1
1
T.4. METODY WARTOŚCIOWANIA
PRACY
2
2
Wartościowanie pracy jest dziedziną badania
pracy. Jest procesem systematycznej analizy i
oceny obiektywnej trudności konkretnych prac dla
ustalenia ich hierarchii.
Badanie
pracy
Badanie metod
pracy
Mierzenie pracy
Wartościowanie
pracy
3
3
Wartościowanie pracy - to zebranie informacji
umożliwiających ustalenie wkładu stanowiska w
realizację celów firmy oraz określenie związanych z
tym
wymagań
kwalifikacyjnych,
czyli
profilu
stanowiska.
W wyniku wartościowania pracy uzyskujemy
dwojakiego rodzaju wyniki:
• poznajemy szczegółową strukturę wymagań, jakie dany
rodzaj pracy stawia przeciętnemu wykonawcy, czyli tak
zwaną obiektywną trudność pracy;
• uzyskujemy podstawę do zobiektywizowanej oceny
relatywnej wartości danej pracy.
4
4
W 1950 roku Międzynarodowy Komitet Naukowej
Organizacji w Genewie określił kryteria oceny stopnia
trudności pracy w postaci tzw. Schematu Genewskiego,
obejmującego następujące elementy:
•wymagania umysłowe,
•wymagania fizyczne,
•odpowiedzialność,
•warunki środowiska pracy,
Wyróżniamy następujące kryteria syntetyczne,
nieodzowne przy wartościowaniu pracy:
1. wiedza i doświadczenie zawodowe,
2. wymagania psychofizyczne i umysłowe,
3. odpowiedzialność
4. warunki środowiska pracy
5
5
Do najpopularniejszych metod wartościowania pracy
należą:
• rangowanie,
• klasyfikacja,
• porównywanie czynników,
• punktowa.
Tabela 3. Zakres stosowania metod wartościowania pracy w USA
Metoda
Metoda
Kierownicy
Kierownicy
Naukowcy
Naukowcy
inżynierowie
inżynierowie
Obsługa
Obsługa
klientów
klientów
Wolne
Wolne
zawody
zawody
Pracownicy
Pracownicy
biurowi
biurowi
Pracownicy
Pracownicy
na
na
stanowiskac
stanowiskac
h
h
robotniczych
robotniczych
Ranking
Ranking
stanowisk
stanowisk
22,6
22,6
14
14
15,6
15,6
20,3
20,3
20,8
20,8
16,3
16,3
Ocena
Ocena
punktowa
punktowa
49,9
49,9
37,8
37,8
44,6
44,6
55,6
55,6
56,2
56,2
36,4
36,4
Porównanie
Porównanie
czynników
czynników
11,5
11,5
9,3
9,3
10,1
10,1
12,1
12,1
11,3
11,3
7,4
7,4
Inne
Inne
6,4
6,4
3,8
3,8
4,7
4,7
5,4
5,4
6,1
6,1
9,9
9,9
6
6
Metoda rangowania polega na sporządzaniu opisów
prac, występujących w danej jednostce organizacyjnej i
ich sklasyfikowaniu według przyznanego stopnia
trudności, od najprostszych do najbardziej złożonych lub
odwrotnie.
Metoda klasyfikacji polega na ustaleniu pewnej liczby
klas, do których są następnie przydzielone badane
stanowiska. Wartościowanie polega na zakwalifikowaniu
stanowiska do odpowiedniego przedziału.
Metoda porównywania czynników polega na
wartościowaniu stanowisk poprzez porównywanie ich z
pewną liczbą tzw. stanowisk kluczowych, uznanych za
wzorcowe.
7
7
Metoda punktowa składa się z trzech elementów:
1.zestawu kryteriów oceny pracy,
2.wag, odzwierciedlających względną ważność
każdego kryterium oceny oraz punktacji dla
wyróżnionych poziomów natężenia,
3.zasad przyznawania punktów dla poszczególnych
poziomów każdego kryterium (tzw. kluczy
analitycznych)
wagi
wagi
czynniki
czynniki
stopnie
stopnie
40%
40%
Wymagane umiejętności
Wymagane umiejętności
1 2 3 4
1 2 3 4
5
5
30%
30%
Wymagany wysiłek
Wymagany wysiłek
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
20%
20%
odpowiedzialność
odpowiedzialność
1 2 3 4
1 2 3 4
5
5
10%
10%
Warunki pracy
Warunki pracy
1 2 3 4
1 2 3 4
5
5
Tabela 4. Charakterystyka punktowej metody wartościowania pracy
8
8
Metoda „UMEWAP – 95”
W metodzie tej przyjęto cztery główne kryteria
syntetyczne, różniące wszystkie rodzaje prac w
przedsiębiorstwie:
Złożoność pracy
Odpowiedzialność
Uciążliwość pracy
Warunki pracy
Każde kryterium syntetyczne dzieli się na kryteria
elementarne służące bezpośrednio do wyceny pracy.
Złożoność pracy - objaśniona jest przez pięć kryteriów
elementarnych:
1. wykształcenie zawodowe,
2. doświadczenie zawodowe,
3. innowacyjność,
4. zręczność,
5. współdziałanie
9
9
Tabela 5. Klucz analityczny do kryterium wykształcenie
Stopień
Stopień
złożoności
złożoności
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
1
1
Ukończona szkoła podstawowa
Ukończona szkoła podstawowa
5
5
2
2
Ukończona szkoła podstawowa i kurs przysposobienia
Ukończona szkoła podstawowa i kurs przysposobienia
zawodowego
zawodowego
10
10
3
3
Ukończona szkoła zasadnicza szkoła zawodowa o
Ukończona szkoła zasadnicza szkoła zawodowa o
wymaganym na stanowisku profilu
wymaganym na stanowisku profilu
15
15
4
4
Ukończona zasadnicza szkoła zawodowa o wymaganym
Ukończona zasadnicza szkoła zawodowa o wymaganym
profilu obligatoryjne przeszkolenie lub specjalne
profilu obligatoryjne przeszkolenie lub specjalne
uprawnienia
uprawnienia
20
20
5
5
Ukończona szkoła średnia o wymaganym profilu
Ukończona szkoła średnia o wymaganym profilu
35
35
6
6
Ukończona szkoła średnia o wymaganym profilu plus
Ukończona szkoła średnia o wymaganym profilu plus
obligatoryjne przeszkolenie lub kierunkowe studium
obligatoryjne przeszkolenie lub kierunkowe studium
pomaturalne lub specjalne uprawnienia
pomaturalne lub specjalne uprawnienia
40
40
7
7
Ukończona szkoła wyższa o profilu właściwym dla
Ukończona szkoła wyższa o profilu właściwym dla
danego stanowiska
danego stanowiska
55
55
8
8
Ukończona szkoła wyższa o właściwym profilu plus
Ukończona szkoła wyższa o właściwym profilu plus
kierunkowe dokształcenie, np.: studia podyplomowe,
kierunkowe dokształcenie, np.: studia podyplomowe,
specjalne uprawnienia
specjalne uprawnienia
60
60
10
10
Doświadczenie zawodowe w tym kryterium należy
uwzględnić doświadczenie niezbędne do prawidłowego
wykonania danej pracy, nie należy natomiast sugerować
się stażem pracy posiadanym przez pracownika.
Tabela 6. Klucz analityczny do kryterium doświadczenie
zawodowe
Stopień
Stopień
złożonoś
złożonoś
ci
ci
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
1
1
Nie jest wymagane doświadczenie zawodowe. Wystarcza krótkie
Nie jest wymagane doświadczenie zawodowe. Wystarcza krótkie
przyuczenie na stanowisku do 1 miesiąca. Prace proste powtarzalne
przyuczenie na stanowisku do 1 miesiąca. Prace proste powtarzalne
1
1
2
2
Wystarcza przyuczenie na stanowisku w granicach 1-6 miesięcy. Prace dość
Wystarcza przyuczenie na stanowisku w granicach 1-6 miesięcy. Prace dość
proste powtarzalne lub niewielka zmienność prac podobnych
proste powtarzalne lub niewielka zmienność prac podobnych
5
5
3
3
Na opanowanie umiejętności wykonywania zespołu czynności potrzebna w
Na opanowanie umiejętności wykonywania zespołu czynności potrzebna w
przybliżeniu roczna praktyka w specjalności. Prace powtarzalne o
przybliżeniu roczna praktyka w specjalności. Prace powtarzalne o
przeciętnym stopniu trudności lub proste prace zmienne
przeciętnym stopniu trudności lub proste prace zmienne
10
10
4
4
Na opanowanie umiejętności wykonywania zespołu czynności potrzebna
Na opanowanie umiejętności wykonywania zespołu czynności potrzebna
jest 2-3 letnia praktyka w specjalności. Dość złożone prace powtarzalne lub
jest 2-3 letnia praktyka w specjalności. Dość złożone prace powtarzalne lub
prace zmienne o przeciętnym stopniu trudności
prace zmienne o przeciętnym stopniu trudności
15
15
5
5
Na opanowanie umiejętności wykonywania szerokiego i zmiennego zakresu
Na opanowanie umiejętności wykonywania szerokiego i zmiennego zakresu
dość złożonych czynności potrzebna 4-5 letnia praktyka w specjalności.
dość złożonych czynności potrzebna 4-5 letnia praktyka w specjalności.
Wskazana aktualizacja wiedzy
Wskazana aktualizacja wiedzy
20
20
11
11
6
6
Szeroki i zmienny zakres złożonych czynności. Wymagana znajomość
Szeroki i zmienny zakres złożonych czynności. Wymagana znajomość
przebiegu pracy na współpracujących stanowiskach oraz aktualizacja
przebiegu pracy na współpracujących stanowiskach oraz aktualizacja
wiedzy. Dla prawidłowego wykonywania pracy konieczna 6-7 letnia praktyka
wiedzy. Dla prawidłowego wykonywania pracy konieczna 6-7 letnia praktyka
w zawodzie.
w zawodzie.
25
25
7
7
Złożony charakter procesów i procedur. Wymagana znajomość organizacji,
Złożony charakter procesów i procedur. Wymagana znajomość organizacji,
podziału, przebiegu i charakteru pracy na szeregu stanowiskach w
podziału, przebiegu i charakteru pracy na szeregu stanowiskach w
przedsiębiorstwie. Konieczna aktualizacja wiedzy. Wskazane posiadane
przedsiębiorstwie. Konieczna aktualizacja wiedzy. Wskazane posiadane
wiedzy interdyscyplinarnej. Pożądana ponad 7 letnia praktyka w zawodzie
wiedzy interdyscyplinarnej. Pożądana ponad 7 letnia praktyka w zawodzie
30
30
8
8
Bardzo złożony charakter procesów lub procedur. Doświadczenie w
Bardzo złożony charakter procesów lub procedur. Doświadczenie w
kierowaniu dużymi zespołami, koordynowaniu złożonych i odpowiedzialnych
kierowaniu dużymi zespołami, koordynowaniu złożonych i odpowiedzialnych
przedsięwzięć. Umiejętność działania w warunkach ryzyka i niepewności.
przedsięwzięć. Umiejętność działania w warunkach ryzyka i niepewności.
