Jak układają się stosunki między

Jak układają się stosunki między

pielęgniarką a pacjentem?

pielęgniarką a pacjentem?

Pacjent przybywający do szpitala przychodzi
zwykle
z pewnym wyobrażeniem o tym, kim powinna
być dla niego pielęgniarka. Zależy to od
przynależności społecznej pacjenta, od kultury,
w której przebiegał proces jego uspołecznienia.
Niektórzy pa cjenci przychodząc do szpitala
według badań J. Israela oczekują przede
wszystkim oparcia emocjonalnego.

Obserwacja pracy pielęgniarki wskazuje,
że występuje ona w bardzo licznych
rolach społecznych wobec pacjenta.
Są to następujące role:



interpretatora,



wychowawcy,



zastępczyni rodzi ny,



osoby zaufanej.



Rola interpretatora spełniana jest wobec pa cjenta, jego

rodziny

i lekarza. W dwóch pierwszych przypadkach role polegają

na wyjaśnianiu pacjentowi i jego rodzinie, co się z nim

dzieje, jak przedstawia się jego sytuacja. Lekarzowi pie

lęgniarka przekazuje informacje o stanie zdrowia i

zachowaniu pacjenta.



Rola wychowawcy polega na uczeniu pacjenta właści

wego zachowania w sytuacji, w której, się znalazł.



Rola zastępczyni rodziny wyraża się w zapewnieniu

poczucia bezpieczeństwa pacjentowi.



Rola osoby zaufa nej. Pacjent w sytuacji zagrożenia

chorobą poszukuje kogoś, komu mógłby się zwierzyć —

tą osobą bywa zwykle pielęgniarka

Inny podział ról pielęgniarki

Inny podział ról pielęgniarki

Funkcje, jakie pełni pielęgniarka odgrywając swoją
rolę (cele, do jakich winna dążyć/dąży):

•

Ratownicza (opieka i pielęgnacja)

•

Kompensacyjna (zaspokojenie innych potrzeb

chorego)

•

Protekcyjna (minimalizowanie negatywnego wpływu

czynników, które nie mogą być zmienione, usunięte)

•

Promocyjna (chodzi o promocję zachowań

prozdrowotnych)

Generalnie więc w roli pełnionej przez pielęgniarkę

można wyróżnić dwie:

•

Instrumentalną (to, co związane jest z medyczną

stroną terapii)

•

Ekspresyjną (pocieszanie, dodawanie odwagi,

zmniejszanie stresu,

a więc dostrzeganie psychospołecznych potrzeb

pacjenta i dążenie do ich zaspokajania;

szczególne znaczenie ma więc umiejętność

nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z

ludźmi – i to ludźmi

w szczególnej sytuacji)

Pielęgniarka w oczach

Pielęgniarka w oczach

pacjentów

pacjentów

Oczekiwania pacjentów można ująć w trzech typach

(idealnych) pielęgniarki:



1. Dobry fachowiec/profesjonalistka (duża wiedza

medyczna, sprawność, budzenie zaufania, umiejętność

wyjaśnienia wątpliwości, poza tym jednak małomówność,

nieokazywanie współczucia).



2. „Anioł dobroci” (może mniej sprawna, choć niekoniecznie,

ale uśmiechnięta, cierpliwa, współczująca, umiejąca pocieszyć,

dodać odwagi) – innymi słowy oddana pacjentowi.



3. „Wzór ofiarności” (ofiarna, przy tym obowiązkowa,

bezinteresowna, posłuszna zleceniom lekarza, gotowa zostać

przy pacjencie nawet po godzinach) – innymi słowy

wpasowana

w strukturę.

Modele relacji pacjent –

Modele relacji pacjent –

personel medyczny

personel medyczny

Przeglądając literaturę fachową łatwo

zauważyć, że modele, jakie zostaną

przedstawione poniżej najczęściej są

przedstawione

w kontekście lekarzy, jednak odnoszą się do

całego personelu medycznego.

Model T.S.Szasz i M.H.

Model T.S.Szasz i M.H.

