Miary sprawności

gospodarki

narodowej



Produkt Krajowy Brutto (PKB) – obrazuje
rezultat działalności wszystkich podmiotów
gospodarki rynkowej.

Obliczanie wartości PKB polega na
oszacowaniu jednej z trzech (równych co do
wartości) kategorii makroekonomicznych
określających produkt poprzez:

a)

sumowanie produkcji

b)

sumowanie dochodów

c)

sumowanie wydatków

Mierniki sprawności gospodarki
narodowej



PKB jest sumą wartości sprzedaży dóbr
finalnych wytworzonych w określonym kraju
w ciągu roku

PKB= Wg-Zp

Wg – wartość globalna
Zp – zużycie pośrednie



Wartość globalna to suma wartości
produktów materialnych i niematerialnych
wytworzonych w danym kraju w ciągu roku

Sumowanie produkcji



PKB wyznacza się przez dodawanie
dochodów powstających w procesie
wytwarzania produkcji i usług w danym
roku.

Sumowanie dochodów



PKB obejmuje osobiste wydatki ponoszone na
zakup wytworzonych w kraju dóbr
konsumpcyjnych Ck, na zakup krajowych dóbr
inwestycyjnych Ik, wydatki rządowe na zakup
krajowych dóbr i usług Gk oraz wydatki
zagranicy na krajowe dobra eksportowane Ek

PKB = Ck+Gk+Ik+Ek

Gdy wydatki będą dotyczyć dóbr krajowych i
zagranicznych, odejmujemy wartość łącznego
importu

PKB = Ck+Gk+Ik+Ek-Im

Sumowanie wydatków



Do porównywania między krajami stosuje
się kategorię PKB na jednego mieszkańca.
Jest on wynikiem odniesienia wartości PKB
danego kraju do liczny jego ludności.



W statystyce międzynarodowej PKB jest wyrażany w
cenach rynkowych tj. cenach zawyżonych przez
podatki pośrednie i obniżanych dzięki dotacjom do
produkcji.



PKB w cenach czynników wytwórczych to
agregat pomniejszony o różnię podatków pośrednich
i dotacji do produkcji.



Podatki pośrednie – płacone od jednostki wyrobu
wyprodukowanego lub będącego przedmiotem
transakcji.



Dotacje do produkcji – dopłaty do jednostki wyrobu
wyprodukowanego lub pochodzącego z importu.



Produkt Krajowy Netto (PKN) – stanowi go
Produkt Krajowy Brutto (PKB) pomniejszony
o zużycie środków trwałych

PKN = PKB – amortyzacja



Przy obliczaniu PKB i PKN stosuje się zasadę
lokalizacji terytorialnej. Tworzą je podmioty
gospodarcze zlokalizowane w granicach
kraju, w tym również będące własnością
obcokrajowców.

Mierniki sprawności gospodarki
narodowej



Produkt Narodowy Brutto (PNB) – rozszerza PKB o
wpływy pochodzące z narodowych czynników
produkcji działających za granicą i jednocześnie
pomniejsza o dochodu zagranicznych czynników
produkcji uzyskane w kraju i przekazane za granicę.



Obliczając PNB stosuje się metodę własności
czynników produkcji. Oznacza to, że PNB jest
wartością dodaną, wytworzoną przez wszystkie
czynniki produkcji, których właścicielami są
obywatele danego kraju, mieszkający również za
granicą.

PNB = PKB + dochody netto z zagranicy

Mierniki sprawności gospodarki
narodowej



Produkt Narodowy Netto (PNN) – stanowi PNB po
odjęciu amortyzacji kapitału trwałego

PNN = PNB – amortyzacja



Dochód Narodowy Netto (DNN) – oblicza się
odejmując od PNN podatki pośrednie, które zawyżają
jego wartość i dodając subsydia otrzymane przez
przedsiębiorstwo, które zaniżyły wartość PNN.

DNN = PNN – Pp + S

Subsydia (dotacje do produktów) – świadczenia
państwa na rzecz producenta wytwarzającego
określone dobra lub usługi

Mierniki sprawności gospodarki
narodowej



Nominalny produkt (np. PKB) – oszacowany
na podstawie cen bieżących



Realny produkt (np. PKB) – oszacowany na
podstawie cen stałych tzn. ceny z okresu
przyjętego za bazowy



Deflator PKB – jego zadaniem jest
zniwelowanie zmian wysokości PKB
spowodowanych wzrostem cen

Deflator PKB = 100



 

Znaczenie cen w rachunku
dochodu

Na podstawie danych zawartych w tabeli
oblicz PKB,PNB,PNN dla krajów A i B w latach
1995 i 2000.

a)

O ile w ujęciu % wzrósł PKB w obu krajach
pomiędzy rokiem 1995 i 2000?

b)

Jakie czynniki wpłynęły na wzrost
gospodarczy?