Konieczna aktualizacja wiedzy oraz posiadanie wiedzy interdyscyplinarnej.
Konieczna aktualizacja wiedzy oraz posiadanie wiedzy interdyscyplinarnej.
Pożądana ponad 7 letnia praktyka w zawodzie.
Pożądana ponad 7 letnia praktyka w zawodzie.
35
35
12
12
Innowacyjność - w kryterium tym chodzi o właściwą
wycenę prac, w których sposób wykonania nie jest
jednoznacznie określony w instrukcjach, regulaminach
pracy, procesie technologicznym lub przez przełożonego.
Tabela 7. Klucz analityczny do kryterium innowacyjność, twórczość
Stopień
Stopień
złożoności
złożoności
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyle
odchyle
ń
ń
1
1
Sposób wykonania pracy (czynności, operacji) jest
Sposób wykonania pracy (czynności, operacji) jest
jednoznacznie pracy, proces technologiczny, polecenie
jednoznacznie pracy, proces technologiczny, polecenie
przełożonego
przełożonego
0
0
-
-
2
2
Praca wymaga samodzielnego wyboru wariantu realizacyjnego
Praca wymaga samodzielnego wyboru wariantu realizacyjnego
lub sposobu wykonania. Myślenie analityczne
lub sposobu wykonania. Myślenie analityczne
5
5
3-7
3-7
3
3
Wykonanie pracy związane jest udoskonaleniem i
Wykonanie pracy związane jest udoskonaleniem i
adaptowaniem istniejących rozwiązań do nowych potrzeb i
adaptowaniem istniejących rozwiązań do nowych potrzeb i
możliwości przedsiębiorstwa. Wprowadzane zmiany odnoszą się
możliwości przedsiębiorstwa. Wprowadzane zmiany odnoszą się
do jednorodnych zagadnień. Interpretacja zjawisk i procesów.
do jednorodnych zagadnień. Interpretacja zjawisk i procesów.
Myślenie syntetyczne.
Myślenie syntetyczne.
10
10
8-12
8-12
4
4
Praca wymaga udoskonalenia i adaptowania złożonych i
Praca wymaga udoskonalenia i adaptowania złożonych i
różnorodnych zagadnień, działania, w warunkach gospodarki
różnorodnych zagadnień, działania, w warunkach gospodarki
rynkowej. Zmienność sytuacji i otoczenia wymaga ciągłej
rynkowej. Zmienność sytuacji i otoczenia wymaga ciągłej
pomysłowości i innowacyjności.
pomysłowości i innowacyjności.
15
15
13-17
13-17
5
5
Praca o najwyższej skali trudności, wymagająca krytycznej
Praca o najwyższej skali trudności, wymagająca krytycznej
analizy stanu istniejącego lub badań rozpoznawczych oraz
analizy stanu istniejącego lub badań rozpoznawczych oraz
projektowania i testowania nowych rozwiązań.
projektowania i testowania nowych rozwiązań.
25
25
22-25
22-25
13
13
Zręczność kryterium to rozumiane jest jako zręczność
manualna i zręczność polegająca na pewności ruchów
całego ciała.
Tabela 8. Klucz analityczny do kryterium Zręczność
Stopień
Stopień
złożoności
złożoności
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Prace nie wymagające zręczności fizycznej
Prace nie wymagające zręczności fizycznej
0
0
-
-
2
2
Prace wymagające normalnej zręczności fizycznej
Prace wymagające normalnej zręczności fizycznej
5
5
3-7
3-7
3
3
Prace wymagające zwiększonej zręczności fizycznej lub
Prace wymagające zwiększonej zręczności fizycznej lub
precyzji ruchów
precyzji ruchów
10
10
8-12
8-12
4
4
Prace wymagające dużej zręczności fizycznej i precyzji ruchów
Prace wymagające dużej zręczności fizycznej i precyzji ruchów
15
15
13-17
13-17
5
5
Prace wymagające bardzo dużej zręczności fizycznej i
Prace wymagające bardzo dużej zręczności fizycznej i
wysokiej precyzji ruchów
wysokiej precyzji ruchów
20
20
18-20
18-20
14
14
Współdziałanie kryterium to jest jako element
złożoności pracy, występującej w różnym zakresie na
stanowiskach
wykonawczych
robotniczych
i
kierowniczych. Występuje, więc w pracach zespołowych.
Tabela 9. Klucz analityczny do kryterium Współdziałanie
Stopień
Stopień
złożonoś
złożonoś
ci
ci
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Prace nie wymagające współdziałania wykonywane
Prace nie wymagające współdziałania wykonywane
samodzielnie
samodzielnie
0
0
-
-
2
2
Prace zespołowe wymagające skoordynowania ruchów
Prace zespołowe wymagające skoordynowania ruchów
roboczych, dostosowania tempa własnej pracy do tempa pracy
roboczych, dostosowania tempa własnej pracy do tempa pracy
współpracowników. Indywidualne prace polegające na obsłudze
współpracowników. Indywidualne prace polegające na obsłudze
innych osób – interesantów, klientów.
innych osób – interesantów, klientów.
5
5
3-7
3-7
3
3
Prace indywidualne, wymagające częstego uzgadniania działań
Prace indywidualne, wymagające częstego uzgadniania działań
z pracownikami innych komórek lub zbierania informacji. Prace
z pracownikami innych komórek lub zbierania informacji. Prace
zespołowe wymagające współdziałania przy wykonywaniu
zespołowe wymagające współdziałania przy wykonywaniu
zmiennych zadań lub w zmiennym składzie zespołu..
zmiennych zadań lub w zmiennym składzie zespołu..
Koordynacja działań zespołów wykonujących średnio złożone i
Koordynacja działań zespołów wykonujących średnio złożone i
powtarzalne czynności.
powtarzalne czynności.
10
10
8-12
8-12
15
15
4
4
Prace indywidualne wymagające umiejętności przekonywania i
Prace indywidualne wymagające umiejętności przekonywania i
dyskusji oraz oddziaływania na postawy innych. Prace związane
dyskusji oraz oddziaływania na postawy innych. Prace związane
z obsługą obcokrajowców. Koordynacja pracy zespołów
z obsługą obcokrajowców. Koordynacja pracy zespołów
wykonujących różnorodne i bardzo złożone zadania. Prace
wykonujących różnorodne i bardzo złożone zadania. Prace
wymagające doboru pracowników do zespołów, organizowania
wymagające doboru pracowników do zespołów, organizowania
pracy i motywowania innych osób.
pracy i motywowania innych osób.
15
15
13-17
13-17
5
5
Prace związane z prowadzeniem odpowiedzialnych negocjacji.
Prace związane z prowadzeniem odpowiedzialnych negocjacji.
Koordynacja prac prowadzonych przez szereg specjalistycznych
Koordynacja prac prowadzonych przez szereg specjalistycznych
komórek organizacyjnych, związanych z opracowaniem
komórek organizacyjnych, związanych z opracowaniem
wspólnych projektów, planów, programów, ocen
wspólnych projektów, planów, programów, ocen
20
20
18-20
18-20
16
16
Odpowiedzialność
Odpowiedzialność objaśniona jest przez pięć kryteriów
elementarnych:
•przebieg i skutki pracy
•decyzje
•środki i przedmioty pracy
•bezpieczeństwo innych osób
•kontakty zewnętrzne
Tabela 10. Klucz analityczny do kryterium odpowiedzialność za przebieg i
skutki pracy
Stopień
Stopień
odpowiedzi
odpowiedzi
alności
alności
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Praca własna, prosta, określona w instrukcjach, kontrolowana
Praca własna, prosta, określona w instrukcjach, kontrolowana
1
1
-
-
2
2
Praca własna, przeciętnie złożona, częściowo kontrolowana
Praca własna, przeciętnie złożona, częściowo kontrolowana
5
5
3-7
3-7
3
3
Złożona praca własna o znacznym stopniu samodzielności.
Złożona praca własna o znacznym stopniu samodzielności.
Odpowiedzialność za pracę brygadzisty, pracowni, sekcji,
Odpowiedzialność za pracę brygadzisty, pracowni, sekcji,
zespołu
zespołu
10
10
8-12
8-12
17
17
4
4
Złożona praca własna o dużym stopniu samodzielności.
Złożona praca własna o dużym stopniu samodzielności.
Odpowiedzialność za przebieg procesów produkcyjnych na
Odpowiedzialność za przebieg procesów produkcyjnych na
wydziale
wydziale
(kierownik zmiany, mistrz, starszy mistrz)
(kierownik zmiany, mistrz, starszy mistrz)
15
15
13-17
13-17
5
5
Bardzo złożona praca własna, w pełni samodzielna.
Bardzo złożona praca własna, w pełni samodzielna.
Odpowiedzialność za pracę działów i wydziałów
Odpowiedzialność za pracę działów i wydziałów
pomocniczych i produkcyjnych
pomocniczych i produkcyjnych
20
20
18-22
18-22
6
6
Praca własna o wybitnej skali trudności i odpowiedzialności.
Praca własna o wybitnej skali trudności i odpowiedzialności.
