Temat: Obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Bezpieczeństwo i higienę podczas wykonywania pracy przez pracownika reguluje Kodeks pracy (Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Dz. U. 1974 Nr.24 poz.141) wnikliwie opisuje ją Dział X, zawarte są w nim prawa i obowiązki pracodawcy jak i pracownika. Oznacza to że wykonywane czynności powinny być przeprowadzane w sposób pozbawiony jakiegokolwiek ryzyka oraz w warunkach higienicznych, a realizacja tych czynności powinna się odnosić obu stron. Termin bezpieczeństwo jest różnie rozumiany w praktyce i może dotyczyć utrzymywania zagrożenia pod kontrolą, stanu, w którym ryzyko jest na poziomie możliwym do zaakceptowania lub stanu zgodnego z normą przewidzianą dla bezpieczeństwa.
Według prawa to pracodawca ponosi całą odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy. Pracodawca rozpoczynający działalność jest obowiązany w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności, zawiadomić na piśmie właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz zawiadomić o zmianie miejsca, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji, jeżeli zmiana technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników. Zatrudniający obowiązany jest odbyć szkolenie podstawowe w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy jak również zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz do prowadzenia okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzone jest jako:
• szkolenie wstępne,
• szkolenie okresowe
Szkolenie wstępne – przeprowadzane jest według programów szczegółowych opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk (zawodów) i obejmuje:
szkolenie wstępne ogólne (instruktaż ogólny),
szkolenie wstępne na stanowisku pracy (instruktaż stanowiskowy),
szkolenie wstępne podstawowe.
Szkolenie wstępne ogólne (instruktaż ogólny) - przechodzą wszyscy nowozatrudnieni pracownicy, a także studenci odbywający praktyki studenckie oraz uczniowie szkół zawodowych odbywający praktyczną naukę zawodu w zakładach pracy – przed dopuszczeniem do wykonywania pracy. Instruktaż ogólny prowadzą pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy albo pracodawcy lub pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę, posiadający ukończone aktualne szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (liczba godzin minimum –3) . Instruktaż stanowiskowy powinien zapoznać uczestników szkolenia z zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku pracy, sposobami ochrony przed zagrożeniami oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym stanowisku. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku, w odniesieniu do:
• pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i innych, których charakter pracy będzie się wiązał z bezpośrednimi kontaktami z produkcją i jej kontrolą lub narażeniem na zagrożenia zawodowe,
• pracowników przenoszonych na stanowiska, o których mowa w pkt. 1, oraz zatrudnionych na tych stanowiskach w przypadku zmiany warunków techniczno - organizacyjnych, w szczególności zmiany procesu technologicznego, zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia dostosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia lub niebezpiecznym oraz nowych narzędzi, maszyn i innych urządzeń,
• uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu oraz studentów odbywających praktyki studenckie.
Pracownik zatrudniony na kilku stanowiskach pracy powinien przejść instruktaż stanowiskowy obowiązujący na każdym z tych stanowisk. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza osoba kierująca pracownikami, wyznaczona przez pracodawcę, posiadająca odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu (liczba godzin instruktażu – minimum 8) . Szkolenie podstawowe powinno zapewnić pracownikom wiedzę i umiejętności niezbędne do wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, odbywa się w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na określonym stanowisku:
• osoby będące pracodawcami,
• osoby kierujący pracownikami,
• pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych,
• projektanci oraz konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych,
• technolodzy, organizatorzy produkcji i inni pracownicy inżynieryjno-techniczni,
• pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy,
• pozostali pracownicy administracyjno-biurowi.
