EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

1)

prawo pierwotne

2)

prawo wtórne (pochodne

)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Prawo pierwotne

1)

Traktat o Funkcjonowaniu UE

2)

Traktat o UE

3)

Traktaty Akcesyjne

4)

traktaty

zmieniające

(Traktat

Amsterdamski, Traktat Nicejski)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

System źródeł prawa w
Polsce tworzą:

przepisy prawa krajowego (art. 87-
94 Konstytucji)

przepisy prawa unijnego (288 TfUE)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Źródła prawa krajowego (art. 87-
94 Konstytucji

)

- Konstytucja (ustawa zasadnicza),

- ustawy (podstawowy akt
prawny),

- ratyfikowane umowy
międzynarodowe,

- rozporządzenia (konieczna
delegacja ustawowa wskazująca
organ i zakres spraw do
uregulowania),

- akty prawa miejscowego (w
zakresie wynikającym z ustaw).

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Źródła prawa unijnego

• Prawo pierwotne

Traktaty założycielskie (TfUE, TUE)
Traktaty akcesyjne
Zasady wyprowadzone z Traktatów przez
TSUE

• Umowy międzynarodowe zawierane przez UE

• Prawo wtórne – akty prawne stanowione przez

organy UE

akty ustawodawcze
akty nieustawodawcze

delegowane
wykonawcze

zalecenia i opinie (akty niewiążące prawnie).

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i
Unii Europejskiej

Traktat paryski z 1951 r. (obowiązywał w latach
1952-2002)

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę
Węgla i Stali

Traktaty rzymskie z 1957 r. (weszły w życie w 1958
r.)

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę
Gospodarczą
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę
Energii Atomowej

Traktat z Maastricht z 1992 r. (wszedł w życie w
1993 r.)

Umowy zmieniające i uzupełniające traktaty
założycielskie
Jednolity Akt Europejski z 1986 r. (wszedł w życie w
1987 r.)
Traktat amsterdamski z 1997 r. (wszedł w życie w
1999 r.)
Traktat nicejski z 2001 r. (wszedł w życie w 2003 r.)
Traktat lizboński z 2007 r. (wszedł w życie 1 grudnia
2009 r.)
Traktaty akcesyjne

Obecnie: TfUE i TUE

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Prawo wtórne - co może
regulować UE ?

•Zasada przyznania kompetencji (art. 5 TUE)
Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji
przyznanych jej przez Państwa Członkowskie w
Traktatach do osiągnięcia określonych w nich
celów.
Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w
Traktatach należą do Państw Członkowskich

•TfUE przyznaje
Kompetencje wyłączne (np. cła, reguły
konkurencji, polityka handlowa – art. 3 TfUE)
Kompetencje dzielone (niewyłączne) (np.
rolnictwo, środowisko, ochrona konsumentów –
art. 4 TfUE)
Kompetencje wspierające, koordynacyjne i
uzupełniające (np. ochrona i poprawa zdrowia
ludzkiego, przemysł - art. 6 TfUE)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Zasady dotyczące zakresu
regulacji

Zasada proporcjonalności
zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza
to, co jest konieczne do osiągnięcia celów
Traktatów

Zasada pomocniczości
Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w
takim zakresie, w jakim cele zamierzonego
działania nie mogą zostać osiągnięte w
sposób wystarczający przez Państwa
Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym,
jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu
na rozmiary lub skutki proponowanego działania
możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na
poziomie Unii (nie dotyczy kompetencji
wyłącznych)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Kto ustanawia prawo wtórne

?

Parlament Europejski i Rada – akty
ustawodawcze
zwykła procedura ustawodawcza - wspólnie
Parlament Europejski i Rada
specjalna procedura ustawodawcza (w
szczególnych przypadkach przewidzianych w
Traktatach):

Parlament Europejski z udziałem Rady lub
Rada z udziałem Parlamentu Europejskiego

Poprzednio na podstawie TWE
Tryb współdecydowania
Tryb konsultacji (art. 37 TWE)

Inicjatywę prawodawczą ma przede wszystkim

Komisja (a wyjątkowo Grupa Państw
Członkowskich lub PE - gdy Traktat
przewiduje i inicjatywa obywatelska)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Kto ustanawia prawo
wtórne?

