Materialne i

niematerialne podstawy

działalności organizacji

Zasoby organizacji

Czynniki gospodarcze

• O charakterze ilościowym
• O charakterze jakościowym

Poza tym wyróżniamy:
• Czynniki zewnętrzne
• Czynniki wewnętrzne

Do czynników

gospodarczych o

charakterze ilościowym

zalicza się:

• ludność i
• przyrodę.

Natomiast do czynników

zewnętrznych o charakterze

jakościowym zalicza się:

• potrzeby ludzkie,
• duchowy dorobek społeczeństwa,
• wiedzę i technikę oraz
• ustrój społeczny.

Ilościowe czynniki gospodarcze

w teorii ekonomii

• ziemia,
• praca i
• kapitał
• (organizacja albo przedsiębiorczość)

Pojęcie zasobu w ekonomii

• Zasobem organizacji jest każdy

znajdujący się w jej dyspozycji
czynnik wytwórczy, który może
być wykorzystywany w procesie
produkcji i wymiany.

Wyróżnia się następujące

czynniki wytwórcze:

• praca i
• kapitał (rzeczowy i finansowy) oraz
• czynniki niematerialne (np. wiedza i

lojalność pracowników).

Zasoby mogą mieć

charakter:

• Materialny
• Niematerialny

Zasoby dzielimy na:

• ludzkie - pracownicy wraz z ich

umiejętnościami,

• naturalne - dobra dane przez naturę,
• kapitałowe - wszelkie rzeczowe

składniki procesów wytwórczych
będące wynikiem pracy człowieka,
czyli środki pracy i przedmioty pracy
oraz środki pieniężne w różnych
postaciach.

• Najogólniej, pod pojęciem

zasobów należy rozumieć sumę
czynników produkcji służących
realizacji celu organizacji.

Kategorie zasobów

organizacji:

•

zasoby rzeczowe - kapitał rzeczowy i finansowy:

środki trwałe i obrotowe organizacji; procesy

decyzyjne dotyczą optymalnego ich

wykorzystania w procesie pracy; zasoby rzeczowe

wyznaczają stopień nowoczesności organizacji,

•

zasoby ludzkie (pracownicy organizacji) -

istotne znaczenie mają:

–

struktura zatrudnienia z uwzględnieniem cech

demograficznych i zawodowych,

–

cechy osobowe,

–

motywacje pracowników,

–

procesy decyzyjne dotyczące wykorzystania zdolności i

umiejętności pracowników,

cd.

•

zasoby finansowe - środki finansowe wykorzystywane

przez organizację do finansowania działalności bieżącej i

rozwoju; zalicza się tu: gotówkę w kasie i na rachunkach

bankowych, zaciągnięte kredyty, papiery wartościowe

itp.; zasoby finansowe świadczą o wiarygodności

organizacji,

•

zasoby informacyjne - wszelkiego typu dane liczbowe

i jakościowe pochodzące z otoczenia wewnętrznego i

zewnętrznego organizacji stanowiące podstawy

podejmowania decyzji; zasoby te obejmują: przepisy

prawne, preferowane kierunki polityki gospodarczej

państwa i regionu, informacje o charakterze

marketingowym, wewnętrzne zasoby informacyjne

dotyczące, np. poziomu zapasów, struktury kosztów,

wykorzystania maszyn i urządzeń, wprowadzania

nowych produktów i asortymentów, wykorzystania czasu

pracy, polityki kadrowej, systemu wynagrodzeń itd.

Inne kategorie zasobów

organizacji

l) zasoby finansowe - zasoby finansowe

wykorzystywane do realizacji strategii organizacji,

kapitał finansowy, zatrzymane zyski,

2) zasoby rzeczowe - wykorzystywane w organizacji

technologie, budowle, maszyny i urządzenia itd.,

3) zasoby rynkowe - potencjał, jaki organizacja

posiada dzięki powiązaniom z rynkiem i z klientami;

są to:

• marka handlowa (produktu, organizacji),
• lojalni klienci,
• reputacja organizacji,
• kanały dystrybucji,
• umiejętność współpracy z kontrahentami itp.,

cd.

