Opracowanie materiału statystycznego

Metody badan statystycznych

1) Podział metod badań statystycznych ze względu na liczbę jednostek objętych badaniem:

a) badania pełne:

• spis statystyczny;

• rejestracja statystyczna;

• sprawozdawczość statystyczna;

b ) badania częściowe:

• badania reprezentacyjne;

• badania monograficzne;

• badania ankietowe.

c) szacunki statystyczne

2) Klasyfikacja badań statystycznych według częstotliwości ich prowadzenia:

a) badanie ciągłe;

b) badanie okresowe;

c) badanie doraźne;

Badania pełne -polegają na tym, że informacje o badanych cechach statystycznych są gromadzone od wszystkich jednostek statystycznych wchodzących w skład zbiorowości statystycznej.

• Spisem statystycznym - jest badanie polegające na zbieraniu informacji przez specjalnie przeszkolone osoby tzw. rachmistrzów spisowych, o wartościach cechy statystycznej bezpośrednio od wszystkich jednostek tworzących zbiorowość statystyczną. Są one utrwalane na formularzach spisowych przygotowane przez instytucje przygotowujące spis.

• Rejestracja statystyczna - polega na wpisywaniu zdarzeń i faktów do odpowiednich rejestrów. W rejestracji tej w przeciwieństwie do spisu bezpośredniego nie ma obserwacji statystycznej. Informacje będące przedmiotem rejestracji są zgłaszane w punktach rejestracyjnych.

Rejestracje dzielimy na:

a) doraźna rejestracja statystyczna - polega na tym, że w wyznaczonym okresie określone osoby zgłaszają się w wyznaczonych miejscach i udzielają informacji objętych tematyką rejestracji;

b) bieżąca rejestracja statystyczna - polega na tym, że instytucja prowadząca rejestracje ciągle i systematycznie notuje zdarzenie i fakty.

• Sprawozdawczość statystyczna - polega na przekazywaniu przez jednostki sprawozdawcze określonych informacji liczbowych i opisowych w postaci standardowych sprawozdań. Formularz statystyczny jest to druk. Druk po wypełnieniu staje się sprawozdaniem statystycznym, czyli dokumentem.

Badania częściowe- informacje o wartości cech statystycznych są zbierane tylko od wybranych ze zbiorowości jednostek statystycznych. Jednostki te tworzą zbiorowość próbną (próbę). Wyniki otrzymane od tych jednostek są uogólniane na całą zbiorowość statystyczną.

• Badania reprezentacyjne - polegają na tym, że ze zbiorowości statystycznej wybiera się próbę statystyczną. Dobór jednostek do próby powinien przebiegać w taki sposób aby próba stanowiła miniaturowy obraz całej zbiorowości czyli jednostki powinny reprezentować badaną zbiorowość.

• Badania monograficzne - polegają na tym, że obserwacji statystycznej poddana jest niewielka ilość jednostek statystycznych. Wybrane do badania jednostki zostają poddane szczegółowej i wszechstronnej obserwacji. Jednostki statystyczne wybrane do badania mogą być jednostkami typowymi, przodującymi lub wyróżniającymi się negatywnie od zbiorowości. Dzięki temu będą one mogły uzyskać podobne rezultaty jak jednostki przodujące lub uniknąć zjawisk jakie występują w jednostkach.

• Badania ankietowe - polegają na tym, że instytucja organizująca badanie zwraca się do określonej grupy osób z zaproszeniem do dobrowolnego wypowiedzenia się w określonej sprawie.

Szacunek statystyczny- polega na określeniu przybliżonej wielkości zjawisk gdy między nimi występuje jakiś związek:

• znając wielkość zjawiska w jednej zbiorowości statystycznej ustala się wielkość tego samego zjawiska dla innej zbiorowości;

• znając wielkość jednego zjawiska ustala się wielkość innego zjawiska występującego w tej samej zbiorowości;

• znając wielkość w okresach poprzednich ustala się przewidywaną wielkość tego samego zjawiska w przyszłości.

Materiał statystyczny

Materiał statystyczny - jest to zbiór informacji o wartościach badanych cech u poszczególnych jednostkach statystycznych.

Materiał statystyczny można podzielić na:

a) materiał statystyczny pierwotny - powstaje w wyniku zebrania informacji od jednostek poddanych badaniu. Materiał ten jest zbierany specjalnie na potrzeby badania

b) materiał statystyczny wtórny - obejmuje materiały zgromadzone wcześniej w innym celu niż prowadzone badania. Ich wykorzystanie jest wykorzystaniem wtórnym (ponownym)

Kontrola materiału statystycznego ma na celu wychwycenie błędów, a następnie ich usunięcie aby uzyskać właściwe wyniki badania.

Rodzaje kontroli :

a) kontrola formalna;

b )kontrola merytoryczna;

Kontrola formalna:

• kontrola kompletności materiału statystycznego - polega na stwierdzeniu czy uzyskano informacje od wszystkich jednostek poddanych badaniu;

• kontrola zupełności zapisu - polega na stwierdzeniu czy w nadesłanych materiałach wypełnione zostały prawidłowo wszystkie miejsca przeznaczone na odpowiedzi.

Kontrola merytoryczna:

• kontrola zgodności rachunkowej - polega na sprawdzeniu poprawności obliczeń a także właściwych jednostek miar oraz odpowiednich zaokrągleń;

• kontrola logicznej poprawności zapisów - pozwala wykryć zapisy nieprawdopodobne, niedorzeczne i nielogiczne. Ponadto w ramach tej kontroli stwierdza się czy odpowiedzi są zgodne ze stanem faktycznym i przepisami prawa.

Błędy w materiałach statystycznych:

1. błędy przypadkowe (wielokierunkowe, nierozmyślne) - wynikają głównie z nieuwagi bądź niekompetencji osoby wypełniającej formularz. Zazwyczaj są różnokierunkowe. Wpływ tych błędów na zniekształcenie wyników badań jest znikomy;

2. błędy systematyczne (tendencyjne, jednokierunkowe) - są popełniane świadomie z reguły jednokierunkowe. Mają duży wpływ na ostateczny wynik badania i przyczyną tych błędów może być na przykład chęć fałszowania danych.