Podstawy organizacji

systemów produkcyjnych

1

2

Istota zarządzania produkcją

Przedsiębiorstwo powinno efektywnie wykorzystywać
zasoby czynników wytwórczych w celu wytworzenia
produktów w dostatecznych ilościach do zaspokojenia
potrzeb klientów. Istotne są zatem dwie kwestie:

• konieczność spełnienia wymagań klientów

• konieczność efektywnego gospodarowania zasobami

czynników wytwórczych, które są niezbędne do
wytworzenia produktów

Realizacja obu tych grup zadań musi przebiegać przy
ponoszeniu minimalnych kosztów, aby utrzymać
minimalnie niski poziom jednostkowych kosztów
produkcji.
Aby sprostać tym wszystkim wymaganiom konieczne
jest odpowiednie zarządzanie produkcją, którego istotą
jest organizacja podstawowych, pomocniczych i
obsługowych procesów produkcyjnych oraz sterowanie
produkcją.

3

Zarządzanie produkcją powinno zapewniać

osiągnięcie podstawowych celów funkcjonowania
systemu produkcyjnego:

• zapewnienie wymaganego poziomu jakości,

niezawodności i nowoczesności wyrobu,

• wzrost produktywności systemu produkcyjnego,
• obniżenie jednostkowych kosztów wytwarzania

wyrobu,

• uzyskanie możliwie najwyższego poziomu

zaspokojenia potrzeb klientów.

4

Produkcja - to zespół skoordynowanych

procesów pracy, w których świadoma i
celowa działalność ludzka, czyli praca,
przekształca przedmioty pracy w produkty
(wyroby i usługi), używając do tego
środków pracy.

5

Produkcja obejmuje wytwarzanie wyrobów oraz

wszystkie związane z wyrobem działania:

• tworzenie koncepcji nowego wyrobu,

zaspokajającego potrzeby klientów,

• zaprojektowanie takiego wyrobu,
• opracowanie rozwiązania konstrukcyjnego,
• stworzenie projektu wytwarzania,
• utworzenie systemu produkcyjnego,
• realizowanie produkcji ( w tym: wytwarzanie,

odbiór i dystrybucja wyrobów, ich magazynowanie i
przechowywanie, dostarczanie klientom, sprzedaż,
opieka gwarancyjna nad sprzedanymi wyrobami
oraz opieka serwisowa po okresie gwarancji)

6

System produkcyjny stanowi celowo

zaprojektowany i zorganizowany układ
materialny, energetyczny i informacyjny,
eksploatowany przez człowieka i służący
produkowaniu określonych produktów (wyrobów
lub usług) w celu zaspokajania różnorodnych
potrzeb konsumentów.

7

Model systemu produkcyjnego w
gospodarce rynkowej

Wejście X

Badania i

rozwój

• Przygotowanie

wytwarzania

• Zakupy

• Szkolenie

Proces

wytwarzani

a

• Operacje

wytwórcze

wyrobów

• Operacje

montażowe

• Wytwarzanie

usług

Dystrybucja

• Sprzedaż

• Serwis

Wyjście Y

Procesy przetwarzania T

ZARZĄDZANIE

Planowanie

Organizowani

e

Sterowanie i

motywowanie

Kontrola

Marketing

Decyzje personelu zarządzającego

Sprzężenia zwrotne informacyjne

Zasilenie materiałowe, energetyczne i informacyjne

8

System produkcyjny

9

System produkcyjny składa się z pięciu
elementów:

• wektor wejścia X, w skład którego wchodzą

wszystkie czynniki produkcji,

• wektor wyjścia Y, w skład którego wchodzą

wyroby, usługi, a także szkodliwe odpady
produkcyjne zanieczyszczające środowisko,

• procesy przetwarzania wektora wejścia w wektor

wyjścia – T, nazywane procesem produkcyjnym,

• proces zarządzania systemem,

• sprzężenia materialne, energetyczne i

informacyjne pomiędzy wyżej wymienionymi
elementami składowymi systemu produkcyjnego.