Odpowiedzialność za pracę działów i wydziałów o kluczowym
Odpowiedzialność za pracę działów i wydziałów o kluczowym
znaczeniu dla działalności przedsiębiorstwa
znaczeniu dla działalności przedsiębiorstwa
25
25
23-27
23-27
7
7
Odpowiedzialność za prace wyodrębnionych organizacyjnie
Odpowiedzialność za prace wyodrębnionych organizacyjnie
lub finansowo jednostek przedsiębiorstw
lub finansowo jednostek przedsiębiorstw
30
30
28-32
28-32
8
8
Odpowiedzialność z prace pionów lub służb w
Odpowiedzialność z prace pionów lub służb w
przedsiębiorstwie
przedsiębiorstwie
35
35
33-35
33-35
18
18
Tabela 11. Klucz analityczny do kryterium odpowiedzialność
za decyzje
Stopień
Stopień
odpowiedzialności
odpowiedzialności
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granice
Granice
odchyleń
odchyleń
1
1
Decyzje dotyczące pracy własnej, kontrolowane przez
Decyzje dotyczące pracy własnej, kontrolowane przez
przełożonych. Decyzje w sytuacjach
przełożonych. Decyzje w sytuacjach
charakteryzujących się pewnością danych
charakteryzujących się pewnością danych
1
1
-
-
2
2
Decyzje dotyczące wyboru sposobu wykonywania
Decyzje dotyczące wyboru sposobu wykonywania
pracy w granicach określonych przepisami,
pracy w granicach określonych przepisami,
instrukcjami lub ustalonym regułami, Decyzje
instrukcjami lub ustalonym regułami, Decyzje
związane z kierowaniem brygadą lub zespołem kilku
związane z kierowaniem brygadą lub zespołem kilku
pracowników
pracowników
5
5
3-7
3-7
3
3
Decyzje o charakterze regulacyjnym, dyspozycyjnym,
Decyzje o charakterze regulacyjnym, dyspozycyjnym,
dotyczące wąskiego odcinka działalności
dotyczące wąskiego odcinka działalności
przedsiębiorstwa. Decyzje podejmowane w
przedsiębiorstwa. Decyzje podejmowane w
sytuacjach częściowego ryzyka. Decyzje związane z
sytuacjach częściowego ryzyka. Decyzje związane z
nadzorowaniem procesów produkcyjnych na wydziale
nadzorowaniem procesów produkcyjnych na wydziale
(kierownik zmiany, mistrz, starszy mistrz)
(kierownik zmiany, mistrz, starszy mistrz)
10
10
8-12
8-12
4
4
Decyzje dotyczące rozstrzygania wieloaspektowych
Decyzje dotyczące rozstrzygania wieloaspektowych
problemów wpływających na realizację zadań
problemów wpływających na realizację zadań
komórek organizacyjnych. Decyzje podejmowane w
komórek organizacyjnych. Decyzje podejmowane w
sytuacjach ryzyka. Decyzja związane z kierowaniem
sytuacjach ryzyka. Decyzja związane z kierowaniem
pracy działów i wydziałów pomocniczych.
pracy działów i wydziałów pomocniczych.
15
15
13-17
13-17
19
19
5
5
Decyzje dotyczące wyboru rozwiązań o istotnym
Decyzje dotyczące wyboru rozwiązań o istotnym
znaczeniu dla bieżącej działalności przedsiębiorstwa.
znaczeniu dla bieżącej działalności przedsiębiorstwa.
Decyzje podejmowane w warunkach dużego ryzyka.
Decyzje podejmowane w warunkach dużego ryzyka.
Decyzje związane z kierowaniem i nadzorowaniem
Decyzje związane z kierowaniem i nadzorowaniem
pracy działów i wydziałów pomocniczych
pracy działów i wydziałów pomocniczych
20
20
18-22
18-22
6
6
Decyzje o charakterze problemowym, wyznaczające
Decyzje o charakterze problemowym, wyznaczające
zadania i zasadnicze cele w określonej dziedzinie
zadania i zasadnicze cele w określonej dziedzinie
działalności przedsiębiorstwa. Decyzje związane z
działalności przedsiębiorstwa. Decyzje związane z
kierowaniem i nadzorowaniem pracy wyodrębnionych
kierowaniem i nadzorowaniem pracy wyodrębnionych
jednostek
jednostek
25
25
23-27
23-27
7
7
Decyzje o charakterze strategicznym determinujące
Decyzje o charakterze strategicznym determinujące
długookresową działalność produkcyjną, finansową i
długookresową działalność produkcyjną, finansową i
organizacyjną przedsiębiorstwa. Decyzje związane z
organizacyjną przedsiębiorstwa. Decyzje związane z
kierowaniem i nadzorowaniem pracy pionów lub służb
kierowaniem i nadzorowaniem pracy pionów lub służb
w przedsiębiorstwie
w przedsiębiorstwie
35
35
30-35
30-35
20
20
Tabela 12. Klucz analityczny do kryterium odpowiedzialność za środki i przedmioty pracy
Stopień
Stopień
odpowiedzialności
odpowiedzialności
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Nieznaczna odpowiedzialność. Przy normalnym
Nieznaczna odpowiedzialność. Przy normalnym
natężeniu uwagi i przestrzeganiu przepisów
natężeniu uwagi i przestrzeganiu przepisów
powierzone urządzenia i materiały bardzo rzadko
powierzone urządzenia i materiały bardzo rzadko
ulegają uszkodzeniu.
ulegają uszkodzeniu.
1
1
-
-
2
2
Średnia odpowiedzialność. Konstrukcja urządzeń lub
Średnia odpowiedzialność. Konstrukcja urządzeń lub
technologia pracy stwarza średnie
technologia pracy stwarza średnie
prawdopodobieństwo uszkodzenia urządzeń lub
prawdopodobieństwo uszkodzenia urządzeń lub
materiałów a małej wartości lub niewielkie
materiałów a małej wartości lub niewielkie
prawdopodobieństwo uszkodzenia przedmiotów pracy
prawdopodobieństwo uszkodzenia przedmiotów pracy
o średniej wartości. Pośrednia odpowiedzialność z
o średniej wartości. Pośrednia odpowiedzialność z
tytułu nadzoru nad środkami i przedmiotami pracy
tytułu nadzoru nad środkami i przedmiotami pracy
małej wartości.
małej wartości.
5
5
3-7
3-7
3
3
Zwiększona odpowiedzialność. Duża wartość
Zwiększona odpowiedzialność. Duża wartość
powierzonych urządzeń, ale przy zwiększonej
powierzonych urządzeń, ale przy zwiększonej
koncentracji uwagi prawdopodobieństwo uszkodzenia
koncentracji uwagi prawdopodobieństwo uszkodzenia
lub zniszczenia małe. Średnie prawdopodobieństwo
lub zniszczenia małe. Średnie prawdopodobieństwo
szkód przy przedmiotach pracy o średniej wartości lub
szkód przy przedmiotach pracy o średniej wartości lub
małe prawdopodobieństwo szkód przy przedmiotach
małe prawdopodobieństwo szkód przy przedmiotach
pracy o dużej wartości. Pośrednia odpowiedzialność z
pracy o dużej wartości. Pośrednia odpowiedzialność z
tytułu nadzoru nad środkami i przedmiotami pracy
tytułu nadzoru nad środkami i przedmiotami pracy
średniej wartości
średniej wartości
10
10
8-12
8-12
21
21
4
4
Duża odpowiedzialność. Ciągła możliwość uszkodzenia
Duża odpowiedzialność. Ciągła możliwość uszkodzenia
urządzeń o bardzo dużej wartości, co grozi przestojem
urządzeń o bardzo dużej wartości, co grozi przestojem
gniazda lub linii. Duże prawdopodobieństwo szkód przy
gniazda lub linii. Duże prawdopodobieństwo szkód przy
przedmiotach pracy o dużej wartości. Pośrednia
przedmiotach pracy o dużej wartości. Pośrednia
odpowiedzialność z tytułu nadzoru nad środkami i
odpowiedzialność z tytułu nadzoru nad środkami i
przedmiotami pracy o dużej wartości.
przedmiotami pracy o dużej wartości.
15
15
13-17
13-17
5
5
Ciągła możliwość uszkodzenia urządzeń o bardzo dużej
Ciągła możliwość uszkodzenia urządzeń o bardzo dużej
wartości, co grozi przestojem wydziału lub zakładu.
wartości, co grozi przestojem wydziału lub zakładu.
Bardzo duża możliwość szkód przy przedmiotach pracy
Bardzo duża możliwość szkód przy przedmiotach pracy
o bardzo wysokiej wartości. Pośrednia
o bardzo wysokiej wartości. Pośrednia
odpowiedzialność z tytułu nadzoru nad środkami i
odpowiedzialność z tytułu nadzoru nad środkami i
przedmiotami pracy o bardzo dużej wartości.
przedmiotami pracy o bardzo dużej wartości.
25
25
20-25
20-25
22
22
Tabela 13. Klucz analityczny do kryterium
odpowiedzialność za bezpieczeństwo innych osób
Stopień
Stopień
odpowiedzialności
odpowiedzialności
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Brak odpowiedzialności. Przy przestrzeganiu
Brak odpowiedzialności. Przy przestrzeganiu
przepisów bhp, postępowaniu zgodnym z
przepisów bhp, postępowaniu zgodnym z
doświadczeniem zawodowym i przy normalnej
doświadczeniem zawodowym i przy normalnej
uwadze nie występuje zagrożenie dla innych osób.
uwadze nie występuje zagrożenie dla innych osób.
0
0
-
-
2
2
Średnia odpowiedzialność. Pomimo przestrzegania
Średnia odpowiedzialność. Pomimo przestrzegania
przepisów bhp i doświadczenia zawodowego
przepisów bhp i doświadczenia zawodowego
istnieje pewne ryzyko spowodowania wypadku
istnieje pewne ryzyko spowodowania wypadku
zagrażającego innym osobom.
zagrażającego innym osobom.
5
5
3-7
3-7
3
3
Prace na stanowiskach, gdzie mimo przestrzegania
Prace na stanowiskach, gdzie mimo przestrzegania
przepisów bhp i uwagi pracownika istnieje
przepisów bhp i uwagi pracownika istnieje
zwiększone ryzyko wypadkowe, zagrażające
zwiększone ryzyko wypadkowe, zagrażające
zdrowiu lub życiu innych osób. Odpowiedzialność z
zdrowiu lub życiu innych osób. Odpowiedzialność z
tytułu nadzoru nad grupą osób na stanowiskach o
tytułu nadzoru nad grupą osób na stanowiskach o
małym i średnim zagrożeniu wypadkowym.
małym i średnim zagrożeniu wypadkowym.
10
10
8-12
8-12
23
23
4
4
Duża odpowiedzialność. Prace w warunkach, które
Duża odpowiedzialność. Prace w warunkach, które
mimo zachowań wszelkich zasad bezpieczeństwa,
mimo zachowań wszelkich zasad bezpieczeństwa,
mogą powodować duże zagrożenie dla zdrowia i
mogą powodować duże zagrożenie dla zdrowia i
życia innych osób. Praca z dziećmi i młodzieżą lub
życia innych osób. Praca z dziećmi i młodzieżą lub
innymi osobami wymagającymi opieki.
innymi osobami wymagającymi opieki.
Odpowiedzialność z tytułu nadzoru nad grupą osób
Odpowiedzialność z tytułu nadzoru nad grupą osób
na stanowiskach o zwiększonym zagrożeniu
na stanowiskach o zwiększonym zagrożeniu
wypadkami.
wypadkami.
15
15
13-17
13-17
5
5
Bardzo duża odpowiedzialność. Bardzo duże ryzyko
Bardzo duża odpowiedzialność. Bardzo duże ryzyko
dla zdrowia i życia innych osób, wynikające z
dla zdrowia i życia innych osób, wynikające z
ukrytych lub trudnych do przewidzenia zagrożeń.
ukrytych lub trudnych do przewidzenia zagrożeń.
