Zapłodnienie i zagnieżdżenie

Anna Dera

Klinika Perinatologii i Ginekologii

Zapłodnienie

●

Połączenie się i
zespolenie
gamety męskiej
(plemnika) z
gametą żenską
(uwolnioną w
czasie
jajeczkowania
komórką jajową)

Komórki płciowe (gamety)

●

Plemniki

●

1. powstają w
jądrach

●

2. dł. śr. 50-60um
najmniejsza
komórka
ludzkiego
organizmu

●

3. jednorazowa
porcja nasienia od
2,5 do 6,0 ml.

●

W 1ml nasienia
znajduje sie od
60-120mil
plemników

●

Zachowują
żywotność
conajmniej
przez 10-20 h.

Penetracja plemników (wędrówka

w kierunku jajowodów)

●

Tylne sklepienie pochwy w której
“zanurzona” jest pochwowa część szyjki
macicy.

●

Szyjka macicy – z upłynnionym czopem
śluzowym przez estrogeny, który umożliwia
plemnikom wniknięcie do szyjki macicy i
zarazem odgrywa rolę filtra (bakteryjne
zakażenia i wadliwie zbudowane plemniki),
(inhibitor proteinazy)

●

Plemniki muszą pokonać kilka barier:
środowisko pochwy, śluz szyjkowy, jama
macicy, jajowód oraz komórki wzgórka,
wieńca promienistego, a także błona
przezroczysta i błona komórkowa oocytu.

Wniknięcie plemników do

jajowodów

●

Następuje wskutek działania różnego
rodzaju mechanizmów:

●

Zdolność plemników do smodzielnego
poruszania się;

●

Skurcze błony mięśniowej jajowodów

●

Przepływ płynu wypelniającego światło
jajowodów (ruch rzęsek)

●

Kapacytacja- osiągnięcie przez
plemniki pełnej dojrzałości (reakcja
akrosomalna)

●

Komórka jajowa
(owocyt, oocyt)

●

Największa
komórka ustroju
ludzkiego (śr.
120um)

●

Wydostaje się z
dojrzałego
pęcherzyka
jajnikowego po
jego pęknięciu
wraz z płynem
który go wypełniał

●

Owocyt otoczony
komórkami warstwy
ziarnistej które
tworzą tzw. wieniec
promienisty trafia
do bańki jednego z
jajowodów

●

Zdolność do
zapłodnienia 12h

●

Mechanizm
wychwytywania
komórki jajowej
przez jajowód

–

Czas w jakim gamety męskie i żeńskie

wykazują zdolność do zapłodnienia jest
ograniczony. Główka plemnika może
wniknąć do wnętrza komórki jajowej
(impregnacja) co prowadzi do zlania się
jąder komórek płciowych (koniugacja)
w okresie ok. 2-3 dni; dla owocytów
czas jest ten ograniczony do 12 h -
“ograniczona płodność” kobiety.

Impregnacja/Koniugacja

Przebieg zapłodnienia

Plemniki i objęty wieńcem komórek warstwy

ziarnistej owocyt spotykają się w bańce

odpowiedniego jajowodu mniej więcej po 12 h od

chwili pęknięcia dojrzałego pęcherzyka

jajnikowego. Osłonka przejrzysta(zona

pellucida) otaczająca komórkę jajową odgrywa w

czsie zpłodnienia podwójną, ważną rolę:

* zawiera swoiste gatunkowo receptory

plemników docierających do owocytu.

* pozwala wniknąć do wnętrza owocytu tylo

jednemu plemnikowi natychmiast po tym

“twardnieje” i staje się nieprzepuszczalna dla

innych plemników (bariera zapobiega

polispermii)

Rozwój zygoty w obrębie jajowodu

●

Sukcesywne
podziały komórek
pojawiają się co 12
godzin. (4, 8, 12..)