10

Podstawowymi elementami wektora wejścia są:

1) środki techniczne produkcji: teren zakładu

przemysłowego i powierzchnia produkcyjna,
wyposażenie technologiczne (maszyny), budynki i
budowle, instalacje energetyczne, rurowe, sieci
informatyczne

2) przedmioty pracy czyli materiały, półwyroby

przeznaczone do dalszej produkcji lub montażu

3) czynniki energetyczne: woda, gazy, sprężone

powietrze, ciepło, energia elektryczna, paliwa,

4) czynnik ludzki – personel inżynieryjno – techniczny,

wykonawczy, administracyjno – biurowy, zarządzający

5) informacje – prognozy i informacje rynkowe,

informacje o konstrukcji wyrobu i funkcjach użytkowych
o technologii produkcji), informacje o jakości i koszcie
własnym

6) kapitał – zamrożony w technicznych środkach

produkcji, materiałach, półwyrobach, wyrobach
gotowych, kapitał finansowy w kasie, bankach, u
klientów

11

Podstawowe elementy wektora wyjścia to:

1) wyroby i usługi
2) braki produkcyjne, surowce wtórne,
3) szkodliwe odpady: odpady stałe i śmieci,

ścieki, wyziewy, hałas

4) informacje: o jakości wyrobu, o koszcie

własnym, o stanie procesu produkcyjnego, inne
informacje wyjściowe z sytemu pozostające w
tym systemie dla następnych cykli
produkcyjnych.

12

Proces produkcji

Proces produkcji – jest to przetwarzanie

wchodzących do systemu produkcyjnego
materiałów w wyroby, przy wykorzystaniu
energii, informacji, kwalifikowanej pracy
ludzkiej i środków finansowych, a także
dystrybucja, sprzedaż i dostarczanie
klientom wyrobów oraz opieka serwisowa
nad wyrobami po ich sprzedaży.

13

Struktura procesu produkcyjnego

PROCES PRODUKCJI

proces

badań i

rozwoju

wyrobu

oraz

technik

wytwarzani

a,

przygotowa

nie

wytwarzani

a

PROCES WYTWÓRCZY

proces

magazynow

a-nia oraz

dystrybucji

wyrobów i

obsługi

klienta,

serwis

producenta.

proces

wytwórczy

podstawow

y

(przetwarza

nie

czynników

produkcji w

wyroby)

proces

wytwórczy

pomocnicz

y

(eksploatacj

a maszyn,

zasilanie

energetyczn

e i

materiałow

e, usuwanie

odpadów)

proces

obsługi

wytwarzan

ia (obsługa

administrac

yj-na,

utrzymanie

czystości,

ochrona

obiektów,

BHP)

14

Przygotowanie produkcji

Przygotowanie produkcji jest pierwszym i

najważniejszym elementem procesu
produkcyjnego – jest to też proces najbardziej
złożony i skomplikowany a od jego sprawnej
realizacji zależy sukces rynkowy produktu.

Przygotowanie produkcji jest to cały kompleks

różnorodnych czynności, wykonywanych z reguły
bez bezpośredniej styczności z przygotowanym
procesem wytwórczym w jego rzeczowej postaci,
a mających na celu zapewnienie takich
warunków, w których ów proces przebiegać
będzie najbardziej sprawnie, przynosząc najlepsze
efekty we wszystkich aspektach: technicznym,
organizacyjnym, ekonomicznym, bezpieczeństwa
pracy, ekologicznym.

15

Przygotowania produkcji nie możemy utożsamiać

jedynie z przygotowaniem aspektów technicznych.
Składowymi tego procesu są:

• rozpoznanie rynku,

• przygotowanie konstrukcyjne,

• przygotowanie technologiczne,

• przygotowanie organizacyjne,

• wdrożenie

• przygotowanie zbytu

Przygotowanie konstrukcyjne+przygotowanie

technologiczne = przygotowanie techniczne
produkcji

16

Celem rozpoznania rynku jest

zgromadzenie informacji, na jakie wyroby
mieszczące się w granicach
technologicznych możliwości
przedsiębiorstwa istnieje popyt i po jakiej
cenie (względnie czy popyt da się wywołać
podejmując odpowiednie działania), jaka
jest trwałość popytu, pojemność i chłonność
rynku oraz intensywność konkurencji,
ewentualne bariery wejścia na rynek oraz
wyjścia z niego, cena, którą skłonni są
zaakceptować nabywcy.

