MIKROKLIMAT
Maciej Suska
Anna Sikora
Mikroklimat
: jest to zespół
elementów meteorologicznych
(klimatycznych) cechujących
ograniczone pomieszczenie lub
niewielki obszar terytorialny.
Rozróżnia się mikroklimat
naturalny i sztuczny.
Mikroklimat naturalny
rozumiemy
jako stan pogody
charakterystyczny dla danego
obszaru ziemi, przy czym jest on
uwarunkowany promieniowaniem
słonecznym i określonym typem
cyrkulacji atmosfery oraz fizyko-
geograficznymi cechami danego
terenu.
Mikroklimat sztuczny
powstaje w wyniku świadomego działania człowieka, mającego na celu zapewnienie
organizmowi warunków pracy i bytu lub jest niejako przedmiotem ubocznym działalności człowieka (np.
produkcyjnej). Środowisko termiczne tzn. warunki cieplne miejsca pracy człowieka, stanowi ważny czynnik
wpływający na jego samopoczucie, zdrowie, wydajność pracy, a także bezpieczeństwo i higienę pracy.
a)
znaczący
-
temperatura powietrza
-
wilgotność względna,
-
ruch powietrza
-
ciśnienie atmosferyczne
Na warunki klimatyczne składają się w
sposób:
b)
mniejszy:
-
aktywność fizyczna człowieka
-
metabolizm
-
izolacyjność odzieży
-
stosunek powierzchni ciała zakrytej
odzieżą do
powierzchni nie zakrytej
-
temperatura powierzchni odzieży
Wpływ niektórych parametrów mikroklimatu na organizm człowieka
Temperatura powietrza
Wilgotność powietrza
Szybkość ruchu powietrza
Zbyt wysoka:
Zbyt niska:
Zbyt wysoka:
Zbyt niska:
Zbyt duża:
Zbyt mała:
-wzrost ciepłoty
ciała
przyspieszenie
akcji serca
-zmniejszenie
wydajności pracy
- wzrost liczby
błędów
-senność
-uczucie
sztywnienia
mięśni
- spadek napięcia
uwagi
-zmniejszenie
możliwości pracy
w wysokich
temperatu-rach
-wysychanie
śluzówek
-bóle mięśniowe
-zmniejszenie
możliwości pracy
w wysokich
temperaturach
Zapobieganie:
-zwiększenie
wydajności
wentylacji
-nawiew
chłodnego
powietrza
-nawiew ciepłego
powietrza
zwiększenie
intensywności
ogrzewania
-poprawa
wentylacji
-nawiew suchego
powietrza
zlikwidowanie
przeciągów
-zmniejszenie
prędkości
powietrza
nawiewanego
poprzez
rozpraszanie
strumienia
-poprawa
wentylacji
MIKROKLIMAT GORĄCY:
Wskaźnik WBGT-
Uwzględnia wpływ temperatury, prędkość ruchu
powietrza, wilgotność bezwzględną oraz średnia temperaturę
promieniowania otoczenia.
Pomiary należy wykonać
przy pracy stojącej:
-
o,1 ; 1,1 ; 1,7 m od poziomu podłogi w środowisku termicznym
niejednorodnym ( wahania wartości wskaźnika ponad 5%)
-
1,1 m w środowisku jednorodnym
przy pracy siedzącej:
-
0,1 ; 0,6 ; 1,1 m w środowisku termicznym niejednorodnym
-
0,6 m w środowisku termicznie jednorodnym
OZNACZENIE METABOLIZMU,
jednego z istotnych składników obciążenia
termicznego, wiąże się z pomiarem ilości
ciepła wytworzonego wewnątrz ciała
ludzkiego. Energia metabolizmu, stanowiąca
ilość energii przetworzonej wewnątrz ciała, jest
wiec dobrym miernikiem oceny w
przemysłowym środowisku pracy. Metabolizm
należy oznaczać na podstawie specjalnych
tablic lub w przypadku niemożności takiego
oznaczenia ograniczyć się do podziału pracy
na 5 głównych klas( tak jak w tabeli) i w
sposób przybliżony na podstawie poniższej
tabeli określić przyrost metabolizmu.