●

Po 60-72h jest
zbudowana z 12-16
komórek i osiąga
stadium rozwojowe
określone mianem
moruli

●

Około 4 dnia po
zapłodnieniu
zarodek dociera do
jamy macicy gdzie
morula
przekształca się w
blastocytę

W blastocyście następuje różnicowanie

na warstwę zewnętrzną z której

rozwinie się następnie trofoblast a

ostatecznie łożysko oraz warstwę

wewnętrzną z której powstanie węzeł

zarodkowy - embrioblast i w końcu

płód

Zagnieżdżenie (implantatio)

Jest wynikiem integracji między

układem endokrynnym, macicą i

zarodkiem. Proces zagnieżdżenia się

zarodka polega na dotarciu blastocyty

do jamy macicy i ścisłym przywarciu do

endometrium na stosunkowo dużej

powierzchni

Najczęstszym miejscem zagnieżdżenia

się blastocyty jest okolica górnej części

tylnej ściany trzonu macicy

●

Doczesna – błona śluzowa macicy
(warstwa czynnościowa
endometrium)

●

Doczesna torebkowa (decidua
capsularis)-cieńka warstwa
endometrium która pokrywa i
oddziela całkowicie zagnieżdżone
jajo od wnętrza jamy macicy.

●

Doczesna podstawna (decidua
basalis)– warstwa czynnościowa
blony śluzowej macicy znajdująca
się pod zagnieżdżonym zarodkiem

●

Komórki doczesnej stykające się
bezpośrednio z zarodkiem są
bogate w substancje odżywcze
(giogen, lipidy), dzięki czemu w
pierwszym okresie zagnieżdżenia
możliwy jest histotropowy typ
odżywiania zarodka (trwa ok. 10-
11 dni)

●

Doczesna ścienna (decidua
parietalis) – pozostała część
endometrium wyścielająca jamę
macicy, nie stykająca się
bezpośrednio z jajem płodowym

●

W blastocyście następuje
róznicowanie się na warstwę
zewnętrzną z której rozwinie się
następnie trofoblast i warstwę
wewnętrzną z której powstanie węzeł
zarodkowy embrioblast.

●

Rozwój trofoblastu ma na celu
wytworzenie narządu, jakim jest
łożysko; zapewni ono właściwe
odżywienie zarodkowi, a następnie
płodowi

Trzy etapy zagnieżdżenia

●

Pierwszy etap polega na zetknięciu się
blastocyty z endometrium węzłem
zarodkowym. Podczas tego okresu
blastocyta ściśle przylega do
mikrokosmyków nabłonka błony
śluzowej.

●

Drugi etap polega na adhezji zarodka
do tkanek macicy. W początkowym
okresie tego etapu mikrokosmyki
nabłonka endometrium i trofoblastu
wzajemnie się przeplatają. W miarę
odsuwania się mikrokosmyków obu
błon połączenie między trofoblastem a
nabłonkiem staje się bardziej ścisłe.

●

Trzeci etap komórki trofoblastu
penetrują podścielisko i tam
intensywnie się rozmnażają, różnicując
w kierunku syncytio- i cytotrofoblastu.
Na skutek rozrasania się
syncytiotrfoblastu – i zacierania się
granic międykomórkowych w jego
części obwodowej - powstają sznury
komórek zwane kosmykami
pierwotnymi. Jednocześnie pojawiają
się przestrzenie tworzące system
rozgałęzionych zatok (lacunae),
wypełnionych krwią wypływającą z
naczyń macicznych, których ścianki
zostają “rozpuszczone” przez
rozrastajacy się trofoblast.

●

Dzięki takim przemianą trofoblastu
będzie możliwa intensywna wymiana
substancji pomiędzy organizmem
matki i płodem (hematotropowe
odżywianie płodu). Pod koniec
pierwszego tygodnia w blastocyście
między embrioblastem a zewnętrzną
pokrywą trofoblastyczną tworzy się
jamka owodni. W tym okresie zaczyna
się także różnicowanie komórek
embrioblastu w dwublaszkową tarczę
zarodkową.



Różnicowanie
trofoblastu –
warstwa
wewnętrzna
(ctotrofoblast)
oraz warstwę
zewnętrzną
(syncytiotrofobla
st)

●

Dla zapewnienia najlepszych
warunków odżywiania rozwijającego
sie płodu dochodzi do maksymalnego
rozrastania się kosmyków
pokrywajacych jajo płodowe od
strony doczesnej podstawowej;
tworzy się kosmówka kosmata
(chorion frondosum, inicjująca rozwój
łożyska.

