1. Ogólne informacje o UE

   1. Historia
      Po drugiej wojnie światowej rozpoczęła się historia Unii Europejskiej, Europa dostrzegła konieczność pokojowej współpracy między państwami europejskimi. 25 marca 1957 r. w Rzymie sześć krajów dało podwaliny nowej organizacji, zaczęła tworzyć się Unia Europejska. Członkami założycielami były: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy.

Unia Europejska wyrosła z Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, powołanej na podstawie traktatu paryskiego, podpisanego w 1951 r. przez sześciu członków założycieli: Belgię, Holandię i Luksemburg (Beneluks), RFN, Francję i Włochy. Celem EWWiS było utworzenie wspólnej puli produkcji węgla i stali, aby zapobiec wojnie gospodarczej. Było to urzeczywistnienie planu opracowanego przez Jeana Monneta, a upowszechnionego przez francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana. 9 maja 1950 historia Unii Europejskiej zaczyna się właściwie, Schuman przedstawił propozycję utworzenia zorganizowanej Europy twierdząc, że jest to niezbędne do utrzymania pokojowych stosunków. Propozycja ta, znana jako Deklaracja Schumana, jest uważana za początek dzisiejszej Unii Europejskiej, która potem wybrała dzień 9 maja za Dzień Europy. Brytyjczycy zostali zaproszeni do uczestnictwa, ale odmówili, aby nie rezygnować z narodowej suwerenności.

Historia Unii Europejskiej - ojcowie Europy

Konrad Adenauer - pierwszy kanclerz Niemiec po wojnie, współtwórca idei zjednoczonej Europy.

Jacques Lucien Delors - przewodniczący Komisji Europejskiej w latach 1985-1995. Wzmocnił jej rolę i był jednym z twórców ścisłej integracji Europy.

Helmut Kohl - kanclerz Niemiec w latach 1982-98, jest uważany za ojca zjednoczenia Niemiec w 1991 r.

Robert Schuman - współtwórca idei powowłania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Minister spraw zagranicznych Francji w latach 1948-1952.

Winston Churchill - premier Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej. Sugerował powołanie Stanów Zjednoczonych Europy.

Alcide de Gasperi - premier Włoch w latach 1945-53, współautor i realizator koncepcji integracji europejskiej, współinicjator utworzenia w 1949 r. Rady Europy i Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

Francois Mitterrand - prezydent Francji w latach 1981 -1995, zwolennik ścisłej integracji europejskiej.

Paul Henri Spaak - premier Belgii, przewodniczący Zgromadzenia EWWiS, Sekretarz Generalny NATO, współtwórca Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

Etiene Davignon - belgijski polityk i finansista, członek zarządów wielu międzynarodowych koncernów, odegrał ważną rolę w umocnieniu pozycji Komisji Europejskiej.

Charles de Gaulle - prezydent Francji w latach 1959-69, francuski bohater narodowy, zwolennik Europy ojczyzn i ograniczania roli Stanów Zjednoczonych na kontynencie.

Jean Monnet - jeden z "Ojców Założycieli" zjednoczonej Europy, współautor koncepcji powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, pierwszy przewodniczący jej organu wykonawczego - Wysokiej Władzy.

Historia Unii Europejskiej - etapy rozszerzenia

Członkami założycielami wszystkich trzech Wspólnot było sześć państw zachodnioeuropejskich: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Pozostałe państwa przystąpiły do WE, Euratomu i EWWiS na podstawie dyspozycji art. 237 traktatu rzymskiego o WE z 1957 roku.

1951 - 18 kwietnia powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali na mocy Traktatu Paryskiego, podpisanego na 50 lat (termin upłynął 23 lipca 2002 r.). Celem tej organizacji było istnienie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węglowego i stalowego państw członkowskich: Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, Niemiec i Włoch.

1957 - 25 marca powstały: Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM) oraz Europejska Wspólnota Gospodarcza, na mocy Traktatu Rzymskiego; traktat został zawarty na czas nieograniczony; głównym celem EURATOMU było pokojowe wykorzystanie energii jądrowej. EWG zmieniło nazwę na Wspólnotę Europejską. 1973 - pierwsze rozszerzenie - 1 stycznia wszedł w życie traktat o przystapieniu do WE nowych członków: Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii. Norwegowie wypowiadają się w referendum przeciw przyłączeniu ich kraju do WE.

Kalendarium:

31 lipca 1961 - Irlandia składa wniosek o członkostwo
9 sierpnia 1961 - Wielka Brytania składa wniosek o członkostwo
10 sierpnia 1961 - Dania składa wniosek o członkostwo
30 kwietnia 1962 - Norwegia składa wniosek o członkostwo
30 czerwca 1970 - rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych
1963 - veto Francji wbec wniosku Wielkiej Brytanii
1963 - negocjacje ze wszystkimi państwami kandydującymi zostaja zawieszone
grudzień 1969 - konferencja szefów państw i rządów krajów członkowskich EWG w Hadze - wyrażono warunkową zgodę na wznowienie rokowań z Wielka Brytanią
1970 - wznowienie negocjacji ze wszystkimi państwami kandydującymi
22 stycznia 1972 - podpisanie Traktatu Akcesyjnego Danii, Norwegii, Wielkiej Brytanii i Irlandii
1 stycznia 1973 - traktaty wchodzą w życie (prócz Norwegii - negatywny wynik referendum)
1 stycznia 1978 - kończy się pięcioletni okres przejściowy dla nowych państw członkowskich

1981 - drugie rozszerzenie - 1 stycznia, na mocy układu podpisanego 28 maja 1979 r. Grecja została kolejnym państwem członkowskim WE.