Klasa
Zakres przyrostu
metabolizmu M w
odniesieniu do
jednostki
powierzchni
skóry[W/m2]
Wartość do
zastosowania przy
obliczeniu
średniego przyrostu
metabolizmu [W/m2]
Przykłady
Wypoczynek 0
M<65
65
Wypoczynek
1
Mały przyrost
metabolizmu
(praca lekka)
65 <M<130
100
Swobodna pozycja siedząca:
-lekka praca ręczna(pisanie ręczne, pisanie
na maszynie, rysowanie, szycie,
księgowanie)
-praca dłoni i rąk(drobnymi narzędziami
stolarskimi i ślusarskimi, kontrola, łączenie
elementów lub sortowanie lekkich
materiałów)
-praca rąk i nóg(prowadzenie pojazdu w
warunkach normalnych, operowanie
pedałem)
Pozycja stojąca:
-wiercenie lub toczenie małych sztuk,
frezowanie, uzwajanie, skręcanie drobnej
armatury za pomocą narzędzi, okresowe
chodzenie z prędkością 3,5 km/h
2
Umiarkowany
przyrost
metabolizmu
(praca
umiarkowana)
130<M<200
165
Praca wykonywana dłońmi lub rękami z
napięciem
mięsni (wbijanie, napełnianie):
-praca rąk i nóg (manewrowanie ciężarówka na
placu budowy lub ciągnikiem)
- Praca rąk i korpusu (praca wykonywana za
pomocą młota pneumatycznego, łączenie
pojazdów, tynkowanie, zbieranie owoców i/lub
jarzyn. Popychanie lub ciągniecie lekkich wózków
lub taczek, chodzenie z prędkością od 3,5 do 5,5
km/h)
3
Duży przyrost
metabolizmu
(praca ciężka)
200<M<260
230
Intensywna praca rąk i korpusu:
-transportowanie ciężkich materiałów,
szuflowanie, praca z młotem, struganie lub
piłowanie, koszenie ręczne, kopanie, chodzenie z
prędkością od 5,5 do 7 km/h. Popychanie lub
ciągnięcie mocno obciążonego ręcznego wózka
lub taczki, wyjmowanie odlewów z formy.
4
Bardzo duży
przyrost
metabolizmu
(praca bardzo
ciężka)
M>260
290
Bardzo intensywna raca wykonywana w tempie
bliskim maksymalnemu, praca za pomocą
siekiery, szufli, wchodzenie po schodach,
pochylni lub drabinie, szybkie chodzenie małymi
krokami, bieganie, chodzenie z prędkością
powyżej 7 km/h.
Ochrona młodocianych w
mikroklimacie gorącym:
-
zabronione jest zatrudnianie młodocianych w
pomieszczeniu pracy, gdzie temperatura
przekracza 30º C, zaś wilgotność powietrza 65%,
a także w warunkach bezpośredniego
promieniowania.
-
dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w
zakresie potrzebnym do nauki zawodu, do 3
godz. na dobę, w mikroklimacie gorącym
wartości 26º wskaźnika obciążenia termicznego
WBGT, pod warunkiem zachowania norm
wydatku energetycznego oraz zapewnienia
młodocianym na stanowiskach pracy
dostatecznej ilości napojów i
dziesięciominutowych przerw po każdych 50
minutach pracy.
Prace szkodliwe lub uciążliwe dla kobiet ( w
ciąży lub karmiących piersią) są to prace w
środowisku, w którym występują nagłe zmiany
temperatury powietrza w zakresie
przekraczającym 15 ºC.
Mikroklimat umiarkowany
-
obejmuje warunki cieplne środowisk
termicznych umiarkowanych, a
przede wszystkim odczucia termiczne
odnoszące się głównie do równowagi
cieplnej całego ciała. Wpływa na nią
aktywność człowieka, odzież, jak
również następujące parametry
otoczenia:
-
temperatura powietrza
-
średnia temperatura promieniowania
-
prędkość przepływu powietrza
-
wilgotność powietrza
MIKROKLIMAT ZIMNY:
Występuje na stanowiskach pracy, gdy temperatura
powietrza przekracza + 10ºC lub + 14 ºC w przypadku
zatrudnienia młodocianych.
Ze względu na sposób oddziaływania mikroklimatu na
organizm człowieka wyróżnia się:
-
chłodzenie miejscowe, przy którym działanie środowiska
ocenia się za pomocą wskaźnika siły chłodzącej WCI.
Wskaźnik ten ocenia się na tych samych poziomach, co
przy oznaczaniu WBGT.