Odpowiedzialność z tytułu nadzoru nad osobami
Odpowiedzialność z tytułu nadzoru nad osobami
pracującymi w warunkach bardzo dużego i ciągłego
pracującymi w warunkach bardzo dużego i ciągłego
zagrożenia ciężkimi wypadkami lub śmiercią.
zagrożenia ciężkimi wypadkami lub śmiercią.
25
25
20-25
20-25
24
24
Tabela 14. Klucz analityczny do kryterium odpowiedzialność za
kontakty zewnętrzne
Stopień
Stopień
odpowiedzialności
odpowiedzialności
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Prace nie wymagające kontaktów zewnętrznych lub
Prace nie wymagające kontaktów zewnętrznych lub
wymagające sporadycznych kontaktów
wymagające sporadycznych kontaktów
0
0
-
-
2
2
Odpowiedzialność z tytułu dość częstych,
Odpowiedzialność z tytułu dość częstych,
rutynowych kontaktów zewnętrznych w zakresie
rutynowych kontaktów zewnętrznych w zakresie
jednorodnych zagadnień
jednorodnych zagadnień
5
5
3-7
3-7
3
3
Odpowiedzialność z tytułu dość częstych kontaktów
Odpowiedzialność z tytułu dość częstych kontaktów
dotyczących jednorodnych ale złożonych zagadnień,
dotyczących jednorodnych ale złożonych zagadnień,
mających istotny wlew na prawidłowe
mających istotny wlew na prawidłowe
funkcjonowanie określonej dziedziny działalności
funkcjonowanie określonej dziedziny działalności
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa
10
10
8-12
8-12
4
4
Odpowiedzialność z tytułu stałych kontaktów i stałej
Odpowiedzialność z tytułu stałych kontaktów i stałej
współpracy z krajowymi i zagranicznymi
współpracy z krajowymi i zagranicznymi
podmiotami gospodarczymi lub instytucjami w
podmiotami gospodarczymi lub instytucjami w
kluczowych zagadnieniach dla funkcjonowania
kluczowych zagadnieniach dla funkcjonowania
przedsiębiorstwach w warunkach gospodarki
przedsiębiorstwach w warunkach gospodarki
rynkowej. Odpowiedzialność z tytułu
rynkowej. Odpowiedzialność z tytułu
reprezentowania interesów przedsiębiorstwa w
reprezentowania interesów przedsiębiorstwa w
określonej dziedzinie działalności w kontaktach
określonej dziedzinie działalności w kontaktach
krajowych i zagranicznych
krajowych i zagranicznych
15
15
13-17
13-17
5
5
Odpowiedzialność z tytułu reprezentowania
Odpowiedzialność z tytułu reprezentowania
interesów przedsiębiorstwa w kontaktach z
interesów przedsiębiorstwa w kontaktach z
krajowymi i zagranicznymi podmiotami lub
krajowymi i zagranicznymi podmiotami lub
instytucjami.
instytucjami.
20
20
18-20
18-20
25
25
Uciążliwość pracy
Uciążliwość pracy opisują cztery kryteria elementarne:
•wysiłek fizyczny
•psychonerwowy
•umysłowy
•monotonia i monotypie
Tabela 15. Klucz analityczny do kryterium wysiłek fizyczny
Stopień
Stopień
uciążliwości
uciążliwości
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Prace bardzo lekkie, wymagające małego lub normalnego
Prace bardzo lekkie, wymagające małego lub normalnego
wysiłku fizycznego – wykonywane przeważnie w pozycji
wysiłku fizycznego – wykonywane przeważnie w pozycji
siedzącej lub stojącej bez obciążenia mięśni
siedzącej lub stojącej bez obciążenia mięśni
0
0
-
-
2
2
Prace lekkie, wymagające zwiększonego wysiłku
Prace lekkie, wymagające zwiększonego wysiłku
fizycznego na skutek stałego operowania przedmiotami o
fizycznego na skutek stałego operowania przedmiotami o
ciężarze do 5 kg lub okresowego operowania
ciężarze do 5 kg lub okresowego operowania
przedmiotami o ciężarze od 5 kg do 10 kg. Prace w
przedmiotami o ciężarze od 5 kg do 10 kg. Prace w
okresowo niewygodnej pozycji bez obciążenia mięśni.
okresowo niewygodnej pozycji bez obciążenia mięśni.
5
5
3-7
3-7
3
3
Prace średnio ciężkie, wymagające stałego operowania
Prace średnio ciężkie, wymagające stałego operowania
przedmiotami o ciężarze od 5kg do 10kg lub okresowego
przedmiotami o ciężarze od 5kg do 10kg lub okresowego
operowania przedmiotami o ciężarze od 10kg do 15kg.
operowania przedmiotami o ciężarze od 10kg do 15kg.
Prace w okresowo niewygodnej pozycji z niewielkim
Prace w okresowo niewygodnej pozycji z niewielkim
obciążeniem mięśni.
obciążeniem mięśni.
10
10
8-12
8-12
26
26
4
4
Prace średnio ciężkie, wymagające stałego operowania
Prace średnio ciężkie, wymagające stałego operowania
przedmiotami o ciężarze od 10kg do 15kg lub
przedmiotami o ciężarze od 10kg do 15kg lub
okresowego operowania przedmiotami o ciężarze od 15kg
okresowego operowania przedmiotami o ciężarze od 15kg
do 20kg. Prace wykonywane stale w niewygodnej pozycji
do 20kg. Prace wykonywane stale w niewygodnej pozycji
ze znacznym stopniem obciążenia mięśni.
ze znacznym stopniem obciążenia mięśni.
15
15
13-17
13-17
5
5
Prace średnio ciężkie, wymagające stałego operowania
Prace średnio ciężkie, wymagające stałego operowania
przedmiotami o ciężarze od 15kg do 20kg lub
przedmiotami o ciężarze od 15kg do 20kg lub
okresowego operowania przedmiotami o ciężarze od 20kg
okresowego operowania przedmiotami o ciężarze od 20kg
do 35kg. Przenoszenie ciężarów o wadze 10-15kg na
do 35kg. Przenoszenie ciężarów o wadze 10-15kg na
różnych poziomach. Prace wykonywane stale w
różnych poziomach. Prace wykonywane stale w
niewygodnej pozycji ze znacznym stopniem obciążenia
niewygodnej pozycji ze znacznym stopniem obciążenia
kończyn górnych.
kończyn górnych.
20
20
18-22
18-22
6
6
Prace ciężkie, wymagające stałego operowania
Prace ciężkie, wymagające stałego operowania
przedmiotami o ciężarze od 20kg do 35kg okresowego
przedmiotami o ciężarze od 20kg do 35kg okresowego
operowania przedmiotami o ciężarze od 35kg do 50kg.
operowania przedmiotami o ciężarze od 35kg do 50kg.
Przenoszenie ciężarów o wadze 15-20kg na różnych
Przenoszenie ciężarów o wadze 15-20kg na różnych
poziomach. Używanie ciężkich narzędzi o wadze do 5kg w
poziomach. Używanie ciężkich narzędzi o wadze do 5kg w
nisko pochylonej lub klęczącej pozycji.
nisko pochylonej lub klęczącej pozycji.
25
25
23-27
23-27
7
7
Prace ciężkie, wymagające stałego operowania
Prace ciężkie, wymagające stałego operowania
przedmiotami o ciężarze od 35kg do 50kg lub częstego
przedmiotami o ciężarze od 35kg do 50kg lub częstego
operowania przedmiotami o ciężarze powyżej 50kg.
operowania przedmiotami o ciężarze powyżej 50kg.
Przenoszenie ciężarów o wadze 20-35kg na różnych
Przenoszenie ciężarów o wadze 20-35kg na różnych
poziomach. Używanie ciężkich narzędzi o wadze ponad
poziomach. Używanie ciężkich narzędzi o wadze ponad
5kg w nisko pochylonej lub klęczącej pozycji.
5kg w nisko pochylonej lub klęczącej pozycji.
30
30
28-30
28-30
27
27
Wysiłek psychonerwowy jest to obciążenie organów
zmysłowych a także obciążenie psychiczne w postaci
opanowania, odporności psychicznej i stresów.
Tabela 16.Klucz analityczny do kryterium wysiłek psychonerwowy
Stopień
Stopień
uciążliwości
uciążliwości
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Prace wymagające normalnego obciążenia
Prace wymagające normalnego obciążenia
receptorów zmysłowych, zwykłej uwagi
receptorów zmysłowych, zwykłej uwagi
1
1
-
-
2
2
Prace wymagające zwiększonego obciążenia
Prace wymagające zwiększonego obciążenia
receptorów zmysłowych i zwiększonej koncentracji
receptorów zmysłowych i zwiększonej koncentracji
uwagi przez część dnia pracy.
uwagi przez część dnia pracy.
5
5
3-7
3-7
3
3
Prace wymagające znacznego obciążenia receptorów
Prace wymagające znacznego obciążenia receptorów
zmysłowych i dużej koncentracji uwagi przez
zmysłowych i dużej koncentracji uwagi przez
większość dnia pracy. Prace wywołujące stres.
większość dnia pracy. Prace wywołujące stres.
10
10
8-12
8-12
4
4
Prace wymagające dużego obciążenia receptorów
Prace wymagające dużego obciążenia receptorów
zmysłowych i dużej koncentracji uwagi przez cały
zmysłowych i dużej koncentracji uwagi przez cały
dzień pracy. Prace wymagające odporności
dzień pracy. Prace wymagające odporności
psychicznej i opanowania, szybkiej reakcji na
psychicznej i opanowania, szybkiej reakcji na
spodziewany bodziec.
spodziewany bodziec.
15
15
13-17
13-17
5
5
Prace wymagające bardzo dużego, ciągłego
Prace wymagające bardzo dużego, ciągłego
obciążenia receptorów zmysłowych i nadzwyczajnej
obciążenia receptorów zmysłowych i nadzwyczajnej
koncentracji uwagi. Prace wymagające dużej
koncentracji uwagi. Prace wymagające dużej
odporności psychicznej i opanowania, szybkiego
odporności psychicznej i opanowania, szybkiego
refleksu w nagłych sytuacjach
refleksu w nagłych sytuacjach
20
20
18-20
18-20
28
28
Wysiłek umysłowy jest to obciążenie centralnego
układu nerwowego, głównie mózgu, związane z
korzystaniem z pamięci, porównywaniem i analizowaniem
różnych informacji a także kodowaniem i dekodowaniem
informacji.
Tabela 17. Klucz analityczny do kryterium wysiłek umysłowy
Stopień
Stopień
uciążliwości
uciążliwości
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Prace proste, kontrolowane, wymagające normalnego
Prace proste, kontrolowane, wymagające normalnego
nasilenia procesów myślowych związanych z
nasilenia procesów myślowych związanych z
przetwarzaniem prostych informacji, bez obciążenia
przetwarzaniem prostych informacji, bez obciążenia
pamięci.
pamięci.
