STAŁE URZĄDZENIA
GAŚNICZE

Urządzenia gaśnicze - urządzenie przeznaczone do gaszenia
pożaru,
uruchamiane ręcznie lub samoczynnie, trwale połączone z
chronionym obiektem.
Stałe urządzenie gaśnicze - urządzenie gaśnicze, do którego
środek gaśniczy podawany jest ze stałych źródeł zasilania, trwale
połączonych z urządzeniem.
Półstałe urządzenia gaśnicze - urządzenie gaśnicze, do
którego środek gaśniczy podawany jest odpowiednim sprzętem
gaśniczym.

Urządzenie zabezpieczające - urządzenie chroniące obiekt za
pomocą środków gaśniczych przed działaniem promieniowania
cieplnego i rozszerzaniem się pożaru, uruchamiane ręcznie lub
samoczynnie, trwale połączone z chronionym obiektem.
Stałe urządzenie zabezpieczające - urządzenie
zabezpieczające, do którego środek gaśniczy podawany jest ze
stałych źródeł zasilania, trwale połączone z tym urządzeniem.

Podział stałych urządzeń gaśniczych

Obowiązek stosowania stałych urządzeń gaśniczych, do których
zalicza się stałe urządzenia gaśnicze wodne (tryskaczowe i
zraszaczowe), parowe, pianowe, gazowe i aerozolowe, proszkowe
reguluje § 27 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z
dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej
budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.
Nr 109 poz. 719).

Zgodnie z ww. rozporządzeniem stosowanie stałych
urządzeń gaśniczych, związanych na stałe z obiektem,
zawierających zapas środka gaśniczego i uruchamianych
samoczynnie we wczesnej fazie rozwoju pożaru, jest
wymagane w:

1.archiwach, wyznaczonych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów

Państwowych;

2.muzeach oraz zabytkach budowlanych, wyznaczonych przez
Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z
Komendantem Głównym

Państwowej Straży Pożarnej;

3.ośrodkach elektronicznego przetwarzania danych o znaczeniu
krajowym.

Zgodnie z § 27 ust. 3 w strefach pożarowych i pomieszczeniach
wyposażonych w stałe urządzenia gaśnicze gazowe lub z innym
środkiem gaśniczym mogącym mieć wpływ na zdrowie ludzi
powinny być zapewnione warunki bezpieczeństwa dla osób
przebywających w tych pomieszczeniach, zgodnie z odpowiednimi
Polskimi Normami dotyczącymi tych urządzeń.

Stosowanie stałych urządzeń gaśniczych wodnych jest
wymagane w:

1.budynkach handlowych lub wystawowych:

-jednokondygnacyjnych, w strefie pożarowej zakwalifikowanej do
kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 8000 m2,

-wielokondygnacyjnych w strefie pożarowej zakwalifikowanej
do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 5000
m2;

2.budynkach o liczbie miejsc służących celom gastronomicznym
powyżej

600;  

3.budynkach użyteczności publicznej wysokościowych;

4.budynkach zamieszkania zbiorowego wysokościowych.

Instalacje tryskaczowe
Kluczowym elementem tego typu instalacji jest tryskacz, przez który
wypływa woda. Wylot z tryskacza zablokowany jest najczęściej
szklaną ampułką, którą wypełnia ciecz rozszerzalna termicznie. W
momencie wystąpienia pożaru wydzielające się ciepło powoduje
wzrost temperatury cieczy w ampułkach tryskaczy, co skutkuje
zwiększeniem jej objętości i rozsadzeniem ampułki. Otwierają się
tylko tryskacze znajdujące się bezpośrednio w strefie ognia, co
minimalizuje zakres szkód spowodowanych ciśnieniem wody.
Jednocześnie przepływająca przez zawór kontrolno-alarmowy woda
uruchamia dzwon alarmowy i wyłączniki ciśnienia alarmujące o
pożarze i uruchamiające pompę tryskaczową. Pompa tłoczy wodę ze
źródła, którym może być na przykład zbiornik zewnętrzny. Pojemność
źródła wody musi wystarczyć na 30-120 minut pracy w zależności od
typu chronionego obiektu. System pracuje do momentu ręcznego
wyłączenia pompy lub odcięcia wody.
 
Głównymi elementami składowymi urządzenia tryskaczowego są:
- Źródło zaopatrzenia wodnego (na przykład zbiornik),
- Urządzenie zasilające w wodę o odpowiednim ciśnieniu (pompa),
- Urządzenie kontrolno-alarmowe, nadzorujące gotowość do podjęcia
akcji gaśniczej i alarmujące o wybuchu pożaru (zawór kontrolno-
alarmowy),
- Przewody rozdzielcze i rozprowadzające, na których umieszczone są
tryskacze.

