PRAWO PODATKOWE UNII EUROPEJSKIEJ - KONSPEKT

I. PODATKI KORPORACYJNE W UE

Obecna sytuacja w zakresie podatków korporacyjnych w UE.

Państwa członkowskie zachowują jak do tej pory pełną suwerenność w zakresie kształtowania swojej polityki w zakresie podatków korporacyjnych. Oznacza to, iż po rozszerzeniu UE 1 maja 2004 r. funkcjonuje 25 systemów podatku korporacyjnego.

Państwa Członkowskie stosują różne metody obliczania dochodów przedsiębiorców do opodatkowania, zarówno jeżeli chodzi o dochód osiągnięty w kraju, jak i poza granicami. Różnice w ustalaniu krajowych dochodów do opodatkowania wynikają min. z różnych systemów rachunkowości obowiązujących w poszczególnych państwach, różnego traktowania dywidend wypłacanych przedsiębiorcom z tytułu udziału w innych spółkach, różnego traktowania zysków i strat kapitałowych. Ustalanie dochodu do opodatkowania w poszczególnych państwach UE różni się również z powodu istnienia specjalnych zasad podatkowych stosowanych np. w stosunku do wybranych sektorów gospodarek krajowych, poszczególnych form prowadzenia działalności gospodarczej , czy specjalnych zasad podatkowych obowiązujących na wybranym terytorium (np. polskie Specjalne Strefy Ekonomiczne).

Różnice te powodują, iż nominalne (zapisane w odpowiednich ustawach) stawki podatku korporacyjnego w poszczególnych krajach oddają rzeczywisty poziom obciążenia podatkiem korporacyjnym. W związku z powyższym nominalne stawki podatkowe w poszczególnych państwach członkowskich „koryguje się” o wszystkie ulgi i zwolnienia (podmiotowe i przedmiotowe) stosowane w danym systemie krajowym i na tej podstawie ustala się tzw. efektywną stawkę podatkową.

Generalnie stawki efektywne w poszczególnych państwach UE są niższe niż stawki nominalne. Ponadto różnice pomiędzy efektywnymi stawkami podatkowymi w UE, są zdecydowanie mniejsze niż pomiędzy stawkami nominalnymi.

Państwo	Nominalna stawka podatkowa w % (1)	Efektywna stawka podatkowa w % (2)	Róznica (1) - (2)
Belgia	39	34,5	4,5
Dania	30	27,3	2,7
Niemcy	25	34,9	-9,9
Hiszpania	35	31	4
Grecja	37,5	28	9,5
Francja	33,3	34,7	-1,4
Irlandia	10	10,5	-0,5
Włochy	36	27,6	8,4
Luksemburg	30	32,2	-2,2
Holandia	35	31	4
Austria	34	27,9	6,1
Portugalia	32	30,7	1,3
Finlandia	29	26,6	2,4
Szwecja	28	22,9	5,1
Wielka Brytania	30	28,3	1,7
Średnia UE	30,9	28,5	2,4

Nominale i efektywne stawki podatkowe w Państwach UE-15 w roku 2001

Proces obniżenia stawek podatkowych w krajach UE w ostatnich dwóch dekadach był jednak skorelowany z rozszerzanie podstawy opodatkowania, czyli objęciem opodatkowaniem nowych transakcji i źródeł dochodu.

Obecne regulacje w większości państw członkowskich w zakresie podatków korporacyjnych mają jeden wspólny mianownik, a mianowicie przedsiębiorca posiadający siedzibę w jednym z krajów członkowskich, który prowadzi działalność gospodarczą w innych krajach członkowskich poprzez ustanowioną tam spółkę zależną, bądź tzw. zakład, traktuje z punktu widzenia podatkowego swoje przedsiębiorstwo główne, spółkę zależną i zakład jako trzy odrębne podmioty i opodatkowuje osiągnięty przez nie zysk w krajach ( i według regulacji podatkowych), w których te jednostki mają swoje siedziby.

Przykład

Spółka X z siedzibą w Niemczech jest 100 % udziałowcem spółki Y z siedzibą w Polsce oraz posiada zakład Z, za pomocą którego prowadzi działalność gospodarczą na terytorium Francji.

Opodatkowanie

niemieckie przepisy Opodatkowanie

ustalania podstawy

opodatkowania polskie przepisy ustalania podstawy opodatkowania

Opodatkowanie

francuskie przepisy ustalania podstawy opodatkowania

źródło: opracowanie własne

X opodatkowuje dochody w Niemczech, Y opodatkowuje dochody w Polsce, a Z opodatkowuje dochody, które można przypisać zakładowi we Francji, przy zastosowaniu odmiennych regulacji podatkowych dotyczących ustalania podstawy opodatkowania (dochodu) występujących w tych trzech krajach i stosuje stawki podatkowe obowiązujące w tych trzech krajach.

