Psychiatria dzieci i młodzieży wybrane zagadnienia

background image

UM

UM

WWL|SII/10

WWL|SII/10

background image

Zaburzenia psychiczne

wieku dziecięcego

Problemy psychiczne dzieci występują w kontekście rozwoju psychologicznego i
dorastania;

Tempo normalnego rozwoju psychologicznego może mieć różny przebieg;

Niekiedy trudno jest odróżnić rzeczywisty, wymagający uwagi problem
psychologiczny od takiego, który jest jedynie odbiciem jakiegoś opóźnionego
rozwoju. (np. większość dzieci potrafi kontrolować czynności fizjologiczne przed
ukończeniem 3 r.ż., pozostali to rozwojowi „spóźnialscy”, albo utrzymujące się
moczenie nocne może być następstwem braku bezpieczeństwa emocjonalnego)

Odróżnienie problemów, będących następstwem różnych rytmów rozwoju
psychologicznego dziecka od tych, które sugerują istnienie głębokich problemów
emocjonalnych stanowi podstawowe zagadnienie w pedopsychiatrii, a które nie
występuje w psychiatrii dorosłych.

Dziecko często nie potrafi powiedzieć nam o swoim problemie, a przeżywany
przez nie stres może przejawiać się pośrednio poprzez np. nieadaptacyjne
zachowanie.

Od rodziców i nauczycieli zależy, czy poprawnie zidentyfikują zachowania dzieci,
które są przejawami poważnych problemów. Niekiedy dorośli błędnie oceniają
zachowanie dziecka, nazywając je „problemami psychologicznymi” , podczas gdy
jest to coś przemijającego.

background image

Zaburzenia psychiczne

wieku dziecięcego c.d.

• Może się też zdarzyć, że dorośli bagatelizują problematyczne

zachowania dziecka, sądząc, że dziecko z nich wyrośnie, a
interwencja jest nieodzowna.

• Badania epidemiologiczne ogólnej populacji dzieci wykazały, że

tylko 29% dzieci kwalifikuje się do postawienia jakiejś diagnozy
psychiatrycznej.

• Ponieważ dzieci są tak b. uzależnione od tego jak dorośli

interpretują ich problemy, to być może dlatego często mniej
wiemy o dzieciach i ich problemach niż o dorosłych.

Rozwój psychiczny dziecka jest wynikiem oddziaływania:

procesów dojrzewania o.u.n.
układu nerwowo – mięśniowego
układu endokrynnego
czynników środowiskowych

background image

Klasyfikacja psychicznych zaburzeń dziecięcych

[Podstawowe grupy zaburzeń wieku dziecięcego]

background image

Zaburzenia zw. z zachowaniami

destrukcyjnymi

Zaburzenia zachowania

Zaburzenia zachowania

– to powtarzające się zachowania, które z

tymi zaburzeniami naruszają prawa innych i podstawowe normy
społeczne. Dzieci z tymi zaburzeniami mogą wchodzić w konflikt z
prawem. Nawykowo kłamią i oszukują. W ok. dojrzewania mogą
dokonywać rozbojów, gwałtów, a nawet zabójstw.
Jeżeli dziecka stale przejawia takie zachowania, można postawić
diagnozę zaburzeń zachowania.

Problemy z zachowaniem i agresywność są niezwykle stałymi cechami
w dzieciństwie i w ok. dojrzewania, szczególnie wśród chłopców. Wiele
z tych dzieci zostaje w wieku dojrzewania młodocianymi przestępcami.

Dzieci zachowujące się agresywnie często pochodzą z rodzin
patologicznych. Problemy stają się jeszcze większe kiedy w rodzinie
występuje niski status materialny generujący biedę.
Wydaje się też, że nie bez znaczenia są czynniki genetyczne w
kształtowaniu się z.z.

Z.z. są oporne na leczenie, efekty terapeutyczne niewielkie.

background image

Zaburzenia zw. z zachowaniami

destrukcyjnymi c.d.

Zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi [ADHD]

Zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi [ADHD]

ADHD to poważne zaburzenie, a nie efekt złego wychowania, na które cierpi w

Polsce ok. 80 tys. dzieci, czyli 1/100 uczniów szkół podstawowych.
Dotychczas nie radził sobie z tym ani system, ani medycyna. Od kilku lat jest
dostępny nowy lek o nazwie strattera.
Do niedawna uważano, że ADHD powstaje w wyniku mikrouszkodzeń mózgu
doznanych w ok. okołoporodowym. Jednak najnowsze badania dowodzą, że
przyczyny tego są bardziej złożone.
Wg najnowszych badań choroba związana jest z zaburzeniami funkcjonowania
mózgu i dotyczy 3 – 7 % dzieci. Zaburzenia równowagi pomiędzy stężęniem
wydzielania: noradrenaliny, dopaminy i w mniejszym stopniu serotoniny –
prowadzi do zaburzeń emocjonalnych i problemów z koncentracją uwagi.
Ponadto nadpobudliwość może być zapisana w DNA, uszkodzone są geny. Mogą
znajdować się na męskim chromosomie Y, bo na ADHD 6 x częściej chorują
chłopcy niż dziewczynki. Badania PET wykazały mniejszy przepływ krwi w
przednich płatach czołowych. Dowiedziono też, że u dzieci z ADHD (zwłaszcza u
chłopców) zaburzone jest wydzielanie testosteronu.
Niedoświadczeni lekarze i psycholodzy często mylą ADHD z problemami
wychowawczymi.
Dzieci z ADHD wyraźnie różnią się od zdrowych rówieśników: szybciej wykonują
zadania, szybciej męczy ich nuda, więc dla „zabicia czasu” zaczynają rozrabiać.