Instalacje zraszaczowe
Stosuje się je do zabezpieczania przeciwpożarowego budynków oraz
chłodzenia łatwopalnych obiektów i urządzeń technologicznych
wszędzie tam, gdzie można się spodziewać szybkiego
rozprzestrzeniania się ognia, a więc w: rafineriach, zbiornikach cieczy
palnych, transformatorach zlokalizowanych na wolnym powietrzu,
urządzeniach wydobywczych, tunelach kablowych itp.
 
Systemy zraszaczowe można podzielić ze względu na:
 
a) pełnioną funkcję
 
- Systemy gaśnicze – służą one do gaszenia pożarów urządzeń i
pomieszczeń, w których możliwy jest szybki rozwój pożaru,
- Systemy zabezpieczające – chroniące urządzenia technologiczne
przed nadmiernym nagrzaniem oraz rozprzestrzenianiem się pożaru,
 
b) sposób uruchomienia
 
- Instalacje uruchamiane ręcznie - są one często stosowane do
chłodzenia urządzeń technologicznych znajdujących się w
bezpośrednim sąsiedztwie pożaru tak, aby uniknąć rozprzestrzeniania
się ognia i samozapłonu substancji palnych,

- Instalacje uruchamiane automatycznie, np. ektrycznie -
uruchomienie

następuje po otrzymaniu sygnału z czujek

pożarowych i otwarciu

zaworu. Czynnikiem uruchamiającym jest

tu dym lub płomień.
 
Po otwarciu zaworu wzbudzającego woda podawana jest przez
system przewodów rurowych do zraszaczy. Instalacje zraszaczowe
charakteryzują się tym, że nie działają miejscowo jak instalacje
tryskaczowe, ale gaszeniu podlega cała powierzchnia chroniona.
Medium w tych instalacjach może być woda lub piana.
Niezależnie od rodzaju instalacji zraszaczowej, składa się ona z:
-zraszaczy,
-systemu przewodów rurowych niewypełnionych wodą,
-zaworu wzbudzającego,
-źródła wody (np. zbiornik wody + pompa pożarowa).

Instalacje mgły wodnej
Instalowane są wszędzie tam, gdzie obiekt wymaga szybkiego,
lokalnego ugaszenia przy użyciu małej ilości wody. Systemy te
znalazły zastosowane w ochronie przeciwpożarowej tuneli kablowych,
transformatorów, turbin gazowych, pras przemysłowych oraz
urządzeń technologicznych dla przemysłu chemicznego i drzewnego.
Instalacje mogą być budowane jako niezależne systemy lub mogą być
włączane do istniejących lub nowobudowanych systemów
tryskaczowych bądź zraszaczowych.
 
Ogólna budowa i zasada działania zbliżona jest do tradycyjnego
systemu zraszaczowego. Istotę systemu stanowią natomiast
odpowiednio skonstruowane dysze pozwalające osiągnąć
rozdrobnienie wody do kropel o średnicy około 150 mikrometrów.
Wysoko rozdrobnione krople wody stanowią doskonały mechanizm
odbioru ciepła od palącego się materiału, a woda kierowana z
odpowiednio rozmieszczonych dysz ogranicza dodatkowo dostęp
tlenu do źródła pożaru.
 
Głównymi elementami składowymi instalacji są:
 - źródło zaopatrzenia w wodę wraz z pompą,
- systemy rurowe,
- dysze rozpylające,
- system detekcji.

Pianowe instalacje gaśnicze
Znajdują szerokie zastosowanie przy gaszeniu pożarów substancji
stałych oraz ciekłych. W wyniku dodawania do strumienia wody ściśle
określonej stałej procentowej ilości środka pianotwórczego
otrzymujemy bardzo skuteczne narzędzie do walki z ogniem. Tam
gdzie gaszenie strumieniem wody nie może być stosowane, często z
pomocą przychodzi właśnie piana gaśnicza.

Cechą charakterystyczną piany gaśniczej jest stopień jej spienienia. I
tak ze względu na liczbę spienienia pianę mechaniczną możemy
podzielić na:
 
- Pianę ciężka – liczba spienienia do 20,
- Pianę średnią – liczba spienienia od 20 do 200,
- Pianę lekką – liczba spienienia od 200 do 1000.
 