17

Celem przygotowania konstrukcyjnego jest
przygotowanie dokumentacji konstrukcyjnej wyrobu
i każdej jego części z taką szczegółowością, aby w
trakcie jego wytwarzania znane było usytuowanie
każdego elementu w złożonym wyrobie i sposób
jego połączenia z pozostałymi elementami.

Ten wieloetapowy proces przygotowania
konstrukcyjnego jest szczególnie rozbudowany w
przypadku projektowania wyrobu całkowicie
nowego, nie będącego modyfikacją wcześniej
opracowanych produktów, ponieważ należy w tym
przypadku rozpocząć od sformułowania założeń
konstrukcyjnych czyli ustaleń co do cech
użytkowych i funkcji spełnianych przez wyrób,
następnie należy zaprojektować zasadę jego
działania, poszczególne podzespoły i części
składowe wraz z określeniem parametrów, które
muszą one spełniać by w efekcie wyrób gotowy
funkcjonował zgodnie z założeniami
konstrukcyjnymi.

18

W procesie konstrukcji określa się w szczególności:

• kształty,

• wymiary poszczególnych części składowych

wyrobu

• materiały, z których mają być one wykonane

Etap projektowania konstrukcyjnego kończy się

przygotowaniem dokumentacji, w której każda
część składowa wyrobu zostaje zaprezentowana na
rysunku ukazującym jej kształt, wymiary,
dopuszczalne granice odchyleń i inne parametry
np. gładkość, sposób wykończenia powierzchni,
tworzywo z jakiego ma zostać wykonana.

Na tym etapie musimy określić technologię
wykonania wyrobu i poszczególnych jego części.
Musimy określić ciąg działań jakim ma zostać
poddany materiał wyjściowy, aby spowodować jego
przeobrażenie w wyrób.

Przygotowanie technologiczne.

19

20

Przygotowanie technologiczne-etapy

• sporządzenie wykazu kolejnych elementarnych

operacji technologicznych, które mają zostać
wykonane dla wytworzenia wyrobu.

• określenie rodzaju stanowiska pracy właściwego dla

wykonania każdej z wyróżnionych operacji
technologicznych, precyzując rodzaj używanego
narzędzia i szczegółowe parametry obróbki.

• określenie kolejnych operacji technologicznych oraz

stanowisk, które będą je wykonywać daje nam
całościowy obraz przebiegu procesu produkcyjnego
w postaci tzw. karty technologicznej. W dalszej
kolejności dla każdej operacji ustala się szczegółową
instrukcję jej wykonania (ujmuje się właściwą
kolejność zabiegów i czynności, niezbędnych do jej
wykonania).

21

Przygotowanie technologiczne-etapy

• określenie wymaganego specjalnego

oprzyrządowania produkcyjne go i
zapotrzebowania na standardowe pomoce
warsztatowe.

• ustalenie norm wydajności pracy i zużycia

materiałów.

obejmuje zespół działań, które mają na celu takie
ukształtowanie warunków organizacyjnych, aby proces
technologiczny był realizowany przy jak najmniejszych
zakłóceniach i przy jak najniższym koszcie.

Przygotowanie organizacyjne

22

• zorganizowanie poszczególnych stanowisk

roboczych wraz z niezbędnym wyposażeniem i
narzędziami,

• zaprojektowanie rozwiązań z zakresu transportu

technologicznego, w tym: określenie wielkości partii
i częstotliwości dostaw materiałów, podzespołów lub
części na stanowisko, wielkości zapasów
międzyoperacyjnych, sposób odbioru półfabrykatów
lub elementów zakończonych, sposobu wywozu
odpadów technologicznych,

• zapewnienie odpowiedniej siły roboczej do

wykonania zamierzonego zadania – określenie jej
liczebności, stopnia obciążenia pracą, kwalifikacji, a
w razie potrzeby doszkolenie pracowników lub
przyuczenie nowych do wykonywania określonych
czynności na danym stanowisku.

Przygotowanie organizacyjne – główne zadania

23

24

Funkcje przygotowania produkcji

Etap

Kryterium

Problem

Czynności

1

2

3

4

Techn

iczne

przyg

otow

anie

prod

ukcji

Wzór wyrobu

Co zrobić?

