chirurgiczne wytworzenie nowego

To chirurgiczne wytworzenie nowego

ujścia jelita w celu wydalania kału, w

ujścia jelita w celu wydalania kału, w

sytuacji, gdy zmiany chorobowe w jelicie

sytuacji, gdy zmiany chorobowe w jelicie

cienkim lub grubym uniemożliwiają

cienkim lub grubym uniemożliwiają

prawidłowe funkcjonowanie przewodu

prawidłowe funkcjonowanie przewodu

pokarmowego.

pokarmowego.



W zależności od umiejscowienia

W zależności od umiejscowienia

sztucznego odbytu wyróżnia się

sztucznego odbytu wyróżnia się

kolostomię i ileostomię.

kolostomię i ileostomię.

Kolostomia

Kolostomia



Umiejscowiona jest na okrężnicy w

Umiejscowiona jest na okrężnicy w

lewym dole biodrowym (przy usunięciu

lewym dole biodrowym (przy usunięciu

odbytnicy i układu zwieraczy) lub w

odbytnicy i układu zwieraczy) lub w

prawym dole biodrowym (gdy usunięto

prawym dole biodrowym (gdy usunięto

całą lewą część jelita) i powinna być

całą lewą część jelita) i powinna być

wypukła ponad powłoki brzuszne o 0,5

wypukła ponad powłoki brzuszne o 0,5

- 1,5 cm – ma średnicę 2- 5 cm. Kształt

- 1,5 cm – ma średnicę 2- 5 cm. Kształt

okrągły, jest czerwona lub purpurowa.

okrągły, jest czerwona lub purpurowa.



Ujście stomii jest małe, ale może się

Ujście stomii jest małe, ale może się

znacznie powiększać podczas

znacznie powiększać podczas

opróżniania jelit.

opróżniania jelit.

Ileostomia

Ileostomia



Wytworzona jest z końcowego odcinka

Wytworzona jest z końcowego odcinka

jelita cienkiego w wyniku wyłączenia z

jelita cienkiego w wyniku wyłączenia z

pasażu jelitowego całego jelita grubego.

pasażu jelitowego całego jelita grubego.



Umiejscowiona jest w prawym

Umiejscowiona jest w prawym

podbrzuszu, powinna być wypukła

podbrzuszu, powinna być wypukła

ponad powłoki brzuszne o 3 - 4 cm – ma

ponad powłoki brzuszne o 3 - 4 cm – ma

średnicę 2 – 4 cm.

średnicę 2 – 4 cm.



Jest najczęściej okrągła, koloru

Jest najczęściej okrągła, koloru

czerwonego podobnego do koloru

czerwonego podobnego do koloru

śluzówki w jamie ustnej.

śluzówki w jamie ustnej.

Krwawienie z

Krwawienie z

przewodu

przewodu

pokarmowego

pokarmowego



Stanowi zagrożenie życia chorego.

Stanowi zagrożenie życia chorego.

Dzieli się na:

Dzieli się na:



krwawienia z górnego odcinka przewodu

krwawienia z górnego odcinka przewodu

pokarmowego - GOPP

pokarmowego - GOPP



krwawienia z dolnego odcinka przewodu

krwawienia z dolnego odcinka przewodu

pokarmowego - DOPP.

pokarmowego - DOPP.



Taki podział jest uzasadniony tym, że objawy

Taki podział jest uzasadniony tym, że objawy

krwawienia w danym odcinku przewodu pokarmowego

krwawienia w danym odcinku przewodu pokarmowego

są praktycznie jednakowe niezależnie od źródła a

są praktycznie jednakowe niezależnie od źródła a

jednocześnie różnią się znacznie dla obu odcinków pod

jednocześnie różnią się znacznie dla obu odcinków pod

względem dynamiki rozwoju.

względem dynamiki rozwoju.



Ponadto krwawienia z przewodu pokarmowego można

Ponadto krwawienia z przewodu pokarmowego można

dzielić według ich nasilenia na ostre i przewlekłe.

dzielić według ich nasilenia na ostre i przewlekłe.