4) własność intelektualna, która odzwierciedla prawny

mechanizm ochrony zasobów organizacji; dotyczy to

głównie patentów, praw autorskich, zastrzeżonych

wzorów, marek handlowych, know-how,

5) zasoby ludzkie - z uwzględnieniem przeszkolenia,

doświadczenia, potrzeb i preferencji, oczekiwań,

inteligencji; obejmują także wiedzę specjalistyczną,

umiejętności twórczego myślenia i rozwiązywania

problemów, umiejętności przedsiębiorcze i

menedżerskie,

6) zasoby organizacyjne - dotyczą technologii i

procesów zarządzania organizacją, czyli organizacji,

systemów zarządzania, struktury organizacyjnej, kultury

organizacyjnej, systemów komunikowania, filozofii

zarządzania itp.,

7) zasoby relacyjne (więzi z otoczeniem) - związane są z

politycznymi umiejętnościami promowania,

neutralizowania (bystrość polityczna); relacje z

instytucjami finansowymi, relacje z kontrahentami.

Rodzaje wiedzy

• wiedzę jawną (inaczej formalną lub

uzewnętrznioną, dającą się jasno
sprecyzować i kodyfikować, a także

• wiedzę ukrytą, uświadamianą, ale

trudno werbalizowaną i
przekazywaną.

Poziomy tworzenia wiedzy

• począwszy od jednostkowego,
• poprzez poziom zespołu i organizacji,
• aż do poziomu systemu

międzyorganizacyjnego.

Klasyfikacja rodzajów

wiedzy

1) wiedza kluczowa technologiczna - wyróżnik

organizacji, ta wiedza, która odróżnia ją od innych

konkurujących jednostek;

2) wiedza kluczowa koordynacyjna, inaczej wiedza o

wiedzy, oparta m.in. na przyjętych wzorcach

postępowania, konkretnych układach

interpersonalnych i przepływie informacji; umożliwia

wykorzystywanie innych rodzajów wiedzy organizacji;

3) wiedza pomocnicza, czyli taka, która nie została

wytworzona w organizacji i nie stanowi jej własności,

ale jest przez nią wykorzystywana, np. zakupione

oprogramowanie lub licencja;

4) wiedza rynkowa - to zbiorowe zrozumienie w

organizacji procesów rynkowych.

Majątek i potencjał

organizacji a jej kapitał

Potencjał rozwojowy

• rozumiany jako możliwości, zdolności

i użyteczności zawarte w
posiadanych zasobach, a także
umiejętne korzystanie z zasobów
otoczenia.

Potencjał rozwojowy zależy

od:

• zasobów (kapitałów),
• ich struktury,
• cech i właściwości jakościowych oraz
• umiejętności optymalnego ich

komponowania.

Rozróżniamy potencjał:

• rzeczowy,
• pracy,
• informacyjny,
• finansowy.

Kapitał organizacji

• określany jako nagromadzone

dobro, służące do rozwijania
produkcji oraz zasoby pieniężne
niezbędne do produkcji.

Kapitał dzieli się na:

• kapitał obrotowy, który zużywa się

całkowicie w ciągu jednego cyklu

produkcyjnego, np. wynagrodzenia

za pracę, surowce, materiały itd.,

• kapitał trwały zużywający się

stopniowo i wykorzystywany w ciągu

kilku lat, w zależności od szybkości

zużywania się w procesie produkcji,

np. budynki, maszyny i urządzenia.

Kolejne fazy w ruchu okrężnym

środków obrotowych

• fazę zaopatrzenia,
• fazę produkcji i
• fazę zbytu,
zmieniając swą naturalną postać,

przybierają formę:

• pieniężną,
• produkcyjną i
• materialną (towarową).

Stadia w ruchu okrężnym

środków trwałych

1) inwestowanie - zmiana pieniężnej

formy wartości środków trwałych w
produkcyjną,

2) zużycie - przemiana produkcyjnej

wartości środków trwałych w towarową
w trakcie produkcji,

3) sprzedaż - przemiana towarowej

formy wartości środków trwałych w
pieniężną w trakcie sprzedaży wyrobów
wytworzonych przez ten majątek.