Obecne regulacje podatkowe funkcjonujące w UE, nie nadążają więc za coraz powszechniejszym zjawiskiem prowadzenia działalności gospodarczej na obszarze kilku (kilkunastu) Państw Członkowskich. Unia Europejska poprzez zniesienie granic celnych dla obrotu towarowego stworzyła możliwość usytuowania i podziału całego procesu produkcyjnego danego przedsiębiorstwa w różnych krajach członkowskich, czyli np. proces produkcji samochodów „niemieckich” wygląda w ten sposób, iż podwozia produkowane są w Polsce, silniki na Słowacji, elektronika w Hiszpanii, a całość jest dopiero montowana w Niemczech. Oznacza to, iż z punktu widzenia logistyki proces produkcyjny na obszarze kilku Państw Członkowskich zbliża się już właściwie do modelu procesu produkcyjnego usytuowanego w jednym państwie, natomiast z punktu widzenia rozliczeń podatkowych poszczególne etapy procesu produkcyjnego rozlokowanego w różnych Państwach Członkowskich nadal traktowane są jako odrębne przedsięwzięcia gospodarcze, a co za tym idzie stosowane są do nich wewnętrzne (różne) przepisy podatkowe poszczególnych państw członkowskich.

Nie byłoby w tym nic negatywnego, gdyby np. przepisy podatkowe poszczególnych państw członkowskich określających, jakie przychody stanowią przychód dla celów podatkowych, a jakie wydatki mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, byłyby w miarę zharmonizowane. Ponadto problem powyższy nie miał aż tak silnego znaczenia w sytuacji, kiedy Unia liczyła jeszcze kilka Państw Członkowskich o dosyć podobnej kulturze prawno-podatkowej. Jednakże w sytuacji kiedy od 1 maja 2004 w UE obowiązuje 25 różnych systemów podatkowych w zakresie podatków korporacyjnych, działania mające na celu pewien stopień harmonizacji zasad ustalania podstawy opodatkowania podatkiem korporacyjnym wydają się nieodzowne.

Proponowane systemy podatku korporacyjnego dla UE.

1. Opodatkowanie według miejsca siedziby głównej (Home State Taxation)

System HST skierowany jest do międzynarodowych przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą na obszarze kilku (kilkunastu) Państw Członkowskich i zakłada, że przedsiębiorstwa takie, będą obliczać dochód do opodatkowania zarówno spółki głównej, swoich spółek zależnych i oddziałów z różnych Państw Członkowskich, na podstawie przepisów podatkowych Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się siedziba spółki głównej (spółki matki). Tak ustalony łączny dochód wszystkich jednostek danego przedsiębiorcy byłby następnie, w ramach uzgodnionej formuły, rozdzielany pomiędzy wszystkie jednostki gospodarcze wchodzące w skład grupy danego przedsiębiorcy i opodatkowany według stawek obowiązujących w tych Państwach członkowskich, gdzie spółka główna, spółki zależne i oddziały danego przedsiębiorcy mają swoje siedziby.

Przykład Spółka X z siedzibą w Niemczech jest 100 % udziałowcem spółki Y z siedzibą w Polsce oraz posiada zakład Z, za pomocą którego prowadzi działalność gospodarczą na terytorium Francji. POLSKA NIEMCY Opodatkowanie Opodatkowanie dochód podzielony dochód niemieckie zasady ustalania FRANCJA dochodu Opodatkowanie Zarówno przedsiębiorca niemiecki X, jego polska spółka zależna Y, jak i położony we Francji zakład Z obliczają swój dochód do opodatkowania na podstawie przepisów podatkowych obowiązujących w Niemczech i przedkładają swoje wyliczenia władzom podatkowym w Niemczech. Jeżeli władze podatkowe w Niemczech zatwierdzą prawidłowość przedstawionych rozliczeń, wówczas następuje przyporządkowanie dochodów osiągniętych przez całą grupę na podstawie odpowiedniej formuły dla przedsiębiorcy X, spółki zależnej Y i zakładu Z, a następnie opodatkowanie tak podzielonego dochodu według stawek obowiązujących w Niemczech, Polsce i Francji.