Komisja – „akty nieustawodawcze”
Akty delegowane

uzupełniają lub zmieniają niektóre, inne niż

istotne, elementy aktu ustawodawczego – wyraźna
delegacja
Akty wykonawcze (pod kontrolą Państw
Członkowskich)

Jeżeli konieczne są jednolite warunki

wykonywania prawnie wiążących aktów Unii

Poprzednio na podstawie TWE
akt wykonawcze (nienazwane) – zwykle w oparciu
procedurę zarządzania określoną w art. 4 decyzji
Rady (WE) 1999/468 (tzw. komitologia)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Rodzaje unijnych aktów
prawnych

Dyrektywa - instrument harmonizacji prawa
wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego
jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który
ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom
krajowym swobodę wyboru formy i środków.
Wymaga implementacji krajowej
Rozporządzenie - instrument ujednolicania
prawa ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest
bezpośrednio stosowane we wszystkich
Państwach Członkowskich.
nie można powtarzać treści w przepisach
krajowych
Decyzja - wiąże w całości. Decyzja, która
wskazuje adresatów, wiąże tylko tych adresatów
Zalecenia i opinie - nie mają mocy prawnie
wiążącej (wraz z różnymi innymi dokumentami
jak wytyczne, komunikaty, podręczniki,
programy itd. tworzą tzw. soft law)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Zasada pierwszeństwa prawa
unijnego

Orzecznictwo TSUE (ETS)

prawo krajowe powinno być zgodne z prawem
unijnym, a w przypadku, gdy występują
pomiędzy nimi sprzeczności, prawo krajowe
nie powinno być stosowane

Konstytucja (art. 91)

umowa międzynarodowa ratyfikowana za
uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma
pierwszeństwo przed ustawą

(TK uzupełnił że

także w referendum)
prawo stanowione przez organizację
międzynarodową jest stosowane bezpośrednio
mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z
ustawami – o ile wynika to z umowy
międzynarodowej powołującej organizację

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Zasada pierwszeństwa prawa
unijnego

z zasady tej wynika:
1) nakaz efektywnego wykonywania i
zabezpieczania prawa unijnego,
2) zakaz kwestionowania ważności norm
prawa unijnego przez organy krajowe,
3) zakaz stanowienia prawa krajowego
sprzecznego z prawem unijnym,
4) zakaz stosowania przez organy krajowe
jakichkolwiek przepisów sprzecznych z normami
unijnymi,
5) nakaz zapewnienia bezpośredniej
wykonalności orzeczeń TSUE oraz decyzji Rady i
Komisji

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Zasada pierwszeństwa prawa
unijnego

w odniesieniu do rozporządzeń wynika z

niej:
1) zakaz transpozycji rozporządzeń do prawa
krajowego, a nawet publikacji w prawie
krajowym,

2) zakaz stosowania prawa krajowego w
dziedzinie objętej rozporządzeniem, w tym
modyfikacji lub uchylania rozporządzeń
prawem krajowym,

3) zakaz uzupełniania rozporządzeń prawem
krajowym w jakiejkolwiek formie, chyba że
samo rozporządzenie do tego upoważnia
w ramach delegacji uprawnień wykonawczych
na organy krajowe

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Zasada skutku
bezpośredniego

normy prawa unijnego stanowią źródło praw lub
obowiązków jednostek, które na podstawie tych norm
domagać się mogą przyznanego im uprawnienia przed sądem
krajowym
skutek bezpośredni może mieć naturę:

wertykalną (jednostka może powoływać się na normę
unijną przeciwko państwu) lub
horyzontalną (możliwe jest powoływanie się na normę
wspólnotową w sporach prawa prywatnego.

bezpośrednio skuteczne w pełnym zakresie są rozporządzenia
przepis Traktatu może być bezpośrednio skuteczny o ile jest:

jasny,
bezwarunkowy,
uniezależniony od implementacji przez organy krajowe lub
unijne,
musi albo wyraźnie przyznawać uprawnienie jednostce,
albo określać obowiązki jednostki, państwa lub instytucji
unijnej.