background image

Kryteria diagnostyczne ADHD

Rozpoznanie ADHD można postawić u dziecka, gdy
stwierdzimy co najmniej 6 spośród objawów
roztargnienia i co najmniej 6 objawów nadaktywności
i impulsywności. Objawy te muszą być częste i
występować u danego dziecka przynajmniej przez 6
miesięcy w nasileniu powodującym
nieprzystosowanie, a jego zachowanie jest niezgodne
z poziomem rozwoju. Część objawów prowadziła już
do zaburzeń zachowania przed 7 r.ż. zarówno w
szkole jak i w domu.

background image

Kryteria diagnostyczne ADHD c.d.

Kryteria diagnostyczne ADHD c.d.

background image

Zaburzenia zw. z zachowaniami

destrukcyjnymi c.d.

• Postępowanie lecznicze w ADHD

Lek strattera budzi nadzieję pedopsychiatrów – zapobiega
rozkładowi noradrenaliny odpowiedzialnej za koncentrację i
kontrolę emocji. Może być podawany nawet u dzieci < 6 r.ż.
Jednak sam lek nie rozwiąże wszystkich problemów dzieci z ADHD.
Potrzebna jest pomoc nie tylko najbliższych, ale też psychiatrów,
psychologów i nauczycieli.
Terapia polega głównie na wyciszeniu emocji i uczeniu
koncentracji.

• prowokacyjne przeciwstawianie się –

dzieci z tym zaburzeniem często przejawiają negatywistyczne,
wrogie i zbuntowane zachowania, ale nie zaburzają w poważnym
stopniu praw innych tak, jak to ma miejsce u dzieci z
zaburzeniami zachowania.

background image

Zaburzenia emocjonalne

Tym zaburzeniom nie towarzyszy utrata poczucia

rzeczywistości. Ich symptomatologia jest często podobna do tej,
którą obserwujemy w przypadku z.e. osób dorosłych:

poczucie niższości
uczucie skrępowania
wycofanie z kontaktów społecznych
nieśmiałość
lęk
przewlekły smutek
nadmierne przywiązanie

Tego typu objawy upoważniają do postawienia rozpoznania:

stanów lękowych
depresji dziecięcej
zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych
fobii

background image

Zaburzenia emocjonalne c.d.

Depresja dziecięca -

ciągle budzi wiele wątpliwości co

do swej natury, przebiegu i późniejszych następstw.

W klasyfikacji ICD-10 wyróżniono depresyjne zaburzenia zachowania spośród
zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i w
wieku młodzieńczym. Depresja u dzieci może więc być klasyfikowana w tej grupie
zaburzeń lub rozpoznawana zgodnie z kryteriami obowiązującymi dorosłych.

EPIDEMIOLOGIA – ok. rozpowszechnienia depresji u dzieci jest trudne z uwagi

na różne metody przeprowadzania badań, niejednorodne kryteria diagnostyczne
depresji u dzieci będących w różnych fazach rozwojowych oraz przeprowadzenia
badań w różnych populacjach dziecięcych. Szacuje się, że w Polsce
rozpowszechnienie zaburzeń o obrazie zespołu depresyjnego wynosi od 6,6% u
dzieci pięcioletnich do 28% u dzieci trzynastoletnich, zaś epizodu depresyjnego
na ok. 6,7%.

ETIOPATOGENEZA – z.d. u dzieci są heterogenne i różne czynniki mogą

odgrywać rolę w ich powstawaniu. Badania rodzin, bliźniąt i dzieci adoptowanych
wykazały, że w patogenezie depresji u dzieci adoptowanych wykazały, że w
patogenezie depresji u dzieci mają znaczenie zarówno czynniki biologiczne
(podatność na zranienie) uwarunkowana genetycznie oraz związana z
domniemanym uszkodzeniem o.u.n., jka i czynniki środowiskowe. Przyczyną
depresji u dziecka często jest brak miłości i akceptacji ze strony rodziców,
lekceważenie, krzywdzenie lub gorsze traktowanie niż pozostałego rodzeństwa.

background image

Zaburzenia emocjonalne c.d.