2. Common Consolidated Tax Base (CCB) - wspólna podstawa opodatkowania.

Propozycja CCB zakłada, iż przedsiębiorcy prowadzący działalność w więcej niż jednym kraju UE mogliby, jako alternatywę dla krajowych zasad opodatkowania, stosować jednolite, wspólne zasady ustalania dochodów podatkowych we wszystkich państwach członkowskich. Różnica w stosunku do HST polega na tym, iż podstawa opodatkowania będzie ujednolicona na poziomie unijnym i niezależna od krajowych regulacji podatkowych poszczególnych państw. Tak więc przedsiębiorstwo główne z grupy mogłoby wybrać opcję wspólnego ustalania dochodu do opodatkowania w stosunku do wszystkich spółek zależnych oraz zakładów na terytorium UE lub pozostać przy dotychczasowym systemie ustalania dochodu przez poszczególne jednostki z danej grupy w państwach członkowskich, gdzie mają swoje siedziby.

Stawki podatkowe ustalane byłyby (podobnie jak w HST) indywidualnie przez poszczególne państwa członkowskie. Wybór odpowiedniego miejsca głównej siedziby grupy byłby stosunkowo prosty, gdyż wybór ten dotyczyłby jedynie wyboru władz podatkowych, które dokonywać będą obsługi administracyjnej związanej z ustaleniem dochodu podatkowego według zasad obowiązujących we wszystkich państwach członkowskich, w przeciwieństwie do HST, gdzie wybór miejsca głównej siedziby grupy determinowany byłby zasadami ustalania dochodu podatkowego (podstawy opodatkowania) w danym państwie członkowskim.

Z legislacyjnego punktu widzenia system oparty na Wspólnej Podstawie Opodatkowania nie byłby wprowadzony w drodze wzajemnych wielostronnych uzgodnień pomiędzy Państwami Członkowskimi pragnącymi przystąpić do Systemu (z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku systemu HST), tylko w drodze regulacji unijnych, czyli rozporządzenia lub dyrektywy. Tak więc wspólna podstawa opodatkowania podatkiem korporacyjnym obowiązywałaby we wszystkich Państwach Członkowskich, jednakże to decyzji przedsiębiorców operujących na rynku UE pozostawione byłoby skorzystanie z tego systemu bądź pozostanie przy dotychczasowych zasadach rozliczania się podatkowego w każdym Państwie Członkowskim według przepisów tam obowiązujących.

Przykład

Spółka X z siedzibą w Niemczech jest 100 % udziałowcem spółki Y z siedzibą w Polsce oraz posiada zakład Z, za pomocą którego prowadzi działalność gospodarczą na terytorium Francji.

NIEMCY FRANCJA Opodatkowanie Opodatkowanie dochód dochód ogólno-unijne zasady ustalania POLSKA dochodu Opodatkowanie

Zarówno X, Y i Z ustalą swoje podstawy opodatkowania stosując ogólno-unijne przepisy dotyczące ustalania podstawy opodatkowania i przedłożą swoje kalkulacje podatkowe władzom podatkowym w Niemczech, które to władze ustalą prawidłowość zastosowania przez X, Y i Z ogólno-unijnych przepisów.

Jeżeli wyliczenia będą prawidłowe nastąpi ustalenie dochodu do opodatkowania dla całej grupy (X,Y,Z), a następnie podział tego dochodu pomiędzy X,Y i Z w takiej wysokości, w jakiej zadeklarowały wcześniej władzom niemieckim swój dochód obliczony na podstawie ogólno-unijnych przepisów ustalania dochodu podatkowego.

Dochód ten będzie podlegał następnie podlegał opodatkowaniu w Niemczech (X), Polsce (Y) i Francji (Z) według stawek podatkowych obowiązujących w tych krajach.

II. METODY UNIKANIA PODWÓJNEGO OPODATKOWANIA W TRANSAKCJACH MIĘDZYNARODOWYCH I UNIJNYCH

Regulacje prawne w zakresie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie dochodu i majątku

Podstawą zasad unikania podwójnego opodatkowania w zakresie dochodu i majątku przez polskich przedsiębiorców stanowią dwustronne umowy zawierane przez RP z innymi krajami. Większość tych umów opiera swe postanowienia na regulacjach zawartych w Konwencji Modelowej OECD z 1977 r. w sprawie podatku od dochodu i majątku.

1. Unikanie podwójnego opodatkowania zysków przedsiębiorstwa.

Zasada ogólna (art. 7 ust. 1 KM)

Zyski przedsiębiorstwa z siedzibą w jednym państwie podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie.