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Zasada skutku bezpośrednieg

o

dyrektywy zasadniczo są skuteczne pośrednio

jeśli Państwo Członkowskie nie implementuje
dyrektywy w wyznaczonym terminie lub
implementuje ją w sposób nieprawidłowy to:

dyrektywa może mieć bezpośrednie zastosowanie,

o ile jej normy są:

• jasne,

• precyzyjne,

• bezwarunkowe,

• Państwo Członkowskie nie dysponuje marginesem

swobody

dyrektywy mogą mieć jednak wyłącznie skutek
bezpośredni wertykalny

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Obowiązek pro-unijnej wykładni
prawa krajowego

Orzecznictwo TSUE (ETS)

w sytuacji, gdy nie można przepisowi prawa
unijnego przypisać skutku bezpośredniego

obowiązek pro-unijnej wykładni prawa krajowego
spoczywa na wszystkich organach Państw
Członkowskich

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Obowiązek publikacji

warunkiem obowiązywania aktów prawa krajowego
i unijnego jest ich publikacja
akty prawa unijnego publikowane są w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej (Official Journal of the
European Union, O.J. EU) - seria L (od leges -
przepisy prawa)

Wchodzą one w życie z dniem w nich
określonym lub, w jego braku, dwudziestego
dnia po ich publikacji.
Dziennik wydawany jest we wszystkich językach
urzędowych Unii Europejskiej (23) przez Urząd
Publikacji Unii Europejskiej

Akty prawa krajowego publikowane są w Dzienniku
Ustaw RP

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Obowiązek publikacji

Ustawa z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie ustawy o
ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów
prawnych oraz niektórych innych ustaw

„ Art. 2a. 1. Akty normatywne i inne akty prawne

podlegające ogłoszeniu ogłasza się w formie dokumentu
elektronicznego (…).

2. Dzienniki urzędowe wydaje się w postaci

elektronicznej, chyba że ustawa stanowi inaczej.

3. Dla każdego dziennika urzędowego wydawanego w

postaci elektronicznej organ wydający prowadzi odrębną
stronę internetową.”;

Ustawa ta wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 r.,

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Język przepisów prawa unijnego -
interpretacja

pojęcia stosowane w prawie unijnym muszą odzwierciedlać
znaczenie poszczególnych słów w różnych kulturach
prawnych, w których poszczególne słowa mają odmienne
znaczenie jurydyczne,
na potrzeby poszczególnych aktów prawnych tworzona jest
siatka pojęciowa, która nierzadko odbiega od znaczenia
poszczególnych pojęć przyjmowanego w aktach prawnych
poszczególnych państw członkowskich – ważne są słowniczki
definicyjne
wykładnia literalna jest niewystarczająca – pierwszorzędne
znaczenie ma wykładnia funkcjonalna
dla właściwego odczytania aktu prawa unijnego konieczna
jest analiza preambuły a także uzasadnienia do projektu
przy stosowaniu prawa znaczenie mają też akty niewiążące
prawnie (soft law)
istotne jest orzecznictwo TSUE

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Tryb stanowienia prawa przez
Komisję

Warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych
Komisji ustalone zostały w:

decyzji Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r
ustanawiającej warunki wykonywania uprawnień wykonawczych
przyznanych (przed 1 marca 2011 r)

rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr
182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiającym przepisy i
zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa
członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez
Komisję (od 1 marca 2011 r)

W przypadku gdy akty podstawowe przewidują wykonywanie

uprawnień wykonawczych przez Komisję zgodnie z
poszczególnymi przepisami decyzji 1999/468/WE, stosuje się
odwołania do odpowiednich przepisów rozporządzenia

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Tryb stanowienia prawa przez
Komisję

Decyzja 1999/468 przewidywała 4 procedury
wydawania aktów wykonawczych: doradczą,
zarządzania (ta miała kluczowe znaczenie),
regulacyjną i w sprawie środków ochronnych
Rozporządzenie 182/2011 przewiduje procedurę
doradczą i sprawdzającą (ta ma kluczowe
znaczenie, zastępuje procedury zarządzającą i
regulacyjną) dodatkowo przewiduje się w miejsce
środków ochronnych tryb wydawania aktów
mających natychmiastowe zastosowanie)

