WOJNA O

FALKLANDY-

MALWINY. 1982

ROK

Paulina Nerkowska



konflikt zbrojny pomiędzy Argentyną i

Wielką Brytanią, do którego doszło w

marcu 1982 roku. Wyspy na

południowym Atlantyku należące do

Wielkiej Brytanii zostały zaatakowane

przez wojska argentyńskie. Konflikt

trwał do czerwca 1982. W wyniku

wojny Falklandy pozostały we władaniu

Wielkiej Brytanii, co było zgodne z

oczekiwaniami ich mieszkańców a

rządząca Argentyną junta wojskowa

upadła i wprowadzono tam demokrację.

PRZYCZYNY KONFLIKTU



Od roku 1976 w Argentynie panowała dyktatura wojskowa kierowana kolejno przez
generałów Jorge Videlę, Roberto Violę, i Leopoldo Galtierego. Morderstwa
przeciwników politycznych, terror i masowe aresztowania przyczyniały się do
skrajnie niskiego poparcia społecznego junty. Dodatkowo, w roku 1982 dały się
odczuć pierwsze skutki kryzysu gospodarczego spowodowanego zachowawczą
polityką gospodarczą i izolacją Argentyny na arenie międzynarodowej. Bezrobocie
wzrastało w zastraszającym tempie, PKB malał o 6% rocznie, a wskaźnik inflacji w
1982 roku wzrósł do 160%.



Sytuacja polityczna kraju także była nie najlepsza. Argentyńska junta nie potrafiła
w sposób normalny wyprowadzić kraju na prostą drogę, związki zawodowe łączyły
swoje siły tworząc organizacje, które przeciwstawiały się rządom dyktatorskim. W
praktyce znaczyło to, że argentyńska klasa średnia wydała wojnę rządowi, na
którego czele stał Leopoldo Galtieri.



Na początku 1982 roku powstał plan przeprowadzenia zwycięskiej operacji
zbrojnej, która mogłaby podreperować w społeczeństwie argentyńskim
nadszarpnięty prestiż rządu w Buenos Aires oraz przywrócić spokój wewnętrzny.
Poglądy na temat Falklandów, nazywanych przez Argentyńczyków Malwinami, były
zawsze przykładem narodowej jedności, a wzmocnienie tej jedności mogło
odwrócić uwagę społeczeństwa od problemów wewnętrznych kraju.



Buenos Aires było pewne, że Brytyjczycy
nie będą mieli ochoty podejmować walki o
skrawki zagubionej gdzieś na oceanie ziemi
w odległości 8 tysięcy mil morskich od swej
ojczyzny. Dodatkową zachętą do podjęcia
inwazji na Falklandy był brak zdecydowanej
reakcji Londynu na zajęcie w 1976 r.
Sandwichu Południowego, a o braku ochoty
na odzyskanie wyspy przez Brytyjczyków
świadczy fakt, że rząd Callaghana nie
poinformował o incydencie Izby Gmin.



W sytuacji w jakiej znajdował się rząd Margaret
Thatcher zajęcie przez wojska argentyńskie terytorium
brytyjskiego stwarzało okazję do wykazania politycznej
nieustępliwości oraz zdecydowanego i skutecznego
działania. Londyn nie przejawiał zainteresowania ku
rozpoczęciu wojny i nie podejmował wcześniej działań,
które by koncentrowały się na rozszerzeniu konfliktu.
Lecz sytuacja przymusowa wymusiła na nim podjęcie
działań zbrojnych. Z jednej strony było to uzasadniane
jako manifestacja głębokiego przeobrażenia, jakiego
doświadczyła polityka brytyjska po przejęciu rządów
przez Partię Konserwatywną, z innej był to pewnego
rodzaju eksperyment z zakresu psychologii społecznej,
którego cel tkwił w przywróceniu Brytyjczykom dumy
narodowej.