Opracowanie warunków jakim ma

odpowiadać gotowy wyrób

(konstrukcyjne przygotowanie

produkcji)

Tworzywo

Z czego?

Przygotowanie materiałowe produkcji

Sposób

Jak zrobić?

Technologiczne przygotowanie

produkcji

Sprzęt,

narzędzia

Czym zrobić?

Określenie narzędzi, oprzyrządowania,

sprzętu

Orga

nizac

yjne

przyg

otow

anie

prod

ukcji

Maszyny

Na czym robić? Przygotowanie maszyn, urządzeń oraz

niezbędnej do ich napędu energii

Miejsce

Gdzie robić?

Rozmieszczenie produkcji w

wydziałach i oddziałach produkcyjnych

Czas

Kiedy robić?

Planowanie wykonawcze produkcji

Wykonawcy

Kto ma robić?

Przygotowanie personelu

wykonawczego o odpowiednich

kwalifikacjach

Etap wymagający przeprowadzenia procesu
produkcyjnego w rzeczywistej, rzeczowej postaci,
zgodnie z projektem konstrukcyjnym, technologicznym
i organizacyjnym.
Jest to etap przechodzenia od czynności
przygotowania produkcji do etapu działań
realizacyjnych. Obejmuje on tworzenie środowiska
przyszłego procesu produkcyjnego oraz
zapoczątkowanie regularnego wykonywania wyrobu.
Na tym etapie następuje praktyczne sprawdzenie
poprawności przyjętych założeń i opracowanych
projektów wyrobu, technologii jego wytworzenia i
organizacji procesu produkcyjnego.
Etap wdrożenia rozpoczyna się w momencie gdy na
podstawie dokumentacji technicznej zestawia się
potrzebne maszyny w linie produkcyjne, stanowiska
robocze obsadza się konkretnymi pracownikami,
gromadzi się niezbędne materiały i podzespoły.

Wdrożenie

25

26

Sprawdzenie poprawności założeń konstrukcyjnych

prototyp (jeden lub kilka egzemplarzy), wykonany zgodnie z

dokumentacją konstrukcyjną, bez żadnych odstępstw.

Zbudowany prototyp (lub prototypy) jest poddawany

badaniom sprawdzającym jego działanie i wytrzymałość, tak

aby ujawnić słabe punkty konstrukcji i empirycznie sprawdzić

wytrzymałość.

Budowa prototypu znajduje zastosowanie w produkcji seryjnej

i masowej, nie stosuje się jej w produkcji krótkoseryjnej ani

tym bardziej jednostkowej.

W przypadku produkcji jednostkowej ewentualne zmiany i

przeróbki dokonywane są już w trakcie procesu

produkcyjnego.

27

Ocena wyników przygotowania

technologicznego i organizacyjnego

wytworzenie serii próbnej wyrobów w sposób
całkowicie zgodny z dokumentacją konstrukcyjną i
technologiczną.

Produkty z serii próbnej mogą przechodzić dalsze
badania rynkowe, techniczne, eksploatacyjne. Bardzo
ważne przy ich budowie jest sprawdzenie poprawności
projektu technologii i organizacji wytwarzania, w tym
norm wydajności pracy i zużycia materiałów.

28

Stan wiedzy

Rozeznanie potrzeb

Decyzja rozpoczęciu

przygotowania produkcji

Założenia konstrukcyjne

Konstrukcyjne

przygotowanie wykonania

prototypu

Założenia technologiczne

Technologiczne

przygotowanie wykonania

prototypu

Wykonanie i badanie

prototypu

Konstrukcyjne

przygotowanie serii próbnej

Technologiczne

przygotowanie serii próbnej

Wykonanie i badanie serii

próbnej

Konstrukcyjne

przygotowanie produkcji

seryjnej

Nadzór konstrukcyjny nad

uruchomieniem produkcji

seryjnej

Technologiczne

przygotowanie produkcji

seryjnej

Nadzór technologiczny nad

uruchomieniem produkcji

seryjnej

U

zu

p

e

łn

ia

ją

ce

p

ra

ce

b

a

d

a

w

cz

e

U

zu

p

e

łn

ia

ją

ce

p

ra

ce

b

a

d

a

w

cz

e

PRZYGOTOWANIE KONSTRUKCYJNE PRZYGOTOWANIE TECHNOLOGICZNE

•opracowanie strategii marketingowej dla powstającego

produktu w oparciu o uprzednio przeprowadzone badania
rynku i analizy, a także wyniki testów konsumenckich.