1
1
-
-
2
2
Prace przeciętnie złożone, częściowo kontrolowane,
Prace przeciętnie złożone, częściowo kontrolowane,
wymagające zwiększonego nasilenia procesów
wymagające zwiększonego nasilenia procesów
myślowych związanych z przetwarzaniem złożonych lub
myślowych związanych z przetwarzaniem złożonych lub
różnorodnych informacji, przy jednoczesnym znacznym
różnorodnych informacji, przy jednoczesnym znacznym
obciążeniu pamięci.
obciążeniu pamięci.
5
5
3-7
3-7
3
3
Prace złożone w dużym stopniu samodzielne,
Prace złożone w dużym stopniu samodzielne,
wymagające okresowo dużego nasilenia procesów
wymagające okresowo dużego nasilenia procesów
myślowych związanych z przetwarzaniem złożonych lub
myślowych związanych z przetwarzaniem złożonych lub
różnorodnych informacji, przy jednoczesnym znacznym
różnorodnych informacji, przy jednoczesnym znacznym
obciążeniu pamięci.
obciążeniu pamięci.
10
10
8-12
8-12
29
29
4
4
Prace złożone w pełni samodzielnie, wymagające stale
Prace złożone w pełni samodzielnie, wymagające stale
dużego nasilenia procesów myślowych związanych z
dużego nasilenia procesów myślowych związanych z
przetwarzaniem skomplikowanych i różnorodnych
przetwarzaniem skomplikowanych i różnorodnych
informacji, przy jednoczesnym dużym obciążeniu
informacji, przy jednoczesnym dużym obciążeniu
pamięci
pamięci
15
15
13-17
13-17
5
5
Prace o bardzo dużym stopniu złożoności i
Prace o bardzo dużym stopniu złożoności i
odpowiedzialności, wymagające bardzo dużego
odpowiedzialności, wymagające bardzo dużego
nasilenia procesów myślowych związanych z
nasilenia procesów myślowych związanych z
przetwarzaniem bardzo skomplikowanych i
przetwarzaniem bardzo skomplikowanych i
różnorodnych informacji, przy jednoczesnym dużym
różnorodnych informacji, przy jednoczesnym dużym
obciążeniu pamięci. Prace analityczne związane z
obciążeniu pamięci. Prace analityczne związane z
projektowaniem i testowaniem nowych rozwiązań
projektowaniem i testowaniem nowych rozwiązań
technicznych, technologicznych, organizacyjnych
technicznych, technologicznych, organizacyjnych
20
20
18-20
18-20
30
30
Monotonia, monotypia
Uciążliwość pracy w postaci monotonii lub monotypii jest
uzależniona od intensywności występowania w pracy
następujących elementów:
- niezmienności procesu pracy,
- jednostajności warunków pracy,
- jednostajnością powtarzanych przez pracownika
ruchów.
Tabela 18. Klucz analityczny do kryterium monotonia, monotypia
Stopień
Stopień
uciążliwości
uciążliwości
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Praca urozmaicona, brak monotonii
Praca urozmaicona, brak monotonii
0
0
-
-
2
2
Prace, przy wykonywaniu, których występuje
Prace, przy wykonywaniu, których występuje
okresowa monotonia spowodowana niezmiennością
okresowa monotonia spowodowana niezmiennością
procesów i warunków pracy
procesów i warunków pracy
5
5
3-7
3-7
3
3
Prace, przy wykonywaniu których występuje stała
Prace, przy wykonywaniu których występuje stała
monotonia spowodowana stałą niezmiennością
monotonia spowodowana stałą niezmiennością
procesów pracy i otaczających warunków.
procesów pracy i otaczających warunków.
Prace, przy wykonywaniu których występuje np.
Prace, przy wykonywaniu których występuje np.
ponad 500 powtórzeń jednakowych ruchów w ciągu
ponad 500 powtórzeń jednakowych ruchów w ciągu
zmiany roboczej.
zmiany roboczej.
10
10
8-10
8-10
31
31
Warunki pracy
Uciążliwość środowiska pracy: mikroklimat (wysoka
temperatura), wada i wilgoć, substancje chemiczne o
działaniu drażniącym, hałas, drgania mechaniczne
oddziaływujące na ciało pracownika, oświetlenie
(promienie optyczne) odbiegające od normy, pyły
organiczne i nieorganiczne, promieniowanie jonizujące,
pole elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości oraz
czynniki odrażające i nieprzyjemne.
Tabela 19. Wycena zbiorcza kryterium uciążliwość środowiska pracy
Nasilenie uciążliwości środowiska pracy
Nasilenie uciążliwości środowiska pracy
Liczba punktów dla stopni uciążliwości czynnika
Liczba punktów dla stopni uciążliwości czynnika
Oddziaływanie 1 czynnika
Oddziaływanie 1 czynnika
2-4
2-4
5-8
5-8
9-12
9-12
Oddziaływanie 2 czynników
Oddziaływanie 2 czynników
5-8
5-8
9-12
9-12
13-16
13-16
Oddziaływanie 3 czynników
Oddziaływanie 3 czynników
9-12
9-12
13-16
13-16
17-20
17-20
Oddziaływanie 4 i więcej czynników
Oddziaływanie 4 i więcej czynników
13-16
13-16
17-20
17-20
21-25
21-25
32
32
Czynniki
niebezpieczne
kryterium
to
oznacza
utrudnienie wynikające z konieczności zachowania
wzmożonej uwagi i ostrożności strony pracowników
związane z wykonaniem pracy w niebezpiecznych
warunkach.
Tabela 20. Klucz analityczny do kryterium czynniki niebezpieczne
Stopień
Stopień
niebezpiecze
niebezpiecze
ństwa
ństwa
Wymagania pracy
Wymagania pracy
Liczba
Liczba
punktów
punktów
Granica
Granica
odchyleń
odchyleń
1
1
Prace wykonywane w warunkach bezpiecznych
Prace wykonywane w warunkach bezpiecznych
0
0
-
-
2
2
Zagrożenie jednym czynnikiem w czasie
Zagrożenie jednym czynnikiem w czasie
przekraczającym 75% czasu pracy. Duże zagrożenie
przekraczającym 75% czasu pracy. Duże zagrożenie
jednym czynnikiem w czasie nieprzekraczającym 25%
jednym czynnikiem w czasie nieprzekraczającym 25%
czasu pracy. Niewielkie zagrożenie dwoma czynnikami w
czasu pracy. Niewielkie zagrożenie dwoma czynnikami w
czasie przekraczającym 75% czasu pracy.
czasie przekraczającym 75% czasu pracy.
5
5
3-7
3-7
3
3
Duże zagrożenie jednym czynnikiem czasie
Duże zagrożenie jednym czynnikiem czasie
przekraczającym 75% czasu pracy. Bardzo duże
przekraczającym 75% czasu pracy. Bardzo duże
zagrożenie jednym czynnikiem w czasie nie
zagrożenie jednym czynnikiem w czasie nie
przekraczającym 25% czasu pracy. Zwiększone
przekraczającym 25% czasu pracy. Zwiększone
zagrożenie dwoma czynnikami w czasie nie
zagrożenie dwoma czynnikami w czasie nie
przekraczającym 25% czasu pracy.
przekraczającym 25% czasu pracy.
10
10
8-12
8-12
4
4
Bardzo duże zagrożenie jednym czynnikiem w czasie
Bardzo duże zagrożenie jednym czynnikiem w czasie
przekraczającym 755 czasu pracy. Zwiększone
przekraczającym 755 czasu pracy. Zwiększone
zagrożenie dwoma czynnikami w czasie
zagrożenie dwoma czynnikami w czasie
przekraczającym 75% czasu pracy
przekraczającym 75% czasu pracy
15
15
13-15
13-15
33
33
Z powyższego opisu kryteriów powstaje schemat metody
wartościowania pracy UMEWAP-95.
Tabela 21. Schemat metody wartościowania pracy UMEWAP-95
Kryteria wartościowania pracy
Kryteria wartościowania pracy
Maksymalna liczba
Maksymalna liczba
punktów
punktów
syntetyczne
syntetyczne
elementarne
elementarne
Złożoność pracy
Złożoność pracy
1.
1.
wykształcenie zawodowe
wykształcenie zawodowe
2.
2.
doświadczenie zawodowe
doświadczenie zawodowe
3.
3.
innowacyjność, twórczość
innowacyjność, twórczość
4.
4.
zręczność
zręczność
5.
5.
współdziałanie
współdziałanie
60
60
35
35
25
25
20
20
20
20
Odpowiedzialność
Odpowiedzialność
za:
za:
1.
1.
przebieg Uciążliwość skutki pracy
przebieg Uciążliwość skutki pracy
2.
2.
decyzje
decyzje
3.
3.
środki Uciążliwość przedmioty pracy
środki Uciążliwość przedmioty pracy
4.
4.
bezpieczeństwo innych osób
bezpieczeństwo innych osób
5.
5.
kontakty zewnętrzne
kontakty zewnętrzne
35
35
35
35
25
25
25
25
20
20
Uciążliwość pracy:
Uciążliwość pracy:
1.
1.
wysiłek fizyczny
wysiłek fizyczny
2.
2.
wysiłek psychonerwowy
wysiłek psychonerwowy
3.
3.
wysiłek umysłowy
wysiłek umysłowy
4.
4.
monotonia, monotypia
monotonia, monotypia
30
30
20
20
20
20
10
10
Warunki pracy
Warunki pracy
1.
1.
uciążliwość środowiska pracy
uciążliwość środowiska pracy
2.
2.
czynniki niebezpieczne
czynniki niebezpieczne
25
25
15
15
Maksymalna liczba punktów
Maksymalna liczba punktów
420
420
34
34
Metoda Hay’a
Przedmiotem badania w metodzie Hay’a są trzy cechy
pracy, stanowiące syntetyczne kryteria oceny:
1. Wiedza zawodowa
2. Rozwiązywanie problemów
3. Odpowiedzialności.
Wiedza zawodowa wiedza zawodowa jest sumą
wszystkich umiejętności, niezależnych od sposobu
uzyskania, wymaganych w działalności zawodowej.
Wiedza posiada trzy aspekty, które służą jako
szczegółowe kryteria oceny:
1. Posiadana wiedza specjalistyczna, tzn. znajomość
praktycznych procedur, specjalistycznych technik i
wiedzy naukowej.
2. Umiejętności kierownicze w obszarze planowania,
organizowania, wykonywania, nadzorowania i oceny.