-
chłodzenie ogólne, przy którym działanie mikroklimatu
zimnego oceniane jest za pomocą wskaźnika wymaganej
ciepłochłonności odzieży IREQ. Wskaźnik ten, oznaczony
na stanowisku pracy, porównywany jest z wartościami
podanymi w normie. Jeśli ciepłochłonność odzieży
pracownika jest niższa od wartości wyznaczonej należy:
a)
zaopatrzyć pracownika w odzież zabezpieczająca go
przed ogólnym działaniem środowiska zimnego na
danym stanowisku pracy.
b)
zmniejszyć ujemne obciążenie termiczne na danym
stanowisku pracy
Ochrona zdrowia młodocianych:
a)
wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w
mikroklimacie zimnym tj. w temperaturze
powietrza niższej niż 14 ºC, a także przy
wilgotności względnej wyższej od 65%, a także, gdy
występują warunki narażające na stałe
przemakanie odzieży, powodujące naruszenie
bilansu cieplnego u młodych pracowników;
b)
dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w
wieku powyżej 16 lat w zakresie potrzebnym do
przygotowania zawodowego z wyłączeniem prac w
chłodniach pod następującymi warunkami:
-
wyposażenie młodocianych w odzież o
odpowiedniej ciepłochłonności zgodnej z
wymogami Polskiej normy,
-
zapewnienie na stanowisku pracy gorących
napojów,
-
przestrzegania aby wydatek energetyczny nie
przekraczał norm oraz ograniczenia do 3 godzin na
dobę czasu pracy w pomieszczeniach z temperatura
niższą niż 10 ºC.
-
w przypadku konieczności wykonywania pracy bez
rękawic ochronnych, dozwolone jest zatrudnianie
młodocianych w warunkach do wartości 800 kcal/m
² * h wskaźnika siły chłodzącej WCI.
Oddziaływanie mikroklimatu na
organizm:
mikroklimat gorący-
utrata ciepła przy zbyt wysokiej
temperaturze odbywa się w sposób bierny
( promieniowanie, przewodzenie i konwekcja) i
czynny( parowanie potu). W czasie ciężkiej pracy fizycznej,
w wysokiej temperaturze ilość potu może osiągać 3-4 litry
na godzinę. Obfite pocenie się powoduje także utratę
elektrolitów ( NA, K Cl i innych), co może spowodować
zaburzenia w gospodarce energetycznej pracownika.
Wysoka temperatura otoczenia może spowodować omdlenia
cieplne, kurcze cieplne, wyczerpanie i udar.
Mikroklimat zimny-
zagrożenie występowaniem zmian
wywołanych przez działanie zimna jest zależne od stopnia
utraty ciepła droga przewodnictwa( wilgotna odzież,
kontakt z zimnym metalem), konwekcji( oziębienie przez
wiatr) i promieniowania ( zależnie od różnicy ciepłoty ciała i
otoczenia). Zmiany ogólne, występujące pod wpływem
niskich temperatur to hipotermia( obniżenie temperatury
ciała prowadzące do utraty świadomości, zwolnienia lub
zatrzymania oddychania, wreszcie zatrzymania krążenia)
Profilaktyka –
zapobiega niekorzystnemu oddziaływaniu
środowiska termicznego polegające na:
-
zapewnieniu pracownikowi odpowiedniej odzieży
-
zapewnieniu odpowiednich napoi pod względem zawartości soli
mineralnych
-
zastosowaniu środków ochrony osobistej
-
zapewnieniu odpowiedniej wentylacji
-
zapewnieniu odpowiedniej temperatury z zależności od rodzaju
pracy.
Zastrzeżenia zdrowotne(Mikroklimat gorący,
zimny):
W mikroklimacie gorącym nie powinni być zatrudniani
pracownicy cierpiący na choroby mięśnia sercowego,
wady serca, chorobę niedokrwienia serca, zaburzenia
rytmu, nadciśnienie tętnicze, otyłość znacznego
stopnia zaburzenia wydzielania potu, cukrzyca,
nadczynność tarczycy.
W przypadku pracy w mikroklimacie zimnym nie
powinni być zatrudnieni pracownicy cierpiący na
przewlekłe choroby górnych dróg oddechowych,
przewlekłe zapalenie oskrzeli i dychawicę oskrzelową,
odmrożenia skóry, chorobę Burgera i inne choroby
naczyń ob.wodowych, choroby reumatoidalne i inne
zaostrzając się pod wpływem ochłodzenia