Na podstawie tego podziału możemy wyróżnić trzy rodzaje stałych
instalacji pianowych:
 
Instalacje gaśnicze na pianę lekką - wysoki współczynnik spienienia
pozwala w kilka minut wypełnić pianą nawet bardzo duże
pomieszczenia hal produkcyjnych czy magazynowych. Zapewnia to
bardzo szybką i skuteczną ochronę przeciwpożarową.

Instalacje gaśnicze na pianę średnią – znajdują one zastosowanie przy
ochronie magazynów cieczy palnych, gdzie pożar może wystąpić na
niewielkiej wysokości od posadzki. Generatory piany zamontowane
pod stropem pokrywają pianą armaturę przesyłową cieczy oraz
rozlaną ciecz tworząc barierę oddzielającą ciecz od dostępu
powietrza, izolując ogniska ognia.

Instalacje gaśnicze na pianę ciężką - stosowane są do gaszenia
płonących cieczy, takich jak paliwa płynne i rozpuszczalniki. Piana o
niskim współczynniku spienienia rozlewając się na powierzchni
płonącej cieczy obniża jej temperaturę oraz tworzy cienki film
uniemożliwiając parowanie cieczy oraz ogranicza dostęp tlenu, co
skutecznie opanowuje, a w konsekwencji tłumi ogień.
 

 
Pod wpływem ciepła pożaru następuje pęknięcie szklanej ampułki
tryskacza dla układów zamkniętych lub zostaje przekazany sygnał z
sieci pilotowej np. z wyzwalacza termicznego do zaworu kontrolnego,
co powoduje automatyczne uruchomienie gaśniczej instalacji
pianowej.

Półstałe pianowe instalacje gaśnicze nie posiadają własnego,
podłączonego do nich źródła wody. Nie posiadają one także
urządzenia dozowania środka pianotwórczego. Zapewniają jedynie
dostarczenie tłoczonej mieszaniny środka do miejsca pożaru,
odpowiednie spienienie, a następnie podanie piany w miejsce pożaru.

W skład stałego pianowego urządzenia gaśniczego wchodzą:
- zawór kontrolno-alarmowy podłączony do zasilania wodnego,
- zbiornik z zapasem środka pianotwórczego,
- rurociągi dostarczające mieszaninę wody i środka pianotwórczego
do miejsca

ochrony,

- urządzenia spieniające mechanicznie roztwór środka
pianotwórczego i wody,
- system aktywacji zaworu kontrolno-alarmowego.

Stałe urządzenia gaśnicze gazowe
Są to systemy wykorzystującymi jako środek gaśniczy różnego
rodzaju gazy, takie jak dwutlenek węgla CO

2

, mieszaniny gazów

obojętnych (np. Inergen lub Argonite) oraz chlorowcopochodne
węglowodorów (np. FM 200 lub NOVEC)

Detekcja pożaru odbywa się za pomocą czujek, montowanych z
reguły na suficie pomieszczenia. Typ zastosowanych czujek zależy od
rodzaju pożaru, jaki może wystąpić. Po wykryciu pożaru czujka wysyła
sygnał do centrali sterującej gaszeniem. Kiedy pożar zostanie wykryty
przez pierwszą czujkę, uaktywnia się sygnalizator akustyczny
zamontowany wewnątrz chronionego pomieszczenia, informując tym
samym o konieczności ewakuacji ludzi z zagrożonej strefy. Po
wykryciu pożaru przez drugą czujkę rozpoczyna się procedura
gaszenia. Urządzenia mogą zostać wyłączone, klapy pożarowe w
kanałach wentylacyjnych zostają zamknięte, aby zapobiec
dostawaniu się do pomieszczenia świeżego powietrza z zewnątrz, po
czym następuje odliczanie czasu zwłoki do wyzwolenia gazu
gaśniczego.
Instalację gaśniczą można też uruchomić ręcznie, za pomocą
przycisku zamontowanego przed wejściem do chronionego
pomieszczenia.
Stałe urządzenie gaśnicze CO2. Znajdują zastosowanie w
zabezpieczeniu
wanien hartowniczych w zakładach zajmujących się obróbką cieplną
stali,
szaf energetycznych, wirników turbin w elektrowniach, a także
zbiorów
w archiwach.

1. Automatyczna czujka pożaru 2. Centrala sterowania
gaszeniem 3. Sygnalizator optyczny 4. Sygnalizator akustyczny
5. Elektromagnes zaworu butli pilotowej 6. Zbiorniki z gazem 7.
Reduktory ciśnienia 8. Dysza gaśnicza 9. Przycisk uruchomienia
ręcznego