•produkt zostaje opatrzony marką producenta,

opakowany lub w inny sposób przygotowany do
sprzedaży.

•projektowana jest strategia cenowa i działania

promocyjne, zarówno w okresie wprowadzania na rynek,
jak i ogólny zarys kampanii marketingowej w okresie
późniejszym.

•przygotowywana jest także sieć dystrybucji i serwis

produktów.

Przygotowanie zbytu

29

• stopień skomplikowania, złożoności wyrobu pod

względem konstrukcyjnym i technologicznym,

• stopień nowości i oryginalności wyrobu

(innowacyjność wyrobu),

• wielkość produkcji,
• typ produkcji
• kwalifikacje kadry inżynieryjno – technicznej,
• poziom techniczno – organizacyjny przedsiębiorstwa,
• organizacja prac z zakresu przygotowania produkcji,
• wymagania odnośnie do produkcji narzucone przez

odbiorcę,

• nakłady finansowe.

Czynniki decydujące o strukturze i
zakresie prac związanych z
przygotowaniem produkcji:

30

31

Kolejne fazy mechanizacji i automatyzacji
produkcji

P

ra

co

ch

ło

n

n

o

ść

p

ro

d

u

kc

ji

Produkcja o niewielkim
stopniu mechanizacji i
automatyzacji

Produkcja średnio
zmechanizowana

Produkcja o dużym
stopniu mechanizacji
i częściowej
automatyzacji

Produkcja zautomatyzowana

Wykonanie produkcji

Przygotowanie produkcji

Rys. Wpływ mechanizacji i automatyzacji produkcji na
przygotowanie produkcji

32

Proces wytwórczy

Następuje po zakończeniu etapu przygotowania produkcji

Proces wytwórczy dotyczy wytwarzania produktu czyli
przetwarzania czynników produkcji w produkty (wyroby
lub usługi).

W skład procesu produkcyjnego wchodzi proces

wytwórczy:

• podstawowy,

• pomocniczy

• obsługi wytwarzania.

Proces wytwórczy

Procesy produkcji podstawowej służą
bezpośrednio wykonaniu wyrobu.

Procesy technologiczne, pomiarowo kontrolne,
transportowe, składowania na drodze od magazynu
materiałów do magazynu wyrobów gotowych będą
procesami produkcji podstawowej jeżeli w ich
wyniku powstaje produkt przeznaczony do
sprzedaży odbiorcy zewnętrznemu w celu
uzyskania przychodu.

33

34

Proces wytwórczy

Produkcja pomocnicza –w wyniku produkcji pomocniczej

powstaje produkt (usługa), który jest zużywany na
własne potrzeby przedsiębiorstwa. Bez procesów
pomocniczych nie jest możliwa realizacja procesów
podstawowych. Do takich procesów należą również
utrzymanie ruchu i remonty, zapewnienie funkcjonowania
infrastruktury itp.

Procesy obsługowe – służą zaspokajaniu własnych potrzeb

przedsiębiorstwa i są realizowane ze względów
formalnych, administracyjnych, społecznych. Są to np.
procesy obsługi administracyjnej (np. kadrowe), związane z
zapewnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy, ochroną
obiektu, utrzymaniem czystości itp.

35

Proces wytwórczy podstawowy
a proces technologiczny

Proces technologiczny to główna część procesu
produkcyjnego podstawowego, w ramach którego
następuje zmiana kształtów, właściwości
fizykochemicznych, wyglądu zewnętrznego
przetwarzanego materiału lub trwała zmiana wzajemnego
położenia poszczególnych części wchodzących w skład
produkowanego wyrobu (montaż podzespołów i wyrobów).

Zmiany te mogą być dokonywane poprzez oddziaływanie
na surowiec lub półwyrób za pomocą narzędzi lub pod
wpływem oddziaływania na właściwości fizyczne lub
chemiczne surowców lub półwyrobów energii w
jakiejkolwiek postaci (np. energii elektrycznej, cieplnej,
świetlnej).

