WARSZAWA – Listopad 2009 r.

Temat 3:

ROLA SIŁ ZBROJNYCH W SYSTEMIE OBRONNYM

PAŃSTWA

WYKŁAD

dr Hieronim SZAFRAN

tel.: [phone]

[e-mail]

Zagadnienia :

1. Misje i zadania Sił Zbrojnych RP
2. Poziom zdolności operacyjnych Sił

Zbrojnych RP

3. Struktura organizacyjna Sił Zbrojnych RP
4. Miejsce i rola organów dowodzenia Sił

Zbrojnych

RP w podsystemie kierowania

bezpieczeństwem

narodowym, w tym obroną państwa

Literatura:

Balcerowicz B., Siły zbrojne w państwie i

stosunkach międzynarodowych,
Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR,
Warszawa 2006.

Huzarski M., Zmienne podstawy

bezpieczeństwa i
obronności państwa, AON, Warszawa 2009.

Obrona narodowa w tworzeniu

bezpieczeństwa III RP. Podręcznik dla
studentek i studentów, red. R. Jakubczak,
Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007.

Strategia obronności Rzeczypospolitej

Polskiej (projekt), MON Departament
Strategii i Planowania Obronnego,
Warszawa 2009.

ROLA SIŁ ZBROJNYCH RP

-

są podstawowym elementem systemu

obronnego państwa

, przeznaczonym do

skutecznej realizacji polityki bezpieczeństwa
i obronnej.

Miejsce i rola SZ RP w budowaniu

architektury bezpieczeństwa państwa

wynikają

z potrzeb bezpieczeństwa i obrony

narodowej, zobowiązań sojuszniczych

oraz

uczestnictwa w działaniach na rzecz
międzynarodowego pokoju i stabilności

.

Zwiększające się spektrum zadań

sił

zbrojnych

wymusza zmiany

w procesie

planowania strategicznego oraz częstą
aktualizację podstawowych założeń
planistycznych, w tym szczególnie misji i
zadań sił zbrojnych.

1. Misje i zadania Sił Zbrojnych

RP

TRZY RODZAJE MISJI:

1. zagwarantowanie obrony państwa i

przeciwstawienie się agresji;

2. udział w procesie stabilizacji

międzynarodowej oraz w
operacjach reagowania kryzysowego i
humanitarnych;

3. wspieranie bezpieczeństwa wewnętrznego i

pomoc społeczeństwu.

MISJA ZAPEWNIENIA ZDOLNOŚCI PAŃSTWA

DO OBRONY I PRZECIWSTAWIENIA SIĘ

AGRESJI W RAMACH ZOBOWIĄZAŃ

SOJUSZNICZYCH

1. gotowość do realizacji zadań związanych z

obroną i ochroną nienaruszalności
granic RP;

2. udział w działaniach antyterrorystycznych w

kraju i poza nim;

3. udział w rozwiązywaniu lokalnego lub

regionalnego konfliktu zbrojnego na
obszarze odpowiedzialności NATO lub poza
nim;

4. udział w operacji obronnej poza obszarem

kraju odpowiednio do zobowiązań
sojuszniczych w ramach artykułu 5 Traktatu
Waszyngtońskiego;

5. prowadzenie strategicznej operacji obronnej

na terytorium RP.

MISJA WSPIERANIA BEZPIECZEŃSTWA

WEWNĘTRZNEGO I POMOCY

SPOŁECZEŃSTWU

zdolność do realizacji zadań polegających na:

•

monitorowaniu i ochronie przestrzeni powietrznej
oraz wsparciu ochrony granicy lądowej i wód
terytorialnych;

•

prowadzeniu działalności rozpoznawczej i
wywiadowczej;

•

monitorowaniu skażeń promieniotwórczych,
chemicznych i biologicznych na terytorium
kraju;

•

oczyszczaniu terenu z materiałów wybuchowych
i przedmiotów niebezpiecznych
pochodzenia wojskowego;

•

prowadzeniu działań poszukiwawczo-ratowniczych;

•

pomocy władzom państwowym, administracji
publicznej oraz społeczeństwu w reagowaniu na
zagrożenia.