Dzieci depresyjne często pochodzą z rodzin dysfunkcjonalnych, w których ich
podstawowe potrzeby nie są zaspakajane. Rodzice dzieci depresyjnych często
nadużywają alkoholu, a w rodzinie często dochodzi do napięć i konfliktów.
Dzieci depresyjne często przeżyły stresujące zdarzenia życiowe (śmierć rodzica,
emigracja rodziców z pozostawieniem dziecka w kraju, umieszczenie w domu dziecka).
Czynnikami, które zwiększają ryzyko wystąpienia depresji mogą też być trudności
szkolne, ADHD, rez inne czynniki wpływające niekorzystnie na wyniki w nauce.
Depresję mogą również wywołać czynniki somatyczne i organiczne oraz niektóre leki.

Obraz kliniczny

Zasadnicze objawy depresji u dzieci i adolescentów są takie samie jak u

dorosłych, jednakże szczegółowy obraz objawowej depresji jest różny, w
zależności od fazy rozwojowej dziecka.

Opisano depresję występującą u noworodków i niemowląt, która wystąpiła

po rozłączeniu z matką, a która charakteryzowała się:
- zmianami w zachowaniu
- zmianami w stanie somatycznym

- utratą łaknienia
- zmniejszoną ruchliwością
- zanikaniem reakcji płaczu i odruchu ssania
- zaburzeniami rytmu snu i czuwania
- zaburzeniami dyspeptycznymi.

background image

Zaburzenia emocjonalne c.d.

obraz kliniczny

Małe dzieci mają trudności w uświadamianiu sobie swoich uczuć i

ich wyrażeniu. Depresja może się u nich objawiać:

drażliwością
napadami gniewu i złości
zaburzeniem zachowania
obniżeniem nastroju
skłonnością do płaczu
wycofaniem się z aktywności sprawiającej dotychczas przyjemność
unikaniem kontaktu z rówieśnikami
bólami głowy
dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego (bóle brzucha)
osłabienie łaknienia
zaburzenia snu
zaburzenia lękowe (fobie, lęk separacyjny)

Dzieci w wieku szkolnym dodatkowo opisują siebie negatywnie:

jestem zły, niedobry
nic nie potrafię
jestem nic nie wart.

background image

Zaburzenia emocjonalne c.d.

obraz kliniczny

Adolescenci – u nich depresja na ogół przebiega z:

- obniżeniem nastroju i napędu
- lękiem nieokreślonym
- lękiem przed przyszłością
- poczuciem bezsensu życia
- myślami, tendencjami i zachowaniami samobójczymi
- autodestrukcyjnymi zaburzeniami zachowania
- somatyzacją lęku
- hipochondryczną koncentracją na ciele.

• Zaburzenia współwystępujące: u 40-90% młodzieży, u której wystąpił epizod

depresyjny, współwystępują inne zaburzenia psychiczne, a najczęściej dystymia i
zaburzenia lękowe, zaburzenia zachowania, nadużywanie substancji
psychoaktywnych.

Następstwa depresji:

- negatywnie wpływają na społeczny, emocjonalny i poznawczy rozwój dziecka
- zaburza kontakty interpersonalne
- więzi z rodzicami i rodzeństwem
- duże ryzyko suicydalne
- nadużywanie alkoholu i narkotyków
- choroby somatyczne.

background image

Zaburzenia emocjonalne c.d.

Leczenie depresji u dzieci:
 Wskazane jest podejście biopsychospołeczne, pozwalające na ustalenie

wszystkich czynników wywołujących

 Poradnictwo dla rodziców
 Psychoedukacja chorego i jego rodziny
 Farmakoterapia – fluwoksamina / nie zaleca się innych leków z grupy SSRI

Dotychczas nie ustalono jednoznacznie, czy w leczeniu depresji u dzieci

należy stosować tylko psychoterapię, czy farmakoterapię czy też obie formy
leczenia jednocześnie.
Wybór metody terapii powinien być dobierany indywidualnie i zależy od
kilku czynników:
- ciężkości depresji (psychotyczna, łagodna, umiarkowana)
- liczby i czasu trwania wcześniejszych epizodów, ich rodzaju
- wieku chorego dziecka
- kontekstu w jakim wystąpiła depresja (konflikty rodzinne, problemy
szkolne, narażenie na negatywne zdarzenia życiowe)
- współpraca ze strony chorego i rodziny, motywacji.

background image

Zaburzenia nawyków i

odżywiania

JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY – jest zespołem chorobowym, którego
podstawową cechą jest uporczywe dążenie do utraty masy ciała.

Zespół ten może mieć charakter epizodyczny, niekiedy jednorazowy, u niektórych

osób wykazuje przebieg przewlekły, falujący lub nawracający i może stanowić
zagrożenie dla życia.

Największa zapadalność na j.p. przypada między 13 i 14 r.ż. oraz między 17 i 25

r.ż., choroba ta może też rozpoczynać się przed ok. dojrzewania.

Zaburzenie to przejawia ok. 1% dziewcząt w wieku szkolnym (u chłopców jest

zjawiskiem rzadkim).

Mimo licznych badań przyczyny zachorowania na j.p. pozostają niewyjaśnione.