Procesy technologiczne

Procesy technologiczne niezależnie do rodzaju dzielą

się na:

• fazy

• operacje

• zabiegi

• czynności

• ruchy robocze

36

37

Faza technologiczna – część procesu produkcyjnego
lub cały proces o jednorodnym charakterze obróbki
Operacja - zespół czynności, czyli część określonego
procesu produkcyjnego, realizowana na jednym
stanowisku, przez jednego wykonawcę (indywidualnego
lub grupowego), przy jednym przedmiocie (zespole
przedmiotów) bez przerw na jakąkolwiek inną pracę.
Zabieg - część operacji, która jest wykonywana przy
jednym zamocowaniu przedmiotu na obrabiarce lub
stole produkcyjnym.
 Czynność - część operacji, która odnosi się do tych
samych elementów, na przykład tej samej powierzchni,
narzędzia pracy itp.
Ruch roboczy jest to najprostszy element składowy
zabiegu.

38

39

Na proces wytwórczy podstawowy składają się

różnorodne procesy składowe, które tworzone są
przez zgrupowanie operacji, a mianowicie:

• procesy i operacje technologiczne
• procesy i operacje kontrolne
• procesy i operacje transportowe
• procesy i operacje magazynowania i składowania
• procesy i operacje złożone z wszystkich czterech

rodzajów operacji prostych

40

Rodzaje operacji

• Operacja technologiczna

• Operacja kontroli

• Operacja transportu

• Operacja magazynowania i składowania

• Operacja złożona

41

Proces dystrybucji i obsługi klienta –

dotyczy zorganizowania i funkcjonowania
sieci sprzedaży, obsługi serwisowej, badań
marketingowych.

42

• Pomiędzy procesem przygotowania

produkcji, wytwórczym oraz procesem
dystrybucji i obsługi klienta występują
powiązania materiałowe, energetyczne,
informacyjne, a elementem, który spaja te
trzy procesy w jeden sprawnie
funkcjonujący proces produkcyjny jest
marketing. Wiąże on również proces
produkcyjny z otoczeniem przedsiębiorstwa,
zarówno tym bliższym jak i dalszym.

43

Podstawowe cechy procesu
produkcyjnego:

• celowość – proces produkcyjny jako uporządkowany

ciąg działań i czynności musi być zaprojektowany i
zorganizowany dla realizacji określonego celu lub
grupy celów

• dynamika – proces produkcyjny przebiega

wprawdzie według z góry zaprojektowanej reguły
działania w określonych przedziałach czasu
kalendarzowego, jednak w warunkach zmienności
charakterystyk ilościowych i jakościowych, zasileń
materialnych, energetycznych i informacyjnych

• ekonomiczność – proces produkcyjny powinien

przebiegać zgodnie z zasadami ekonomii, tj. przy
maksymalizacji celu produkcyjnego w warunkach
określonych, limitowanych zasileń w czynniki
produkcji lub przy założeniu uzyskania określonego
użytecznego efektu produkcyjnego w warunkach
minimalizacji zasileń w czynniki produkcji.

Przykładowe kryteria podziału procesu
produkcyjnego:

1) według rodzaju stosowanych technologii:

• wydobywcze – pozyskiwanie zasobów naturalnych

• przetwórcze-powodują zmiany właściwości

fizykochemicznych surowców

• obróbkowe – zmiana kształtu i cech powierzchni lub

struktury wewnętrznej

• montażowe i demontażowe-złożenie wyrobu z wielu

elementów składowych, rozłożenie wyrobu na
elementy składowe

44

Przykładowe kryteria podziału procesu
produkcyjnego:

2) według złożoności:
• proces produkcyjny prosty – zbiór operacji

produkcyjnych, w wyniku których powstają wyroby
proste, przedmiot pracy przekształca się w wyrób
gotowy w następujących po sobie działaniach
(operacjach), np. procesy produkcyjne szklanek,
tarcicy, cegieł.

• proces produkcyjny złożony – zbiór operacji

produkcyjnych o charakterze obróbczym i
montażowym, w wyniku których z materiałów
wyjściowych powstają wyroby gotowe, składają się z
co najmniej dwóch wyrobów prostych,
charakteryzuje się wieloma równoległymi
działaniami (operacjami), a w ostatniej jego fazie w
wyniku złożenia (montażu) powstaje wyrób gotowy,
np. proces produkcyjny silników, radioodbiorników,
obrabiarek.