Kapitał

• rozumie się również jako źródło

finansowania majątku znajdującego
się w dyspozycji organizacji.

Ze względu na własność

kapitał dzielimy na:

• kapitał własny i
• kapitał obcy.

Kapitał (fundusz) własny

• tworzony przez jednostki zgodnie z

obowiązującym je prawem (np.
kodeks spółek handlowych, prawo
spółdzielcze, ustawa o
przedsiębiorstwach państwowych,
statut lub umowa o utworzeniu
jednostki) na cały okres ich istnienia.

Kapitał własny powstaje na

skutek:

a) wniesienia przez właściciela (założyciela)

określonych wartości pieniężnych lub

rzeczowych (aportu); odzwierciedla on

pierwotny wkład właścicieli (udziałowców,

akcjonariuszy) wniesiony przy założeniu

jednostki gospodarczej, ewentualnie później

uzupełniony (podwyższony);

b) gromadzenia części nadwyżki (kapitalizacja

zysku) i tworzenia kapitału

samofinansowania, który jest równocześnie

kapitałem zapasowym (rezerwowym)

służącym w pierwszej kolejności do

pokrywania strat.

Podwyższanie kapitału

własnego ma na celu:

• wzrost bazy gwarancyjnej

przedsiębiorstwa w celu podniesienia
jego wiarygodności, w przypadku
ubiegania się o kapitał obcy;

• zwiększenie płynności finansowej;
• rozszerzenie działalności lub

modernizację produkcji;

• zmiany struktury kapitału.

W przedsiębiorstwach kapitał

własny składa się z:

• kapitału zakładowego (pierwotny

wkład właściciela wniesiony na
uruchomienie działalności) i

• kapitału rezerwowego (zapasowy,

zasobowy).

Kapitały obce

• stanowią równowartość tej części

majątku, która nie jest finansowana
kapitałami własnymi. Są one
własnością wierzycieli, którzy oddają
go do dyspozycji danego podmiotu
na określony czas w zamian za
odsetki.

Kapitały obce występują w

postaci:

• zobowiązań długoterminowych - takie,

których termin wymagalności przypada po

upływie roku. Są to:

– długoterminowe pożyczki,
– obligacje i inne papiery wartościowe,
– długoterminowe kredyty bankowe,

• zobowiązań krótkoterminowych - termin

ich spłaty przypada w ciągu roku. Wśród nich

wyróżnia się:

– zobowiązania z tytułu zaciągniętych pożyczek i

kredytów,

– zobowiązania z tytułu dostaw i usług,
– zobowiązania z tytułu podatków i wynagrodzeń itp.

Środki gospodarcze:

• składniki rzeczowe,
• składniki finansowe,
• należności.

Rzeczowe składniki

majątku

• środki pracy - ich cechą charakterystyczną jest to,

że uczestniczą w wielu cyklach produkcyjnych, w

czasie których stopniowo tracą swoją wartość,

przenosząc ją na wytworzone przy ich użyciu

produkty; stanowią one naturalno-rzeczową treść

środków trwałych; mają określone techniczno-

ekonomiczne cechy, składające się na wartość

użytkową;

• przedmioty pracy - środki gospodarcze zużywające

się całkowicie w jednym cyklu produkcyjnym;

• produkty pracy - są one efektem działalności

(wykonane usługi, wytworzone produkty);

• towary - są to składniki majątku zakupione w celu

ich odsprzedaży.

Finansowe składniki

majątku:

• środki pieniężne w kasie i na

rachunkach bankowych, bony
pieniężne, czeki obce, weksle obce;

• nabyte papiery wartościowe (akcje,

obligacje, bony skarbowe).

Należności

• czyli sumy należne od innych

jednostek i osób za wcześniej
wykonane na ich rzecz
świadczenia, np. od odbiorców,
po spłacie zmieniają się w środki
pieniężne.