Podzielany jest pogląd, iż kilka różnych czynników współistnieje u podłoża tego
zaburzenia i są to:
-
czynniki indywidualne (zaburzenia neuroprzekaźników, nieprawidłowy rozwój
osobowości),
-
czynniki rodzinne (dysfunkcja systemu rodzinnego)
-
czynniki społeczno – kulturowe (ideał szczupłej sylwetki kobiecej).
Wśród czynników poprzedzających wystąpienie j.p. opisywane są : doświadczenie
utraty bliskiej osoby, konflikt dotyczący roli seksualnej przyszłej kobiety,
zwiększona presja i oczekiwanie sukcesów ze strony bliskiego otoczenia.

background image

Zaburzenia nawyków i

odżywiania c.d.

 Opublikowane ostatnio w „Molecular Psychiatry” badania australijskich

naukowców sugerują, że kluczową rolę w rozwoju j.p. odgrywa gen NET
kodujący produkcję białka o tej samej nazwie. Okazało się, że gen ten może
występować w dwóch wersjach – długiej i krótkiej. Wykazano, że
odziedziczenie wersji dłuższej genu zwiększa ryzyko wystąpienia j.p.

 Najnowsze badania amerykańskich neurobiologów z University of Pittsburgh i

University of California wykazały, że chorzy na j.p. inaczej mogą odczuwać
smaki. W grupie badanych z j.p. bad. MRI wykazano, że w ich mózgu dużo
mnij aktywny był obszar zwany wyspą, który odpowiada min. za
rozpoznawanie smaków i ocenę jak przyjemne są one dla danej osoby.
Natomiast u gr. kontrolnej zdrowych kobiet widać było silny związek między
pobudzeniem obszaru wyspy a ich oceną przyjemności z odczuwaniem
słodkiego smaku glukozy. Natomiast takiej zależności nie stwierdzano u
anorektyczek. Prawdopodobnie ich mózg nie odczuwa przyjemności jedzenia
lub reaguje wstrętem na smaki powszechnie uważane za przyjemne.
Ponadto wyspa i przyległe do niej regiony mózgu mają wpływ też na ocenę
stanu własnego organizmu.
Faktem jest, że anorektyczki nie dostrzegają własnego wychudzenia i
wynikającego zagrożenia dla zdrowia, co w znacznym stopniu utrudnia ich
leczenie.

background image

Zaburzenia nawyków i

odżywiania c.d.

Objawy i cechy istotne do rozpoznania j.p.

• Jadłowstręt zazwyczaj rozpoczyna się u nastolatki, która może mieć niewielkiego

stopnia nadwagę, a uwagi krytyczne i nieakceptowanie swojego wyglądu są
powodem odchudzania.

• Początek choroby zwykle bywa powolny, trudny do uchwycenia.
• Dziewczęta walczą z potrzebą jedzenia, stosując różne diety, gromadzą informacje

na temat wartości klasycznych pokarmów.

• Każde przyjęcie pożywienia połączone jest z przykro przeżywanym uczuciem

sytości, stąd częste prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków
przeczyszczających oraz b. przemyślne i wyszukane sposoby chowania jedzenia
przed osobami kontrolującymi.

• Odchudzanie stopniowo przeradza się w proces chorobowy, zanika łaknienie,

pojawia się przekonanie o konieczności coraz większego ograniczenia kaloryczności
spożywanego jedzenia oraz obsesyjna myśl o coraz szczuplejszej sylwetce.

• Dziewczęta z j.p. z satysfakcją przyjmują postępujący ubytek masy ciała i

uporczywie twierdzą, że ciągle są zbyt grube.

• Znacznemu wychudzeniu towarzyszą objawy somatyczne (zanik miesiączki, ↓ CTK i

temp. ciała, szorstka skóra z obfitym owłosieniem przedramion i podudzi, zab.
elektrolitowe).

Mimo znacznego wyniszczenia zachowują dobrą sprawność i aktywność życiową, są

wzorowymi uczennicami, odznaczają się pracowitością, sumiennością i perfekcją.

background image

Zaburzenia nawyków i

odżywiania c.d.

Kryteria diagnostyczne j.p.

• utrata wagi ciała > 15% należnej masy ciała dla wieku i wzrostu
• nasilony lęk p/zwiększeniem wagi ciała lub otyłością mimo ewidentnej

niedowagi

• zaburzony sposób, w jaki waga ciała, jego kształty i wymiary są przeżywane:

- osoba z j.p. czuje się zbyt gruba lub jest przekonana, że jakaś część jej
ciała jest za gruba, nawet wówczas gdy doszło do skrajnego wychudzenia.

nieobecność co najmniej 3 kolejnych miesiączek (brak innych przyczyn).

Rokowanie

• Zależy w dużym stopniu od wczesnego podjęcia interwencji terapeutycznej
• W j.p. pojawiającym się w ok. pokwitania jest na ogół dobre
• Najszybciej uzyskuje się poprawę biologiczną, zwiększenie masy ciała
• Powrót miesiączki następuje w kilka do kilkunastu m-cy po uzyskaniu

należnej masy ciała

• Śmiertelność jest szacowana w gr. 2-10% gł. z powodu powikłań

kardiologicznych.

background image

Zaburzenia nawyków i

odżywiania c.d.

