ZABURZENIA PSYCHICZNE

WIEKU PODESZŁEGO

OTĘPIENIA

otępienia

• przewlekłe,
• najczęściej nieuleczalne,
• całościowe zaburzenia funkcji

psychicznych

• spowodowane organicznym

uszkodzeniem mózgu

najczęstsze objawy:

• labilność afektywna
• impulsywność
• zaburzenia pamięci
• zaburzenia snu
• ubóstwo mowy

otępienie

• WHO – zespół objawów wywołany chorobą

mózgu (zwykle o przebiegu przewlekłym

lub postępującym), charakteryzujący się

licznymi zaburzeniami wyższych funkcji

korowych tj: pamięć, myślenie, orientacja,

liczenie, zdolność uczenia się, oceny.

• Zaburzeniom funkcji poznawczych często

poprzedzone są zaburzeniami:

emocjonalnymi zachowania i motywacji.

• Trwają 6 lub wiecej miesięcy

Otępienia – podział

etiologiczny

• Typy otępienia (etiologia)

– Choroba Alzheimera
– Otępienie naczyniopochodne
– Otępienie z ciałami Lewy’ego
– Otępienie czołowo-skroniowe
– HIV
– Choroba Parkinsona
– Pląsawica Huntingtona
– Creudtzfeldta-Jakoba

Choroba Alzheimera

• Postępujące otępienie spowodowane

pierwotnym uszkodzeniem komórek
nerwowych w OUN

• Brak przyczyn naczyniopochodnych

Choroba Alzheimera

• Objawy:

– Amnezja
– Apraksja
– Anomia
– Zaburzenia adaptacji socjalnej
– Zmiany nastroju

– Prognoza  zgon
– Przebieg postępujący

Diagnoza AD

• Pewna

– Prawdopodobne kryteria AD (wszystkie)

– Pozytywny wynik badania histopatologicznego

(biopsja lub autopsja)

 Prawdopodobna

Początek pomiędzy 40-m a 90-m rokiem życia

Brak wyraźnych objawów majaczenia

Otępienie potwierdzone: w badaniu psychiatrycznym,

MMSE i neuropsychologicznym

Postępujące pogorszenie funkcji poznawczych

Deficyt pamięci i co najmniej jednej funkcji poznawczej

Brak wskaźników innego specyficznego otępienia

10 sygnałów ostrzegawczych

10 sygnałów ostrzegawczych

AD

AD

1. zaburzenia pamięci utrudniające

1. zaburzenia pamięci utrudniające

codzienne funkcjonowanie

codzienne funkcjonowanie

2. trudności w wykonywaniu

2. trudności w wykonywaniu

codziennych prac domowych

codziennych prac domowych

3. zaburzenia językowe

3. zaburzenia językowe

4. dezorientacja co do czasu i

4. dezorientacja co do czasu i

miejsca

miejsca

5. kłopoty w ocenie

5. kłopoty w ocenie

10 sygnałów ostrzegawczych

AD

6. zaburzenia myślenia
abstrakcyjnego
7. gubienie rzeczy
8. zmienny nastrój
9. zmiany osobowościowe
10. utrata inicjatywy