Ogół składników majątkowych

dzieli się na:

• aktywa trwałe - obejmują on środki

gospodarcze, które zachowują swoją pierwotną
postać przez dłuższy okres (powyżej roku); są
więc zbiorem różnorodnych dóbr materialnych,
które pełnią rozmaite funkcje w społecznym
procesie reprodukcji;

• aktywa obrotowe - składniki majątku, które

są zużywane lub zamieniane na środki
pieniężne w ciągu jednego roku; wspólną cechą
składników aktywów obrotowych jest ciągłe ich
krążenie, któremu towarzyszy zmiana postaci.

Do aktywów trwałych

zalicza się:

• wartości niematerialne i prawne;
• rzeczowy majątek trwały, obejmujący

środki trwałe;

• długoterminowe aktywa finansowe.

Za wartości niematerialne i

prawne

• uznaje się nabyte przez jednostkę, zaliczane do

aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające

się do gospodarczego wykorzystania o

przewidywanym okresie używania dłuższym niż

jeden rok, przeznaczone do używania na

potrzeby jednostki.

• Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza

się pozycje o różnym charakterze: nabyte

prawa majątkowe i pokrewne (autorskie prawa

majątkowe, prawa pokrewne, licencje,

koncesje, prawa do projektów, wynalazków,

znaków towarowych, patentów, wzorów

użytkowych oraz zdobniczych, know-how).

Do długoterminowych

aktywów finansowych

zalicza się:

• instrumenty kapitałów wyemitowane

przez inne jednostki, a także wynikające z
kontraktu prawo do otrzymania aktywów
pieniężnych lub prawo do wymiany
instrumentów finansowych z inną
jednostką.

• Zalicza się do nich długoterminowe lokaty

kapitałowe powierzone innym jednostkom
w celu uzyskania określonych korzyści
(np. dywidendy, odsetki).

środki trwałe obejmują:

1) nieruchomości (w tym grunty, prawo

wieczystego użytkowania gruntu,
budowle i budynki, a także będące
odrębną własnością lokale oraz
spółdzielcze własnościowe prawa do
lokalu mieszkalnego lub użytkowego),

2) maszyny, urządzenia i środki

transportu,

3) inwentarz żywy (stado podstawowe).

Funkcje środków trwałych:

• ekonomiczne i
• społeczne

Funkcje ekonomiczne

sprowadzają się do:

• oddziaływania przez człowieka na przyrodę w

celu zwiększenia produkcji dóbr i usług służących
pełniejszemu zaspokojeniu potrzeb człowieka,

• decydowania w zasadniczej mierze o zdolności

produkcyjnej danego przedsiębiorstwa,

• wykorzystania zasobów siły roboczej (wielkość

zapotrzebowania na pracę żywą jest funkcją
wielkości majątku trwałego) i zasobów
naturalnych,

• współokreślania wydajności pracy żywej oraz

charakteryzowania osiągniętego poziomu
struktury produkcji.

Funkcje społeczne środków

trwałych

• winny uwzględniać elementy

estetyczne, psychologiczne i
fizjologiczne warunki pracy oraz
szeroko rozumiane potrzeby
człowieka.

Środki trwałe charakteryzują

się następującymi

właściwościami:

1) są użytkowane przez dłuższy okres, w

czasie którego zachowują swoją pierwotną

postać materialną i uczestniczą w wielu

cyklach produkcyjnych;

2) przenoszą stopniowo swoją wartość na

wytwarzane wyroby w postaci kosztu

amortyzacji;

3) zużywają się stopniowo w zależności od

warunków i intensywności eksploatacji

oraz cech fizycznych;

4) wielkość i struktura środków trwałych

regulowana jest przez inwestycje,

likwidację, sprzedaż, przekazanie, leasing.

Ilość środków trwałych w

podmiotach gospodarczego zależy

od:

• rodzaju prowadzonej działalności

(przemysł, budownictwo, rolnictwo,
handel, usługi);

• stopnia mechanizacji procesu produkcji

(praca ręczna, zmechanizowana,
zautomatyzowana);

• wymogów w zakresie bezpieczeństwa i

higieny pracy oraz

• potrzeb w zakresie ochrony środowiska.