2. Poziom zdolności operacyjnych Sił

Zbrojnych RP

UTRZYMANIE NIEZBĘDNEGO POZIOMU

ZDOLNOŚCI OPERACYJNYCH

powinny zapewnić:

- w czasie pokoju

– integralność terytorialną oraz

nienaruszalność granic, stanowiące

bezwzględny

priorytet

oraz sprawne przejście do realizacji zadań w

wypadku konfliktu, a także możliwość zaangażowania w
operacje międzynarodowe

zgodnie z podjętymi

zobowiązaniami

;

- w razie konfliktu o małej skali

– obronę państwa

utrzymywanym w czasie pokoju potencjałem obronnym,

na jednym kierunku operacyjnym.

- w razie konfliktu o dużej skali

– rozwinięcie strategiczne

całości sił i utrzymanie strategicznie ważnych obszarów
państwa, przyjęcie na terytorium państwa

Sojuszniczych

Sił Wzmocnienia

i

udział w strategicznej sojuszniczej

operacji obronnej w celu stworzenia warunków do
politycznego rozwiązania konfliktu zgodnie z polską racją
stanu

.

UTRZYMANIE NIEZBĘDNEGO POZIOMU

ZDOLNOŚCI OPERACYJNYCH

1. zdolność do działania w środowisku

sieciocentrycznym

2. skuteczność zaangażowania, w tym poziom i

jakość wyposażenia technicznego oraz
wyszkolenie dowództw i sztabów

3. możliwości zintegrowanej logistyki

4. zdolności ekspedycyjne

(do przemieszczania i

przerzutu wojsk, do przetrwania i ochrony wojsk)

5. rozszerzona współpraca cywilno-wojskowa

6. profesjonalizacja

3. Struktura organizacyjna Sił

Zbrojnych RP

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

wynika z

• charakteru i specyfiki przypisanych im

misji

• konieczności zapewnienia odpowiednich

zdolności operacyjnych

Umożliwia ona realizację zadań w czasie

pokoju, kryzysu i wojny.

ORGANIZACJA SIŁ ZBROJNYCH RP

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

wojska operacyjne

,

obejmujące siły i środki rodzajów sił zbrojnych,

przygotowane do prowadzenia działań
połączonych w kraju i poza jego terytorium, w
strukturach Sojuszu i w ramach innych organizacji
bezpieczeństwa międzynarodowego oraz doraźnie
tworzonych koalicji.

W zależności od charakteru wykonywanych zadań

w strukturach wojsk
operacyjnych wyróżnia się:

jednostki bojowe:

ogólnowojskowe, aeromobilne,

specjalne, lotnictwa taktycznego, rakietowe
obrony powietrznej (OP) oraz okręty
uderzeniowe;

jednostki wsparcia bojowego:

rozpoznania, wywiadu,

walki elektronicznej, działań psychologicznych,
rakietowe i artylerii, obrony przeciwlotniczej,
chemiczne, inżynieryjne, radiotechniczne OP,
okręty obrony przeciwminowej, zwalczania
okrętów podwodnych i zabezpieczenia
hydrograficznego;

jednostki zabezpieczenia bojowego:

dowodzenia,

łączności i informatyki, logistyczne,
medyczne, współpracy cywilno-wojskowej oraz
inne.

Siły Zbrojne RP dzielą się na:

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

wojska wsparcia,

przeznaczone

do wspierania wojsk

operacyjnych i wykonywania zadań obronnych
głównie na terytorium kraju

we

współdziałaniu z pozamilitarnymi elementami
systemu obronnego państwa

.

W ich skład wchodzą

jednostki administracji

wojskowej oraz logistyki stacjonarnej i
inne zabezpieczające w systemie stacjonarnym

.