Hollender

Hollender

Kryteria

Aktywność -

bierność

Kierownictwo -

- współpraca

Obustronne

uczestnictwo

Rola lekarza

Aktywna -

decydująca

Aktywna -

dominująca

Aktywna -

dominująca

Rola pacjenta

Bierny odbiorca

postępowania

lekarskiego

Aktywność

ograniczona do

poszukiwania

pomocy i

posłusznego

wykonywania

zaleceń

Aktywność

symetryczna,

partnerski udział

pacjenta w

procesie

diagnozy i

terapii

Typowe

zastosowanie

Brak

przytomności,

stany

śpiączkowe,

ostre urazy

Choroby ostre,

np. infekcje

Choroby

przewlekłe

Relacja

prototypowa

Rodzic -

niemowlę

Rodzic -

nastolatek

Dorosły - dorosły

Model relacji pacjent personel –

Model relacji pacjent personel –

medyczny sklasyfikowany na podstawie

medyczny sklasyfikowany na podstawie

zainteresowań lekarza

zainteresowań lekarza

Ten model dzieli się na dwa zasadnicze modele.



Pierwszy, w którym wyróżnia się podejście skoncentrowane

na chorobie nosi nazwę

orientacji somatycznej

orientacji somatycznej. Tu głównym

bohaterem jest nie pacjent jako osoba, lecz chory narząd czy

jednostka chorobowa. Cały proces leczenia ma aspekt

biologiczny zarówno pod względem możliwości leczenia jak i

przejawów

i przyczyn choroby.



Drugi model zakłada podejście skoncentrowane na pacjencie i

jest to

orientacja ogólna

orientacja ogólna. Tu pod uwagę są brane czynniki

natury biologicznej ,psychicznej i społecznej pacjenta. Głównym

przejawem orientacji ogólnej jest dążenie do nawiązania

poprawnego kontaktu i więzi z chorym oraz spojrzenie na jego

chorobę również w aspekcie psychospołecznym jako głównej

przyczyny wystąpienia choroby.

Teoria konfliktu

Teoria konfliktu

W poprzednich modelach relacji pacjent – personel

medyczny jako główny cel przyświeca, zarówno jednej

jak i drugiej stronie, zdrowie chorego. Przedstawiona

zostanie teraz sytuacja, kiedy to może się zacierać.

Według autorów teorii konfliktu zachowanie personelu

medycznego pacjenta wynika z odmiennych relacji.

Każdej stronie przyświeca inny cel osiągnięcia korzyści,

ze strony personelu chodzi

o korzyści materialne, jako jednostce decydującej, a

choremu

o odzyskanie zdrowia. Konsekwencją tego może być

faworyzowanie zamożnych pacjentów. Występowanie

takich negatywnych relacji skłania nas do refleksji, która

jest oczywista w stosunku do etyki lekarskiej.

Ideologia

Ideologia

konsumeryzmu

konsumeryzmu

Ideologia przedstawia kontakt lekarza z pacjentem, jako

relacje typu konsultant – klient. Na jej zdecydowany

wpływ ma rozwój świadomości społeczeństwa, łatwiejszy

dostęp do informacji przez Internet i telewizje.

Konsekwencją tego jest zmiana postawy pacjenta na

bardziej aktywną. Chory chce nie tylko słychać zaleceń

lekarz, lecz również uczestniczyć w podejmowaniu

decyzji, co kiedyś było zarezerwowane tylko dla lekarza.

W tej relacji lekarz spełnia role doradcy, partnera, który

ma autorytet profesjonalny, ale nie ma władzy. Obie

strony w tym wypadku mają świadomość własnej

zależności, co jest nowym elementem

w relacjach.

Elementy prawidłowych

Elementy prawidłowych

relacji

relacji

pacjent - personel

pacjent - personel

medyczny

medyczny

Jednym z najważniejszych czynników kształtowania się

relacji personelu medycznego z chorym jest empatia. Im

wyższy umiejętności empatyczne tym lepsze kontakt z

pacjentem, który przejawia się zarówno sferze werbalnej

jak i nie werbalnej. Empatia chroni przed pewnymi

schematami zachowań i rutyną w kontakcie

z pacjentami. Szczegółowa instrukcja bycia

empatycznym:



postaw się w sytuacji pacjenta



pozostań wraz z nim w tym samym miejscu i czasie



zadaj sobie pytanie, które on postawi tobie



postaraj się doznać tych samych uczuć, których jak sądzisz doznaje chory



powiedz mu, co w tej sytuacji sam byś uczynił



postąp wobec niego tak jak chciałbyś, żeby postąpiono w stosunku do

ciebie

Przekazywanie

Przekazywanie

informacji

informacji

Zakres informacji, jakie powinien otrzymać pacjent jest różny.