Środki trwałe można

klasyfikować według różnych

kryteriów, jak:

• tytuł własność,
• przeznaczenie,
• podporządkowanie organizacyjne,
• sposób wykorzystania,
• gotowość produkcyjną,
• rodzaj środków.

Z punktu widzenia

własności środki trwałe

dzieli się na:

• własne (środki, w stosunku do

których podmiot posiada tytuł
własności; stanowią one większość
funkcjonujących środków trwałych) i

• obce (wykorzystywane na podstawie

umowy dzierżawy, najmu bądź
leasingu).

Ze względu na

przeznaczenie (funkcje)

środki trwałe dzieli się na:

• produkcyjne (środki trwałe

wykorzystywane w działalności
operacyjnej podmiotu, a więc w fazie
zaopatrzenia, produkcji i zbytu) i

• nieprodukcyjne (środki związane z

pozaprodukcyjną działalnością
przedsiębiorstwa, a więc
wykorzystywane na cele oświatowe,
socjalne, ochrony zdrowia itp.).

Z ekonomicznego punktu widzenia

środki trwałe można podzielić na

trzy główne grupy:

• do pierwszej można zaliczyć budynki i

budowle, czyli środki zapewniające
warunki przebiegu procesu
technologicznego i działalności
nieprodukcyjnej;

• do drugiej środki bezpośrednio

oddziałujące na przedmioty pracy;

• do trzeciej środki transportowe, a więc

środki zapewniające przemieszczenie
przedmiotów i ludzi.

Na proces zużycia środków

trwałych mają wpływ następujące

czynniki:

• intensywność eksploatacji (czas pracy i

obciążenie);

• poziom obsługi i zabiegów

konserwacyjno-remontowych w okresie
eksploatacji;

• warunki atmosferyczne powodujące

niszczenie środka mimo jego
nieeksploatowania;

• awarie i wypadki losowe.

Fizyczne (techniczne)

zużycie środków trwałych

• polega na zmianie pierwotnych właściwości

mechanicznych i chemicznych, w rezultacie

czego środek trwały nie jest w stanie

wypełnić zadań produkcyjnych, do których

został przeznaczony. Powoduje to

zmniejszenie możliwości wytwórczych

przedsiębiorstwa i pogorszenie jakości

produkcji w związku z obniżaniem się

sprawności technicznej, niezawodności

działania, wzrostem przestojów w wyniku

awarii i remontów oraz spadkiem wydajności

i jakości pracy.

Zużycie ekonomiczne

(moralne) środków trwałych

• związane ze starzeniem się środków

trwałych (głównie maszyn i urządzeń)
z tytułu ciągłego postępu
technicznego. Polega ono na
stopniowej utracie wartości
wymiennej i użytkowej
spowodowanej zmianami
występującymi poza środkami pracy.

Zużycie ekologiczne środka

trwałego związane,

• z jednej strony z korzystaniem z zasobów

środowiska naturalnego w procesie

gospodarczym przez środek trwały,

• a z drugiej, z jego szkodliwym oddziaływaniem

na otoczenie naturalne.

Zużycie ekologiczne oznacza zwiększone, ponad

technicznie uzasadnione potrzeby, korzystanie

z zasobów środowiska przyrodniczego, np.

wzrost emisji czynników szkodliwych dla

środowisk (promieniowania, pyłów, gazów,

ścieków komunalnych i przemysłowych),

wyciek wody przez nieszczelne urządzenia itp.

Do aktywów obrotowych

zalicza się:

• przedmioty pracy,
• produkty pracy przeznaczone na

sprzedaż oraz

• składniki finansowe.

Aktywa obrotowe obejmują

następujące składniki:

• aktywa rzeczowe,
• aktywa finansowe,
• należności krótkoterminowe,
• rozliczenia międzyokresowe, które

stanowią ujęcie kosztów okresu w myśl
zasady współmierności kosztów z
przychodami oraz kompletnego ujęcia
kosztów poniesionych w danym okresie.