W szczególnych sytuacjach jest możliwe czasowe

podporządkowanie części tych sił – w strefie
bezpośrednich działań na terenie kraju –
dowództwom sojuszniczym i koalicyjnym.

Narodowe Siły Rezerwowe

, przygotowane

do

realizacji zadań w okresie stanów
nadzwyczajnych i stwarzające możliwości
wzmocnienia potencjału obronnego państwa

.

Ich trzon, na podstawie kontraktu, stanowią dobrze

przygotowani i wyszkoleni żołnierze rezerwy
posiadający nadane przydziały kryzysowe.

Siły Zbrojne RP dzielą się na:

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

•

utrzymywane są na różnych poziomach

gotowości

bojowej

:

1. siły

o

zróżnicowanej

gotowości

(wysokiej

gotowości i niższej gotowości)

2. siły o wydłużonym terminie gotowości

.

Ponadto, ze względu na

kryterium mobilności

jednostki dzielą się na:

1. siły zdolne do przerzutu

(ekspedycyjne);

2. siły na miejscu

, przeznaczone głównie do

kolektywnej obrony państwa i prowadzenia
działań w pobliżu jego terytorium.

Część sił na miejscu stanowią

siły wysokiej

gotowości

, zapewniające początkową reakcję na

bezpośrednie zagrożenia dla Polski i Sojuszu.

Siły Zbrojne RP dzielą się na:

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

W

skład

Sił

Zbrojnych

RP

wchodzą

następujące ich

rodzaje:

- Wojska Lądowe,

- Siły Powietrzne,

- Marynarka Wojenna,

- Wojska Specjalne.

Siły Zbrojne RP

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Wojska Lądowe przeznaczone są do zapewnienia

obrony przed atakiem lądowo-powietrznym w
dowolnym rejonie kraju, na każdym kierunku, w
obliczu każdej formy zagrożenia militarnego. Ich
struktura oparta jest na związkach taktycznych,
oddziałach i pododdziałach. Wojska Lądowe
przystosowane

są

do

wykonywania

zadań

operacyjnych i taktycznych w każdych warunkach
meteorologicznych i bojowych. Cechuje je duża
siła ognia, manewrowość i odporność na
uderzenia przeciwnika, szerokie wykorzystanie
nowoczesnych technik prowadzenia walki oraz
wielopłaszczyznowe współdziałanie z pozostałymi
rodzajami sił zbrojnych. Ponadto, Wojska Lądowe
są przygotowane do realizacji zadań wynikających
z

międzynarodowych

zobowiązań

Polski,

związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa,
pełnieniem misji pokojowych i humanitarnych, a
także w akcjach związanych z likwidacją klęsk
żywiołowych. Trzon Wojsk Lądowych stanowią
dywizje zmechanizowane i kawalerii pancernej,
brygady

powietrzno-desantowa

i

kawalerii

powietrznej oraz inne jednostki rodzajów wojsk,
dowodzenia, zabezpieczenia oraz szkolnictwa
wojskowego. Wojska Lądowe składają się z
następujących rodzajów wojsk: wojsk pancernych
i zmechanizowanych; wojsk aeromobilnych; wojsk
rakietowych

i

artylerii;

wojsk

obrony

przeciwlotniczej; wojsk inżynieryjnych; wojsk
chemicznych; wojsk łączności i informatyki.
Ponadto w skład WL wchodzą: oddziały i
pododdziały rozpoznania i walki elektronicznej;
oddziały

i

pododdziały

logistyczne

oraz

pododdziały działań psychologicznych.

Siły Zbrojne RP

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Siły

Powietrzne

są

rodzajem

sił

zbrojnych

przeznaczonym głównie do obrony przestrzeni
powietrznej kraju oraz wsparcia działań Wojsk
Lądowych. Funkcjonują w ramach narodowego
systemu

obrony

powietrznej,

który

jest

zintegrowany z systemem sojuszniczym oraz z
właściwym

europejskim

systemem

cywilno-

wojskowym.

