Decentralizacj
a funkcji
zdrowotnych w
Polsce

Dr Iwona Kowalska
Email:
[e-mail]

Decentralizacja



Przekazanie pewnych zadań, które do tej pory
leżały w kompetencji centrum, na inne podmioty,
które wykonują je następnie za pomocą organów,
w które zostały wyposażone

(samodzielność i niezależność) z pewnymi

elementami nadzoru

Wsparcie konstytucyjne



Art. 15 Konstytucji „Ustrój terytorialny RP

zapewnia decentralizacje władzy publicznej ”



Art. 16 Konstytucji „ ogół mieszkańców jednostek

zasadniczego podziału terytorialnego stanowi na

mocy prawa wspólnotę samorządową”



Zasada subsydiarności



Ustalenia Europejskiej Karty Samorządu

Terytorialnego



Granica dla decentralizacji władzy jest

konstytucyjna zasada jednolitości państwa – art. 3

.

Zasada pomocniczości
(subsydiarności):



lokalne problemy powinny być rozwiązywane u
samego źródła



jeśli sami obywatele mają potencjał do
poradzenia sobie z nimi, to lokalna władza
powinna pozostawić im pole do działania.

Wymiary decentralizacji



Dekoncentracja – przekazanie uprawnień

decyzyjnych na niższe szczeble tego samego

systemu organizacyjnego (administracja

państwowa podporządkowana rządowi

centralnemu)



Dewolucja – przekazanie uprawnień w ramach

administracji publicznej ale poza sferą

administracji rządowej. Zawsze jest to

decentralizacja w sensie geograficznym



Delegacja – przekazanie uprawnień decyzyjnych

poza administrację publiczną. W ten sposób

pewne instytucje pełnią funkcje administracji

publicznej, albo działają w jej imieniu –

organizacje profesjonalne, korporacje,

organizacje pozarządowe

Decentralizacja –
podział



Decentralizacja terytorialna – przekazanie
zadań państwa z centrum na poszczególne
jednostki terytorialne



Decentralizacja rzeczowa – przekazanie
pewnego, stanowiącego określoną całość,
wycinka zadań państwowych podmiotom
samodzielnym i niezależnym od struktur
państwowych. - np. samorządy zawodowe,
organizacje pozarządowe

Funkcje decentralizacji
(zakładane)



Polityczna; motywacja do wzrostu

zainteresowania i uczestnictwa w

podejmowaniu decyzji w sprawach

publicznych i obywatelskich (norma

współczesnej demokracji)



Efektywnościowa; lepsze

zarządzanie sprawami publicznymi

na najniższym szczeblu i wzrost

udziału obywateli w utrzymaniu

usług publicznych



Socjalna; baza rozwoju kapitału

społecznego, samopomocy i

obywatelskich inicjatyw

Problemy występujące w
procesie decentralizacji



Polityczne: samorządy terytorialne- klienci partii

politycznych, gubienie perspektywy państwa

narodowego, głównie lobbowanie za swoim terytorium



Ekonomiczne: marnotrawstwo środków publicznych:

brak motywacji do oszczędności, Koszty ( wysokie)

monitorowania i kontroli



Zarządzanie: na szczeblu jednostki samorządowej-

problemy z zatrudnianiem profesjonalnych kadr,

narzucanie grupowych interesów, występowanie

zjawiska nepotyzmu, sitwy: w relacji ze szczeblem

rządowym i między różnymi jst – trudności koordynacji,

konflikty, brak chęci do partnerskiego współdziałania



Skutki społeczne: wzrost zróżnicowań terytorialnych,

pogorszenie funkcjonowania usług społecznych,

osłabienia sprawności funkcjonowania państwa

Warunki efektywnej i
skutecznej
decentralizacji



Istnienie tradycji samorządności



Wspomaganie rozwoju obywatelskości i kapitału

społecznego przez głównych aktorów szczebla

regionalnego/lokalnego i główne instytucje w państwie

( szczególnie edukacja i media



Precyzyjnie obmyślona koncepcja decentralizacji,

wmontowana w logikę funkcjonowania a także

zakładanych reform w poszczególnych dziedzinach

sektora publicznego



Dobrze wdrażany program reformy decentralizacyjnej

- ogromne szkody przynosi nieprzygotowanie kadr,

przyjmowanie rozwiązań połowicznych i

tymczasowych, wmontowane konflikty)

Zalety decentralizacji



Tendencja i strategia do ograniczania
państwa

opiekuńczego



Odbiurokratyzowanie, deregulacja,
demokratyzacja, partycypacja i
samorządność (Olsson)