Aktywa rzeczowe

obejmują:

• Materiały - to zapasy nabytych

przedmiotów pracy celem ich

przetworzenia w produkty pracy lub

zużycia na inne potrzeby.

• Produkcję nie zakończoną - obejmuje

produkty pracy, które nie przeszły jeszcze

wszystkich etapów przetwarzania i są

składowane przed przekazaniem do dalszej

fazy obróbki.

• Produkty gotowe i towary - obejmują

produkty pracy innych podmiotów

nabytych w celu dalszej odsprzedaży w

stanie nie przetworzonym.

Aktywa finansowe:

• udziały lub akcje oraz inne papiery

wartościowe,

• udzielone pożyczki krótkoterminowe,
• środki pieniężne, a także
• naliczone odsetki od aktywów

finansowych.

Kapitał intelektualny i

kapitał ludzki

Zasoby

przedsiębiorstwa.

• mierzalne i
• niemierzalne

Do niemierzalnych należą:

• zasoby rynkowe (potencjał - jaki tworzy się

dzięki trudno wymiernym powiązaniom z
rynkiem i klientem),

• własność intelektualna (odzwierciedlająca

prawny mechanizm ochrony zasobów),

• ludzie (ich przeszkolenie, doświadczenie,

osądy, potrzeby, oczekiwania, inteligencja
itp.),

• zasoby organizacyjne (technologie i

procesy zarządzania) i

• zasoby relacyjne (więzi z otoczeniem).

Cechami kapitału

intelektualnego są:

• brak uwzględniania w sprawozdaniach

finansowych,

• niemierzalność,
• możliwość powiększania w procesie

uczenia się,

• selektywna ekspozycja w stosunku do

firmy (pracownik „daje" tylko tyle swojej

wiedzy i umiejętności, ile wymaga dana

sytuacja i ile chce zaoferować).

Kapitał intelektualny

• organizacji obejmuje zasoby wiedzy i

umiejętności, które pozwalają organizacji

osiągnąć przewagę konkurencyjną.

• Cechą charakterystyczną kapitału

intelektualnego jest to, że występuje on

w postaci niematerialnej, niemierzalnej,

niepoliczalnej, nie poddającej się ewidencji

księgowej ani wycenie. Nie ulega też zużyciu

w trakcie wykorzystywania, a ma zdolność

do samoistnego podnoszenia swojej wartości

oraz powiększania się - może być używany w

różnych miejscach i do różnych celów.

Cechą charakterystyczną

kapitału intelektualnego

• jest to, że występuje on w postaci

niematerialnej, niemierzalnej,
niepoliczalnej, nie poddającej się
ewidencji księgowej ani wycenie. Nie
ulega też zużyciu w trakcie
wykorzystywania, a ma zdolność do
samoistnego podnoszenia swojej
wartości oraz powiększania się -
może być używany w różnych
miejscach i do różnych celów.

Kapitał intelektualny

• oznacza posiadaną wiedzę,

doświadczenie, technologię
organizacyjną, stosunki z klientami i
umiejętności zawodowe, które dają
organizacji przewagę konkurencyjną
na rynku. Jest to wiedza, która może
być zamieniona na wartość.

Kapitał intelektualny to ogólne

określenie niematerialnych

aktywów, takich jak:

• doświadczenie,
• wiedza,
• procesy,
• relacje z klientami,
• sieci,
• lojalność wobec marki itp.

Według Międzynarodowego

Stowarzyszenia Księgowych na

kapitał intelektualny składa się:

• wiedza i doświadczenie pracowników,
• zaufanie klientów,
• marka,
• umowy,
• systemy informacyjne,
• procedury administracyjne,
• patenty,
• znaki handlowe i
• efektywność procesów.

Na kapitał intelektualny

składają się:

• konkretna wiedza,
• doświadczenie,
• technologia,
• stosunki z klientami oraz
• umiejętności zawodowe.

Korzyści z zarządzania

kapitałem intelektualnym

• usprawnienie systemu przekazywania

wiedzy wewnątrz firmy,

• zwiększenie szybkości wymiany

informacji,

• zwiększenie użyteczności dostępnej

wiedzy,

• zwiększenie świadomości i

zrozumienia celów organizacji.