Należy kierować się sposobem odbioru. Uważa się, że

zainteresowanie pacjent własnym zdrowiem i postępami leczenia,

a także wpływem środków farmakologicznych na jego stan jest

naturalne, a głównym źródłem tych informacji powinien być lekarz.
Efekty niedoinformowania są z reguły bardzo negatywne dla

zdrowia pacjenta. Chory czuje się wówczas niepewnie, nie ma

zaufania do zespołu interdyscyplinarnego, czuje zagrożenie, czego

skutkiem jest niestosowanie się do zaleceń, np. nieprzyjmowanie

leków. Pacjent nieświadomy zaczyna poszukiwać informacji o

własnej chorobie, i to staje się często błędnym obrazem jego

przypadku.
Korzyści wypływające z informowania pacjenta są ogromne np.

chorzy informowani o wystąpieniu dolegliwości bólowych po

zabiegu operacyjnym o wiele łatwiej znosili ból, a także nie

korzystali z tak dużej ilości środków przeciwbólowych jak pacjenci,

którzy nie zostali o tym poinformowani.

Jaki powinien być stosunek

Jaki powinien być stosunek

pielęgniarki do pacjenta?

pielęgniarki do pacjenta?

Według Florence Nightingale, pielęgniarka powinna

wykazywać potrój ne zainteresowanie pacjentem.

1.

Pierwsze zainteresowanie charak teryzuje rozumne

podejście do przypadku chorobowego,

2.

Drugie — serdeczny stosunek do chorego,

3.

Trzecie polega na technicz nym i pielęgnacyjnym

podejściu do pacjenta.

Dla utworzenia odpowiedniej relacji z

Dla utworzenia odpowiedniej relacji z

pacjentem personel medyczny powinien

pacjentem personel medyczny powinien

pamiętać o pewnych rzeczach:

pamiętać o pewnych rzeczach:



Udzielanie pacjentowi wszechstronnej informacji to nie łaska

tylko powinność!!



Podstawą dobrej relacji jest poszanowanie intymności i godności

pacjenta



Pacjent ma prawo otrzymywać informacje o stanie zdrowia

i interwencjach medycznych w taki sposób by było to dla niego
jasne
i zrozumiałe



Zrozumienie obaw pacjenta przed utratą kontroli i powierzeniem

się lekarzowi, to podstawowe psychologiczne zadanie służby
zdrowia



„Wyższościowe” traktowanie pacjenta to przejaw arogancji lub

osobistych frustracji przedstawicieli służby zdrowia



W odczuciu pacjenta ignorowanie i podważanie ciekawości

pacjenta dotyczące stanu jego zdrowia i niechęć, czy niegotowość

do dialogu

z nim, to obawa personelu medycznego, przed podważeniem

kompetencji lub wyraz arogancji



Nie wystarczy być, trzeba również zadbać by pacjent czuł się

słyszany

i zrozumiany



Pacjent ma prawo otrzymywać informacje o stanie zdrowia

i interwencjach medycznych w taki sposób by było to dla niego

jasne

i zrozumiałe



Zrozumienie obaw pacjenta przed utratą kontroli i powierzeniem

się lekarzowi, to podstawowe psychologiczne zadanie służby

zdrowia



Uważność na słowa to gwarancja by pacjent nie czuł się

przerażony, obwiniony lub zraniony

Przykłady nieprawidłowych zachowań

Przykłady nieprawidłowych zachowań

względem pacjenta:

względem pacjenta:



•„Jak to Pani nie wie.... ?!”



•„Co Pani sobie wyobraża ?!”



•„Jak to, nie czuła Pani, że dziecko się przestało

ruszać?! ”



•,,Niech Pani nie płacze, urodzi Pani nowe dziecko”



•,,Bez tego można żyć’’



•,,Co pani taka delikatna?!’’



•,,Gołego ciała ktoś nie widział ”



•„Dorosły mężczyzna, a zachowuje się jak dziecko”

Podsumowanie

Podsumowanie

Psychologiczne czynniki, które wpływają na

relacje personel medyczny- pacjent są bardzo

szerokie i maja znaczący wpływ na efekty

leczenia. Złe zastosowanie metod w relacjach

bardzo szybko może spowodować pogorszenie się

stanu chorobowego pacjenta. Przedstawienie

modeli pozwoliło na zobrazowanie różnorodności

zagadnień i wielości czynników mających

decydujący wpływ na pacjenta i determinują

zależności między chorym a poszczególnymi

członkami zespołu interdyscyplinarnego.