3. Umiejętności w obszarze stosunków międzyludzkich.
35
35
Wiedza specjalistyczna posiada osiem stopni natężenia:
1. Podstawowa,
2. Zasadnicza
3. Zawodowa
4. Zawodowa zaawansowana,
5. Podstawowa wiedza specjalistyczno - techniczną,
6. Wiedza technika lub specjalisty,
7. Wyższa techniczna lub specjalistyczna,
8. Wybitna (Mistrzostwo w zawodzie).
36
36
Umiejętności kierownicze. Kryterium to posiada sześć
stopni, w zależności od rozległości i różnorodności funkcji
kierowniczych, realizowanych na danym stanowisku
I. Minimalne: wykonywanie lub nadzór jednej lub kilku
czynności, mających bardzo specyficzną treść i cel.
II. Wiązane: integracja lub koordynacja- w dziedzinie
zarządzania lub prac koncepcyjnych – czynności
stosunkowo jednorodnych.
III. Rozmaite: integracja lub koordynacja- w dziedzinie
zarządzania lub koncepcyjnych, pod względem ich istoty i
celów.
IV. Szerokie: integracja lub koordynacja czynności w
wielkim zespole operacyjnym lub na stanowisku
strategicznym.
V. Kompleksowe: integracja wyższych stanowisk w
zespole operacyjnym, szeroka i kompleksowa.
VI. Całościowe.
37
37
Umiejętności w dziedzinie stosunków
międzyludzkich podzielone są na trzy stopnie w
następujący sposób;
1. Podstawowe: zwykła uprzejmość skuteczność
obchodzeniu się z innymi osobami.
2. Ważne: zrozumienie, wpływami, i/lub służenie
ludziom są ważnymi, ale nie zasadniczymi
okolicznościami na danym stanowisku.
3. Nieodzowne: alternatywne lub połączone
umiejętności w zrozumieniu, wyborze, rozwoju i
motywowaniu innych osób są ważne w najwyższym
stopniu.
38
38
39
39
Rozwiązanie problemów posiada dwa aspekty:
•Sposób rozwiązania,
•Typy procesów myślowych w zależności od stopnia
użycia wiedzy i innowacyjności.
Pierwsze z nich, tzn. „sposób rozwiązywania’’ oceniany
jest za pomocą 8 stopni:
1.Ścisła rutyna,
2.Rutyna,
3.Półrutyna,
4.Znormalizowana,
5.Jasno określony,
6.Szeroko określony,
7.Ogólnie określony
8.Rozumienie abstrakcyjne.
40
40
Natomiast „typy procesów myślowych” posiada pięć
stopni:
(1) Powtarzanie -, gdy warunki pracy są tak
zorganizowane i określone, aby zminimalizować potrzebę
samodzielnego sądu i wyboru,
(2) Według wzoru - zadania są jasno określoną zdania
są określone, wykonanie pracy wymaga wyboru w znanej
sytuacji,
(3) Interpolacja – wykonanie zadania wymaga
rozwiązania stałych lub powtarzalnych zadań w
zmiennych sytuacjach
(4) Adaptacja - praca wymaga analiz, interpretacji,
oceny i/lub systematycznego myślenia w zmiennych
sytuacjach,
(5) Myślenie twórcze – praca wymaga myślenia
koncentracyjnego, nowatorskiego w sytuacjach
oryginalnych, nie powtarzających się.
41
41
42
42
Odpowiedzialność
jest to gotowość odpowiadania za
działania i ich konsekwencje. Posiada trzy wymiary w
następującej kolejności pod względem ważności:
•Swoboda działania,
•Wpływ stanowiska na działania końcowe,
•Odpowiedzialności finansowa
Swoboda działania – oznacza zakres osobowego
proceduralnego nadzoru i przewodzenia.
Kryterium to oceniane jest według dziewięciostopniowej skali,
charakteryzującej samodzielność danego stanowiska:
A. Wąska.
B. Kontrolowana.
C. Znormalizowana.
D. Ogólnie regulowana.
E. Kierowana.
F. Zorientowana na określony kierunek.
G. Ogólnie określona.
H. Strategicznie określona
43
43
Wpływ stanowiska na końcowe wyniki - może być pośredni lub
bezpośredni. Wpływ pośredni dzieli się na dwa stopnie:
I. Odległy: informacje, rejestrujące lub przypadkowe usługi do
wykorzystania przez innych.
II. Istotny: interpretacje, doradcze usługi do wykorzystania
przez innych w działaniu.
Wpływ bezpośredni może być:
III. Dzielony: współudział w działaniu innymi (z wyjątkiem
własnych podwładnych przełożonych), wewnątrz lub poza
jednostką organizacyjną.
IV. Podstawowy: kontrolowanie wpływu na wyniki końcowe.
Rozmiar odpowiedzialności finansowej dzieli się na pięć stopni:
1. bardzo mały
2. mały
3. średni
4. duży
5. bardzo duży
44
44
45
45
Metoda AWP-2BIS
Obejmuje 15 kryteriów analitycznych.
kryteria 1-7 wiążą się ze złożonością pracy,
kryteria 8-11 z jej odpowiedzialnością,
kryteria 12-15 z uciążliwością.
Metoda oferuje dwie siatki punktowe (A i B) do wyboru.
Tabela 23. Metoda -2 BIS wersja druga skorygowana
l.p.
l.p.
Kryterium
Kryterium
Warianty odpowiedzi
Warianty odpowiedzi
a
a
b
b
c
c
d
d
e
e
1
1
Wykształcenie
Wykształcenie
wymagane na
wymagane na
stanowisku
stanowisku
Podstawowe+
Podstawowe+
przyuczenie
przyuczenie
do
do
wykonywania
wykonywania
zespołu
zespołu
czynności
czynności
Zasadnicza
Zasadnicza
zawodowa o
zawodowa o
wymagany
wymagany
m profilu i
m profilu i
aktualizacja
aktualizacja
wiedzy
wiedzy
Średnie o
Średnie o
wymaganym
wymaganym
profilu i
profilu i
aktualizacja
aktualizacja
wiedzy
wiedzy
Wyższe o
Wyższe o
wymaganym
wymaganym
profilu i
profilu i
aktualizacja
aktualizacja
wiedzy
wiedzy
Wyższe o
Wyższe o
wymaganym
wymaganym
profil i
profil i
specjalizacja
specjalizacja
zawodowa lub
zawodowa lub
studia
studia
podyplomowe
podyplomowe
, aktualizacja
, aktualizacja
wiedzy
wiedzy
46
46
2
2
Doświadczeni
Doświadczeni
e niezbędne
e niezbędne
dla realizacji
dla realizacji
powierzonych
powierzonych
zadań
zadań
Dla
Dla
osiągnięcia
osiągnięcia
samodzielnoś
samodzielnoś
ci i wprawy
ci i wprawy
wystarcza
wystarcza
wprowadzeni
wprowadzeni
e i krótka
e i krótka
praktyka
praktyka
Dla
Dla
osiągnięcia
osiągnięcia
samodzieln
samodzieln
ości
ości
wprawy
wprawy
konieczne
konieczne
staranne
staranne
wprowadze
wprowadze
nie i pewna
nie i pewna
praktyka
praktyka
Doświadczeni
Doświadczeni
e w pracy na
e w pracy na
kilu lub
kilu lub
więcej
więcej
współpracują
współpracują
cych
cych
stanowiskach,
stanowiskach,
warunkujące
warunkujące
efektywne
efektywne
zastępstwa
zastępstwa
lub skuteczną
lub skuteczną
koordynację
koordynację
Doświadczeni
Doświadczeni
e z zakresie
e z zakresie
kilku
kilku
pokrewnych
pokrewnych
specjalności
specjalności
lub
lub
prowadzenie
prowadzenie
złożonych
złożonych
prac
prac
zespołowych,
zespołowych,
lub
lub
kierowania
kierowania
ludźmi
ludźmi
Doświadczeni
Doświadczeni
e w
e w
zarządzaniu
zarządzaniu
większymi
większymi
jednostkami
jednostkami
organizacyjny
organizacyjny
mi
mi
3
3
Samodzielnoś
Samodzielnoś
ć
ć
innowacyjnoś
innowacyjnoś
ć
ć
Nie ma takich
Nie ma takich
wymagań
wymagań
Samodzieln
Samodzieln
ość
ość
realizacyjna
realizacyjna
i decyzyjna
i decyzyjna
bez
bez
wymogu
wymogu
tworzenia
tworzenia
nowych
nowych
rozwiązań
rozwiązań
Wymagane
Wymagane
śledzenie,
śledzenie,
inspirowanie
inspirowanie
adoptowanie i
adoptowanie i
wdrażanie
wdrażanie
nowych
nowych
rozwiązań
rozwiązań
Osobiste
Osobiste
projektowanie
projektowanie
, testowanie i
, testowanie i
wdrażanie
wdrażanie
rozwi
rozwi
ą
ą
za
za
ń
ń
nowych w
nowych w
firmie
firmie
Osobiste
Osobiste
projektowanie
projektowanie
nowych
nowych
rozwiązań o
rozwiązań o
cechach
cechach
know
know
how
how
47
47
4
4
Znajomość
Znajomość
języków
języków
obcych
obcych
Nie jest
Nie jest
wymagana
wymagana
Wymagana
Wymagana
dobra
dobra
znajomość
znajomość
określonego
określonego
języka
języka
obcego w
obcego w
mowie i
mowie i
piśmie
piśmie
Wymagana
Wymagana
biegła
biegła
znajomość
znajomość
danego języka
danego języka
obcego (na
obcego (na
profesjonalny
profesjonalny
m poziomie)
m poziomie)
Wymagana
Wymagana
biegła
biegła
znajomość
znajomość
dwóch
dwóch
języków
języków
biegłych
biegłych
5
5
Znajomość
Znajomość
programów,
programów,
praca z
praca z
komputerem
komputerem
Nie są
Nie są
wymagane
wymagane
Znajomość
Znajomość
edytora
edytora
tekstu,
tekstu,
arkusza
arkusza
kalkulacyjn
kalkulacyjn
ego lub
ego lub
innych
innych
prostych
prostych
programów
programów
Stosowane
Stosowane
złożonych
złożonych
programów
programów
do prac
do prac
projektowych,
projektowych,
obliczeń
obliczeń
inżynierskich
inżynierskich
48
48
6
6
Współdziałani
Współdziałani
e wewnątrz
e wewnątrz
firmy
firmy
Prace
Prace
wykonywane
wykonywane
indywidualnie
indywidualnie
, wg
, wg
uzgodnień z
uzgodnień z
przełożonym,
przełożonym,
przy
przy
doraźnych
doraźnych
kontaktach z
kontaktach z
innymi
innymi
stanowiskami
stanowiskami
Prace
Prace
wykony-
wykony-
wane na
wane na
ogół
ogół
indywidualn
indywidualn
ie
ie
wymagając
wymagając
e jednak
e jednak
częstych
częstych
kontaktów i
kontaktów i
uzgodnień z
uzgodnień z
innymi
innymi
stanowiska
stanowiska
mi
mi
Prace
Prace
wykonywane
wykonywane
zespołowo lub
zespołowo lub
stała ścisła
stała ścisła
merytoryczna
merytoryczna
współpraca z
współpraca z
różnymi
różnymi
komórkami
komórkami
organizacyjny
