Nauka tekstów na
pamięć

1.

Cele nauki tekstów na pamięć.

2.

Metody nauki tekstów na

pamięć.

3.

Oznaczenia recytacyjne.

4.

Cechy dobrej recytacji.

5.

Tok metodycznego postępowania

przy nauce tekstów na pamięć.

6.

Zeszyt poezji.



wyrabianie pamięci:

•

językowej

•

logicznej

•

mechanicznej

Główne zadanie nauki tekstów na
pamięć:



zdolność do zapamiętywania
wyrazów, zwrotów
językowych, całych zdań i
większych fragmentów.
Jest to nieodzowne do
zapamiętania treści z innych
obszarów edukacji.

Logiczna pozwala
zapamiętać treść i sens
utworu.

Mechaniczna pozwala
zapamiętać wyrazy w ustalonej
kolejności i
wypowiedzenie jednego wyrazu
pociąga za sobą mówienie
następnych.



poznawcze



kształcące



wychowawcze

Cele poznawcze:

Aby nauczyć się poprawnie czytać
tekst i recytować je należy:

opanować wiadomości z gramatyki,

ortografii, teorii literatury



uczyć poprawnej wymowy, która wiąże
się z fonetyką i ortografią



nabyć umiejętności czytania zdań ze
składnią i interpunkcją



rozwijać technikę czytania wiersza
zdobywając wiadomości o rymie i rytmie.

Nauka poprawnego czytania tekstów
i ich recytacja pozwoli uczniom
lepiej utrwalić w pamięci
zastosowane w praktyce
wiadomości z różnych działów
edukacji polonistycznej.

Piękne, głośne czytanie i recytacja to
umiejętności trudne i skomplikowane.

Wymagają wiadomości
teoretycznych, doskonalą
psychiczną i fizyczną stronę mowy
ucznia:



ćwiczenia wyraźnej i poprawnej wymowy

wyrabiają sprawności narządów
artykulacyjnych, rozwijają mięśnie warg,
szczęk i języka

 uczniowie gimnastykują narządy

artykulacyjne i doskonalą techniczną
stronę mówienia



odpowiednie ćwiczenia rozwijają aparat
oddechowy, wzmacniają głos przez usprawnienie
aparatury fonicznej mowy (wiązadeł głosowych i
rezonatorów), co ma znaczenie dla zdolności
głośnego przemawiania.

rezonatory- struktury leżące powyżej szpary
głośni, dźwięk nabiera siłę i barwę.

ćwiczenia w czytaniu i recytacji

kształtują psychikę uczniów, umiejętność
przeżywania i myślenia.

Właściwa analiza tekstu wydobywa
elementy wiedzy o świecie ujęte w
atrakcyjną formę, ukazuje ciekawe
możliwości znanych sformułowań
językowych, występujących w nowej
postaci.



zawartość uczuciowa i ideowa tekstów

rozwija wyobraźnię i sferę doznań

uczuciowych



bogate procesy psychiczne towarzyszą

recepcji utworu literackiego, a potęgują się

wtedy, gdy uczeń w trakcie recytacji

narzuca słuchaczom swoje odczuwanie i

rozumienie wygłaszanego utworu



umiejętności zdobyte w czasie nauki

czytania i recytacji

-staranna dykcja, odpowiednia intonacja

zdań mają duże znaczenie dla każdego

człowieka w jego codziennym, społecznym

i towarzyskim obcowaniu z innymi ludźmi.

•

utwory przeznaczone do ćwiczeń w pięknym,

głośnym czytaniu i recytacji zawierają

wartościowe treści wychowawczo- ideowe

•

teksty przemyślane, przeżyte i utrwalone

przez uczniów stają się składnikami ich

poglądu na świat

•

występy w czasie recytacji ośmielają uczniów

do publicznego zabierania głosu

•

istotne znaczenie ma nauka recytacji w

rozwijaniu uczuć estetycznych

Uczenie wierszy na pamięć może
przebiegać w rozmaity sposób.

Wybór metody jest zależny
od:

 okoliczności występujących na zajęciach

 warunków pracy dydaktyczno -

wychowawczej

 ilości czasu

Metody nauki tekstów na pamięć:

 bezpośrednia

 pośrednia

 równoległa

1.

Uczniowie słuchają tekstu recytowanego
przez nauczyciela.

2.

Krótkie umówienie treści i formy utworu.