Komitet składa się z przedstawicieli Państw
Członkowskich (dla wydania aktu wymagana jest
pozytywna opinia)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Tryb stanowienia prawa
krajowego

Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom (15
lub Komisja), Senatowi, Prezydentowi i Radzie
Ministrów, a także grupie co najmniej 100 000
obywateli mających prawo wybierania do Sejmu

Rozpatrywanie projektów ustaw w Sejmie odbywa
się w trzech czytaniach
Uchwalona ustawa trafia do Senatu który może:
zgłosić poprawki, przyjąć lub odrzucić ustawę
Sejm może odrzucić zmiany Senatu większością
bezwzględną
Ustawa trafia do podpisu Prezydenta, który może:
podpisać, wystąpić do TK o zbadanie zgodności z
Konstytucją, przekazać ustawę do ponownego
rozpatrzenia (veto)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Konkluzje co do systemu
prawa

gdy zagadnienie regulowane jest:

w rozporządzeniu wydanym przez organy UE -

w pierwszej kolejności analizujemy treść
rozporządzenia, a w zakresie nie uregulowanym
w rozporządzeniu przepisy krajowe (zwykle
kwestie proceduralne, wyznaczenie
kompetentnych organów)

w dyrektywie – analizujemy przepisy krajowe,

przy interpretacji przepisów krajowych
pomocniczo analizujemy dyrektywę

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Konkluzje co do systemu
prawa

Analizując przepisy unijne bierzemy pod uwagę:

treść przepisu,
treść preambuły,
w razie wątpliwości treść uzasadnienia oraz

innych dokumentów (opinie i stanowiska
wymieniane w procesie tworzenia prawa),

wskazane jest porównanie wersji polskiej z

inną wersją językową

Nie wystarczy wykładnia literalna

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Konkluzje co do systemu
prawa

rozporządzeniem UE a prawem krajowym

bezwzględnie stosujemy przepis
rozporządzenia,

dyrektywą a prawem krajowym – zasadniczo

stosujemy przepis krajowy, chyba że dyrektywa
zawiera -- przepis jasny, precyzyjny,
bezwarunkowy, wtedy w stosunkach
wertykalnych można stosować dyrektywę, poza
tym stosujemy pro-unijną wykładnię

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Traktaty zasadniczo bezpośrednio nie regulują kwestii
podatkowych. Oddziaływanie Traktatu na kształt krajowego
prawa podatkowego państw członkowskich wyraża się jednak
w przepisach odnoszących się do:

1)

zakazu dyskryminacji towarów, usług, pracowników,
kapitału oraz przedsiębiorstw pochodzących z innych
państw członkowskich

2)

zasad udzielania pomocy publicznej

3)

ustanowienia rynku wewnętrznego

4)

swobody przepływu towarów, osób, swobody prowadzenia
działalności gospodarczej, swobody przepływu kapitału

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Wyjątkowo w Traktacie odnaleźć można regulacje bezpośrednio
odnoszące się do kwestii podatkowych:

- art. 110 - zakaz nakładania wyższych podatków wewnętrznych na
produkty pochodzące z innych państw członkowskich niż na produkty
krajowe
- art. 113 - „Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną
procedurą ustawodawczą i po konsultacji z Parlamentem
Europejskim oraz Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, uchwala
przepisy dotyczące harmonizacji ustawodawstw odnoszących się do
podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich w
zakresie, w jakim harmonizacja ta jest niezbędna do zapewnienia
ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz uniknięcia
zakłóceń konkurencji”

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

Art. 113 odnosi się tylko do harmonizacji podatków
pośrednich (VAT i akcyza) – stanowi on podstawę do
prawie pełnej harmonizacji tych podatków