Wyjątek

Jeżeli przedsiębiorstwo z siedzibą w jednym kraju prowadzi działalność gospodarczą w drugim państwie poprzez położony tam zakład zyski takiego przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w tym drugim państwie, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej mogą być przypisane takiemu zakładowi.

Przykład 1

Przedsiębiorca polski PL prowadzi okazjonalnie sprzedaż swoich towarów na terytorium Niemiec i Holandii. Przedsiębiorca polski nie posiada zakładu na terytorium tych państw.

sprzedaż

sprzedaż

Zgodnie z zasadą ogólną przedsiębiorca PL pomimo tego, iż uzyskuje dochody nie tylko na terytorium kraju siedziby, czyli Polski, ale również na terytorium Niemiec i Holandii, jego dochód całkowity zostanie opodatkowany tylko na terytorium RP i zgodnie z polskimi regulacjami podatkowymi.

Przykład 2

Przedsiębiorca Polski PL prowadzi w Niemczech działalność gospodarczą np. działalność budowlaną za pośrednictwem zakładu. Ponadto przedsiębiorca ten prowadzi również na terytorium Niemiec odrębną działalność np. sprzedaż części do maszyn budowlanych.

1

2

1. Zysk osiągnięty z tytułu prowadzenia działalności budowlanej na terytorium Niemiec przez PL zostanie opodatkowany w Niemczech wg niemieckich regulacji podatkowych.

2. Z uwagi na fakt, iż sprzedaż maszyn na terytorium Niemiec przez PL nie jest prowadzona za pośrednictwem istniejącego już zakładu, zyski z tej działalności podlegać będą opodatkowaniu łącznie z zyskami osiągniętymi przez PL z tytułu działalności w Polsce, według polskich regulacji podatkowych.

2. Opodatkowanie odsetek.

Definicja odsetek (art. 11 ust 3 KM)

Odsetki stanowi dochód z wszelkiego rodzaju wierzytelności, zarówno zabezpieczonych, jak i nie zabezpieczonych hipoteką lub prawem do uczestniczenia w zysku dłużnika. W szczególności za odsetki przyjmuje się dochody z pożyczek rządowych oraz dochody z obligacji lub skryptów dłużnych, włącznie z premiami i nagrodami związanymi z takimi pożyczkami, obligacjami lub skryptami dłużnymi.

Zasada generalna (art. 11 ust. 1 KM)

Odsetki, które powstają w pierwszym Państwie i są wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Państwie , mogą być opodatkowane w tym drugim państwie.

▪ Zastrzeżenie (art.11 ust. 2 KM)

Odsetki mogą być jednak opodatkowane w Pierwszym Państwie, zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, ale jeżeli odbiorca odsetek jest ich właścicielem, podatek ustalony nie może przekroczyć 10 % kwoty brutto tych odsetek.

Przepisy polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (pdop) podatek dochodowy z tytułu uzyskanych na terytorium RP przez podatników nie posiadających na terytorium RP siedziby przychodów z tytułu odsetek ustala się w wysokości 20 % przychodów.

Natomiast art. 21 ust. 2 stanowi, iż przepisy powyższe stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest RP.

Przykład

Przedsiębiorca A z siedzibą w państwie X udziela pożyczki w kwocie 100.000 zł przedsiębiorcy B z siedzibą w Polsce. Pożyczka ma zostać spłacona przedsiębiorcy A po upływie 12 miesięcy. Ustalono odsetki płatne w momencie spłaty pożyczki w wysokości

10 %.

Procedura postępowania

1. Przedsiębiorca A musi sprawdzić, czy RP podpisała umowę w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu z państwem, w którym posiada siedzibę przedsiębiorca X.

• jeżeli RP nie podpisała takiej umowy przedsiebiorca polski stosuje przepisy art. 21 ust 1 oraz 23 ust 1 pdop, czyli w dniu dokonania wypłaty pobiera jako płatnik zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 20 % od wypłaconych odsetek

kwota pożyczki - 100.000 zł

kwota odsetek - 10.000 (100.000 x 10 %)

kwota podatku - 2000 zł (10.000 x 20 %)

2. Jeżeli RP zawarła stosowną umowę, o której mowa w pkt 1, przedsiębiorca polski może w dniu dokonania wypłaty odsetek przedsiębiorcy A pobrać zryczałtowany podatek dochodowy ale w wysokości przewidzianej w umowie o zapobieganiu (zgodnie z modelową konwencją max. 10 %).

kwota pożyczki - 100.000 zł

kwota odsetek - 10.000 (100.000 x 10 %)

kwota podatku - max. 1000 zł (10.000 x 10 %)

▪ Warunek !