Wydzielone

jednostki

Sił

Powietrznych są przygotowane do udziału w
operacjach sojuszniczych poza granicami RP. Trzon
Sił Powietrznych stanowią skrzydła lotnictwa
taktycznego i lotnictwa transportowego oraz
brygady rakietowa OP i radiotechniczna. Siły
Powietrzne składają się z następujących rodzajów
wojsk: wojsk lotniczych; wojsk przeciwlotniczych
obrony powietrznej; wojsk radiotechnicznych.
Ponadto w skład Sił Powietrznych wchodzą:
jednostki wsparcia i zabezpieczenia bojowego
oraz szkolnictwa wojskowego.

Siły Zbrojne RP

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Marynarka Wojenna przeznaczona jest do obrony

granicy

morskiej

państwa

i

strefy

odpowiedzialności sojuszniczej, ochrony żeglugi i
interesów gospodarczych Polski na akwenach
morskich oraz wybrzeża we współdziałaniu z
innymi rodzajami sił zbrojnych. Trzon Marynarki
Wojennej stanowią flotylle okrętów oraz brygada
lotnictwa. Ponadto, w skład Marynarki Wojennej
wchodzą

jednostki

wsparcia,

zabezpieczenia

działań, jednostki pomocnicze i brzegowe oraz
szkolnictwa

wojskowego.

Zgodnie

ze

zobowiązaniami

sojuszniczymi

Marynarka

Wojenna wydziela część swoich sił do realizacji
zadań sojuszniczych, zarówno w strefie Morza
Bałtyckiego, jak i poza nią.

Siły Zbrojne RP

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Wojska Specjalne wykonują zadania o znaczeniu

strategicznym
i operacyjnym w okresie pokoju, kryzysu i wojny.
Stanowią samodzielne oddziały i pododdziały,
złożone

z

wyselekcjonowanych,

specjalnie

wyszkolonych

i

wyposażonych

żołnierzy,

przygotowanych do działań w niewielkich grupach
o różnym składzie, w środowisku podwyższonego
ryzyka.

Rozwój

jednostek

specjalnych

jest

naturalnym rozwinięciem nowoczesnej doktryny
militarnej, która zakłada tworzenie wysoce
wyspecjalizowanych sił, w pełni uzawodowionych,
zdolnych

do

realizacji

różnorodnych

i

specyficznych celów będących poza zasięgiem
możliwości

konwencjonalnych

jednostek

wojskowych.

Siły Zbrojne RP

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

W skład Sił Zbrojnych RP wchodzi również

Żandarmeria Wojskowa, jako ich wyodrębniona i
wyspecjalizowana służba. W jej składzie znajdują
się: oddziały, w tym specjalny i manewrowe,
wydziały oraz placówki ŻW. Wsparcie działań Sił
Zbrojnych RP zapewniają podległe Ministrowi
Obrony Narodowej wyspecjalizowane służby
Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego. Ponadto,
w Siłach Zbrojnych występują jednostki o
charakterze pomocniczym i zabezpieczającym
funkcjonowanie sił zbrojnych, pozostające poza
składem organizacyjnym zasadniczych ich
rodzajów.

Siły Zbrojne RP

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE

OBRONNOŚCI

Struktura organizacyjna zapewnia

wymagany stopień

autonomii, skuteczność rażenia oraz odpowiednie
standardy zaopatrzenia i wsparcia

.

Autonomiczność bojowa jest utrzymywana od

odpowiedniego szczebla organizacyjnego,
pozwalając tworzyć

moduły bojowe – grupy

zadaniowe:

w Wojskach Lądowych

– moduły batalionowe;

w Siłach Powietrznych

– eskadry lotnictwa, dywizjony

rakietowe i kompanie radiotechniczne;

w Marynarce

Wojennej

– grupy zadaniowe okrętów;

w Wojskach Specjalnych

– zadaniowe zespoły bojowe

i zadaniowe grupy specjalne.

Siły Zbrojne RP