Na robotniczych stanowiskach pracy, na których występują szczególnie duże zagrożenia dla zdrowia oraz zagrożenia wypadkowe, szkolenie podstawowe powinno być przeprowadzone przed rozpoczęciem pracy na tych stanowiskach w formie instruktażu nie rzadziej niż raz na 3 lata. Na pozostałych stanowiskach pracy szkolenie powinno być przeprowadzone nie rzadziej niż raz na 6 lat. Wykaz takich stanowisk pracy określa pracodawca. Po terminie ważności szkolenia podstawowego powinno być przeprowadzone szkolenie okresowe. Którego celem jest aktualizacja i ugruntowanie wiadomości i umiejętności pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, nabytych w czasie szkolenia wstępnego, oraz zaznajomienie ich z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Ludzie często narzekają z powodu przypominania im kolejny raz wiadomości z którymi już dawno się zaznajomili. Trzeba jednak pamiętać że szkolenia takie nie są wprowadzane aby dręczyć pracowników lecz aby dbać o ich bezpieczeństwo. Jak wyżej już wymieniono przepisy są często aktualizowane a nauka i technika idą do przodu dając większe możliwości zabezpieczenia ludzkiego życia. Pracownik nie przygotowany w wyeksponowany wcześniej sposób to zagrożenie dla jego własnej osoby jak i osób postronnych a w przypadku zatrudniającego poniesienie kary za tego typu niedopatrzenia. Dlatego nie wolno dopuścić osoby na etacie do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Wykorzystując odpowiednie osiągnięcia nauki i techniki pracodawca musi chronić życie i zdrowie pracowników, w szczególności jest obarczony obowiązkiem : organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Osoba zatrudniająca powinna wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie BHP oraz kontrolować wykonanie tych poleceń, reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy, oraz zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzgledniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy. W swojej pracy osoba dająca ją musi uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych, zapewniać wykonanie nakazów, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy, a także zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy. Stanowisko pracy może być miejscem o bardzo wysokim ryzyku pracy, a pracownik przed przystąpieniem do niej powinien uzyskać od zwierzchnika informację o wszelkich zagrożeniach wynikających z wykonywania jej oraz podjętych działaniach do zminimalizowania lub wyeliminowania zagrożenia. Takim zagrożeniem mogą być substancje i preparaty niebezpieczne używane podczas produkcji jak również odpady. Z tego powodu tak ważne jest odpowiednie uregulowanie prawne oraz stosowanie się do nich osób bezpośrednio narażonych. Zachowanie szczególnej ostrożności może ratować życie, jeśli nie bezpośrednio nam to naszym współpracownikom. Zadaniem do wykonania które stawia prawo przed osobą zatrudniającą jest taka organizacja z zastosowaniem substancji i preparatów chemicznych tak aby transport substancji niebezpiecznych (żrące, palne, wybuchowe, utleniające, itp.) był realizowany wyłącznie przez wyspecjalizowane firmy, a stosowanie substancji lub preparatów stwarzających zagrożenie przebiegało wyłącznie zgodnie ze znakami i symbolami ostrzegawczymi zamieszczonymi na etykiecie oraz opisem zawartym w karcie bezpieczeństwa (kartach charakterystyki). Występowanie nieopisanych substancji bez etykiet oraz dołączonych kart charakterystyki stanowi niebezpieczeństwo gdyż nie wiemy co dana substancja może zdziałać i jaki mieć wpływ na nasze zdrowie lub samopoczucie. Ponadto osoba ta musi zadbać aby substancje nieopisane lub niepełnowartościowe, zostały bezpiecznie zutylizowane w zakładzie lub przez wyspecjalizowaną firmę. Zdarza się że substancje niebezpieczne są przechowywane w pomieszczeniach w których dostęp jest ograniczony. W takich wypadkach powinny być one odpowiednio oznakowane i zabezpieczone przed dostępem osób nieuprawnionych. Jak widać obiekt budowlany w którym znajdują się pomieszczenia pracy pełni bardzo ważną funkcję, tak więc działalność pracodawcy w odniesieniu do niego polega na spełnieniu wymagań dotyczących BHP oraz budowie lub przebudowie obiektu budowlanego albo jego części, były wykonywane na podstawie projektów uwzględniających poprawę warunków BHP, nigdy ich pogorszenie. W gronie tak wielu wymienionych wcześniej funkcji osoby zatrudniającej jest dostarczania pracownikowi nieodpłatnie środków ochrony indywidualnej, spełniających wymagania dotyczące oceny zgodności, zabezpieczających przed działaniem niebezpiecznych szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informowania go o sposobach posługiwania się nimi. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy. Zapewnienie środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, wyznaczenie pracowników do: udzielania pierwszej pomocy, wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników to kolejne obowiązki pracodawcy. W razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia zatrudniający jest obowiązany: do poinformowania pracowników a następnie wstrzymania pracy i wydania pracownikom polecenia oddalenia się w miejsce bezpieczne, a do czasu usunięcia zagrożenia nie wydaje polecenia wznowienia pracy. W każdej pracy może zdarzyć się wypadek, należy również liczyć się z tym ze skutkiem jego będzie śmierć pracownika. W tym przypadku zwierzchnik niezwłocznie powinien zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
Rozpatrując przypadek pracodawcy zatrudniającego farmaceutę ma on za zadanie wprowadzenie w życie wszystkich obowiązujących zasad BHP na podstawie Kodeksu pracy z szczególnym uwzględnieniem przekazywania informacji o zagrożeniach występujących w tym zawodzie, informacji o szkoleniach pacy z niebezpiecznymi substancjami, zapewnienie odpowiedniego wyposażenia pomieszczeń pracowniczych oraz środków ochrony profilaktycznej do których zaliczmy:
fartuch ochronny,
czepek,
rękawice jednorazowego użytku (lateksowe),
rękawice termoizolacyjne,
okulary typu gogle,
sprzęt ochrony układu oddechowego – maski lub półmaski z pochłaniaczem typu B.