Zastosowanie przez przedsiębiorcę polskiego A stawki podatku wynikajacej z umowy jest możliwe pod warunkiem udokumentowania miejsca siedziby podatnika (przedsiębiorcy X) do celów podatkowych poprzez posiadanie zaświadczenie od tego podatnika (certyfikat rezydencji) wydanym przez organ podatkowy kraju, gdzie przedsiebiorca X ma swoją siedzibę.

3. Przedsiębiorca polski A, jako płatnik podatku przekazuje kwotę podatku (obliczoną zgodnie z pkt 1 lub pkt 2) w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po dniu pobrania podatku (wypłaty odsetek) na rachunek właściwego urzędu skarbowego oraz składa odpowiednią deklarację do US.

4. Przedsiębiorca polski A przekazuje podatnikowi Przedsiębiorcy X informację o pobranym podatku.

5. Dla przedsiębiorcy X otrzymane odsetki stanowić będą dochód opodatkowany zgodnie z zasadami przewidzianymi w przepisach podatkowych kraju jego siedziby.

6. W zależności od przepisów podatkowych kraju siedziby przedsiębiorcy X podatek pobrany w Polsce przez przedsiębiorcę A może być bądź odliczony od globalnego podatku płaconego w kraju siedziby.

3. Unikanie podwójnego opodatkowania w zakresie dywidend.

Zasada ogólna

Dywidendy wypłacane przez spółkę mającą siedzibę w jednym państwie osobie mającej miejsce zamieszkania albo siedzibę w drugim państwie mogą być opodatkowane w tym drugim Państwie.

Zastrzeżenie

Dywidendy takie mogą być również opodatkowane w Państwie, w którym spółka wypłacająca dywidendy ma swoją siedzibę i zgodnie z prawem tego Państwa, z tym że jeżeli odbiorca dywidend jest ich właścicielem, podatek taki nie może przekroczyć:

1. 5 % kwoty dywidend brutto - jeżeli ich właścicielem jest spółka (inna niż spółka osobowa), której udział w kapitale spółki wypłacającej dywidendy wynosi co

najmniej 25 %.

2. 15 % kwoty dywidendy brutto - w pozostałych przypadkach.

Przykład

Spółka niemiecka N GMBH posiada 30 % udziałów w spółce z o.o. z siedzibą w Polsce PL. Zgromadzenie Wspólników polskiej spółki podjęło decyzję o przeznaczeniu wypracowanego zysku za rok 2003 w wysokości 100.000 zł do podziału pomiędzy wspólników (udziałowców).

1 2

dywidenda

1. Wypłata dywidendy przez spółkę polską podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych wg stawki 5 %, a polska spółka jako płatnik podatku od dywidendy przekazuje kwotę podatku wraz z deklaracją CIT-6, w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek.

►Uwaga

Zastosowanie obniżonej stawki 5% możliwe jest wyłącznie po uzyskaniu od spółki niemieckiej certyfikatu rezydencji.

2. Spółka niemiecka, jako podatnik - otrzymujący dywidendę będzie opodatkowana z tego tytułu, zgodnie z przepisami niemieckimi, z tym że zapłacony w Polsce podatek będzie mogła odliczyć od podatku dochodowego płaconego w Niemczech.

Opisane metody unikania podwójnego opodatkowania są stosowane przez wszystkie kraje należące do Unii Europejskiej. Jednakże funkcjonujący system oparty jest na dwustronnych umowach zawartych pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi, co oznacza, iż w ramach UE obowiązuje kilkadziesiąt dwustronnych umów zawartych pomiędzy państwami członkowskimi.

Koncepcja, którą lansuje Komisja Europejska zakłada stworzenie jednej konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania wiążącej wszystkie państwa członkowskie i zastąpienie nią wszystkich umów dwustronnych zawartych pomiędzy państwami członkowskimi. Ma to na celu harmonizację zasad unikania podwójnego opodatkowania w ramach UE, gdyż w obecnym układzie funkcjonujące umowy dwustronne, choć w dużej mierze oparte na konwencji modelowej OECD, zawierają jednak sporo rozbieżnych rozwiązań, co w kontekście wspólnego rynku może prowadzić do nieuczciwej konkurencji podatkowej pomiędzy państwami członkowskimi.

II. TRANSAKCJE WEWNĄTRZWSPÓLNOTOWE W ZAKRESIE PODATKU VAT.

Podstawowe akty prawne regulujące wewnątrzwspólnotowe zasady rozliczeń podatku VAT dla polskich przedsiębiorców.