45

Przykładowe kryteria podziału procesu produkcyjnego:

3) według podziału pracy:

• procesy pracy – zbiór operacji produkcyjnych

wykonywanych na określonym materialne,
wymagających bezpośredniego udziału człowieka
przy ich wykonaniu (przy udziale pracy żywej)

• procesy naturalne – nie wymagają bezpośredniego

udziału człowieka w realizacji procesów (bez udziału
pracy żywej), np. schnięcie farby

4) według stosowanych środków pracy:

• ręczne

• maszynowe

• maszynowo-ręczne

• aparaturowe-zmieniające stany fizykochemiczne lub

skład albo inne właściwości przedmiotu produkcji bez
udziału pracy mechanicznej.

46

Struktura produkcyjna

Struktura produkcyjna jest to układ komórek

produkcyjnych o charakterze podstawowym i
pomocniczym wraz z ich wewnętrznymi
powiązaniami kooperacyjnymi występującymi w
procesie produkcji.

• Elementarną komórką produkcyjną jest

stanowisko robocze, które jest często
definiowane jako KP

0

.

• W procesie produkcyjnym stanowisko robocze

występuje w celowo połączonych zgrupowaniach.
Takie celowe łączenie stanowisk roboczych w
większe jednostki nazywa się projektowaniem
struktury produkcyjnej. Struktura produkcyjna
powstaje przez grupowanie stanowisk roboczych
KP

0

w komórki produkcyjne stopnia pierwszego

KP

1

, które łączy się w komórki stopnia drugiego

KP

2

itd.

47

Stanowisko robocze

• Stanowisko robocze jest najmniejszą komórką

produkcyjną przygotowaną technicznie i
organizacyjnie do realizacji procesu
produkcyjnego lub jego fragmentu (operacji
technologicznej).

Elementami stanowiska roboczego są:

• wyposażenie,

• przedmioty pracy,

• pracownik,

• zadania produkcyjne,

• wielkość i kształt powierzchni produkcyjnej.

48

Rodzaje stanowisk roboczych

• wg poziomu mechanizacji:

– ręczne - operacje możliwe do wykonania tylko

dzięki sile mięśni ludzkich (np. wiertarka na korbę)

– maszynowo-ręczne - energia mięśni ludzkich

ograniczona (np. wiertarka elektryczna)

– zmechanizowane - wyeliminowanie wysiłku

mięśni ludzkich do wykonania danej operacji
(człowiek nadzoruje, wykonuje czynności
pomocnicze)

– zautomatyzowane - pozwalają samoczynnie

wykonać wszystko, pracownik musi tylko
uruchomić maszyny (człowiek kontroluje)

49

Rodzaje stanowisk roboczych

• wg wyposażenia stanowiska – liczby urządzeń i

liczby operatorów:

– proste – jeden operator, jedno urządzenie

– wielowarsztatowe – jeden operator, kilka

urządzeń

– brygadowe – kilku operatorów, jedno urządzenie

– złożone (brygadowo-wielowarstwowe) – kilku

operatorów, kilka urządzeń

• wg funkcji spełnianej przez stanowisko:

– stanowiska stosowane w procesie

podstawowym

– stanowiska stosowane w procesie

pomocniczym

• wg umiejscowienia:

– stacjonarne - wymaga do zainstalowania i

funkcjonowania specjalnych fundamentów

– ruchome - można swobodnie przemieszczać do

wykonania operacji (np. na samochodach)

50

Rodzaje stanowisk roboczych

• wg typu produkcji na stanowisku roboczym:

– do jednostkowego typu produkcji

– do seryjnego typu produkcji

– do masowego typu produkcji

• wg specjalizacji stanowiska roboczego:

– uniwersalne – wyroby o zróżnicowanych

kształtach i wymiarach, dużo wytwarza się
ręcznie, wyposażenie i narzędzia uniwersalne

– specjalizowane – mają przydzieloną grupę

części lub operacji, istnieje możliwość
przezbrojeń, ale w wąskim zakresie
obejmującym pewną klasę przyrządów lub
narzędzi

– specjalne – mają przydzieloną ściśle określoną

operację i części, nie ma możliwości przezbrojeń

51