Podatki bezpośrednie (przede wszystkim – podatki
dochodowe) – podlegają ograniczonej harmonizacji.
Z

uwagi

na

różnice

pomiędzy

systemami

podatkowymi poszczególnych państw członkowskich
proces ten przebiega znacznie wolniej niż w
przypadku harmonizacji podatków pośrednich, ma
przy tym dużo mniejszy zakres

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Podstawą traktatową do harmonizacji
podatków bezpośrednich jest obecnie art. 115
Traktatu – „bez uszczerbku dla artykułu 114,
Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze
specjalną procedurą ustawodawczą i po
konsultacji z Parlamentem Europejskim i
Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, uchwala
dyrektywy w celu zbliżenia przepisów
ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych Państw Członkowskich,
które mają bezpośredni wpływ na
ustanowienie lub funkcjonowanie rynku
wewnętrznego.”

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Prawo pierwotne UE - Unia celna w UE

Zniesienie barier celnych w Unii Europejskiej stanowi fundament
funkcjonowania Unii Europejskiej .

Art. 28 ust. 1 TFUE - Unia obejmuje unię celną, która rozciąga się
na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych i
wywozowych między Państwami Członkowskimi oraz wszelkich
opłat o skutku równoważnym, jak również przyjęcie wspólnej
taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi.

Przepis ten wyznacza przy tym zasadę swobodnego
przepływu towarów

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Zakaz ustanawiana ceł i podatków o
podobnym skutku

Art. 30 - Cła przywozowe i wywozowe lub opłaty
o skutku równoważnym są zakazane między
Państwami Członkowskimi. Zakaz ten stosuje
się również do ceł o charakterze fiskalnym.

zakaz dotyczy podatków pośrednich każdego
rodzaju (np. podatek od wartości dodanej czy
podatek akcyzowy) pobieranych zarówno przez
państwo jak i jednostki lokalne

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Sprawa C-313/05 Maciej Brzeziński (1)

Maciej Brzeziński sprowadził do Polski samochód zakupiony
w Niemczech. Zgodnie z przepisami o podatku akcyzowym
obowiązany został do zapłaty 65% akcyzy.

ETS stwierdził, że przepisy prawa unijnego sprzeciwiają się
polskiemu podatkowi akcyzowemu, w zakresie, w jakim
podatek nakładany na pojazdy starsze niż 2 lata
nabyte w innym państwie członkowskim przewyższa kwotę
podatku zawartą w rezydualnej kwocie nabycia
pojazdów

które

pochodzą

z

danego

państwa

członkowskiego

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Sprawa C-313/05 Maciej Brzeziński (2)

Rezydualna kwota podatku - to kwota podatku,
która stanowi część ceny pojazdu, wynikająca z
faktu, iż przy nabyciu samochodu nowego nabywca
obowiązany był do zapłaty podatku akcyzowego.

PRZYKŁAD:
samochód nowy – 100.000 zł + akcyza 6.000 zł
samochód używany – 53.000 zł – w tym rezydualną
kwotą podatku jest wartość 3.000 zł

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Zakaz dyskryminacyjnego opodatkowania
towarów pochodzących z innego państwa
członkowskiego

Zasada ta wyrażona w art. 110 TFUE. Zgodnie z
tym przepisem
żadne Państwo Członkowskie nie nakłada
bezpośrednio lub pośrednio na produkty
innych

Państw

Członkowskich

podatków

wewnętrznych

jakiegokolwiek

rodzaju

wyższych od tych, które nakłada bezpośrednio
lub pośrednio na podobne produkty krajowe.
a ponadto żadne Państwo Członkowskie nie
nakłada

na

produkty

innych

Państw

Członkowskich podatków wewnętrznych, które
pośrednio chronią inne produkty.