Wzmacnia tradycje samorządowe i
obywatelskiego zaangażowania

Minusy decentralizacji



Wiele nowych szczebli i struktur zarówno w

układzie horyzontalnym jak i hierarchicznym –

konflikty na tle podziału kompetencji



Brak klarowności w jednoznacznej

odpowiedzialności



Utrudnienie koordynacji i kreowanie konfliktów

Decentralizacja w ochronie
zdrowia w Polsce



1. Decentralizacja zadań i funkcji z zakresu ochrony

zdrowia przejętych przez wyodrębnione w wyniku

reform administracyjnych

jednostki samorządu

terytorialnego

. W tym aspekcie należy dookreślić

rolę i miejsce samorządu terytorialnego w polskim

systemie ochrony zdrowia



Decentralizacja zadań i funkcji z zakresu

finansowania świadczeń opieki zdrowotnej

przejętych przez

instytucje płatnika

.



Decentralizacja zarządzania podmiotami opieki

zdrowotnej i przejęcie odpowiedzialności za

prawidłowe funkcjonowanie zakładów opieki

zdrowotnej przez samodzielne

publiczne

podmioty lecznicze

i ograny właścicielskie tych

zakładów, w tym przede wszystkim samorząd

terytorialny

Decentralizacja w opiece
zdrowotnej - ASPEKTY

1. Decentralizacja zadań i funkcji z zakresu ochrony

zdrowia przejętych przez wyodrębnione w wyniku
reform jednostki samorządu terytorialnego
( NALEŻY DOOKREŚLIĆ ROLĘ I MIEJSCE
SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W POLSCE oraz
UEFEKTYWNIĆ JEGO WSPÓŁPRACĘ Z
ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI)

Historia decentralizowania
funkcji zdrowotnych



1990r. proces decentralizacji - zadania z zakresu ochrony

zdrowia i polityki zdrowotnej stały się przedmiotem kompetencji

samorządu terytorialnego.



ustawa z dnia 8 marca 1990 o samorządzie terytorialnym



ustawa z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i

kompetencji określonych w ustawach szczególnych

pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej

oraz o zmianie niektórych ustaw (tzw. ustawa

kompetencyjna).



Ustawy te uporządkowały zakres

kompetencji gmin oraz administracji

państwowej jak też określiły zakres i

charakter zadań przejmowanych przez

gminy jako zadania zlecone

Gmina



zadaniem gminy jest zaspokajanie zbiorowych
potrzeb wspólnoty



zakresu zadań gminy należą wszystkie sprawy
publiczne o znaczeniu lokalnym nie zastrzeżone
na rzecz innych podmiotów



Zadania gmin podzielono na dwie kategorie:
zadania własne i zadania zlecone, które
pozostając zadaniami administracji rządowej-
zalecane są samorządom na drodze porozumienia
ustawy

Gmina – uprawnienia w ochronie
zdrowia –

stan na 1991 rok



zadania z zakresu zdrowia publicznego, takich jak np.

utrzymanie czystości oraz urządzeń sanitarnych



organizację i prowadzenie żłobków



jako zadanie zlecone- prowadzenie niewielkiej liczby

jednostek dotychczas podporządkowanych radom

narodowym i terenowym organom administracji

publicznej stopnia podstawowego działających na

terenie dużych miast.



przejęcie odpowiedzialności za ZOZy zwane

prezydenckimi (szpitale razem z opieką ambulatoryjną

i pogotowiem), które dotychczas były

podporządkowane radom narodowym i terenowym

organom administracji państwowej stopnia

podstawowego

Ustawa o zakładach opieki
zdrowotnej



Gmina ma prawo do zakładania i prowadzenia zakładów

opieki zdrowotnej (pod warunkiem posiadania własnych

środków finansowych).



Gmina przejmuje prowadzenie niektórych zakładów na

podstawie porozumienia zawartego z wojewodami,

(przede wszystkim podstawowa opieka) i wówczas środki

finansowe były przekazywane z budżetu wojewody



Gmina otrzymała uprawnienia do zakupu świadczeń

medycznych na rzecz osób ubezpieczonych i

uprawnionych na podstawie zawieranych umów



Ustawa ta w późniejszych latach umożliwiła

rozdzielenie funkcji płatnika od świadczeniodawcy

Program pilotażowy –
1993



W jego ramach gminy o statusie dużego miasta

mogły przejąć - w drodze dobrowolnie zawieranego

porozumienia - zadania i kompetencje należące do

wojewodów



Następowało nieodpłatne przekazanie własności

mienia, niezbędnego do realizacji przejmowanych

zadań i kompetencji.



Przejęcie zakładów wiązało się z ich oddłużeniem.



Gminy, które wzięły udział w programie, uzyskały

szerokie uprawnienia w zakresie dysponowania

środkami finansowymi oraz w zakresie

samodzielnego decydowania o sposobach i formach

funkcjonowania przejmowanego zakładu.