Leczenie
Podstawowe formy terapii chorych na j.p. to:
poprawa st. somatycznego (niekiedy potrzeba leczenia

(parenteralengo)

oddziaływanie psychoterapeutyczne (techniki

behawioralne)

psychoterapia indywidualna i grupowa
terapia rodzinna

Farmakoterapia

Raczej ma ograniczone znaczenie. Zalecana jest
fluoksetyna, zwłaszcza na etapie utrzymywania poprawy
st. somatycznego i psychicznego chorych na j.p.

background image

Zaburzenia nawyków i

odżywiania c.d.

Bulimia – jest zespołem chorobowym, który cechują powtarzające się

objawy obżarstwa z następczym dążeniem do szybkiego zmniejszenia
masy ciała.

Etiopatogeneza – wieloczynnikowa, splot uwarunkowań biologicznych

(zaburzenia neuroprzekaźników – gł. serotoniny, obciążenia
genetyczne), rodzinnych i osobowościowych ma wiązać się z wysokim
ryzykiem wystąpienia bulimii, zwłaszcza przy konfrontacji ze
środowiskiem, w którym szczupła sylwetka jest uznawana za przejaw
sukcesu, doskonałości i samokontroli.

Rodzina chorych na bulimię – konfliktowa, chaotyczna, z brakiem
bliższych zw. uczuciowych oraz niejednoznacznymi zasadami
komunikacji wewnętrznej, często rozbita, o dużej patologii społecznej
(alkoholizm, przestępczość).
Rodzina chorych na bulimię jest b. zaburzona od rodziny chorych j.p.

background image

Zaburzenia nawyków i

odżywiania c.d

Objawy i cechy istotne dla rozpoznania bulimii:

• Zgłaszająca się p-tka w przeszłości wielokrotnie bez powodzenia,

stosowała różne diety odchudzające.

• Punktem zwrotnym staje się przypadkowa informacja lub odkrycie, że

wagę można kontrolować prowokując wymioty i biegunki.

• Konsekwencją prób długotrwałego odchudzania się i głodzenia są

napady żarłoczności, objadanie się w samotności i tajemnicy.

• Efektem wysokokalorycznego jedzenia przeciwdziałają takie zachowania

jak: prowokowanie wymiotów, nadużywanie śr. przeczyszczających,
moczopędnych i leków osłabiających łaknienie oraz ponawianie prób
podjęcia głodówki – „mechanizm błędnego koła”.

• Po napadzie obżarstwa poczucie winy, wstydu i przekonania o własnej

niskiej wartości.

• Częste myśli o diecie, jedzeniu i własnym wyglądzie.
• Często współwystępują objawy depresyjne, dyskomfort psychiczny,

zaburzenia snu, poczucie beznadziejności i myśli samobójcze.

background image

Zaburzenia nawyków i

odżywiania c.d.

Kryteria diagnostyczne bulimii
 nawracające napady żarłoczności (szybkie spożywanie ogromnej ilości

jedzenia),

 poczucie braku kontroli nad jedzeniem w trakcie takich napadów,
 regularne prowokowanie wymiotów, stosowanie śr. przeczyszczających,

ścisłej diety lub głodówki, intensywnych ćw. fizycznych, których celem
jest zapobieganie wzrostowi wagi ciała,

 obecność przeciętnie dwu epizodów obżarstwa w ciągu tygodnia przez

ostatnie 3 m-ce,

 trwale występujący nadmierny niepokój dotyczący kształtów i wagi ciała.

Waga p-tek z bulimią podlega częstym wahaniom, jednak najczęściej
utrzymuje się w gr. normy dla wieku i wzrostu.
Do powikłań internistycznych należą: zab. czynności serca, zab. wodno-
elektrolitowe, niewydolność nerek, tężyczka, parestezje, zab. miesiączki.
W badaniu somatycznym można stwierdzić: obrzęk ujścia ślinianek,
zapalenie dziąseł, uszkodzenie szkliwia zębów, otarcia podniebienia i
tylnej ściany gardła, rozstępy skórne.

background image

Zaburzenia nawyków i

odżywiania c.d.

Rokowanie – często niepewne i należy liczyć się z możliwością

wystąpienia nawrotów. Wyleczenie ok. 13%, często mimo
wyleczenia i wycofania się pełnoobjawowego zespołu,
zachowania bulimiczne są nadal obecne.

Leczenie:

- Powinno być prowadzone w warunkach ambulatoryjnych
- Pierwszy etap leczenia to zmiana wzorców odżywiania się
- Podstawowa forma – psychoterapia poznawczo – behawioralna
prowadzona w sposób kompleksowy łącznie z terapią rodziny
- Konieczna hospitalizacja w przypadkach powikłań
somatycznych i ryzyka samobójstwa

Farmakoterapia

Wg niektórych badaczy – fluoksetyna w dawce 60 mg/dobę –
zmniejsza liczbę niepohamowanych napadów obżarstwa i
dysforię towarzyszącą bulimii.

background image

Zaburzenia rozwoju

Upośledzenie umysłowe – to znaczące obniżenie ogólnego poziomu

funkcjonowania intelektualnego, któremu towarzyszą deficyty w
dziedzinie zachowań adaptacyjnych i które występują w okresie
rozwojowym.

