MIARY STANU ZDROWIA

POPULACJI

Pozytywne i negatywne
mierniki stanu zdrowia
populacji. Przedstawianie
wyników pomiarów

Pozytywne mierniki zdrowia

•

Otrzymywane w wyniku aktywnego
podejścia epidemiologicznego tj. dokładnie
zaplanowanych i wykonanych badań
licznych parametrów

•

dane obrazujące natężenie zjawisk
fizjologicznych – mierzalnych

Pozytywne mierniki zdrowia:

•

rozwoju – zmiany, które opisują pomiar
budowy somatycznej lub czynność danych
składników ciśnienie, morfologia masa
ciała, siatki percentylowe

•

sprawności – mierniki czynności
ustrojowych, które powinny dostarczać
bliższych informacji o stanie jego
przystosowania do otaczającego
środowiska: próba wysiłkowa,
Spirometria, badania pułapu tlenowego

HALE-oczekiwana długość życia w zdrowiu

•

Przedstawia liczbę lat, którą człowiek
przeżywa w zdrowiu

•

Odzwierciedla stan zdrowia ludności w
poszczególnych krajach

Polska HALE dla mężczyzn=63,1

kobiet=68,5

QALY- długość życia skorygowana o jakość

•

Najstarszy ze stosowanych wskaźników
łączących umieralność i jakość życia

Wartość 1= pełnia życia
Wartość 0=zgon
1 QALY=1 rok życia w pełnym zdrowiu

•

Nie określa się go na podstawie wcześniej
przygotowanych tabel lecz dla każdego
badania jakość życia oceniana jest
oddzielnie na podstawie preferencji
badanych grup (pacjentów, lekarzy,
populacji ogólnej)

HDI wskaźnik rozwoju
ludzkości

•

Wskaźnik pomiaru osiągnięć
poszczególnych krajów w zakresie
rozwoju i dobrobytu ludności

•

Zbudowany z 3 składników: długie i
zdrowe życie, wykształcenie, dochód na
osobę w rodzinie (każdy stanowi 1/3
wskaźnika)

HDI dla Polski=0,841
Najwyższa wartość-Norwegia=0,944
Najniższa wartość-Sierra Leone=0,255

Negatywne mierniki stanu
zdrowia

•

Otrzymywane są w wyniku tzw. Biernego
podejścia epidemiologicznego, czyli
obserwacji niekorzystnych zjawisk
zdrowotnych ( ilość chorych, jakość chorób,
dokumentacja zgonów) tj. wykorzystywania i
przekształcania informacji zawartych w
dokumentach statystyki demograficznej i
statystyki medycznej.

Dostarczają informacji o:

•

Natężeniu chorób ( zapadalność,
chorobowość)

•

Natężeniu zgonów (śmiertelność,
umieralność)

•

Liczbie utraconych lat życia (YPLL)

•

Stopnia występowania niepełnosparwności

Populacja narażona

- Ta część populacji generalnej, w której

możliwe jest wystąpienie badanej choroby

Chorobowość

•

Liczba chorych ogółem z określoną w
grupie ludności narażonej na
zachorowanie, stwierdzona w danym
przedziale czasu ( rok)

Chorobowość=zachorowalność x przeciętny

czas trwania choroby

•

Chorobowość punktowa-chwilowa,
wyliczana na określony dzień

•

Chorobowość okresowa – wyliczana dla
określonego czasu np. w danym roku

Chorobowość wyrażana jest

współczynnikiem chorobowości

liczba wszystkich chorych w danym czasie

x k

Liczba ludności w danym czasie

k- umowna liczba ludności pozwalająca wyrazić

współczynnik za pomocą liczby

Czynniki wpływające na poziom chorobowości

-

Dłuższy okres trwania choroby

-

Wydłużenie przeżycia
przypadków nieleczonych

-

Zwiększenie liczby nowych
przypadków

-

Imigracja przypadków

-

Emigracja zdrowej ludności

-

Imigracja potencjalnych nowych
przypadków

-

Polepszenie możliwości
diagnostycznych

-

Krótsze trwanie choroby

-

Wysoka liczba przypadków
zakończona zgonem

-

Zmniejszenie liczby nowych
przypadków

-

Imigracja zdrowej populacji

-

Emigracja chorych

-

Zwiększenie wskaźnika
wyzdrowień

Poziom chorobowości kształtowany jest
przez:

•

CIĘŻKOŚĆ PRZEBIEGU CHOROBY

 CZASU TRWANIA CHOROBY

◦LICZBY NOWYCH

PRZYPADKÓW

ZAPADALNOŚĆ (ZACHOROWALNOŚĆ)

•

Liczba nowych zachorowań na określoną
chorobę w stosunku do liczby ludności na
określonym terenie, stwierdzona w
określonym czasie, wyrażona
współczynnikiem

WSPÓŁCZYNNIK
ZAPADALNOŚCI

Liczba nowych zachorowań na daną chorobę

x K

Sumaryczny osoboczas narażenia na ryzyko

Osoboczas narażenia-liczba osób wolnych od

tej choroby x okres ekspozycji

Np. 100 osobolat?????

Współczynnik zapadalności skumulowanej

Liczba osób u których wystąpiła choroba w badanym

czasie x k

Liczba populacji narażonej ( bez choroby) na początku

okresu badawczego

k=1000

zadanie

Grupa 651 mężczyzn

Choroba Wieńcowa(+)49

ch. Wieńcowa (-) 602 1980 r

Ch. Wieńcowa
(+) 116

ch. Wieńcowa zgony, choroba brak infekcji 1990
(-) 317

(-) 87 82

Oblicz:
Chorobowość w 1980
Zapadalność skumulowaną (1980-1990)

Trendy współczynników

zapadalności i chorobowości

śmiertelność

•

Miara ciężkości choroby

•

Iloraz przypadków zgonów z powodu
określonej choroby lub zdarzenia, w
stosunku do wszystkich zdiagnozowanych
przypadków w określonym czasie

•

Wyrażana w %

UMIERALNOŚĆ

•

Liczba zgonów w stosunku do ogólnej
liczby ludności na danym terenie,
stwierdzona w określonym przedziale
czasu

•

Wyrażona współczynnikiem zgonów
(surowy współczynnik umieralności)

Liczba zgonów w określonym czasie x k

Średnia liczba ludności w tym okresie

•

Umieralność specyficzna, szczególna-

dotycząca konkretnej grupy populacji (wg

płci, wieku, rasy…)

•

Umieralność niemowląt

Liczba zgonów dzieci do 1 roku życia w ciągu

roku x k

Liczba żywych urodzeń w tym samym roku

YLL

•

Liczba utraconych lat życia

•

Obrazuje liczbę lat życia straconych w
wyniku przedwczesnego zgonu

YLL=N x L

N-liczba zgonów
L-przeciętne dalsze trwanie życia dla

wieku, w którym nastąpił zgon ( w latach)

DALY

•

Lata utracone z powodu inwalidztwa

•

Wskaźnik pomiaru obciążeń chorobami w
populacji:

- łączy długość życia, obniżenie jakości

życia związanego z niepełnosprawnością i
inwalidztwem

-

Przydatny do identyfikacji głównych
przyczyn obciążenia chorobami i alokacji
środków na zwalczanie tych przyczyn

-

1 DALY=utrata 1 roku życia

DALY=YLL+YLD

•

YLD lata przeżyte w
niepełnosprawności

YLD

•

Iloczyn przypadków choroby i średniego
czasu jej trwania oraz wagi przypisanej
chorobie w zależności od ciężkości
schorzenia (0 –zupełne zdrowie, 1-zgon)

YLD=I x DW x L

I-liczba przypadków choroby
DW-waga choroby
L-średni czas trwania choroby ( w latach)