1. I dyrektywa Rady UE z 11kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów państw członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EEC),

2. VI dyrektywa Rady UE z 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych (77/388/EEC),

3. VIII dyrektywa Rady UE z 6 grudnia 1979 r w sprawie zasad zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom nie posiadającym siedziby na terytorium kraju (9/1072/EEC)

4. XIII dyrektywa Radu UE z 17 listopada 1986 r. w sprawie zasad zwrotu podatku VAT podatnikom nie posiadającym siedziby na terytorium UE (86/560/EEC),

5. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Stawki podatku VAT w krajach członkowskich UE

Zgodnie z art. 12 ust. 3 VI dyrektywy minimalna stawka podstawowa może

wynosić 15 % podstawy opodatkowania, natomiast minimalna stawka obniżona może wynosić 5 %. W szczególnych przypadkach możliwe jest stosowanie tzw. stawek super zredukowanych

Kraj	Stawka podstawowa	Stawka zredukowana	Super zredukowana stawka
Belgia	21	6	-
Czechy	22	5	-
Dania	25	-	-
Niemcy	16	7	-
Estonia	18	5	-
Grecja	18	8	4
Hiszpania	16	7	4
Francja	19,6	5,5	2,1
Irlandia	21	13,5	4,3
Włochy	20	10	4
Cypr	15	5	-
Łotwa	18	9	-
Litwa	18	5,9	-
Luksemburg	15	6	3
Węgry	25	12	-
Malta	15	5	-
Holandia	19	6	-
Austria	20	10	-
Polska	22	7	-
Portugalia	19	5/12	-
Słowenia	20	8,5	-
Słowacja	19	-	-
Finlandia	22	8/17	-
Szwecja	25	6/12	-
Wielka Brytania	17,5	5	-

Zasady funkcjonowania systemu przejściowego w UE.

Zasady przejściowe opodatkowania w dużym stopniu odzwierciedlają zasady stosowane przed 1993 r. w obrocie towarowym pomiędzy Państwami Członkowskimi, oparte na zwolnieniu z opodatkowania eksportu towarów i opodatkowaniu importu. W systemie przejściowym w transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami z różnych państw członkowskich pojęcie eksportu zostało zastąpione pojęciem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, natomiast dawny import stanowi wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Procedury importu i eksportu pozostały nadal, ale tylko dla transakcji zawieranych przez przedsiębiorców z UE, z podmiotami nie posiadającymi siedziby na terytorium Wspólnoty.

Przyjęty w 1993 system przejściowy stanowi kompilację dwóch zasad podatkowych, a mianowicie zasady przeznaczenia (destination principle) i zasady pochodzenia (origin principle).

Zasada przeznaczenia

Zasada przeznaczenia zakłada, iż opodatkowanie podatkiem VAT następuje w miejscu, gdzie następuje ostateczna konsumpcja produktu będącego przedmiotem transakcji, zarówno przez konsumenta - osobę fizyczną, jak również przedsiębiorcę - podatnika. System ten zapewnia neutralność na poziomie produkcji towarów, gdyż opodatkowanie podatkiem VAT nie preferuje ani produkcji krajowej ani importu towarów, a eksport towarów jest zwolniony z opodatkowania dla wszystkich przedsiębiorców. Zasada przeznaczenia obowiązuje w transakcjach wewnątrzwspólnotowych dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami zarejestrowanymi jako podatnicy podatku VAT

Przykład 1 - Zasada przeznaczenia Przedsiębiorca polski P PL sprzedaje towary przedsiębiorcy niemieckiemu N i transportuje je własnym transportem do siedziby kontrahenta w Niemczech. Przedsiębiorca niemiecki posiada numer VAT UE. 1 2 dostawa nabycie wewnątrzwspólnotowa wewnątrzwspólnotowe Przedsiębiorca polski dokonuje wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i stosuje stawkę 0 % VAT w Polsce. Przedsiębiorca niemiecki dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i opodatkowuje je stawką obowiązującą w Niemczech , czyli 16 % VAT. Podatek należny stanowi jednocześnie podatek naliczony dla niemieckiego przedsiębiorcy, co oznacza iż transakcja jest dla niego neutralna w zakresie podatku VAT.