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Swobodny przepływ pracowników

Zasada swobodnego przepływu pracowników
została wyznaczona postanowieniami art. 49
TFUE, zgodnie z którym zapewnia się swobodę
przepływu pracowników wewnątrz Unii.
Swoboda ta obejmuje zniesienie wszelkiej
dyskryminacji ze względu na przynależność
państwową

między

pracownikami

Państw

Członkowskich

w

zakresie

zatrudnienia,

wynagrodzenia i innych warunków pracy.
Jedynymi ograniczeniami zasady swobodnego
przepływu pracowników są względy porządku
publicznego,

bezpieczeństwa

publicznego

i

zdrowia publicznego

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Sprawa Schumacker C-279/93 (1)

W stanie faktycznym sprawy pan Schumacker, rezydent
belgijski, podjął pracę na terytorium Niemiec, gdzie
uzyskiwał całość swoich dochodów. Na podstawie umowy w
sprawie unikania podwójnego opodatkowania dochody te
podlegały opodatkowaniu w Niemczech.
Pan Schumacker chciał skorzystać z instytucji wspólnego
opodatkowania z małżonkiem, władze niemieckie odmówiły
jednak podnosząc, że Pan Schumacker nie jest niemieckim
rezydentem. Z mechanizmów tych nie mógł skorzystać zaś
w Belgii, gdzie nie osiągnoł żadnego dochodu.

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

ETS uznał, że przepisy podatkowe nie mogą ograniczać swobody
przepływu pracowników. Odmowa zastosowania stanowiącego
ulgę korzystnego dla podatnika mechanizmu łącznego
opodatkowania z małżonkiem w Niemczech stanowiła
nieuzasadnioną dyskryminację.

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Zasada swobody przedsiębiorczości (1)

art.

49

TFUE

-

Ograniczenia

swobody

przedsiębiorczości

obywateli

jednego

Państwa

Członkowskiego

na

terytorium

innego

Państwa

Członkowskiego są zakazane w ramach poniższych
postanowień.
Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu
agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego
Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium
innego Państwa Członkowskiego.

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Zasada swobody przedsiębiorczości (2)

Art. 49 TFUE - Z zastrzeżeniem postanowień
rozdziału dotyczącego kapitału, swoboda
przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i
wykonywanie działalności prowadzonej na
własny rachunek, jak również zakładanie i
zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza
spółkami w rozumieniu artykułu 54 akapit drugi,
na warunkach określonych przez ustawodawstwo
Państwa przyjmującego dla własnych obywateli.

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Opodatkowanie zakładu

opodatkowanie w państwie źródła (państwie
położenia zakładu)

- sprawa Avoir fiscal – zabronione jest
dyskryminacyjne traktowane zakładu przez
przepisy podatkowe państwa źródła
-

sprawa

Saint

Gobain

–

zabronioną

dyskryminacją odmówienie stosowania ulg
podatkowych zagranicznym zakładom

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Swoboda przepływu usług

Art. 56 TFUE - ograniczenia w
swobodnym świadczeniu usług
wewnątrz Unii są zakazane w odniesieniu
do obywateli Państw Członkowskich
mających swe przedsiębiorstwo w
Państwie Członkowskim innym niż Państwo
odbiorcy świadczenia

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Swoboda przepływu kapitału

Art. 63 ust. 1 TFUE - W ramach
postanowień niniejszego rozdziału
zakazane są wszelkie ograniczenia w
przepływie kapitału między Państwami
Członkowskimi oraz między Państwami
Członkowskimi a państwami trzecimi

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Pomoc publiczna (1)

Przepisy

prawa

pierwotnego

(TFUE)

wprowadzają

również

ograniczenia

swobody

państw

członkowskich

w

zakresie przyznawania pomocy publicznej
przedsiębiorcom krajowym.

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Pomoc publiczna (2)

Zasadą jest, że pomoc publiczna zakłócająca lub mogąca grozić
zakłóceniem konkurencji jest niezgodna ze Wspólnym Rynkiem.

W myśl art. 107 ust. 1 TFUE wszelka pomoc przyznawana
przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów
państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi
zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym
przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest
niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim
wpływa

na

wymianę

handlową

między

Państwami

Członkowskimi.

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Pojęcie pomocy publicznej

Pomoc publiczna nie została zdefiniowana
w TFUE. Doktryna i orzecznictwo TS UE
wypracowały jednak bardzo szeroką
definicję pomocy publicznej, przez którą
rozumie się wszelkiego rodzaju pomoc w
każdej formie (czy to w formie
przysporzeń – dotacji, subwencji, czy też
zmniejszenia obciążeń publicznoprawnych
– ulg, zwolnień podatkowych itp.)