Kapitał intelektualny

można podzielić na dwa

elementy:

• kapitał ludzki i
• kapitał strukturalny

(organizacyjny).

Kapitał organizacyjny

• to inwestycje organizacji w systemy,

narzędzia oraz filozofia, która
przyspiesza przepływy wiedzy w
organizacji, jak i na zewnątrz - do
dostawców i kanałów dystrybucji. Jest
to usystematyzowana, skompresowana
i zakodowana umiejętność organizacji,
jak również systemy dzielenia się tą
umiejętnością.

Kapitał strukturalny

• jest to ta wiedza, która została

zdobyta, wszczepiona w strukturę
firmy, w jej procesy i kulturę. W tej
kategorii zawierają się wszelkie
patenty, znaki handlowe, praktyki
stosowane w firmie.

Kapitał intelektualny w organizacji

ze względu na postać może

występować jako:

• kapitał osobowy - wiedza i

umiejętności ludzi lub

• w postaci bezosobowej - dokumenty,

które powstały w wyniku działania
kapitału osobowego: wewnętrzne
(regulaminy, graficzna postać
struktury organizacyjnej, patenty,
znaki towarowe itp.) i zewnętrzne
(licencje, programy komputerowe itd.).

Kapitał osobowy to ludzie:

• właściciele,
• kadra kierownicza i
• pracownicy zaangażowani w

działalność organizacji.

Bezosobowy kapitał

intelektualny w organizacji

to:

• graficzna i opisowa struktura

organizacyjna,

• regulaminy wewnętrzne,
• schematy obiegu dokumentacji,
• własne bazy danych o klientach itp.
Jest to również wiedza pozyskiwana

z zewnątrz, np. kupione licencje,
prawa autorskie, prawa komputerowe.

• Kapitał intelektualny bywa mylony z

kapitałem ludzkim. Oznacza on wiedzę,

umiejętności i możliwości jednostek mające

wartość ekonomiczną dla organizacji. To

również know-what, know-why, know-how i

know-who, czyli wiedza o tym co, dlaczego i

jak się dzieje oraz kto jest podmiotem tego

działania, to zdolność do sprawnego

wykonywania zadań w różnych, nawet

nietypowych sytuacjach, to także kultura

organizacji, wartości oraz relacje

międzyludzkie

• W literaturze przedmiotu nie ma

jednoznacznego, precyzyjnego
określenia kapitału ludzkiego. Czasami
utożsamia się go z życiem ludzkim, z
sumą posiadanych umiejętności albo
definiuje się jako zasób kapitału, „jaki
stanowią ludzie wraz z ich wiedzą,
umiejętnościami i zdrowiem". Innym
razem jako rodzaje kapitału ludzkiego są
traktowane: wiedza, zdrowie i
umiejętności.

Kapitał ludzki może być

rozpatrywany w ujęciu

• wąskim - oznacza efekt inwestycji w oświatę

i kształcenie dostępnego w gospodarce
zasobu pracy społecznej, ucieleśnionej w jego
cechach jakościowych lub

• w szerokim - definiuje się jako efekt

inwestycji nie tylko w oświatę i wykształcenie,
lecz również innych inwestycji oddziałujących
na poprawę cech jakościowych zasobów
ludzkich, tj. inwestycji w zdrowie, ochronę
środowiska, kulturę.

Kapitał ludzki

• tworzą ludzie trwale związani z firmą i z

jej misją, charakteryzujący się
umiejętnością współpracy, kreatywnością
postaw i kwalifikacjami. Stanowią oni
motor i serce firmy, bez których
niemożliwy staje się jej dalszy rozwój.

• to przede wszystkim kompetencje

menedżerów i pracowników, ich wiedza,
umiejętności, motywacje, zachowania i
postawy wobec pracy.

• Współcześnie najbardziej

dynamicznym czynnikiem
wzrostu gospodarczego i
czynnikiem wzrostu
konkurencyjności gospodarki jest
właśnie kapitał ludzki.