ARGENTYŃSKIE PRZYGOTOWANIA DO
WOJNY



Argentyńską inwazję poprzedził incydent, który przyczynił się do kolejnego
wzrostu napięcia. W grudniu 1981 r. do Leith na Georgii przybył
przedsiębiorca Sergio Davidoff z grupą robotników po wyposażenie
porzuconej stacji wielorybniczej, które nabył od brytyjskiej firmy.
Poinformował on o zamiarze przybycia ambasadę brytyjską w stolicy
Argentyny, ale nie otrzymał zgody na przeprowadzenie prac od lokalnej
administracji związanej z Londynem. Problemem było również to, że dostał
się na wyspę na pokładzie lodołamacza argentyńskiej marynarki wojennej
„Almirante Irizar”. Pobyt na Georgii trwał tylko kilka godzin i zakończył się
wstępnym rejestrem pozostawionego złomu. Brytyjczycy nie odpowiedzieli
na sytuację wysłaniem sił morskich na południowy Atlantyk. 9 marca 1982
r. Davidoff ponownie powiadomił ambasadę brytyjską w Buenos Aires o
planie skierowania do prac przy złomowaniu ekipy robotników. 10 dni
później u brzegu Nowej Południowej Georgii zakotwiczył transportowiec
„Bahia Buen Suceso”, wysadzając na ląd 41 osób zachowujących się
prowokacyjnie. Jak się okazało wśród nich byli komandosi z formacji
specjalnego przeznaczenia marynarki wojennej Argentyny. Wznieśli maszt,
a następnie podczas salwy honorowej z broni ręcznej podnieśli argentyńską
flagę. Zapytany o cały fakt przez Londyn, rząd w Buenos Aires odciął się od
wpływu na przebieg sytuacji. Tym razem Margret Thatcher zareagowała
wysyłając na Georgię na pokładzie okrętu patrolowego „Endurance” pluton
piechoty morskiej z garnizonu na Falklandach

WYBUCH KONFLIKTU



Cała operacja była planowana na 25 maja (rocznica rewolucji) lub
9 lipca (dzień niepodległości). Jednakże z powodu zaostrzenia się
sytuacji tak wewnętrznej, jak i międzynarodowej, inwazja została
przyspieszona i rozpoczęła się 2 kwietnia 1982 r. Argentyńska
marynarka wojenna z tysiącem żołnierzy wylądowała na
Falklandach. Mały oddział Królewskich Marines znajdujących się
na wyspie bronił się zaciekle, lecz niewiele mógł zdziałać wobec
ogromnej przewagi liczebnej przeciwników. Po krótkotrwałej
strzelaninie, gubernator Rex Hunt rozkazał im złożyć broń. Siły
marines, personel Royal Navy, członkowie lokalnej milicji oraz
brytyjski gubernator odlecieli następnie do stolicy Urugwaju,
Montevideo. Kolejnego dnia wojska argentyńskie zajęły wyspy:
Georgię Południową i Południowy Sandwich. W potyczce z
Brytyjczykami został zniszczony argentyński śmigłowiec, a 4
żołnierzy zginęło. Generał Mario Mendez ogłosił się wojskowym
gubernatorem wszystkich zajętych wysp. Jeńcy zostali
przetransportowani na kontynent południowoamerykański,
później znaleźli się w Urugwaju i ostatecznie na Wyspach
Brytyjskich.



Odpowiedź gabinetu londyńskiego nastąpiła niemalże natychmiast po
zajęciu Falklandów. Rząd poparła również królowa. Postanowiono
niezwłocznie wysłać w rejon konfliktu siły interwencyjne. Ich podstawę
stanowiły niszczyciele i fregaty odbywające w tym czasie planowane
ćwiczenia w na morzu w okolicach Gibraltaru. W kolejnych dniach
wzmocniono je kolejnymi jednostkami. Dowódcą Południowo-
Atlantyckiego Teatru Działań Wojennych został admirał John
Fieldhouse. Podlegał mu kontradmirał J.F. „Sandy” Woodward będący
dowódcą sił nawodnych na P-ATDW, atomowe wielozadaniowe okręty
podwodne, a także generał major Jeremy Moore jako dowódca wojsk
lądowych na P-ATDW. W skład pierwszej grupy bojowej weszły
praktycznie wszystkie rodzaje wojsk w tym lotniskowce; wyłączono z
działań tylko pododdziały pancerne. Po wyjściu w morze okrętów i
transportowców zorganizowano drugi związek taktyczny. Bazą etapową
sił interwencyjnych mających wziąć udział w walkach była Wyspa
Wniebowstąpienia położona około tysiąca kilometrów na wschód od
wybrzeża Brazylii. Brytyjczykom udało się przekonać amerykańskiego
prezydenta ich stanowiska w konflikcie. Było to o tyle istotne, że
należąca do Wielkiej Brytanii Wyspa Wniebowstąpienia, stanowiąca
doskonałą bazę wypadową dla ewentualnej operacji odbicia
Falklandów, była oddana w wieczystą dzierżawę Stanom Zjednoczonym.
Amerykanie przebywający na znajdującym się na nim lotnisku bardzo
pomogli Brytyjczykom w zorganizowaniu systemu kontroli przestrzeni
powietrznej.



