Rynek pracy i sfera zatrudnienia.
Kwestia społeczna bezrobocia.

1)

Najważniejsze współczesne przemiany świata pracy

2)

Pojęcie pracy w nowej rzeczywistości społecznej i
ekonomicznej

3)

Kategorie rynku pracy

4)

Miary analityczne rynku pracy

5)

Bezrobotny

6)

Źródła danych o zatrudnieniu i bezrobociu

7)

Rodzaje bezrobocia

8)

Cechy bezrobocia w Polsce

Najważniejsze współczesne przemiany
świata pracy



Zmiany zatrudnienia w poszczególnych
sektorach gospodarki



Ogólny wzrost aktywności zawodowej,
szczególnie wśród kobiet i jego związek z
wykształceniem



Migracje zarobkowe



Coraz silniejsza dualność rynku pracy (podział
rynku pracy na segment pierwotny i brzegowy) i
rozwój elastycznych form zatrudnienia

Zatrudnienie w 3 sektorach gospodarki

Elastyczne formy
zatrudnienia



zatrudnienie w formach, które nie są umową o

pracę na czas nieokreślony (umowa na czas

określony, umowa zlecenia, umowa o dzieło,

samozatrudnienie, praca nakładcza, praca

czasowa, telepraca, job sharing



praca w elastycznym czasie



praca w elastycznych strukturach i zadaniach w

firmach



skutek: mniej standardowe biografie zawodowe:

wymagające zmiany zawodu, przekwalifikowywania

się, okresów bezrobocia itd.

Pojęcie pracy w nowej rzeczywistości
społecznej i ekonomicznej

Trzeba oddzielać pojęcie „pracy” od pojęcia

„zatrudnienia”, bo:

1) Zmienia się „zatrudnienie” – często nie jest

to już klasyczna umowa o pracę/ „etat”.

2) Coraz bardziej doceniana praca

niezarobkowa: praca społeczna, wolontariat,

praca kobiet i mężczyzn w realizacji

obowiązków domowych i rodzinnych.
(kontra stara logika, np: „nie pracuję, zajmuję się

domem” )

Kategorie rynku pracy

Ludność w wieku
produkcyjnym

Bierni zawodowo
(nie pracują i nie
szukają pracy)

Aktywni
zawodowo

zatrudnie
ni

bezrobotn
i

Miary analityczne rynku pracy



współczynnik aktywności zawodowej =
aktywni zawodowo (czyli pracujący i bezrobotni)/
ludność w wieku produkcyjnym



wskaźnik zatrudnienia = pracujący/ ludność w
wieku produkcyjnym



Stopa bezrobocia = bezrobotni/ bezrobotni +
pracujący

Pracujący – definicja GUS



- osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy,



- pracodawcy i pracujący na własny rachunek,



- osoby wykonujące pracę nakładczą,



- osoby pracujące na podstawie umów

agencyjnych,



- członkowie spółdzielni produkcyjnych,



- duchowni.

Bezrobotny – definicja z Ustawy o
promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy



w wieku18 - 60 lat - kobieta lub 65 lat - mężczyzna,



niezatrudniona i niewykonująca pracy zarobkowej,



zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu

pracy obowiązującym w danym zawodzie (…),



zarejestrowana we właściwym (…) urzędzie pracy



poszukująca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,



nieuczącą się w szkole, (z wyjątkiem uczącej się w szkole dla

dorosłych…)



jeśli nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności

do pracy, renty szkoleniowej (…), zasiłku chorobowego lub

macierzyńskiego, nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy

społecznej zasiłku stałego (…)



jeśli nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym

nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej

2 ha (…),



jeśli nie podjęła pozarolniczej działalności gospodarczej,



jeśli nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary

pozbawienia wolności,



jeśli nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości

przekraczającej połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę (…).

Bezrobotny w definicji Badań
Aktywności Ekonomicznej Ludności



Do kategorii bezrobotnych zalicza się w

metodologii BAEL osoby, które spełniają

jednocześnie następujące warunki:



- nie pracowały w okresie badanego tygodnia, tzn,

nie wykonywały przez co najmniej 1 godzinę

pracy przynoszącej zarobek lub dochód (…)



- aktywnie poszukiwały pracy w ciągu ostatnich

czterech tygodni,



- były zdolne i gotowe podjąć pracę w następnym

tygodniu

Źródła danych o zatrudnieniu i
bezrobociu



Urzędy pracy – ustawowa definicja bezrobotnego
– bezrobocie rejestrowane



Badania sondażowe BAEL – międzynarodowa
definicja bezrobotnego – bezrobocie wg BAEL
obejmuje także nierejestrowane

Rodzaje bezrobocia



bezrobocie frykcyjne



bezrobocie strukturalne



bezrobocie cykliczne (koniunkturalne)



bezrobocie sezonowe



Jawne/ ukryte



Krótko/ długookresowe/ długotrwałe



Lokalne/ regionalne/powszechne

Konsekwencje bezrobocia



dla osób dotkniętych bezrobociem:

pogorszenie sytuacji materialnej



Negatywny wpływa na stan psychiczny i

zdrowie osób dotkniętych („spirala upadku”)



wpływ na kapitał społeczny osoby – osłabienie

rodzinnych, towarzyskich i formalnych kontaktów

społecznych



wpływa na sposób funkcjonowania rodziny (np..

zagrożenie przemocą)



destabilizacja społeczna



na poziomie gospodarki kraju: utrata produkcji



niszczenie kapitału ludzkiego – pracownicy tracą

kompetencje



obciążenia finansowe ponoszone przez państwo:

koszty bezpośrednie oraz koszty pośrednie

Zmiany poziomu bezrobocia w Polsce
2000 -2005 r.

13400

13600

13800

14000

14200

14400

14600

14800

10

12

14

16

18

20

22

Pracujący

Stopa bezrobocia

Cechy bezrobocia w Polsce



Uwaga: jest lepiej: spadek stopy bezrobocia

(obecnie 14,8%) przy wzroście stopy zatrudnienia



Zróżnicowanie regionalne



Utrzymujące się bezrobocie długotrwałe



Niski udział bezrobotnych z prawem do zasiłku



Zagrożenie bezrobociem silnie zależy od

wykształcenia osoby



Kłopoty ze znalezieniem pracy mają kobiety i

młodzi ludzie



Sezonowość

Bezrobocie wg wieku (dane BAEL)

Wyszczególnieni

e

2004

2005

IV

kwa

rtał

III

kwar

tał

IV kwartał

stopa bezrobocia

w %

+/- w

porównaniu

z

IV kw.

200

4

III kw.

200

5

Do 24 lat

37,3

36,3

34,6

-2,7

-1,7

25 – 34

18,0

17,7

16,7

-1,3

-1,0

35 – 44

14,6

14,0

13,8

-0,8

-0,2

45 lat i więcej

13,6

13,2

12,8

-0,8

-0,4

Bezrobocie wg płci (dane BAEL)

Wyszczególnieni

e

2004

2005

IV

kwa

rtał

III

kwar

tał

IV kwartał

stopa bezrobocia w %

+/- w

porównaniu

z

IV kw.

200

4

III kw.

200

5

Ogółem

18,0

17,4

16,7

-1,3

-0,7

Mężczyźni

16,7

15,9

15,4

-1,3

-0,5

Kobiety

19,5

19,1

18,3

-1,2

-0,8

Miasta

19,1

19,0

17,4

-1,7

-1,6

Wieś

16,2

14,7

15,7

-0,5

-1,0