a także krem ochronny.
Pracę farmaceuty zalicza się do prac lekkich. Ponieważ mają dostęp do substancji chemicznych, będących bardzo często silnymi truciznami, dlatego często chorobą zawodową są zatrucia środkami szkodliwymi. Ponadto pracownicy są narażeni na alergie (kontakt z chemikaliami, których większość działa alergennie), upadki z wysokości (np. z drabiny podczas sięgania po leki z półek), a ze względu na wielogodzinną pracę w pozycji stojącej, istnieje ryzyko wystąpienia schorzeń nóg (najczęściej żylaki kończyn dolnych). Pracy tej nie powinny wykonywać kobiety w ciąży i w okresie karmienia ze względu na to, że niejednokrotnie są to prace: w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych, czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, w narażeniu na leki cytostatyczne oraz estrogeny (niezależnie od ich stężenia w środowisku pracy) jak również związane z wysiłkiem fizycznym oraz wymuszoną pozycją ciała.
Obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczą nie tylko pracodawcy ale również pracownika który sumiennie i starannie musi stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą, pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Najważniejszymi wymogami które muszą być spełnione przez osobę na etacie jest :
przestrzegać Regulaminu Pracy i ustalonego w zakładzie porządku,
przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych (jest to podstawowy obowiązek każdego pracownika),
dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu,
stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem
Konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczą nie tylko pracowników, ale wszystkich osób, które swoim postępowaniem przyczyniły się do powstania zagrożenia lub wypadku przy pracy. Tak więc, za naruszenie wymogów bezpieczeństwa odpowiadać mogą pracodawcy, osoby kierujące pracownikami (osoby odpowiedzialne za stan bezpieczeństwa i higieny pracy) oraz pracownicy szeregowi. Egzekwowane mogą być w sposób stosowania różnego rodzaju kar za naruszenie przepisów o ochronie pracy: kary służbowe (upomnienie, nagana, kara pieniężna), kary administracyjne (mandat karny, skierowanie sprawy do sądu grodzkiego), odpowiedzialność karna, odpowiedzialność cywilna.
Kodeks pracy stanowi główne źródło praw i obowiązków osoby zatrudniającej i będącej na etacie lecz nie tylko w nim znajdziemy te informacje wymienione są one również w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, z późn. zm. Który bardziej szczegółowo opisuje zasady zachowania bezpieczeństwa, w wypadku zawodu farmaceuty wzmiankę o obowiązkach zatrudniającego można również znaleźć w Kodeksie Etyki Aptekarza Rzeczypospolitej Polskiej , zaś szczegółowe wymogi określone w rozporządzeniu MZ z 30.9.2002 r. określają wymagania techniczne, sanitarno-higieniczne oraz bezpieczeństwa i higieny pracy dla budynku użyteczności publicznej i pomieszczeń pracy czyli apteki
Do zachowania bezpieczeństwa i higieny w zakładzie pracy niezbędne jest przestrzeganie wszystkich zasad i praw przez obie strony i pracodawcę i pracownika. Tylko w ten sposób możliwe jest uchronienie się przed wypadkami lub w jak największym stopniu zminimalizowanie jego skutków. Musimy pamiętać że życie człowieka to największy dar jaki posiadamy, tak więc powinniśmy go szanować i nie wystawiać się na jakiekolwiek niebezpieczeństwo i zagrożenie życia. W przypadku pracy z innymi osobami musimy mieć na względzie nie tylko własne zdrowie ale również osób z nami współpracujących. Do obowiązków pracodawcy należy zapewnienie wszelakich materiałów ochronnych lecz to głównie od pracownika zależy w pełni ich wykorzystanie.