organizacyjny
mi
mi
Prace
Prace
wykonywane
wykonywane
głównie w
głównie w
zespołach
zespołach
interdyscyplin
interdyscyplin
arnych lub
arnych lub
stała i ścisła
stała i ścisła
współpraca
współpraca
wieloma
wieloma
jednostkami
jednostkami
organizacyjny
organizacyjny
mi
mi
Stała i ścisła
Stała i ścisła
współpraca ze
współpraca ze
wszystkimi
wszystkimi
bądź z
bądź z
większością
większością
jednostek
jednostek
organizacyjny
organizacyjny
ch firmy:
ch firmy:
wpływ na ich
wpływ na ich
pracę i wyniki
pracę i wyniki
7
7
Zręczność-
Zręczność-
zwiększone
zwiększone
wymagania
wymagania
Nie występują
Nie występują
Wymagana
Wymagana
zwiększona
zwiększona
sprawność
sprawność
manualna z
manualna z
uwagi na
uwagi na
precyzję
precyzję
wykonania
wykonania
lub ponad
lub ponad
przeciętna
przeciętna
ogólna
ogólna
zręczność
zręczność
fizyczna
fizyczna
Wymagana
Wymagana
zwiększona
zwiększona
sprawność
sprawność
manualna i
manualna i
jednocześnie
jednocześnie
ponad
ponad
przeciętna
przeciętna
ogólna
ogólna
zręczność
zręczność
fizyczna
fizyczna
Konieczna
Konieczna
wybitna
wybitna
sprawność
sprawność
manualna
manualna
(prace
(prace
wymagające
wymagające
wyjątkowej
wyjątkowej
precyzji
precyzji
wykonania)
wykonania)
lub
lub
szczególnie
szczególnie
duża
duża
zręczność
zręczność
ogólna
ogólna
Konieczna
Konieczna
wybitna
wybitna
zręczność
zręczność
manualna i
manualna i
jednocześnie
jednocześnie
szczególna
szczególna
duża ogólna
duża ogólna
zręczność
zręczność
fizyczna
fizyczna
49
49
8
8
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność za
ność za
wyniki i
wyniki i
kierowania
kierowania
Niewielka lub
Niewielka lub
przeciętna:
przeciętna:
dot. Pracy
dot. Pracy
własnej
własnej
relatywnie
relatywnie
mniej
mniej
odpowiedziale
odpowiedziale
j
j
Odpowiedzi
Odpowiedzi
alna praca
alna praca
własna
własna
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność za
ność za
niewielki
niewielki
zespół lub
zespół lub
bardzo
bardzo
odpowiedzialn
odpowiedzialn
a praca
a praca
własna
własna
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność za duży
ność za duży
zespół lub
zespół lub
praca własna
praca własna
o wybitnej
o wybitnej
odpowiedzialn
odpowiedzialn
ości
ości
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność za pion
ność za pion
lub zakład w
lub zakład w
przedsiębiorst
przedsiębiorst
wie
wie
wielozakłado
wielozakłado
wym, spółce,
wym, spółce,
w holdingu
w holdingu
lub jeszcze
lub jeszcze
szerszej skali
szerszej skali
9
9
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność
ność
materialna
materialna
Praktycznie
Praktycznie
nie występuje
nie występuje
lub jest
lub jest
ograniczona
ograniczona
do 3-
do 3-
mcznego
mcznego
wynagrodzeni
wynagrodzeni
a
a
Odpowiedzi
Odpowiedzi
alność
alność
(współodpo
(współodpo
wiedzialnoś
wiedzialnoś
ć) za mienie
ć) za mienie
powierzone,
powierzone,
w trybie
w trybie
art. 124-
art. 124-
127
127
Kodeksu
Kodeksu
Pracy, lub
Pracy, lub
odpowiedzi
odpowiedzi
alność
alność
karno-
karno-
skarbowa
skarbowa
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność
ność
(współodpowi
(współodpowi
edzialność) za
edzialność) za
mienie
mienie
powierzone o
powierzone o
wartości
wartości
ponad 10 tyś
ponad 10 tyś
ECU na
ECU na
pracownika,
pracownika,
lub bardzo
lub bardzo
duża
duża
odpowiedzialn
odpowiedzialn
ość karno-
ość karno-
skarbowa
skarbowa
x
x
x
x
50
50
10
10
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność za
ność za
bezpieczeńst
bezpieczeńst
wo innych
wo innych
osób
osób
Nie występuje
Nie występuje
lub odnosi się
lub odnosi się
do prac o
do prac o
znikomym
znikomym
zagrożeniu
zagrożeniu
wypadkowym
wypadkowym
Odpowiedzi
Odpowiedzi
alność za
alność za
bezpieczeńs
bezpieczeńs
two innych
two innych
osób w
osób w
warunkach
warunkach
niewielkich
niewielkich
zagrożeń
zagrożeń
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność za
ność za
bezpieczeńst
bezpieczeńst
wo innych w
wo innych w
warunkach
warunkach
zwiększonego
zwiększonego
zagrożenia
zagrożenia
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność za
ność za
bezpieczeńst
bezpieczeńst
wo innych w
wo innych w
warunkach
warunkach
dużego
dużego
zagrożenia
zagrożenia
ciężkimi
ciężkimi
wypadkami
wypadkami
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność za
ność za
innych w
innych w
warunkach
warunkach
dużego
dużego
zagrożenia
zagrożenia
ciężkimi
ciężkimi
wypadkami,
wypadkami,
gdy
gdy
przestrzegani
przestrzegani
e przepisów
e przepisów
nie wystarcza
nie wystarcza
dla uniknięcia
dla uniknięcia
zagrożeń
zagrożeń
11
11
Odpowiedzial
Odpowiedzial
ność za
ność za
kontakty
kontakty
zewnętrzne
zewnętrzne
Kontakty
Kontakty
sporadyczne
sporadyczne
Kontakty
Kontakty
częste – bez
częste – bez
podejmowa
podejmowa
nia decyzji
nia decyzji
Kontakty
Kontakty
częste,
częste,
związane z
związane z
podejmowani
podejmowani
em decyzji w
em decyzji w
ramach
ramach
pełnomocnict
pełnomocnict
w
w
odpowiedzialn
odpowiedzialn
ość służbowa
ość służbowa
Reprezentowa
Reprezentowa
nie firmy w
nie firmy w
danej
danej
dziedzinie
dziedzinie
odpowiedzialn
odpowiedzialn
ość służbowa
ość służbowa
i prawna
i prawna
Reprezentowa
Reprezentowa
nie firmy w
nie firmy w
wielu
wielu
dziedzinach
dziedzinach
odpowiedzialn
odpowiedzialn
ość służbowa
ość służbowa
i prawna
i prawna
51
51
12
12
Wysiłek
Wysiłek
intelektualny
intelektualny
Niewielki,
Niewielki,
dominują
dominują
dość proste
dość proste
prace
prace
Przeciętny,
Przeciętny,
okresowo
okresowo
zwiększony,
zwiększony,
dominują
dominują
prace
prace
średnio
średnio
złożone i
złożone i
powtarzaln
powtarzaln
e, okresowa
e, okresowa
aktualizacja
aktualizacja
wiedzy
wiedzy
Zwiększony,
Zwiększony,
dość duża
dość duża
złożoność lub
złożoność lub
zmienność
zmienność
prac, dość
prac, dość
częsta
częsta
aktualizacja
aktualizacja
wiedzy
wiedzy
Duży i bardzo
Duży i bardzo
duży wysiłek
duży wysiłek
związany z
związany z
rozległością, i
rozległością, i
złożonością
złożonością
problematyki
problematyki
permanentna
permanentna
aktualizacja
aktualizacja
wiedzy
wiedzy
Jak w pkt. D
Jak w pkt. D
oraz
oraz
dodatkowe
dodatkowe
utrudnienia
utrudnienia
np.
np.
komunikacja
komunikacja
w obcych
w obcych
językach
językach
częste
częste
wystąpienia
wystąpienia
publiczne
publiczne
13
13
Obciążenie
Obciążenie
zmysłów i
zmysłów i
uwagi
uwagi
Rutynowe
Rutynowe
niewielkie lub
niewielkie lub
przeciętne
przeciętne
Występuje
Występuje
przeciążeni
przeciążeni
e zmysłów
e zmysłów
lub
lub
męcząca
męcząca
koncentracj
koncentracj
a uwagi
a uwagi
przez część
przez część
dnia
dnia
Przeciążenie
Przeciążenie
zmysłów lub
zmysłów lub
męcząca
męcząca
koncentracja
koncentracja
uwagi przez
uwagi przez
cały dzień,
cały dzień,
albo
albo
szczególne
szczególne
przeciążenia
przeciążenia
przez
przez
większość
większość
dnia
dnia
Szczególne
Szczególne
przeciążenie
przeciążenie
zmysłów lub
zmysłów lub
wyjątkowa
wyjątkowa
koncentracja
koncentracja
uwagi przez
uwagi przez
cały dzień
cały dzień
Prace
Prace
wymagające
wymagające
nadzwyczajne
nadzwyczajne
j koncentracji
j koncentracji
uwagi
uwagi
szczególnej
szczególnej
odporności i
odporności i
opanowania,
opanowania,
wykonywane
wykonywane
w
w
ekstremalnyc
ekstremalnyc
h warunkach
h warunkach
52
52
14
14
Wysiłek
Wysiłek
fizyczny
fizyczny
Niewielki,
Niewielki,
wydatek
wydatek
energetyczny
energetyczny
do 800 kcal
do 800 kcal
na dzień
na dzień
Przeciętny:
Przeciętny:
wydatek
wydatek
energety
energety
--czny od
--czny od
800 d0
800 d0
1200 kcal
1200 kcal
na dzień
na dzień
Zwiększony i
Zwiększony i
duży wydatek
duży wydatek
energetyczny
energetyczny
rzędu 1200
rzędu 1200
-2000 kcal na
-2000 kcal na
dzień
dzień
Ciężka praca
Ciężka praca
fizyczna
fizyczna
wydatek
wydatek
energetyczny
energetyczny
rzędu 2000-
rzędu 2000-
3000 kcal na
3000 kcal na
dzień
dzień
Bardzo ciężka
Bardzo ciężka
praca fizyczna
praca fizyczna
wydatek
wydatek
energetyczny
energetyczny
ponad 3000
ponad 3000
kcal dziennie
kcal dziennie
15
15
Nienormowan
Nienormowan
y czas pracy
y czas pracy
Nie występuje
Nie występuje
lub zwalnia
lub zwalnia
natężenie –
natężenie –
nie powoduje
nie powoduje
istotnej
istotnej
uciążliwości
uciążliwości
Przekazywa
Przekazywa
nie zmiany
nie zmiany
wywołuje
wywołuje
konieczność
konieczność
stałego
stałego
wydłużenia
wydłużenia
czasu pracy
czasu pracy
Wyłączenie z
Wyłączenie z
prawa do
prawa do
wynagrodzeni
wynagrodzeni
a za godziny
a za godziny
nadliczbowe
nadliczbowe
na podstawie
na podstawie
określonym w
określonym w
art. 135 K.P.
