Czynniki genetyczne

i środowiskowe

wpływające na

rozwój człowieka

• Każdy organizm żywy, a w szczególności

organizm człowieka, ma m.in. wrodzoną
predyspozycję do obrony oraz podatność na
zachorowania na określone choroby.

• Jest ona indywidualnie zróżnicowana,

uwarunkowana odpowiednimi genami zawartymi
w materiale chromosomalnym poszczególnych
osób.
Ta predyspozycja może być przekazywana przez
rodziców na potomstwo z pokolenia na pokolenie.

Genetyczne i adaptacyjne uwarunkowania

zdrowia

.

KOD
GENETYCZNY

KOD
GENETYCZNY

Jest odpowiedzialny za prawidłowy
rozwój nowego organizmu, oraz
niezbędne mechanizmy obronne i
adaptacyjne.

Jest to zbiór zasad
według których w długiej
nici DNA jest zapisana
informacja genetyczna
czyli sposób biosyntezy
białek, które są
budowane z 20
aminokwasów.

MUTACJA

nagła, skokowa,

bezkierunkowa, dziedzicząca się lub
niedziedzicząca, zmiana w materiale
genetycznym organizmu. Mogą w
codziennym rozwoju okazać się
niekorzystne, wręcz szkodliwe.

90% środowiskowych czynników
mutagenicznych, tj. powodujących
mutacje, czyli przekształcenia w
materiale chromosomalnym, jest
równocześnie kancerogenami, co
oznacza, że inicjują pośrednio lub
bezpośrednio określony rozrost
nowotworowy.

Przykładem mutagenów środowiskowych są

•

rtęć i jej organiczne związki,

• niektóre pestycydy,

• detergenty,

• dym papierosowy,

• barwniki do włosów,

• liczne tzw. rozpuszczalniki organiczne i
półprodukty przemysłu chemicznego,

• niektóre związki konserwujące czy
impregnujące itd.

Zdolność przystosowawcza (adaptacyjna)

to przede wszystkim umiejętność i możliwość

prowadzenia odpowiedniego trybu życia, wykształcenie

zdrowotne korzystnych nawyków, ograniczanie

konsumpcji pokarmów, których nadmiar wywiera

niekorzystny wpływ z punktu widzenia zdrowotnego,

bytowanie w nowych warunkach środowiskowych, a w

tym i klimatycznych, unikanie bądź maksymalne

ograniczanie możliwości wpływu na organizm człowieka

tych czynników środowiskowych, których rola nie

została jeszcze jednoznacznie określona, wreszcie-

umiejętność maksymalnego ograniczenia kontaktu z

czynnikami (fizycznymi, chemicznymi, biologicznymi).

Potencjał genetyczny (tzw.
genotyp),

indywidualnie zróżnicowany dla

każdego organizmu, warunkuje w znacznym stopniu
nie tylko osobniczy proces rozwoju, ale także poziom
inteligencji (z możliwością dalszego jej doskonalenia),
wzrost, rozwój uzębienia, różnice między rasowe itp.

Jakiekolwiek zmiany w zakresie liczby lub
struktury chromosomów (noszące nazwę
aberracji chromosomowych), zachodzące
pod wpływem środowiskowych czynników
mutagennych, prowadzą do określonych
wad rozwojowych, oraz do występowania
genetycznie uwarunkowanych,
przekazywanych przez rodziców dzieciom
tzw. wrodzonych stanów chorobowych.

genetyczno- rodzinne uwarunkowania i

pojawiające się aberracje chromosomalne

sprawiają też, że w wielu wypadkach rodzące się nowe

organizmy, mimo że w momencie urodzenia nie wykazują

zmian chorobowych, mogą kryć w sobie i ujawnić w toku

wzrostu i rozwoju pewną predyspozycję, czyli podatność

do wystąpienia określonych chorób, np. cukrzycy,

otyłości, niektórych typów nowotworów, określonych

zaburzeń psychicznych o typie schizofrenii, określonych

defektów odporności. itd.