Przyczyny ostrego

Przyczyny ostrego

krwotoku z GOPP

krwotoku z GOPP



wrzód żołądka,

wrzód żołądka,



wrzód dwunastnicy,

wrzód dwunastnicy,



zapalenie lub wrzód przełyku,

zapalenie lub wrzód przełyku,



nieżyt żołądka lub nadżerki,

nieżyt żołądka lub nadżerki,



żylaki przełyku,

żylaki przełyku,

inne przyczyny:

inne przyczyny:



nowotwory (raki, mięsaki, chłoniaki),

nowotwory (raki, mięsaki, chłoniaki),



zaburzenia krzepnięcia i skazy naczyniowe,

zaburzenia krzepnięcia i skazy naczyniowe,



przepukliny rozworu przełykowego lub

przepukliny rozworu przełykowego lub

okołoprzełykowe.

okołoprzełykowe.

Przyczyny krwawienia

Przyczyny krwawienia

z DOPP

z DOPP



uchyłkowatość,

uchyłkowatość,



angiodysplazja,

angiodysplazja,



polipy i guzy,

polipy i guzy,



zapalenie jelita, w tym swoiste

zapalenie jelita, w tym swoiste

(colitis ulcerosa, choroba Crohna),

(colitis ulcerosa, choroba Crohna),



żylaki odbytu.

żylaki odbytu.

Wodobrzusze

Wodobrzusze



Jest to gromadzenie się płynu w jamie brzusznej,

Jest to gromadzenie się płynu w jamie brzusznej,



Wodobrzusze (puchlina brzuszna) jest objawem, który

Wodobrzusze (puchlina brzuszna) jest objawem, który

występuje u ok. 15-50 % chorych w zaawansowanej

występuje u ok. 15-50 % chorych w zaawansowanej

chorobie nowotworowej.

chorobie nowotworowej.



Niejednokrotnie wodobrzusze jest przyczyną innych

Niejednokrotnie wodobrzusze jest przyczyną innych

objawów

objawów



Rozpoznanie opiera się na danych z wywiadu, badaniu

Rozpoznanie opiera się na danych z wywiadu, badaniu

fizykalnym (stwierdza się objawy wolnego płynu w jamie

fizykalnym (stwierdza się objawy wolnego płynu w jamie

otrzewnowej).

otrzewnowej).



W przypadkach wątpliwych, można wykonać badanie

W przypadkach wątpliwych, można wykonać badanie

ultrasonograficzne, które pozwala na wykrycie nawet 100

ultrasonograficzne, które pozwala na wykrycie nawet 100

ml płynu.

ml płynu.

►►

►►

Do charakterystycznych objawów wodobrzusza zaliczamy:

Do charakterystycznych objawów wodobrzusza zaliczamy:

uczucie rozpierania w jamie brzusznej, nudności,

uczucie rozpierania w jamie brzusznej, nudności,

wymioty, pieczenie w przełyku, obrzęki kończyn dolnych,

wymioty, pieczenie w przełyku, obrzęki kończyn dolnych,

duszność.

duszność.

Przyczyny

Przyczyny

wodobrzusza

wodobrzusza

1. Nowotwory:

1. Nowotwory:



jajnika,

jajnika,



błony śluzowej trzonu macicy,

błony śluzowej trzonu macicy,



gruczołu piersiowego,

gruczołu piersiowego,



jelita grubego,

jelita grubego,



żołądka,

żołądka,



trzustki.

trzustki.

Wymienione nowotwory stanowią razem

Wymienione nowotwory stanowią razem

ok. 80 % przypadków puchliny

ok. 80 % przypadków puchliny

brzusznej.

brzusznej.

Przyczyny

Przyczyny

wodobrzusza c.d

wodobrzusza c.d

2. Do rzadszych przyczyn zalicza się:

2. Do rzadszych przyczyn zalicza się:



mesothelioma,

mesothelioma,



chłoniaki nieziarnicze,

chłoniaki nieziarnicze,



rak stercza, szpiczak mnogi,

rak stercza, szpiczak mnogi,



czerniak złośliwy.

czerniak złośliwy.

3. Zmiany o charakterze łagodnym:

3. Zmiany o charakterze łagodnym:



choroby wątroby z nadciśnieniem w układzie wrotnym,

choroby wątroby z nadciśnieniem w układzie wrotnym,



zakrzepica żyły wrotnej,

zakrzepica żyły wrotnej,



zastoinowa niewydolność krążenia,

zastoinowa niewydolność krążenia,



zespół nerczycowy,

zespół nerczycowy,



zapalenie trzustki,

zapalenie trzustki,



gruźlica,

gruźlica,



perforacja jelita.

perforacja jelita.