3.

Kilkakrotna recytacja tekstu przez
nauczyciela.

4.

Włączanie się uczniów do recytacji
razem z nauczycielem.

• powtarzanie tekstu bezgłośnie (ruchami

warg)

• szeptem

• półgłosem

• dość głośno

• głośno

5. Nauczyciel recytuje coraz ciszej, przestaje
recytować włączając się tylko w momentach, gdy
uczniowie mają trudności.
6.Końcowe próby recytacji indywidualnych, w
czasie których nauczyciel i uczniowie czynią uwagi,
co do sposobu wygłaszania i interpretacji tekstu.

Metoda pośrednia

Klasa II

Tekst utworu opracowuje się w dwóch
dniach:

- w pierwszym dniu analizuje się treści i formę
utworu

• cel tekstu: bawi, opisuje, opowiada historię,

pobudza do myślenia, rozważań, informuje,
napisany jest z okazji święta, uroczystości, etc



styl: potoczny, patetyczny, podział na strofy, rym



treść- przejrzysta, zrozumiała, czytelna, jasna



forma to sposób, w jaki tekst został rozmieszczony

na papierze, motywowana gatunkiem treść.

Wyróżnić można wiersze stroficzne, stychiczne,

wielką rozmaitość strof (dystych, tercyna, oktawa

itd.) wiersze wolne, sonety, pieśni, fraszki, treny.

Poszczególne gatunki niosą ze sobą

rozmaite uwarunkowania- tradycja nakazuje

np. by sonet był zbudowany z 4 strof,

dwie pierwsze mają być opisowe, dwie

następne refleksyjne.

Forma to kształt leksykalny, gramatyka,
składnia tekstu

•

używanie przez autora rzeczowników,

czasowników, przymiotników, przysłówków

itd.

•

zdania krótkie, długie, rozbudowane,

mieszczą się w jednym czy kilku wersach

•

neologizmy

•

archaizmy

•

dialektyzmy

Są ozdobnikami czy jednym z
najważniejszych elementów tekstu
Forma: wiersze, teksty ,,opowiadają”,
pokazują emocje, bawią, smucą,
rymują się lub nie.

• inwersja szyku (dominanta stylistyczna

czy też jednorazowe położenie
akcentu na ważne słowa)

• środki interpunkcyjne (są lub nie)

•

paralelizm składniowy

- elipsy

- anafory

- epifory



brzmienie tekstu, jego muzyczność, plastyczność,
rymy



nastrój, atmosfera, tonacja

-

wywiera wrażenie

-

przyjazna, pobudzająca do aktywności, kreowana
przez tekst

-

ton: zabawny, poważny, religijny, wartościowy,
uroczysty, pełny zadumy, grozy, kpiący itd.

-

w drugim dniu omawia się sposób wygłaszania

utworu i opatruje się go znakami
recytacyjnymi. Opracowany w ten
sposób tekst odczytuje nauczyciel a
potem uczniowie.
Pod koniec zajęć z edukacji
polonistycznej można przeprowadzić próby
indywidualnych recytacji, w czasie której
dokonuje się natychmiastowej poprawy usterek.

1.

Nauczyciel organizuje wycieczkę lub stosuje pokaz obrazu-
ilustracji.

2.

Przeprowadza ćwiczenia w mówieniu na temat występujący
w utworze, w warunkach odpowiadających temu, co stanowi
tło utworu.

3.

W trakcie swobodnych wypowiedzi nauczyciel posługuje się
zwrotami i wyrażeniami z utworu, podsuwa uczniom
określenia zaczerpnięte z tekstu.

4.

Uczniowie je przyswajają i stosują we własnych
wypowiedziach.

5.

Wywoławszy odpowiedni nastrój nauczyciel wygłasza utwór
z pamięci.

6.

Dzieci słuchają, rozpoznają usłyszane zwroty i wyrażenia.

7.

Uczniowie z klasy I włączają się do recytacji nauczyciela
i powtarzają za nim aż do zupełnego opanowania na
pamięć.

8. Uczniowie klas II i III czytają tekst

parokrotnie po cichu i zgłaszają się do

indywidualnych recytacji.

- ustaleniu akcentów zdaniowych, logicznych,

uczuciowych

- ustaleniu pauz oddechowych i

psychologicznych

- określeniu tempa i intonacji, przy pomocy

której wyraża się nastrój i uczucia zawarte
w utworze.