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Prawo wtórne – podatki pośrednie

Trzy główne grupy unormowań:

1)

podatek od wartości dodanej (VAT)

2)

podatki akcyzowe

3)

dyrektywa Rady 2008/7 z 12.02.2008 r.
dotycząca

podatków

pośrednich

od

gromadzenia kapitału

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Podatek od wartości dodanej

•

koncepcja podatku od wartości dodanej powstała po I wojnie
światowej

•

po raz pierwszy zastosowana we Francji w 1954 r.

•

I Dyrektywa Rady 67/227/EEC oraz II Dyrektywa 67/228/EEC w
sprawie

harmonizacji

przepisów

prawnych

państw

członkowskich w zakresie podatku obrotowego z 11.04 1967 r.

•

VI Dyrektywa 77/388/EEC z 17.05 1977 r.

•

Dyrektywa 2006/112 z 28.11 2006 r. w sprawie wspólnego
systemu podatku od wartości dodanej,

•

część regulacji w formie rozporządzenia

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Harmonizacja akcyz

1)

dyrektywa horyzontalna – Dyrektywa Rady
2008/118 z 16.12 2008 r. w sprawie ogólnych zasad
dotyczących podatku akcyzowego

2)

dyrektywy harmonizujące podatki akcyzowe
od olejów mineralnych, alkoholu i napojów
alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych

3)

dyrektywy harmonizujące stawki akcyzy od
olejów

mineralnych,

alkoholu

i

napojów

alkoholowych,

papierosów

oraz

wyrobów

tytoniowych innych niż papierosy

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Prawo wtórne

Podatki bezpośrednie

- zharmonizowane w niewielkim stopniu,
- obok harmonizacji pozytywnej, duża rola TSUE (harmonizacja
negatywna)

1)

dyrektywa 2009/133/WE z 19.10.2009 w sprawie wspólnego
systemu

opodatkowania

mającego

zastosowanie

w

przypadku łączenia, podziałów, podziałów przez wydzielenie,
wnoszenia aktywów i wymiany udziałów dotyczących spółek
różnych państw członkowskich oraz przeniesienia statutowej
siedziby SE lub SCE z jednego państwa członkowskiego do
innego państwa członkowskiego

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

2)

Dyrektywa

2011/96/UE z 30.11.2011 w sprawie wspólnego

systemu opodatkowania w odniesieniu do spółek
dominujących i spółek zależnych różnych państw
członkowskich

3)

Dyrektywa 2003/48 z 03.06.2003 o opodatkowaniu dochodów
z oszczędności w formie wypłacanych odsetek

4)

Dyrektywa 2003/49 z 03.06.2003 w sprawie wspólnego
systemu opodatkowania odsetek i należność licencyjnych
między powiązanymi spółkami różnych państw członkowskich

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Konwencja Arbitrażowa

1)

eliminuje ryzyko powstania podwójnego opodatkowania w
sensie ekonomicznym w przypadku ustalenia przez organy
podatkowe jednego państwa ceny transferowej pomiędzy
podmiotami powiązanymi.

2)

Konwencja Arbitrażowa nie jest aktem prawa wtórnego (nie
została zawarta na podstawie art. 114 TFUE). Jest to bowiem
wielostronna umowa międzynarodowa zawarta pomiędzy
państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

EUROPEJSKIE PRAWO PODATKOWE

•

Koncepcje harmonizacji CIT w UE

1)

wspólna skonsolidowana podstawa opodatkowania (Common
consolidated corporate tax base - CCCTB)

2)

opodatkowanie według kraju macierzystego (Home State
Taxation - HST)

3)

europejski podatek dochodowy od osób prawnych, czyli tzw.
EURO-CIT.

CCCTB – obecny stan prac

•

16 marca 2011 roku Komisja Europejska zaproponowała
projekt dyrektywy w sprawie wspólnej skonsolidowanej
podstawy opodatkowania osób prawnych.

•

W chwili obecnej wciąż trwają prace nad ostatecznym
kształtem tego aktu prawnego.