Od zapłodnienia do zagnieżdżenia
Zapłodnienie
- jest procesem, w którym dochodzi do powstania istoty ludzkiej.
Może trwać 20 – 24 godz.
Jego początkiem jest zetknięcie się plemników z błoną cytoplazmatyczną owocytu II rzędu (komórki jajowej).
Końcem - przemieszczanie matczynych i ojcowskich chromosomów – tzw. syngamia, czego rezultatem jest utworzenie zygoty przedimplatacyjnej, w której nie nastąpił jeszcze I podział mitotyczny (bruzdkowanie) na dwie siostrzane komórki potomne.
RNA inf. pochodzenia matczynego zawarte w cytoplazmie komórki jajowej kontroluje rozwój zygoty.
Podczas tego procesu następuje wymiana fragmentów chromatyd
– pomiędzy matczynymi i ojcowskimi chromosomami (crossing – over), tak, że każda z każda z potomnych komórek zawiera po 22 chromosomy autosomalne i 1 chromosom płciowy od matki i ojca.
Reakcja zony – odpowiednie przemiany chemiczne, w których plemniki ulegają przemianom fizjologicznym, tak aby żaden inny plemnik nie mógł przeniknąć przez osłonkę owocytu (substancje enzymatyczne zawarte w akrosomie).
Wniknięcie plemnika do cytoplazmy komórki jajowej pobudza owocyt do ukończenia drugiego podziału mejotycznego oraz wrzucenia ciałka kierunkowego zawierającego 23 chromosomy.
Jądra obu gamet są teraz haploidalne i zawierają po 23 niepowtarzalne chromosomy.
Przemieszczanie się matczynych i ojcowskich chromosomów jest oznaką końca procesu zapłodnienia i utworzenia zygoty – pojedynczej diploidalnej komórki o własnym niepowtarzalnym genotypie.
23 niepowtarzalne pary chromosomów ustawiają się w płytce metafazalnej i następuje
I podział mitotyczny (około 24 godz. po wniknięciu plemnika do komórki jajowej) – bruzdkowanie.
Segmentacja - podziały mitotyczne i mnożenie się komórek trwają nieprzerwanie, od momentu zapłodnienia mamy już do czynienia z istotą ludzką.
W wyniku pierwszych trzech podziałów bruzdkowania powstaje osiem odrębnych totipotentnych komórek, oznacza to, że z każdej z nich może rozwinąć się osobny organizm.
Następnie mamy do czynienia z procesem specjalizacji komórek.
Trzeciego dnia twór zwany morulą zaczyna różnicować się w dwóch kierunkach:
- na trofoblast – dając początek wodom płodowym,
- embrioblast – wewnętrzną masę komórek, dając początek tkankom samego zarodka.
I MIESIĄC
W procesie I podziału mitotycznego przez bruzdkowanie powstają 2 komórki ze sobą powiązane.
Jeżeli komórki po pierwszym podziale tracą za sobą ścisły kontakt, mogą się rozdzielić i ulegać dalszym podziałom jako 2 niezależne twory – bliźniaki jednojajowe.
Drugi podział przez bruzdkowanie kończy się po 2 dniach od poczęcia.
Po 3 dniach zarodek składa się z 16 – 32 komórek, a po 4 dniach z 60 – 70.
W ciągu kilku dni tworzy się okrągła grudka otoczona przejrzystą błoną – stadium to zwane jest morulą, a komórki w niej powiązane są ze sobą w sposób czynnościowy.
Morula przesuwa się przez jajowód i około 3 dnia przedostaje się do wnętrza macicy, gdzie będzie się rozwijać przez 9 miesięcy.
Między komórkami moruli zaczyna gromadzić się płyn, powstaje centralnie położona jama – blastocel, a twór nosi nazwę blastocysty.
W 4 dniu tworzy się na jednym biegunie pęcherzykowe skupisko komórek zwanych węzłem zarodkowym – blastoderma, która przekształca się w zarodek, a następnie po 5 tygodniach w płód.
Pozostałe komórki otaczające jamę blastuli rozwijają się w wody płodowe.
Kosmówka, owodnia i łożysko nie stanowią części składowych zarodka.
Blastodermę tworzą 2 warstwy komórek – zewnętrzna zwana ektodermą – która daje początek całemu układowi nerwowemu, narządom zmysłów, skórze.
Warstwa wewnętrzna – endoderma - która przekształca się w nabłonek wyścielający przewód pokarmowy od przełyku, przez żołądek, jelita aż do odbytu.
Warstwa pośrednia
– mezoderma – z niej wytworzą się kości szkieletu, mm, niektóre narządy wewnętrzne.
W czasie rozwoju blastuli rzęski i skurcze mm jajowodu przesuwają ją w stronę jamy macicy.
Do zetknięcia się ze ścianami macicy dochodzi między 7 – 9 dniem. Zarodek styka się z nimi grubszymi biegunami, gdzie znajduje się tarcza zarodkowa.
Krwawiące tkanki macicy uwalniają glikogen, który po rozłożeniu na glukozę służy jako substancja odżywcza.
Proces zagnieżdżenia
- implantacji trwa kilka tygodni.
W 8 dniu zarodek tworzy błonę ochronną: owodnię oraz kosmówkę, która nawiązuje kontakt z naczyniami matki.
W 11 – 13 dniu w ektodermie powstaje smuga pierwotna, wytyczająca oś ciała dziecka (kręgosłup).
18 – 28 dzień tworzy się cewa nerwowa, a stadium to zwane jest neuralą.
Zaczątki mózgu i rdzenia kręgowego powstają pod koniec 20 dnia. Pierwotny układ nerwowy składa się z neuroblastów, zwanych pierwotnymi komórkami nerwowymi.
Zaczątki 33 kręgów zwanych somitami.
Zawiązki serca, naczyń krwionośnych, cewa jelitowa, nerki.
Rozwój 6 łuków skrzelowych.
2 miesiąc zarodek staje się płodem.