Polega
na:

* (gwiazdka) lub (pionowa linia falista) – krótka przerwa
I (kreska pionowa pojedyncza) – nieco dłuższa przerwa
II (dwie kreski pionowe) – jeszcze dłuższa przerwa
(łuk) – bez przerwy
_ _ _ _(linia przerywana) – zwolnione tempo
(strzałka) – ożywienie i przyspieszenie tempa
(linia pozioma, falista) – ściszyć
____(pojedyncza kreska pozioma) –silny akcent

Jeszcze w polu tyle śniegu. I I chłopiec
Jeszcze strumyk lodem ścięty, II chłopiec
a pierwiosnek już na brzegu I dziewczynka
wyrósł śliczny, uśmiechnięty. II z

zachwytem
Witaj, witaj, kwiatku mały I wszyscy radośnie
główkę jasną zwróć do słonka, I II dziewczynka
już bociany przyleciały, I I chłopiec
w niebie słychać śpiew skowronka. II I dziewczynka

Stare wierzby pochyliły II dziewczynka
miękkie bazie ponad kwiatkiem. II powoli tajemniczo
- Gdzie jest wiosna, powiedz, miły, wszyscy prosząco
czyś nie widział jej przypadkiem. II z zaciekawieniem
Lecz on widać milczeć wolał, I I chłopiec
o czym myślał? Któż to zgadnie? I dziewczynki, chłopcy
Spojrzał w niebo, spojrzał w pola, I chłopiec/ I dziewczynka
szepnął cicho: II chłopiec
- Jak tu ładnie! II III dziewczynka

Poprawna recytacja polega na tym, żeby mówić
tak, aby nas słyszano, rozumiano i słuchano.

Na poprawną recytację składają
się:

a)logiczne odtwarzanie słów autora oparte na

rozumieniu utworu

b)umiejętne wydobycie myśli przewodniej
c)prostota i naturalność wygłaszania
d)staranna dykcja
e)umiarkowany gest i mimika, swobodna

postawa

f) bezbłędne pamięciowe opanowanie tekstu.

I etap dotyczy przygotowania tekstu przez

nauczyciela

1.

Wybór utworu (fragmentu).

2.

Opatrzenie znakami interpunkcyjnymi.

3.

Ćwiczenia w wygłaszaniu, opanowanie na

pamięć.
II etap obejmuje 2 moduły 45 minutowe zajęć

1.

Moduł pierwszy:

a)

stworzenie odpowiedniego nastroju

b)

piękne wygłoszenie utworu przez nauczyciela

c)

swobodne wypowiedzi uczniów na temat utworu

a)

omówienie sposobu wygłaszania utworu

b)

opatrzenie utworu oznaczeniami
recytacyjnymi

c)

próby pięknego czytania i recytacji

d)

przygotowanie utworu w domu do pięknego
wygłaszania

6. Zeszyt poezji.
Można zapoczątkować od II półrocza I klasy i
prowadzić w klasie II i III.
Dzieci wpisują (wklejają) do niego utwory, których
uczą się na pamięć i te które im się najbardziej
podobają. Zeszyt może zawierać :
- wykaz utworów

-

oznaczenia recytacyjne

- wpisywanie (wklejone) utwory wyuczone na pamięć

Zeszyt poezji ozdabiają uczniowie w dowolny sposób,
tematycznie jest to ilustracja związana z treścią wpisanych
(wklejonych) utworów.
Wskazane jest, aby jeden raz w miesiącu poświęcić zajęcia związane
z jego prowadzeniem.
Każdy uczeń przygotowuje co najmniej dwa utwory
(wiersz i fragment prozy). Dzieci muszą umieć pięknie przeczytać te
utwory i uzasadnić dlaczego takie teksty a nie inne umieściły
w zeszycie poezji.
Pod koniec zajęć jury złożone z uczniów przydziela trzy równorzędne
nagrody:

•

za najciekawszy utwór

•

za najpiękniej przeczytany tekst

•

za najtrafniejsze uzasadnienie wyboru utworu



zachęcanie uczniów do czytania
wierszy, wyrobienie potrzeby
obcowania na co dzień z pięknem
mowy ojczystej



stworzenie sprzyjających warunków do
przypominania tekstu w sposób
interesujący, ukazujący utwór w coraz
innym świetle