Sfera życia

Sfera życia

Typowe objawy

Typowe objawy

myślenie

myślenie

•

Łagodne zapominanie

Łagodne zapominanie

•

Kłopoty w uczeniu się nowych

Kłopoty w uczeniu się nowych

rzeczy i nadążaniu w konwersacji

rzeczy i nadążaniu w konwersacji

•

Kłopoty w koncentracji i

Kłopoty w koncentracji i

utrzymaniu uwagi

utrzymaniu uwagi

•

Kłopoty w orientacji

Kłopoty w orientacji

przestrzennej

przestrzennej

•

Okresowe trudności w

Okresowe trudności w

znalezieniu właściwego słowa

znalezieniu właściwego słowa

Nastroje i emocje

Nastroje i emocje

•

Zmienny nastrój

Zmienny nastrój

•

Depresja

Depresja

Zachowanie

Zachowanie

•

bierność

bierność

•

utrata zwykłych aktywności

utrata zwykłych aktywności

•

niepokój

niepokój

Umiejętności fizyczne

Umiejętności fizyczne

•

łagodne zaburzenia koordynacji

łagodne zaburzenia koordynacji

ruchowej

ruchowej

AD – 1. faza

AD – 1. faza

Sfera życia

Sfera życia

Typowe objawy

Typowe objawy

myślenie

myślenie

•

ciągłe zaburzenia pamięci

ciągłe zaburzenia pamięci

•

kłopoty w przypomnieniu sobie życiorysu

kłopoty w przypomnieniu sobie życiorysu

•

niezdolność rozpoznawania przyjaciół i rodziny

niezdolność rozpoznawania przyjaciół i rodziny

•

dezorientacja co do czasu i miejsca

dezorientacja co do czasu i miejsca

Nastroje i emocje

Nastroje i emocje

•

zmiany osobowości

zmiany osobowości

•

splątanie

splątanie

•

lęk

lęk

•

podejrzliwość

podejrzliwość

•

zmiany nastroju

zmiany nastroju

•

złość

złość

•

depresja

depresja

•

wrogość

wrogość

Zachowanie

Zachowanie

•

niepokój ruchowy

niepokój ruchowy

•

perseweracje

perseweracje

•

urojenia

urojenia

•

agresja

agresja

•

odhamowanie

odhamowanie

•

bierność

bierność

Umiejętności fizyczne

Umiejętności fizyczne

•

potrzebna pomoc w codziennych zajęciach

potrzebna pomoc w codziennych zajęciach

•

zaburzenia snu

zaburzenia snu

•

zaburzenia łaknienia

zaburzenia łaknienia

•

zaburzenia językowe

zaburzenia językowe

•

zaburzenia w orientacji przestrzennej

zaburzenia w orientacji przestrzennej

AD – 2. faza

AD – 2. faza

Sfera życia

Sfera życia

Typowe objawy

Typowe objawy

myślenie

myślenie

•

niezdolność do zapamiętywania

niezdolność do zapamiętywania

•

niezdolność do wyciągania

niezdolność do wyciągania

wniosków

wniosków

•

znaczne zaburzenia mowy

znaczne zaburzenia mowy

•

dezorientacja allo- i

dezorientacja allo- i

autopsychiczna

autopsychiczna

Nastroje i

Nastroje i

emocje

emocje

•

apatia

apatia

Zachowania

Zachowania

•

niewerbalne komunikowanie się

niewerbalne komunikowanie się

Umiejętności

Umiejętności

fizyczne

fizyczne

•

podsypianie

podsypianie

•

zaleganie w łóżku

zaleganie w łóżku

•

niezdolność do mówienia

niezdolność do mówienia

•

utrata kontroli nad

utrata kontroli nad

czynnościami fizjologicznymi

czynnościami fizjologicznymi

•

zaburzenia w jedzeniu i

zaburzenia w jedzeniu i

przełykaniu

przełykaniu

•

niezdolność ubierania się i

niezdolność ubierania się i

mycia

mycia

•

utrata wagi

utrata wagi

AD – 3. faza

AD – 3. faza

Otępienie naczyniopochodne (VaD)
•Otępienie — obniżenie funkcji
intelektualnych:
•w porównaniu do poprzedniego poziomu,
•powodujące problemy w życiu codziennym
chorego
•dotyczące więcej niż jednej domeny
poznawczej
•niewynikające z zaburzeń świadomości;
 • udokumentowane w wywiadzie
chorobowym oraz neurologicznej (testy
neuropsychologiczne)

Otępienie naczyniopochodne

• początek otępienia w ciągu 3 mies.
od rozpoczęcia udaru;
 