Zadanie 1

ROK

KRAJ A

KRAJ B

1995

2000

1995

2000

Wydatki konsumpcyjne

80

90

240

250

Inwestycje brutto

40

40

40

80

Inwestycje netto

20

30

30

40

Wydatki rządowe

100

120

200

240

Eksport

80

85

70

120

Import

40

50

80

70

Dochody z własności za

granicą

60

70

20

50

Dochody zagranicznych

właścicieli czynników

produkcji uzyskane w kraju

30

30

50

55

Amortyzacja

20

10

10

50

W gospodarce w latach 1994-1996
wyprodukowane są 3 dobra: A, B i C.
Uzupełnij podaną tabelę. Oblicz nominalny
PKB w cenach stałych i cenach bieżących w
latach `94, `95, `96, uznając rok 94 za rok
bazowy.

Zadanie 2

DOBR

O

ILOŚĆ

WYTWORZON

A

CENA

WARTOŚĆ

PRODUKCJI

(ceny

bieżące)

WARTOŚĆ

PRODUKCJI

(ceny stałe)

`94

`95

`96

`94

`95

`96

`94

`95

`96

`94

`95 `96

A

100 120

200

3

5

6

B

50

80

100

4

5

8

C

40

60

80

2

3

4

Oblicz wszystkie znane Ci mierniki sprawności
gospodarki narodowej, na podstawie danych
poniżej:



Wydatki konsumpcyjne – 90



Inwestycje brutto – 40



Inwestycje netto – 10



Wydatki rządowe – 50



Dochody netto z własności za granicą – 5



Eksport – 60



Import – 70



Amortyzacja - 30

Zadanie 3

W danej gospodarce PKB w cenach stałych z
roku 2008 wyniósł 150 mld jednostek
pieniężnych, w roku 2009 – 155 mld j.p. i 162
mld j.p. w 2010r. PKB liczony w cenach
bieżących wyniósł odpowiednio: 150 mld, 160
mld i 175 mld j.p. Na podstawie powyższych
danych uzupełnij tabelę:

Zadanie 4

LAT

A

PKB w

cenach

stałych

Stopa

wzrostu PKB

w cenach

stałych

PKB w

cenach

bieżących

Stopa

wzrostu PKB

w cenach

bieżących

Deflato

r PKB

2008
2009
2010

Uzupełnij tabelę:

Zadanie 5

WYSZCZEGÓLNIENIE

LATA

1990

1995

2000

2005

PKB

135

470

1400

Deflator PKB

37

100

Realny PKB

1230

1200

Liczba ludności

24

25

25

Realny PKB per capita

37,5

49,2

Tempo zmian realnego PKB per capita

Dysponując kategoriami rachunku PKB
zaprezentowanymi poniżej, wykonaj
następujące polecenia

Zadanie 6

L.P

.

WYSZCZEGÓLNIENIE

MLN J.P.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Wartość produkcji globalnej

Zużycie pośrednie

Dochody z pracy najemnej

Dochody z pracy na własny rachunek

Zyski firm

Czynsze

Odsetki

Podatki od towarów i usług

Dotacje do produkcji

Wpłaty z tytułu własności za granicą

Wypłaty z tytułu własności za granicą

8310

4880

1350

870

570

305

155

800

150

220

300

Oblicz:

a)

Wartość dodaną brutto

b)

PKB w cenach rynkowych

c)

PNB w cenach rynkowych

Dysponując wydatkowymi kategoriami rachunku
PKB podanymi w poniższej tabeli, oblicz:

a)

saldo bilansu handlowego

b)

PKB (metodą sumowania wydatków)

c)

PKB w cenach czynników produkcji

d)

PKN

e)

PKN w cenach czynników produkcji

f)

PNB

g)

PNB w cenach czynników produkcji

h)

PNN

i)

PNN w cenach czynników produkcji

Zadanie 7

WYSZCZEGÓLNIENIE

MLN J.P.

Konsumpcja

2500

Inwestycje

900

Zakupy rządowe

700

Podatki ogółem

1500

Import

180

Wpływy z tytułu własności za granicą

220

Wypłaty z tytułu własności za granicą

300

Podatki od towarów i usług

800

Eksport

160

Dotacje do produkcji

150

Amortyzacja

100