7 kwietnia Margaret Thatcher wydała rozkaz odbicia Nowej
Południowej Georgii. W tym celu utworzono grupę taktyczną
składającą się z oddziałów piechoty morskiej zaokrętowanych
na zaopatrzeniowcu „Tidespring”, niszczyciela „Antrim” i
fregaty „Plymouth”. Ponadto na pokładach znajdowało się
kilka śmigłowców. Później dołączył do niej okręt patrolu
lodowego „Endurance”.



W związku ze zbliżaniem się do archipelagu pierwszego
brytyjskiego wielozadaniowego atomowego okrętu
podwodnego rząd w Londynie ogłosił utworzenie z dniem 12
kwietnia dwustumilowej Morskiej Strefy Zamkniętej wokół
Falklandów. Każda argentyńska jednostka pływająca, jaka
miałaby się znaleźć na tym obszarze, miała być traktowana
jako wroga i atakowana. W odpowiedzi władze w Buenos
Aires również wyznaczyły podobną strefę, w której oprócz
wód wokół Falklandów, także znalazła się Południowa
Georgia oraz wybrzeże argentyńskie. Konsekwencje jej
naruszenia były takie same jak w przypadku brytyjskiego
obszaru.

PRZEBIEG WALK



Siły brytyjskie osiągnęły brzegi Południowej Georgii 20 kwietnia,
ale wysłanie grup rozpoznawczych SAS i desantowanie na
wyspie uniemożliwiły fatalne warunki atmosferyczne, które
spowodowały kilka katastrof lotniczych i zmusiły komandosów
do odwrotu. 24 kwietnia kolejna operacja desantowa została
wstrzymana z powodu alarmu podwodnego. Późnym wieczorem
argentyński okręt podwodny "Santa Fe" został zaatakowany
początkowo przy pomocy bomb głębinowych, a później
unieruchomiony przez brytyjskie śmigłowce i w konsekwencji
został opuszczony przez załogę. Po wcześniejszym rozpoznaniu
25 kwietnia przeprowadzono atak siłami kompani piechoty
morskiej i sił specjalnego przeznaczenia (w sumie około 70
żołnierzy) na pozycje argentyńskie. Następnie wysadzono siły
główne desantu w południowo-zachodniej części wyspy.
Argentyńczycy stawiali symboliczny opór i po
kilkunastominutowej wymianie ognia poddali się. Łącznie do
niewoli brytyjskiej w czasie operacji „Paraquet” dostało się 156
żołnierzy południowoamerykańskich.



Po odbiciu Południowej Georgii uwaga
brytyjskich dowódców z oczywistych
względów skupiła się na odzyskaniu
archipelagu falklandzkiego. Trzem
atomowym okrętom podwodnym
przydzielono rejony działania wokół wysp.
Po przybyciu brytyjskich sił w rejon
Falklandów 28 kwietnia, zmienił się status
oblewających wyspy wód. W promieniu
200 mil od nich utworzono Strefę
Całkowicie Zamkniętą.. Następnego dnia
nastąpiła riposta Argentyńczyków, którzy
oświadczyli że są to wyspy i wody
argentyńskie, a co za tym idzie wszystkie
nie argentyńskie jednostki będą
atakowane.



2 maja brytyjski atomowy okręt podwodny
"Conqueror" zatopił argentyński krążownik
"General Belgrano" (okręt pełnił rolę jednostki
szkolnej i był obsadzony w większości przez
rekrutów) poza strefą ogłoszoną przez
Brytyjczyków jako strefa działań wojennych. W
wyniku ataku 321 marynarzy argentyńskich
zginęło. Brytyjskie zwycięstwo spowodowało, że
cała argentyńska flota została wezwana do portu i
przestała stanowić zagrożenie dla brytyjskich
działań. Niejako w odpowiedzi 2 dni później
samolot marynarki argentyńskiej Super Etendard,
startujący z bazy lądowej, zatopił pociskiem
kierowanym AM39 Exocet brytyjski niszczyciel
rakietowy "Sheffield" - zginęło 22 marynarzy.