• nagłe pogorszenie funkcji
poznawczych

Otępienie czołowo-skroniowe (FTD) -
zaburzenia zachowania
• podstępny początek i powoli postępujący przebieg;
• wczesne objawy zaniedbywania własnej osoby;
•wczesne zaburzenia zachowań społecznych
•wczesne objawy odhamowania -> zbyt swobodne
zachowanie, nieliczenie się z innymi
•sztywność poznawcza -> zmiana zachowań, postaw
i poglądów
•hiperoralność -> zmiany zwyczajów żywieniowych
•zachowania perseweracyjne -> powtarzanie tych
samych słów i zdań jako odpowiedzi na różne
pytania lub stereotypowych gestów
• roztargnienie, impulsywność, niecierpliwość
•wczesny brak krytycyzmu co do własnej choroby

Otępienie czołowo-skroniowe (FTD) – kryteria

Podział:
◦

wczesne i postępujące zmiany osobowości i

zachowania wywołane niewłaściwymi działaniami i
reakcjami
◦

wczesne i postępujące zaburzenia językowe

wywołane zaburzeniami ekspresji słownej lub
trudnościami z nazywaniem i rozumieniem słów
 
•Zaburzone funkcjonowanie społeczne
•Zaburzona aktywność zawodowa
• powolny początek i postępujący przebieg
•zaburzenia nie spowodowane inną chorobą układu
nerwowego

Otępienie czołowo-skroniowe (FTD) –
sfera poznawcza
• zaburzenie funkcji wykonawczych;
• zachowanie praksji oraz orientacji w
przestrzeni
• zaburzenia mowy:
 – postępujące zubożenie mowy
 – stereotypie -> powtarzanie kilku słów,
zdań, tematów
– echolalia -> powtarzanie zasłyszanych słów
– perseweracje
– mutyzm w późnym stadium.

Otępienie z ciałami Lewy’ego (DLB)

Główne objawy:

• postępujące zaburzenia poznawcze
• zaburzone funkcjonowanie społeczne i
zawodowe
• zaburzenia pamięci (nie konieczne
występować we wczesnym stadium , ale
zwykle pojawiają się wraz z jej rozwojem)
• deficyty w badaniach uwagi, funkcjach
wzrokowo-przestrzennych

Otępienie w chorobie Parkinsona (PDD)
Objawy:
• podstępnym początku powoli postepujący u osoby z
rozpoznaniem PD

• rozpoznane na podstawie historii choroby, badania
klinicznego i badania stanu psychicznego

•zaburzenia więcej niż jednej domeny poznawczej;
  w stosunku do poziomu przedchorobowego;
 deficyty ograniczają codzienne funkcjonowanie
(społeczne, zawodowe, samoobsługę)
nie wywołane zaburzeniami ruchowymi i
autonomicznymi

Otępienie w chorobie Parkinsona (PDD)-
cechy poznawcze:

•zaburzenie uwagi mimowolnej oraz
dowolnej, słabe wykonanie zadań
oceniających uwagę, mogą występować
zmiennie w ciągu dnia, lub też z dnia na dzień

•zaburzenie funkcji wykonawczych -
trudności w zadaniach wymagających
inicjowania, planowania, kategoryzacji,
spowolnienie myślenia;

 
• zaburzenie funkcji wzrokowo-przestrzennych –
trudności w zadaniach wymagających orientacji
wzrokowo-przestrzennej, percepcji oraz konstrukcji

•zaburzenie pamięć - zaburzenia swobodnego
przypominania sobie bieżących zdarzeń i trudności w
zadaniach wymagających uczenia się nowego
materiału, przypominanie poprawia się zazwyczaj po
udzieleniu wskazówek, rozpoznawanie jest zazwyczaj
na lepszym poziomie niż swobodne przypominanie
sobie

otępienie
 

 

depresja

nieuchwytny początek dni, tygodnie

powolny przebieg,
pogorszenia w nocy

ustępowanie zaburzeń
pod wpływem leczenia

krytycyzm obniżony

krytycyzm nadmierny

częste objawy
neurologiczne

brak

współpraca pacjenta

brak współpracy