Rozwój zarodka;błony płodowe i

sznur pępowiny

W obrębie ściany blastocyty

uformowanej ok, 4 dnia po zapłodnieniu

wytwarza się ekscentrycznie położony

węzeł zarodkowy, który jest źródłem

wszystkich listków zarodkowych

zarodka (ektodermy, mezodermy i

endodermy)

●

Ektoderm – wartwa zewnętrzna z
której powstają układ nerwowy,
skóra, włosy, paznokcie, gruczoły
łojowe,błona śluzowa nosa, jamy
ustnej i odbytu, gruczoły sutkowe
i narządy zmysłów.

●

Mezoderm -warstwa z której
powstaną: układ kostny, mięśnie,
tkanka łączna, górna część układu
moczowego, układ płciowy oraz
naczynia krwionośne i chłonne

●

Endoderm – warstwa wewnętrzna
z której rozwiną się poszczególne
narządy wewnętrzne – układ
pokarmowy, oddechowy, migdałki,
tarczyca , dolny odcinek układu
moczowego

●

Ektoderma zarodkowa i
endoderma zarodkowa
tworzą początkowo
płaską strukturę
okrągłego lub owalnego
kształtu, którą określa
się mianem tarczy
zarodkowej. Jest on
przytwierdzony
szerokopodstawną
szypułą (która następnie
przekształci się w
pępowinę) do ściany
blastocyty

●

W 5 tygodniu rozwoju
zarodka rozpoczyna sie
formowanie rynienki
nerwowej, która
powstaje z
ektodermalnej
grzbietowej płytki
nerwowej. Z przedniej
części powstaje głowa
zarodka z zaznaczonymi
związkami twarzy.
Pojawiaja się również
pączki kończyn górnych
i dolnych

●

Błony płodowe –
powstaja z kosmówki
(chorion) oraz owodni
(amnion). Kosmówka
tworzy się w wyniku
przekształcenia
trofoblastu i jest
zewnetrzną błoną jaja
plodowego.Owodnia
stanowi wewnętrzną
warstwę błon pęcherza
płodowego. Jama owodni
jest początkowo
widoczna w postaci
szczeliny, która powstaje
w wyniku gromadzenia
się płynu owodniowego
pomiędzy warstwami
komórek więzła
zarodkowego.

●

Sznur pępowinowy –
powstaje w przbiegu
stopniowych przemian
szypuły brzusznej,
która jako pasmo
tkanki łącznej
przebiega w
początkowym okresie
rozwoju pomiędzy
łożyskiem a zarodkiem.

●

W 4 t.c. Dochodzi do
połączenia naczyń
krwionośnych
włosowatych
powstałych w
kosmykach łożyska a
naczyniami
krwionośnymi
rozwijającymi się w
obrębie sznura
pępowinowego.

Warunki konieczne do

zaistnienia ciąży; zdolność

rozrodcza

Uwarunkowania ze strony kobiety:

●

Drożność światła narządów rodnych,
poczynając od ujścia pochwy aż po
ujście jajowodu,

●

Właściwe środowisko (prawidłowe
pod względem anatomicznym,
endokrynnym i bakteriologicznym) w
obrębie wnętrza pochwy, macicy i
jajowodów,

●

Prawidłowa anatomicznie i
czynnościowo budowa błony śluzowej

●

Prawidłowa czynność
wewnątrzwydzielnicza jajników,
umożliwiająca odpowiednie
przygotowanie narządów płciowych
do rozwinięcia się ciąży

●

Prawidlowa czynność germinatywna
jajników, polegająca na cyklicznym
przygotowaniu w pełni dojrzałych,
zolnych do zapłodnienia komórek
jajowych

Uwarunkowania ze strony

mężczyzny

●

Wytwarzanie odpowiedniej liczby w
pełni dojrzałych plemników,
prawidłowo zbudowanych i zdolnych
do samodzielnego poruszania się.

●

Prawidłowa czynność
wewnątrzwydzielnicza komórek
gruczołowych jąder (komórek
Leydiga)

●

Drożność przewodów najądrza oraz
nasieniowodów

●

Prawidłowa czynność gruczołu
krokowego i pęcherzyków
nasiennych, których wydzielina
wchodzi w skład płynnu nasiennego.

●

Zdolność do podjęcia spółkowania w
okresie kiedy u kobiety dochodzi do
jajeczkowania.