art. 135 K.P.
uciążliwe
uciążliwe
wydłużanie
wydłużanie
czasu pracy
czasu pracy
Częste
Częste
podróże
podróże
służbowe lub
służbowe lub
inne częste
inne częste
obowiązki
obowiązki
poza czasem
poza czasem
normowanym
normowanym
x
x
53
53
Tabela 24. Noty punktowe dla poszczególnych kryteriów metody AWP-2BIS
l.p.
l.p.
kryterium
kryterium
a
a
b
b
c
c
d
d
e
e
1
1
Wykształcenie
Wykształcenie
5
5
20
20
30/35
30/35
60
60
70
70
2
2
Doświadczenia
Doświadczenia
3
3
8
8
15
15
25
25
40
40
3
3
Samodzielność, innowacyjność
Samodzielność, innowacyjność
0
0
10
10
25
25
40
40
60
60
4
4
Znajomość języków obcych
Znajomość języków obcych
0
0
15
15
25
25
35
35
x
x
5
5
Praca z komputerem
Praca z komputerem
0
0
15
15
25
25
x
x
x
x
6
6
Współdziałanie w firmie
Współdziałanie w firmie
5
5
10
10
15
15
20
20
25
25
7
7
Zręczność
Zręczność
0
0
7
7
12
12
18
18
25
25
8
8
Odpowiedzialność za wyniki
Odpowiedzialność za wyniki
7
7
20
20
25
25
55
55
80
80
9
9
Odpowiedzialność materialna
Odpowiedzialność materialna
0
0
10
10
25
25
x
x
x
x
10
10
Odpowiedzialność za bezpieczeństwo innych
Odpowiedzialność za bezpieczeństwo innych
0
0
5
5
12
12
20
20
30
30
11
11
Odpowiedzialność za kontakty zewnętrzne
Odpowiedzialność za kontakty zewnętrzne
0
0
7
7
12
12
20
20
30
30
12
12
Wysiłek intelektualny
Wysiłek intelektualny
5
5
15
15
25
25
40
40
60
60
13
13
Obciążenie zmysłów i uwagi
Obciążenie zmysłów i uwagi
3
3
9
9
15
15
22
22
30
30
14
14
Wysiłek fizyczny
Wysiłek fizyczny
5
5
12
12
20
20
30
30
45
45
15
15
Nienormowany czas pracy
Nienormowany czas pracy
0
0
7
7
12
12
20
20
x
x
54
54
Tabela 25. Siatka punktowa A
punkty
kategorie
punkty
kategorie
punkty
kategorie
Do 45
I
132-155
VI
262-290
XI
46-65
II
156-180
VII
291-32
XII
66-86
III
181-206
VIII
321-350
XIII
87-108
IV
207-233
IX
351-380
XIV
109-131
V
234-261
X
Ponad 380
XV
55
55
Tabela 26. Siatka punktowa B
punkty
kategorie
punkty
kategorie
punkty
kategorie
Do 50
I
129-156
V
247-280
IX
51-75
II
157-185
VI
281-320
X
76-101
III
186-215
VII
321-370
XI
122-128
IV
216-246
VIII
Ponad 370
XII
56
56
Metoda ,,AWP-N” stanowi ,,uproszczoną wersję”
metody ,,UMEWAP-87”.Uproszczenia polegają na:
pominięciu kryteriów elementarnych: ,,wysiłek
fizyczny”, ,,obciążenie psychiczne z tytułu
niskiego prestiżu pracy” i ,,czynniki
niebezpieczne”;
połączeniu kryteriów elementarnych ,,
odpowiedzialność za przebiegi skutki pracy” oraz
„odpowiedzialność za decyzje”;
ograniczeniu liczby stopni oceny w odniesieniu
do niektórych kryteriów elementarnych.
57
57
Organizacja procesu wartościowania pracy
Proces wartościowania poprzedza świadomy
wybór celów, czyli wykorzystania jego wyników.
Czynnikami determinującymi wybór metody jest:
1.wielkość i struktura organizacji.
2.struktura zatrudnienia,
3.przyjęta ogólna strategia,
4.kultura organizacyjna,
5.strategia wynagrodzeń,
6.względy kosztowe,
7.nakłady czasu w relacji do wartości poznawczej
i użyteczności wyników.
58
58
Organizacja procesu wartościowania składa
się z pięciu zasadniczych etapów:
1.Metodyczno-informacyjny
2.Organizacyjny
3.Analityczny
4.Oceniający
5.Kontrolny
W ocenie należy uwzględniać te czynności,
które stanowią istotną część zakresu
pracy, a więc zajmują ok. 75%
efektywnego czasu pracy.
59
59
60
60
61
61
62
62
Tabela rozpiętości punktowych dla poszczególnych kategorii zaszeregowania
w metodzie UMEWAP-95
Kategoria zaszeregowania
Liczba punktów
I
0-35
II
36-50
III
51-65
IV
66-80
V
81-95
VI
96-110
VII
111-125
VIII
126-140
IX
141-160
X
161-180
XI
181-200
XII
201-220
XIII
221-240
XIV
241-260
XV
261-285
XVI
286-310
XVII
311-335
63
63
Potwierdza to obowiązujące w polskiej praktyce
gospodarczej ustawodawstwo pracy. Zgodnie z
art. 78 kodeksu pracy:
„ 1. Wynagrodzenie za pracę powinno być tak
ustalone, aby odpowiadało w szczególności
rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom
wymaganym przy jej wykonywaniu, a także
uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
2. W celu określenia wynagrodzenia za pracę
ustala się w trybie przewidzianym w art. 77,
wysokość
oraz
zasady
przyznawania
pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę
określonego
rodzaju
lub
na
określonym
stanowisku, a także innych (dodatkowych)
składników wynagrodzenia, jeśli zostały one
przewidziane z tytułu wykonywania określonej
pracy.”
64
64
Ustawodawca stwierdza w ten sposób, że
głównymi kryteriami kształtowania i różnicowania
wynagrodzeń za pracę są:
1. rodzaj wykonywanej pracy i kwalifikacje
wymagane do jej wykonania,
2. ilość i jakość świadczonej pracy.
65
65
66
66
Tabela. Przykładowa tabela wynagrodzeń zasadniczych
wartościowania stanowisk
Kategoria
zaszeregowania
Stawki wynagrodzeń w grupach (miesięczne
płace zasadnicze brutto)
Minimalna stawka (zł)
Maksymalna stawka
(zł)
9
10890
16440
8
8330
12600
7
6360
9640
6
4850
7370
5
3680
5620
4
2780
4280
3
2090
3240
2
1560
2450
1
1160
1840
67
67
Kształtowanie polityki płac
(strategia
wynagrodzeń)
68
68
1.Jednopoziomowe stawki płac:
Tabele o jednopoziomowych stawkach płac oznaczają, że z
każdą kategorią czy stanowiskiem wiąże się tylko jedna
stawka płac, która nie może być podwyższana tak
długo, jak długo
nie
będzie zmieniona cała tabela.
Płace pracowników zaliczonych do tej samej kategorii nie
mogą być zatem zróżnicowane, mimo różnic w
kompetencjach czy trudności wykonywanej pracy, a
także w efektach pracy.
69
69
2. Wielopoziomowe stawki płac:
Tabele takie mogą określać tylko dolną i
górną stawkę płac w każdej kategorii,
pozostawiając kierownikom możliwość
elastycznego kształtowania konkretnych stawek
w ramach przedziału na podstawie przyjętych i
znanych pracownikom zasad ich różnicowania.
Są to tabele elastyczne.
70
70
3. Wieloszczeblowe stawki płac:
Tabele te określają dodatkowo pośrednie
stawki (szczeble) pomiędzy dolną i górną stawką
płac). Wyznaczają one dopuszczalne poziomy
stawek płac, osiągane w drodze kolejnych ich
podwyżek.
Nie jest możliwa podwyżka z pominięciem
najbliższego szczebla płac. Podstawą takich
podwyżek są najczęściej kryteria formalne,
odnoszące się do kwalifikacji (wykształcenia i
stażu).
Tego typu tabele nie są elastyczne; cechuje
je
sztywność.
Kierownik
może
bowiem
podejmować
decyzje
honorujące
tylko
wyznaczone szczeble.
71
71
Tabela. Wieloszczeblowa tabela płac
Kategoria
Kategoria
zaszeregowania
zaszeregowania
Szczeble
Szczeble
1
1
2
2
3
3
4
4
I
I
825
825
850
850
875
875
900
900
II
II
875
875
900
900
925
925
950
950
III
III
925
925
950
950
975
975
1000
1000
IV
IV
975
975
1000
1000
1025
1025
1050
1050
V
V
1025
1025
1050
1050
1075
1075
1100
1100
VI
VI
1100
1100
1150
1150
1200
1200
1250
1250
VII
VII
1175
1175
1225
1225
1275
1275
1325
1325
VIII
VIII
1250
1250
1300
1300
1350
1350
1400
1400
IX
IX
1325
1325
1375
1375
1425
1425
1475
1475
X
X
1400
1400
1450
1450
1500
1500
1550
1550
XI
XI
1500
1500
1575
1575
1650
1650
1725
1725
XII
XII
1600
1600
1675
1675
1750
1750
1825
1825
XIII
XIII
1700
1700
1775
1775
1850
1850
1925
1925
XIV
XIV
1800
1800
1875
1875
1950
1950
2025
2025
XV
XV
1900
1900
1975
1975
2050
2050
2125
2125
XVI
XVI
2000
2000
2075
2075
2150
2150
2225
2225
XVII
XVII
2200
2200
2300
2300
2400
2400
2500
2500
XVIII
XVIII
2400
2400
2500
2500
2600
2600
2700
2700
XIX
XIX
2600
2600
2700
2700
2800
2800
2900
2900
72
72
Rys. Przykład elastycznej tabeli płac o stałym procencie
rozpiętości stawek
73
73
74
74
Ćwiczenie
75
75
Cel:
Analiza procesu wartościowania pracy i
zapoznanie się uwarunkowaniami
wartościowaniami wpływającymi na kształtowanie
taryfikatorów kwalifikacyjnych oraz tabel
płacowych.
76
76
77
77
Wyliczenie stawki zasadniczej wynagrodzenia
związanej z wartością punktu
78
78