• Pacjenta możemy zaklasyfikować do grupy u.u. tylko wtedy, gdy

zarówno poziom intelektualny, jak i zdolności adaptacyjne są poniżej
średniej.

• U.u. u ok. 85% osób, to u. lekkie, osoby te mogą uczyć się w szkole i są

zdolne do osiągnięcia poziomu VI-tej klasy.

• 10% to osoby z u. umiarkowanym, które odpowiednio przeszkolone

mogą osiągnąć poziom II-ej klasy

• U ok. 3 – 4% u.u. osiąga nasilenie znaczne
• U 1 – 2% występuje u. głębokie.

Epidemiologia: u.u. występuje u 1% populacji. Stosunek zachorowania
mężczyzn do kobiet wynosi 1,5 – 1.

background image

Zaburzenia rozwoju c.d.

Etiologie u.u. - przyczyna (organiczna lub psychospołeczna) znana

jest w 50 – 70% przypadków.

Przyczyny genetyczne

- wrodzone choroby metaboliczne (np. fenylokotonuria, choroba Tay-
Sachsa)
- anomalie chromosomowe (z. Downa – trisomia chromosomu 21),
1/700 urodzeń z kruchego chromosomu X, 1/1000 urodzeń
noworodków płci męskiej.

Przyczyny psychospołeczne

- długotrwały brak odpowiedniej stymulacji intelektualnej

Inne przyczyny:

- następstwa neuroinfekcji, zatrucia, uszkodzenia mózgu w ok.
prenatalnym, okołoporodowym lub późniejszym np. wrodzona
różyczka, alkoholowy zespół płodowy.

background image

Zaburzenia rozwoju c.d.

Poziomy upośledzenia umysłowego

background image

Zaburzenia rozwoju c.d.

Upośledzenie umysłowe umiarkowane

do tej kategorii należy 10% dzieci u.u. Uczą się one komunikować i mówić w
ok. p/szkolnym. Mają kłopoty z nauką reguł społecznych. W ok. p/szkolnym.
Mają kłopoty z nauką reguł społecznych. W ok. szkolnym mogą korzystać z
treningu umiejętności społecznych i zawodowych, ale mało
prawdopodobnym jest, by w dziedzinie przedmiotów szkolnych przetrwały
poziom II-ej klasy. Fizycznie mogą być męczące i mają kłopot z koordynacją
ruchową. Praca w warunkach pracy chronionej.

Upośledzenie umysłowe umiarkowane

do tej kategorii należy 10% dzieci u.u. Uczą się one komunikować i mówić w
ok. p/szkolnym. Mają kłopoty z nauką reguł społecznych. W ok. p/szkolnym.
Mają kłopoty z nauką reguł społecznych. W ok. szkolnym mogą korzystać z
treningu umiejętności społecznych i zawodowych, ale mało
prawdopodobnym jest, by w dziedzinie przedmiotów szkolnych przetrwały
poziom II-ej klasy. Fizycznie mogą być męczące i mają kłopot z koordynacją
ruchową. Praca w warunkach pracy chronionej.

Upośledzenie umysłowe lekkie

większość upośledzonych ok. 85%. U tych dzieci umiejętności
społeczne i komunikowanie rozwijają się podobnie jak u wszystkich
dzieci, w tym samym ok. rozwojowym. Często ich u.u. jest
niezauważalne dopóki nie pójdą do szkoły {IV-V klasa], kłopoty z
nauką. Bez dodatkowej pomocy mogą nabywać umiejętności szkolne
do poziomu klasy VI-tej, jeżeli uzyskają pomoc mogą iść dalej.
We wszystkich innych obszarach, ich potrzeby i zdolności są takie
same jak u rówieśników. Specjalne programy szkolne często
umożliwiają im nabycie umiejętności zawodowych, niezbędnych, aby
przynajmniej w minimalnym stopniu mogły być samowystarczalne.
W niektórych sytuacjach (stres) mogą wymagać rady i pomocy.

Upośledzenie umysłowe lekkie

większość upośledzonych ok. 85%. U tych dzieci umiejętności
społeczne i komunikowanie rozwijają się podobnie jak u wszystkich
dzieci, w tym samym ok. rozwojowym. Często ich u.u. jest
niezauważalne dopóki nie pójdą do szkoły {IV-V klasa], kłopoty z
nauką. Bez dodatkowej pomocy mogą nabywać umiejętności szkolne
do poziomu klasy VI-tej, jeżeli uzyskają pomoc mogą iść dalej.
We wszystkich innych obszarach, ich potrzeby i zdolności są takie
same jak u rówieśników. Specjalne programy szkolne często
umożliwiają im nabycie umiejętności zawodowych, niezbędnych, aby
przynajmniej w minimalnym stopniu mogły być samowystarczalne.
W niektórych sytuacjach (stres) mogą wymagać rady i pomocy.

background image

Zaburzenia rozwoju c.d.