21 maja siły brytyjskie zaczęły desant w
Zatoce San Carlos w pobliżu portu o tej samej
nazwie, na północnym wybrzeżu Falklandu
Wschodniego. Na lądzie znalazło się około 2
500 żołnierzy. Z tej plaży brytyjska piechota
zaczęła przesuwać się na południe, aby
odebrać osiedla Darwin i Goose Green z rąk
argentyńskich. W międzyczasie Argentyńczycy
podjęli ataki lotnicze, zatapiając bombami
brytyjskie fregaty "Ardent" i „Antelope”, i
uszkadzając "Argonaut". W czasie tych starć
kilkanaście argentyńskich samolotów zostało
zestrzelonych. T

HMS "Antelope" płonie po trafieniu przez
bomby argentyńskich samolotów, 23 maja
1982 roku



12 czerwca brytyjski 3. batalion pułku
spadochroniarzy zaatakował Mount Longdon.
Bitwa toczyła się na z góry upatrzonych pozycjach.
Uważano, że trwać będzie jedynie noc, ale okazało
się, że trwała o wiele dłużej. W końcu Mount
Longdon została otoczona przez siły brytyjskie i
poddała się. Zginęło 23 Brytyjczyków, a 47 zostało
rannych. Po stronie argentyńskiej starty wyniosły
50 żołnierzy w zabitych, a wielu zostało rannych. Z
kolei 2. Gwardia Szkocka wdała się w krwawą
bitwę o Mount Tumbledown. Zginęło 9
Brytyjczyków i 50 Argentyńczyków. W dwa dni
później duży argentyński garnizon w Port Stanley
został zdobyty i konflikt praktycznie dobiegł końca.

STRATY OBU STRON I
STOSUNKI POWOJENNE



Starty brytyjskie w konflikcie wyniosły wśród zabitych 265 żołnierzy i 3 cywili, także 384
rannych. Zniszczeniu uległo 5 dużych brytyjskich jednostek pływających, a 17 okrętów było
uszkodzonych w różnym stopniu. Straty w lotnictwie wyniosły 10 samolotów różnego typu i
24 śmigłowce. Prowadzenie działań kosztowało podatnika brytyjskiego ponad 2 mld
funtów. Argentyńczycy mieli około tysiąca żołnierzy zabitych, a 9 tysięcy dostało się do
niewoli. Straty w uzbrojeniu były zdecydowanie wyższe niż u Brytyjczyków. Na
prowadzenie wojny junta wydała około 3 mld dolarów. W sferze polityki wewnętrznej obu
państw wynik wojny odegrał dużą rolę. M. Thatcher została premierem na drugą kadencję,
a rządy generała Galtieriego zakończyły się, w konsekwencji powrócono do ustroju
demokratycznego.



Po zakończeniu wojny przywrócono na wyspach brytyjską administrację cywilną,
jednocześnie rozbudowując infrastrukturę wojskową i usuwając skutki konfliktu.
Brytyjczycy w końcu zwrócili uwagę na rozwój ekonomiczny archipelagu.



Wznowienie stosunków dyplomatycznych między oboma państwami nastąpiło dopiero w
1989 r., kiedy podpisano porozumienie zezwalające Czerwonemu Krzyżowi na organizację
wyjazdów na Falklandy rodzin poległych argentyńskich żołnierzy. W tym samym roku,
zarówno władze w Buenos Aires, jak i w Londynie złożyły formalną deklarację o
zakończeniu działań wojennych. Porozumiano się m.in. w kwestii rybołówstwa na
południowym Atlantyku, a także podjęcia współpracy w dziedzinie badań i eksploracji
zasobów naturalnych. Administracja brytyjska oświadczyła, że status wysp może ulec
zmianie tylko w wypadku żądań mieszkańców wysp, a ci chcą być poddanymi Elżbiety II.
Mimo dobrych chęci z obu stron proces pojednania posuwa się bardzo powoli, a w opinii
Buenos Aires wynik wojny z 1982 r. niczego definitywnie nie przesądził.

Argentyńscy jeńcy wojenni