Pierwsze trudności



zróżnicowanie przejętych zadań, co do zakresu

udzielanych świadczeń



zakres zadań uzależniony był od struktury

przejmowanych jednostek, które je wykonywały, co

z kolei wpływało na konieczność świadczenia

różnorodnych usług na rzecz różnorodnych grup

pacjentów



duże obciążenia finansowe dla budżetów gmin, co

nie zawsze mogło być w pełni zaspokojone z

otrzymanych dotacji, w efekcie więc gminy

angażowały środki własne. duże obciążenia

finansowe dla budżetów gmin, co nie zawsze mogło

być w pełni zaspokojone z otrzymanych dotacji, w

efekcie więc gminy angażowały środki własne.

Ustawa o dużych miastach



ustawa z dnia 24 listopada 1995 r. o zmianie

zakresu działania niektórych miast oraz o

miejskich strefach usług publicznych zwanej

potocznie ustawą o wielkich miastach.



program był adresowany po pierwsze do 46

dużych miast i polegał na przejęciu zakładów

prowadzonych wcześniej przez wojewodę (tak,

jak w programie pilotażowym)



Oraz



do miast średniej wielkości, wraz ze związanymi z

nimi gminami wiejskimi, co określono jako

"miejską strefę usług publicznych" (mogły one

przystąpić do tworzenia takiej strefy).

Projekt ustawy o samorządowej
opiece zdrowotnej 1997/98



Autor – posłowie UW



Idea - samorządność wspólnot lokalnych



budżet lokalny stawał się podstawowym źródłem

finansowania ochrony zdrowia,



funkcje płatnika pełniła administracja

samorządowa na szczeblu powiatu i

województwa.



przekazywanie środków miało następować na

mocy umowy o udzielaniu świadczeń na

podstawie centralnie ustalonych stawek



samorząd miał wypełniać funkcje płatnika,

świadczeniodawcy, organizatora i kontrolera.

Rola samorządów terytorialnych w
obszarze ochrony zdrowia po 1 .01.1999



Wypełnianie funkcji właścicielskich w
stosunku do podmiotów leczniczych
(byłych spzoz)



Tworzenie polityki zdrowotnej, w
szeroko rozumianej opiece zdrowotnej,
obejmującej zarówno organizację
lokalnego systemu ochrony zdrowia,
jak i sferę zdrowia publicznego

JST w ochronie zdrowia

GMINA

POWIAT

SAMORZĄD

WOJEWÓDZTWA

POZ

SZPITALE POWIATOWE SZPITALE WOJEWÓDZKIE

Promocja zdrowia Promocja Zdrowia

Promocja Zdrowia

Zdrowie Publiczne Zdrowie Publiczne

Zdrowie Publiczne

Finansowanie

opieki zdrowotnej

dla bezdomnych

Dofinansowywanie

Turnusów

rehabilitacyjnych dla

niepełnosprawnych

Planistyczne funkcje

związane z

długofalowymi

programami zdrowia

publicznego

Pomoc Społeczna Wyznaczanie godzin

pracy aptek

Współpraca z wojewodą

Wyznaczanie

miejsc wolnych

od dymu

Ubezpieczenie

zdrowotne dla

zarejestrowanych w

PUP

Stacje santarno-

epidemiologiczne

Stacje sanitarno –

epidemiologiczne

Decentralizacja w opiece
zdrowotnej - ASPEKTY

2. Decentralizacja zadań i funkcji z zakresu

finansowania świadczeń opieki zdrowotnej
przejętych przez instytucje płatnika.

Reforma decentralizacji NFZ –
2013



Likwidacja Funduszu



Powstanie 16 regionalnych agencji
ubezpieczeniowych



Wojewoda – odpowiedzialność za
sporządzanie planów zapotrzebowania
na usługi zdrowotne



UNUZ



Agencja Taryfikacji

Decentralizacja w opiece
zdrowotnej - ASPEKTY

3. Decentralizacja zarządzania podmiotami opieki

zdrowotnej i przejęcie odpowiedzialności za
prawidłowe funkcjonowanie zakładów opieki
zdrowotnej przez zakłady opieki zdrowotnej
(SPZOZ, SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO) i organy
właścicielskie tych zakładów w tym przede
wszystkim samorząd terytorialny.

Wnioski na przyszłość



Doprecyzowanie przepisów ustawowych



Decentralizacja zarządzania finansami

(realistyczne przyznanie środków finansowych

na zadania realizowane przez samorządy)



Zwiększenie możliwości koordynacji

współpracy między jednostkami samorządu

terytorialnego



Konieczność doprecyzowania pojęć tj.

promocja zdrowia, zdrowie publiczne itp.



Uporządkowanie całego systemu ochrony

zdrowia