Upośledzenie umysłowe znaczne

osoby u.u. w st. znacznym już przed 5 r.ż. wykazują znaczne
opóźnienie rozwoju ruchowego. Mowa rozwinięta jest w stopniu
niewielkim lub nie ma jej wcale. W szkołach specjalnych można
nauczyć ich mówić i podstaw higieny osobistej.
W zasadzie nie są zdolne do nauki zawodu chociaż jako dorośli,
pod opieką, mogą wykonywać proste czynności i prace nie
wymagające kwalifikacji.

Upośledzenie umysłowe znaczne

osoby u.u. w st. znacznym już przed 5 r.ż. wykazują znaczne
opóźnienie rozwoju ruchowego. Mowa rozwinięta jest w stopniu
niewielkim lub nie ma jej wcale. W szkołach specjalnych można
nauczyć ich mówić i podstaw higieny osobistej.
W zasadzie nie są zdolne do nauki zawodu chociaż jako dorośli,
pod opieką, mogą wykonywać proste czynności i prace nie
wymagające kwalifikacji.

Upośledzenie umysłowe głębokie

Upośledzenie umysłowe głębokie

dzieci należące do tej kategorii są głęboko upośledzone w dzieciństwie

dzieci należące do tej kategorii są głęboko upośledzone w dzieciństwie

zachowań adpatacyjnych i w okresie przedszkolnym są zdolne jedynie do

zachowań adpatacyjnych i w okresie przedszkolnym są zdolne jedynie do

opanowania najprostszych czynności motorycznych. Dziecko w

opanowania najprostszych czynności motorycznych. Dziecko w

ograniczonym zakresie jest w stanie nauczyć się samoobsługi. Nierzadko

ograniczonym zakresie jest w stanie nauczyć się samoobsługi. Nierzadko

występują znaczne fizyczne deformacje, uszkodzenie o.u.n. i zahamowanie

występują znaczne fizyczne deformacje, uszkodzenie o.u.n. i zahamowanie

wzrostu. Zdrowie i odporność na choroby są słabe, średnia długość życia

wzrostu. Zdrowie i odporność na choroby są słabe, średnia długość życia

krótsza niż normalnie. Dzieci te wymagają opieki instytucjonalnej.

krótsza niż normalnie. Dzieci te wymagają opieki instytucjonalnej.

Upośledzenie umysłowe głębokie

Upośledzenie umysłowe głębokie

dzieci należące do tej kategorii są głęboko upośledzone w dzieciństwie

dzieci należące do tej kategorii są głęboko upośledzone w dzieciństwie

zachowań adpatacyjnych i w okresie przedszkolnym są zdolne jedynie do

zachowań adpatacyjnych i w okresie przedszkolnym są zdolne jedynie do

opanowania najprostszych czynności motorycznych. Dziecko w

opanowania najprostszych czynności motorycznych. Dziecko w

ograniczonym zakresie jest w stanie nauczyć się samoobsługi. Nierzadko

ograniczonym zakresie jest w stanie nauczyć się samoobsługi. Nierzadko

występują znaczne fizyczne deformacje, uszkodzenie o.u.n. i zahamowanie

występują znaczne fizyczne deformacje, uszkodzenie o.u.n. i zahamowanie

wzrostu. Zdrowie i odporność na choroby są słabe, średnia długość życia

wzrostu. Zdrowie i odporność na choroby są słabe, średnia długość życia

krótsza niż normalnie. Dzieci te wymagają opieki instytucjonalnej.

krótsza niż normalnie. Dzieci te wymagają opieki instytucjonalnej.

background image

Zaburzenia rozwoju c.d.

Autyzm wczesnodziecięcy – to tylko jeden z elementów grupy
zwanej zaburzeniami spektrum autystycznego (ASD).

Istotą autyzmu jest upośledzenie interakcji społecznych (np.

trudności w dzieleniu swoich emocji z innymi, w rozpoczęciu i
utrzymaniu rozmowy), komunikacji (zarówno werbalnej, jak i
niewerbalnej, związanej z kontaktem wzrokowym czy uśiechem)
oraz obecność stereotypowych, powtarzalnych zachowań (np.
ustawianie przedmiotów w stały, specyficzny sposób).
Stopień nasilenia, rodzaj i czas wystąpienia objawów, a także
poziom inteligencji i zdolności do prowadzenia samodzielnego
życia różnią się u chorych dzieci. Objawy pojawiają się zanim
dziecko skończy 3 r.ż.

Chłopcy chorują na autyzm 3 – 4 razy częściej niż dziewczynki.
Autyzm nie jest rzadką chorobą, a wg ostatnich badań ok. 60 tys.

Polaków cierpi na to zaburzenie.

background image

Zaburzenia rozwoju c.d.