Zasada pochodzenia

System oparty na zasadzie pochodzenia zakłada opodatkowanie towarów i usług w miejscu, gdzie zostały wytworzone, bez względu na to gdzie zostanie dokonana ich ostateczna konsumpcja. Niewątpliwą zaletą takiego systemu obliczania podatku VAT jest jego możliwość zastosowania w handlu międzynarodowym bez potrzeby dokonywania kontroli i rejestracji granicznej przepływu towarów. Wynika to z faktu, iż zgodnie z ideą opodatkowania towaru będącego przedmiotem transakcji (np. sprzedaży) międzynarodowej w miejscu jego wytworzenia, system ten tworzy strukturę podatkową dla transakcji międzynarodowych zbliżoną do opodatkowania transakcji dokonywanych na terytorium jednego kraju. Generalnie zasada pochodzenia w UE ma zastosowanie, jeżeli nabywcą towaru jest osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w innym Państwie Członkowskim niż dostawca towaru (podatnik VAT). W takich przypadkach do naliczenia podatku VAT zobowiązany jest dostawca towaru, a nabywca (osoba fizyczna nie będąca podatnikiem VAT) płaci cenę towaru łącznie z podatkiem VAT naliczonym według stawki obowiązującej w kraju siedziby dostawcy towaru.

System taki wprowadzono min. dla tego, iż zidentyfikowanie wszystkich osób fizycznych nabywających towary z innych krajów UE byłoby technicznie nie możliwe do przeprowadzenia, a co za tym idzie system oparty na zasadzie przeznaczenia dla tego typu transakcji byłby narażony na powszechną praktykę uchylania się konsumentów od

opodatkowania.

Przykład 2 - Zasada pochodzenia Przedsiębiorca polski PL sprzedaje towary obywatelowi Niemiec ON nie będącemu podatnikiem podatku VAT i transportuje je do Niemiec. 1 dostawa wewnątrzwspólnotowa Przedsiębiorca polski z tytułu dokonanej sprzedaży towarów nalicza polski podatek VAT w wysokości 22 % i wystawia fakturę obywatelowi Niemiec, na zasadach tożsamych jak dla konsumentów polskich.

Przemieszczenie własnych towarów

Pojęcie wewnątrzwspólnotowej dostawy obejmuje nie tylko dostawę towarów do innego przedsiębiorcy, lecz również przemieszczenie towarów w ramach funkcjonowania jednego przedsiębiorcy. Aby uznać takie przemieszczenie za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów spełnione muszą być następujące warunki:

■ przedsiębiorca-podatnik dokonuje przemieszczenia własnych towarów (które wytworzył, lub nabył) przez wewnątrzwspólnotową granicę,

■ przemieszczenie takie nie jest przejściowe ( jest definitywne).

Przykład

Francuski producent samochodów zamawia akcesoria od polskiego przedsiębiorcy. PL dla usprawnienia dostaw tworzy we Francji magazyn, z którego przedsiębiorca francuski może stosownie do potrzeb pobierać potrzebne do produkcji części. Towary pozostają własnością PL, aż do momentu pobrania ich przez FR z magazynu.

2

1

1. Przedsiębiorca PL musi zarejestrować się we Francji, jako podatnik VAT. Na terytorium RP przemieszczenie towarów z siedziby w Polsce do magazynu we Francji stanowić będzie wewnątrzwspólnotową dostawę towarów opodatkowaną stawką 0%. We Francji przemieszczenie to przedsiębiorca PL rozliczy jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów i opodatkuje stawką podatku obowiązujące we Francji, czyli 19,6 %. Oczywiście kwotę podatku należnego we FR przedsiębiorca PL może potraktować jednocześnie jako podatek naliczony, tak więc transakcja będzie dla niego neutralna podatkowo.

2. W momencie odbioru części z magazynu przez FR przedsiębiorca PL dokona dostawy krajowej na terytorium Francji opodatkowanej stawką 19,6 %.

Opodatkowanie usług w transakcjach wewnątrzwspólnotowych

Zasada ogólna

Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami VI Dyrektywy (art. 9) za miejsce świadczenia usługi uznaje się miejsce, w którym świadczący usługę posiada swoje przedsiębiorstwo lub stałe miejsce prowadzenia działalności, przez które świadczona jest usługa, albo, w przypadku braku przedsiębiorstwa lub stałego miejsca prowadzenia działalności, miejsce, w którym świadczący usługę posiada stały adres lub zwykle mieszka.

Wyjątek od zasady ogólnej - Usługi niematerialne

Opodatkowanie usług niematerialnych tj. udzielanie licencji, reklamowych, prawniczych, finansowych, elektronicznych świadczonych na rzecz podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Państwa Członkowskiego innego niż kraj świadczącego usługę, następuje w miejscu, gdzie nabywca usługi posiada swoją siedzibę.

