1

1

Środki odurzające

Grupa f

Farmacja IV

2

2

Kokaina



jeden z 14 alkaloidów zawartych w liściach

krasnodrzewu peruwiańskiego (Erythroxylum coca),
rosnącego dziko lub uprawianego na terenach Ameryki
Południowej



wyodrębniany przez ekstrakcję



nałogowe żucie liści koki było częścią codziennego

życia i obrzędów religijnych Indian peruwiańskich



poprawiała nastrój, znosiła uczucie zmęczenia i głodu



niektóre efekty działania kokainy okazały się

przydatne na dużych wysokościach – przyspieszenie
tętna, podwyższenie ciśnienia krwi i liczby oddechów

3

3

Kokaina

CH3

CH3

4

4

Kokaina może być przyjmowana:

1. donosowo

2. dożylnie

3. palona jako „crack”

Czas działania euforyzującego:

1. palona lub wdychana 5-10 min

2. podana dożylnie 5-20 min

3. podana donosowo 30-45 min

4. forma doustna 30-90 min

5

5

Postacie i drogi podania kokainy

 Liście kokainy – żucie
 Chlorowodorek kokainy (Biała dama, Śnieg,
Koka, Puder, Julia, Charlie, Lady) – doustnie,
donosowo, dożylnie, dospojówkowo, podskórnie
 Pasta kokainowa – palenie
 Freebase (Rocks, Chips) – wdychanie oparów
 Crack (wolna zasada) – palenie, wdychanie
oparów

6

6

Losy w organizmie

Kokaina

Kokaina

jest hydrolizowana przez zawarte we

jest hydrolizowana przez zawarte we

krwi cholinoesterazy i uwalnia grupę

krwi cholinoesterazy i uwalnia grupę

metylową co prowadzi do powstania

metylową co prowadzi do powstania

benzoiloekgoniny

. Dalsza hydroliza

. Dalsza hydroliza

prowadzi

prowadzi

ekgoniny

i

i

kwasu

benzoesowego

.

.

Po zażyciu, kokaina prawie natychmiast

Po zażyciu, kokaina prawie natychmiast

pojawia się w moczu.

pojawia się w moczu.

Jeżeli badanie moczu na obecność jej

Jeżeli badanie moczu na obecność jej

metabolitów przynosi wynik ujemny, to

metabolitów przynosi wynik ujemny, to

wynik badania krwi również będzie ujemny.

wynik badania krwi również będzie ujemny.

7

7

Mechanizm działania toksycznego

1.

Kokaina działa miejscowo znieczulająco

2.

Zwęża naczynia krwionośne

3.

Poraża zakończenia nerwów czuciowych

4.

Działa też ośrodkowo, poraża strefę

hamowania o.u.n., powoduje ogólne
pobudzenie z euforią

8

8

Mechanizm uzależnień angażujący mózgowe
ośrodki przyjemności można tłumaczyć przez
zmianę przekaźnictwa neuronalnego pod
wpływem wydzielania dużych ilości dopaminy.

W warunkach normalnych dopamina wydzielana
jest do synaps, gdzie znajdują się właściwe
receptory przekazujące sygnały do ciała neuronu.
Kokaina może powodować zaburzenia
neuroprzekaźnictwa prowadząc do kumulowania
się dopaminy w synapsach. W wyniku tego
dochodzi do stymulacji neuronów, której
towarzyszy uczucie euforii.

9

9

Do efektów działania kokainy należą:

1. uczucie radości, ożywienia, optymizmu

2. śmiech

3. gadatliwość

4. wzrost aktywności pewności siebie,
samooceny, popędu seksualnego

5. zmniejszenie apetytu

6. redukcja potrzeby odpoczynku i snu

7.

rozszerzenie źrenic

, które słabo reagują

na światło

10

10

Przy wysokich dawkach nadmierne
pobudzenie niższych ośrodków
mózgowych prowadzi do:

1. drgawek

2. lęku

3. paniki

4. poczucia zagubienia

5. depresji

6. halucynacji

7. omamów

11

11

U kokainistów zażywających tabaczkę

-nos o czerwonym zabarwieniu
- z wykwitami
- oznakami egzemy
- bladość twarzy
- mała masa ciała
- osłabienie
- zawroty głowy
- wymioty

12

12

Negatywny wpływ na układ
krążenia

Przyspieszenie akcji serca i siły jego skurczu
poprzez hamowanie zwrotnego wychwytu
noradrenaliny oraz blokowanie połączeń
neuroefektorowych.