• Autyzm jest zespołem zaburzeń o b. różnym w zależności od dziecka stopniu

nasilenia występujących już we wczesnym dzieciństwie (1 – 3 r.ż.). Cechą
charakterystyczną dzieci autystycznych są nieprawidłowości w kontaktach
społecznych.

• Dotychczas nie odkryto jednoznacznej przyczyny autyzmu dziecięcego. Wiadomo,

że za część zaburzeń odpowiadają geny, a także komplikacje okołoporodowe (np.
niedotlenienie dziecka). Okazuje się, że dzieci cierpiące na autyzm mają wręcz
ekstremalnie męskie mózgi (nie przejawiają empatii, są ślepe na emocje,
ogromna koncentracja ukierunkowana na wychwycenie i zlikwidowanie
najmniejszych zmian otoczenia) – są to ewidentne cechy supermęskiego mózgu.
Czynnikiem popychającym mózg chłopca na „ścieżkę” autyzmu są męskie
hormony (androgeny) a zwłaszcza testosteron, którego stężenie już w okresie
płodowym jest 4 x większe. Hormon ten wpływa zarówno na funkcjonowanie
mózgu, jak i na jego budowę. Kierunek ten wymaga dalszych badań.

• Autyzm ma wyraźne podłoże dziedziczne i występuje wielokrotnie częściej w

pewnych rodzinach, niż średnio w populacji ogólnej.
Podejrzewa się też zaburzoną ekspresję co najmniej 10 genów, które kontrolują
podziały i migrację neuronów.

• Najbardziej kontrowersyjna hipoteza zakładała, że autyzm wywołują szczepionki

dziecięce. Jednak badania epidemiologiczne nie potwierdziły związku autyzmu ze
szczepieniami.

background image

Zaburzenia rozwoju c.d.

Objawy sugerujące autyzm dziecka

nie gaworzy do 1 r.ż. i nie wskazuje na coś palcem,
do 16 m-ca nie wypowiada pojedynczego słowa,
do 2 r.ż. nie wypowiada form dwuwyrazowych,
nie reaguje na swoje imię,
utraciło zdolności językowe lub umiejętności społeczne,
nawiązuje słaby (lub żaden) kontakt wzrokowy,
nie umie korzystać z zabawek (sprawia wrażenie jakby nie

wiedziało jak się nimi bawić),

stale i uporczywie ustawia zabawki i inne przedmioty w jednym

szeregu,

okazuje nadmierne, wyjątkowe przywiązanie do jednej zabawki lub

innego przedmiotu,

nie uśmiecha się,
czasami zachowuje się, jakby było głuche, nie reaguje na żadne

sygnały, żyje we własnym świecie.

background image

Zaburzenia rozwoju c.d.

Dziecko autystyczne

Dz.a. na ogół początkowo rozwija się normalnie,
Dopiero między 18 i 24 m-cem życia zaczyna odbiegać od

normy,

Nie uśmiecha się (lub przestaje się uśmiechać),
Nie nawiązuje kontaktu wzrokowego,
Nie reaguje na opiekunów,
Nie wykazuje zainteresowania innymi ludźmi,
Uczy się mówić z dużym opóźnieniem lub wcale,
Używa języka w sposób niegramatyczny,
Nie wykazuje wyobraźni,
Nie potrafi się bawić symbolicznie i kreatywnie,
Niewiele bodźców dociera do niego.

background image

Zaburzenia rozwoju c.d.

Leczenie autyzmu

Polega głównie na długotrwałej

psychoterapii i stopniowej socjalizacji,

Metoda Domana polega na przekazywaniu

dziecku w szybkim tempie 20 – 30 obrazków
różnych przedmiotów z podpisami. W ten
sposób dziecko nie znając liter zapamiętuje
całe słowa. Kojarzy obraz z nazwą.

Leczenie farmakologiczne ma wyłącznie

charakter objawowy.


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Potrzeby psychiczne dzieci i młodzieży E Jundziłł
M Orwid, K Pietruszewski Psychiatria dzieci i młodzieży Skrót
Psychiatria-word, Psychiatria dzieci i młodzieży, PSYCHIATRIA DZIECI I MŁODZIEŻY
Jundziłł E potrzeby psychiczne dzieci i młodzieży str 9 31, 62 77 22222
METODY TERAPEUTYCZNE W PSYCHIATRII DZIECI I MŁODZIEŻY, Pedagogika, Pedagogika opiekuńczo wychowawacz
Czego potrzebuje dziecko z ADHD, Podstawy psychiatrii dzieci i młodzieży
zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży ppt
PSYCHIATRIA DZIECI I MŁODZIEŻY wersja najnowsza 12 12 05
Psychiatria dzieci i młodzieży
Tempo, Podstawy psychiatrii dzieci i młodzieży
zaburzenia zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
Potrzeby psychiczne dzieci i młodzieży, pedagogika
Psychologia kliniczna dzieci i mlodziezy wybrane zag adnienia

więcej podobnych podstron