Przykład

Przedsiębiorca niemiecki zleca polskiej agencji reklamowej wykonanie w Polsce kampanii reklamowej. Agencja za wykonane usługi wystawi rachunek bez podatku VAT. Podatnikiem podlegającym opodatkowaniu będzie przedsiębiorca niemiecki (nabywca usługi), który naliczy podatek z tytułu importu usług wg stawki obowiązującej w Niemczech. Podatek ten przedsiębiorca niemiecki będzie traktował jednocześnie jako podatek naliczony, co oznacza, iż transakcja ta będzie dla niego neutralna podat

Wprowadzenie systemu docelowego podatku VAT w UE.

Tytuł XVIa VI dyrektywy to „Przepisy przejściowe dotyczące opodatkowania handlu pomiędzy państwami członkowskimi”. Tak więc zasady opodatkowania w kraju nabywcy-podatnika, czyli wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, z jednoczesnym zwolnieniem od podatku dostawcy, zostały wprowadzone jako przepisy przejściowe do czasu ustanowienia systemu docelowego, zgodnie z którym opodatkowanie transakcji w ramach UE będzie tożsame z zasadami krajowymi.

Przykład - system docelowy

Przedsiębiorca polski sprzedając towary przedsiębiorcy hiszpańskiemu opodatkuje je w Polsce i tam wykaże podatek należny, a przedsiębiorca hiszpański będzie mógł potraktować podatek ten jako podatek naliczony, o który będzie miał możliwość obniżyć swój podatek należny płacony w Hiszpanii.

dostawa

Podatek należny Podatek naliczony

Wprowadzenie takiego systemu, prowadzić może jednak do zaburzenia konkurencyjności na rynku unijnym, gdyż przykładowo produkty sprzedawane przez przedsiębiorcę z siedzibą na Malcie, obłożone będą podatkiem w wysokości 15 %, natomiast towary sprzedawane przez przedsiębiorcę z siedzibą w Danii obłożone będą podatkiem w wysokości 25 %. Tak duża różnica w opodatkowaniu może powodować, iż konsumenci indywidualni z całego obszaru UIE kupować będą produkty o wysokich cenach w tych krajach, gdzie podatek VAT jest najniższy, gdyż niższa stawka podatku w większości przypadków oznaczać będzie niższą cenę, którą finalnie zawsze obciążany jest ostateczny konsument.

Natomiast w przypadku przedsiębiorców z różnych krajów UE dokonujących transakcji opodatkowanych podatkiem VAT, w przypadku wprowadzenia systemu docelowego opartego na zasadzie opodatkowania producenta (sprzedawcy) w miejscu jego siedziby, pojawia się problem następujący. Otóż np. przedsiębiorca z Malty, który sprzeda swoje towary przedsiębiorcy z Danii, opodatkuje taką transakcję na Malcie, czyli według stawki 15 % i taką kwotę wykaże w swojej deklaracji podatkowej składanej w urzędzie podatkowym na Malcie. Zgodnie z podstawową zasadą opodatkowania podatkiem VAT, powinien być on dla przedsiębiorców neutralny.

Oznacza to, iż przedsiębiorca z Danii ma prawo odliczyć od swojego podatku należnego płaconego w Danii podatek naliczony od zakupu towarów i usług, które służą jego działalności gospodarczej. W opisanej sytuacji przedsiębiorca duński z tytułu sprzedaży swoich towarów na terytorium UE naliczałby podatek „duński” w wysokości 25 %, natomiast kupując produkty niezbędne mu w procesie produkcyjnym np. od przedsiębiorcy z siedzibą na Malcie otrzyma fakturę ze stawką „maltańską” czyli 15 %, co oznaczałoby iż może odliczyć od swojego podatku należnego w wysokości 25 % podatek naliczony w wysokości tylko 15 %. W takiej sytuacji naruszona zostałaby zasada neutralności podatku VAT dla przedsiębiorcy duńskiego, gdyż 10 % podatku należnego nie zostałoby obniżone o podatek naliczony przy zakupie towarów z innego kraju członkowskiego.

Z uwagi na powyższe zagrożenia Komisja Europejska proponuje ujednolicenie stawek podatkowych we wszystkich krajach członkowskich, co zapewniłoby realizację zasady neutralności podatku VAT dla wszystkich przedsiębiorców dokonujących transakcji na obszarze wspólnego rynku.

Y

X

Z

Y

X

Z

Y

X

Terytorium Niemiec

Terytorium

RP

Siedziba PL

Terytorium Holandii

Terytorium Niemiec - Zakład PL

Terytorium RP

Siedziba PL

Terytorium Niemiec

N

PL

N

P PL

ON

P PL

Magazyn

PL

FR

PL

H

PL

---