Wzrost uwalniania amin katecholowych, które
również wpływają pobudzająco na m.sercowy.

Działanie na receptory alfa w tętnicach
wieńcowych, skurcz tętnic wieńcowych i
upośledzenie przepływu krwi przez serce.

Gdy zapotrzebowanie m.sercowego na tlen
wzrasta z powodu stymulacji receptorów beta-1,
ilość dopływającej do niego krwi jest zmniejszona
w następstwie skurczu tętnic wieńcowych.

13

13

Metody oceny narażenia

Do

wyosabniania

kokainy i jej metabolitu

benzoiloekgoniny z materiału biologicznego

wykorzystuje się metodę ekstrakcji typu ciecz-ciecz

(ekstrakcja eterem ze środowiska alkalicznego),

ekstrakcji na fazie stałej.

Do

identyfikacji

wykorzystuje się chromatografię

cienkowarstwową.

Do

oznaczania ilościowego

wysokosprawną

chromatografię cieczową lub metodę GC-MS.

14

14

Badanie tożsamości

Kokaina tworzy trudno rozpuszczalne sole z kwasem
chromowym i nadmanganianem potasu

1.

Do roztworu substancji dodać roztwór kw.

chromowego -

pomarańczowy

osad

2.

Do roztworu substancji dodać roztwór

nadmanganianu potasu –

różowo

-

fioletowy

krystaliczny osad

15

15

Wartości toksyczne i biologiczne

Doustna dawka śmiertelna –

1 do 1,5 g

Podskórna dawka śmiertelna –

200 do 300

mg

Stężenie śmiertelne we krwi –

0,9 do 21 mg/l

16

16

Opiaty



Narkotyki uzyskiwane bezpośrednio z

opium



Surowcem do otrzymywania opium jest

mak lekarski (Papaver somniferum)



Opium – sok z niedojrzałych makówek,

który zawiera ponad 25 różnych związków, z
których największe znaczenie mają alkaloidy

17

17

Skład opium

Pochodne

Alkaloid

Alkaloid

Średnia zawartość

w opium (%)

Fenantrenu

Morfina

Kodeina

Tebaina

10

0,5
0,2

Izochinoliny

Papaweryna

Narkotyna

Narceina

1,0
6,0
0,3

18

18

Morfina i kodeina – losy w

organizmie

Morfina

wchłania się z przewodu pokarmowego, a

znacznie szybciej z tkanki podskórnej. Biotransformacja
morfiny łączy się głównie z jej N-demetylacją do
normorfiny i O-metylacją do kodeiny. Morfina i jej
metabolity sprzęgane są do glukuronidów, wydalanych
następnie z moczem.

Kodeina

dobrze się wchłania się z przewodu

pokarmowego oraz po podaniu podskórnym i
domięśniowym.

W wątrobie ulega biotransformacji do morfiny (O-
demetylacja) i norkodeiny (N-demetylacja). Powstałe
metabolity wydalane są głównie przez nerki w postaci
glukuronidów.

19

19

Kodeina

Morfina

Związki te są organicznymi zasadami, ze względu
na obecność III-rzędowej grupy aminowej,
tworzącymi z kwasami rozpuszczalne w wodzie
sole.

20

20

Opiaty - działanie



działają

depresyjnie na o.u.n. (ośrodek oddechowy,

naczynioruchowy)



osłabiają ból



uspokajają



działają przeciwlękowo



dają uczucie poprawy samopoczucia, złudzenie zmienionej

rzeczywistości



deformują poczucie realizmu



wywołują błogostan i oszołomienie



świat widziany jest w różowych barwach



myśli koncentrują się wokół spraw przyjemnych



następuje obniżenie temperatury ciała, częstości oddechu



ustępuje odruch kaszlu



występuje silne

zwężenie źrenic

, zwolnienie perystaltyki,

rozluźnienie mięśni

21

21

Długotrwałe nadużywanie prowadzi do powstania trwałych zmian
somatycznych:

1. zaburzenia łaknienia

2. wychudzenia i ogólnego wyniszczenia organizmu

3. wysuszenia błon śluzowych

4. zmian organicznych w mózgu

Nagłe odstawienie narkotyku wywołuje u człowieka uzależnionego:

1. niepokój

2. łzawienie

3. katar

4. bezsenność

5. zlewne poty

6. bolesne skurcze jelitowe

7. bóle mięśniowe, utratę łaknienia

8. paniczny strach, stany deliryczne

9. halucynacje, drgawki, zapaść

22

22

Metody oceny narażenia

W materiale biologicznym morfinę i jej
pochodne, po ekstrakcji oznacza się metodą
chromatografii gazowej lub
cienkowarstwowej

Ekstrakcja ciecz-ciecz (ekstrakcja
chloroformem ze środowiska
amoniakalnego)

23

23

Badanie tożsamości

Morfina

Do roztworu wodnego substancji dodać roztwór wodorotlenku

amonowego-biały krystaliczny osad o temp. topnienia 230 stopni

C

Substancję rozpuścić w stężonym kwasie siarkowym, dodać

roztwór formaldehydu -

czerwone

zabarwienie przechodzące w

fioletowe

Do roztworu wodnego substancji dodać roztwór

heksacyjanożelazianu (III) potasu i roztwór chlorku żelaza (III) -

zielono

-

niebieskie

zabarwienie

Do roztworu wodnego substancji dodać roztwór chlorku żelaza (III)

–

niebieskie

zabarwienie

24

24

Kodeina

Do wodnego roztworu kodeiny dodać
roztwór NaOH – wytrąca się w formie
oleistej wolna zasada, krystalizująca po
dłuższym czasie

Wspólne reakcje morfiny i kodeiny dla
heterocyklicznych zasad – z odczynnikiem
Mayera, roztworem taniny, odczynnikiem
Dragendorffa

25

25

Wartości biologiczne i toksyczne

Doustna dawka śmiertelna morfiny –

200 do 400 mg

Podskórna dawka śmiertelna morfiny –

100 do 200

mg

Stężenie toksyczne morfiny we krwi –

0,2 mg/l

Stężenie śmiertelne morfiny we krwi –

0,2 do 2,3

mg/l

Stężenie toksyczne kodeiny we krwi –

większe niż

0,5 mg/l

Stężenie śmiertelne kodeiny we krwi –

1 do 8,8 mg/l

26

26

Marihuana

Liście i szczyty Cannabis, zawierające również
nieco żywicy
Cannabis - Konopie indyjskie- roślina uprawiana
w Azji Środkowej
W marihuanie występują 4 podstawowe
składniki



kanabinol



tetrahydrokanabinol



kanabidiol



kwas kanabidiolowy

27

27

Tetrahydrokanabinol

Kanabidiol

28

28

Marihuanę zażywa się przez palenie jej w
postaci papierosów, skrętów, w fajkach
lub innych urządzeniach do palenia oraz
przez wdychanie zawartych w dymie
substancji czynnych. Stosowane też są
fajki wodne.

W przypadku stosowania wziewnego
działanie jest prawie czterokrotnie
silniejszy niż po stosowaniu doustnym.

29

29

Tetrahydrokanabinol jest metabolizowany
w wątrobie do:

• aktywnego 11-hydroksy-delta9-
tetrahydrokannabinolu (11-OH-THC)

• nieaktywnego 11-nor-9-karboksy-delta9-
tetrahydrokannabinolu (THCCOOH)

Stężenie THCCOOH w moczu – 20 ng/ml

Stężenie THC we krwi – 2ng/ml

Stężenie THC we włosach – 0,1 ng/mg

30

30

Tetrahydrokanabinol - działanie



uwalnianie katecholamin



działanie na receptory dopaminergiczne,

serotoninergiczne i receptory GABA



działanie na o.u.n., co powoduje zaburzenia

w sferze emocjonalnej i intelektualnej



uczucie odprężenia i spokoju



podwyższenie wrażliwości zmysłów



euforia (zadowolenie, śmiech, gadulstwo)



nadmierne uspokojenie, senność

31

31

Większe dawki mogą powodować:

• halucynacje
• zaburzenia nastroju, pamięci, czucia, snu
• niepokój
• zawroty głowy
• uczucie zimna i gorąca
• uczucie paniki
• przekrwienie oczu

32

32

Metody oceny narażenia

Tożsamość preparatów otrzymanych z
konopii stwierdza się:



mikroskopowo



przez spopielenie



chromatografią cienkowarstwową



w moczu, ślinie, krwi, wątrobie oznacza się

tetrahydrokanabinol za pomocą metody GC-
MS