Kalendarium:

12 czerwca 1975 - Grecja składa wniosek o członkostwo

27 lipca1976 - początek negocjacji akcesyjnych

28 maja 1979 - podpisanie Traktatu Akcesyjnego

1986 - trzecie rozszerzenie - 1 stycznia Hiszpania i Portugalia stały się pełnoprawnymi członkami WE.

Kalendarium:

28 marca 1977 - Portugalia składa wniosek o członkostwo
28 lipca 1977 - Hiszpania składa wniosek o członkostwo
6 czerwca 1978 - Portugalia rozpoczyna negocjacje
5 lutego 1979 - Hiszpania rozpoczyna negocjacje
12 czerwca 1985 - podpisanie traktatów akcesyjnych w Madrycie i Lizbonie
1 stycznia 1986 - traktaty wchodzą w życie

1990 - Po upadku Muru Berlińskiego, zjednoczone Niemcy dostosowują zasady swojego członkostwa do zwiększonej o wschodnie landy liczby mieszkańców.

1995 - czwarte rozszerzenie - 1 stycznia Austria, Finlandia i Szwecja stały się członkami UE. Społeczeństwo Norwegii większością 52,8 % wypowiedziało się przeciwko akcesji z UE.

Kalendarium:

17 lipca 1989 - Austria składa wniosek o członkostwo

1 lipca 1991 - Szwecja składa wniosek o członkostwo

18 marca 1992 - Finlandia składa wniosek o członkostwo

25 listopada 1992 - Norwegia składa wniosek o członkostwo

1993 - rozpoczynaja się negocjacje akcesyjne ze wszystkimi panstwami kandydującymi

24 czerwca 1994 - podpisanie Traktatu Akcesyjnego Austrii, Finlandii i Szwecji

1 stycznia 1995- traktaty wchodzą w życie (prócz Norwegii - negatywny wynik referendum)

2004 - piąte rozszerzenie - 1 maja Cypr, Czechy, Estonia, Litwa Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry stały się pełnoprawnymi członkami UE.

Grupa Luksemburska Grupa 5+1 - pierwsza grupa państw EŚiW, która rozpoczęła negocjacje akcesyjne w wyniku decyzji Rady Europejskiej obradującej w Luksemburgu w grudniu 1997 r.

Kraje te rozpoczęły negocjacje w marcu 1998 r., a zakończyły w grudniu 2002 r.:

Polska
Czechy
Węgry
Estonia
Słowenia
Cypr

Grupa Helsińska - to sześć państw negocjujących członkostwo w Unii Europejskiej w drugiej turze po uzyskaniu pozytywnej rekomendacji podczas szczytu Rady Europejskiej w Helsinkach w grudniu 1999 r.

Państwa te rozpoczęły negocjacje w czerwcu 2000 r.:

Bułgaria
Litwa
Łotwa
Rumunia
Słowacja
Malta

Litwa, Łotwa, Słowacja i Malta zakończyły je w grudniu 2002 r.

Zgodnie z decyzjami podjętymi przez przywódców państw członkowskich, potwierdzonymi przez

Radę Europejską w czerwcu 2005 r., proces rozszerzenia dotyczy obecnie Bałkanów i Turcji.

Na posiedzeniu Rady ds. Ogólnych UE 14 grudnia 2004 r. Bułgaria i Rumunia zamknęły formalnie

negocjacje akcesyjne.

Rumunia i Bułgaria mogą wejść do UE w styczniu 2007 r., o ile dokończą dostosowanie prawa i

zdecydowanie przyspieszą walkę z korupcją i zorganizowaną przestępczością (warunki wymienione

w Traktacie o przystąpieniu podpisanym 25 kwietnia 2005 r.). Komisja Europejska w październiku

oceni, czy ten warunek spełniły. Gdyby się okazało, że oba kraje nie przyspieszyły reform, Komisja

zaproponuje, by rozszerzenie nastąpiło w 2008 r.

1 lipca 2013 r. do UE dołączyła Chorwacja.

1. Symbole UE

• Flaga

Dwanaście złotych gwiazd ułożonych koliście na lazurowym tle. Krąg dwunastu gwiazd symbolizuje jedność, solidarność i harmonię pomiędzy narodami Europy.

Pomysł na wygląd i kształt flagi pochodzi od hiszpańskiego dyplomaty Salvadora de Madariaga y Rojo oraz francuskiego plastyka Arsena Heitza. Od 1951 r. pracowali razem dla Rady Europy. Jesienią 1955 r. przedstawili ostateczny projekt flagi: dwanaście złotych gwiazd usytuowanych w miejscach godzin na tarczy zegara na lazurowym tle. Określono proporcje długości flagi do jej wysokości (3:2), promień gwiazdy na 1/18 wysokości i promień korony na 1/3 wysokości, z niezmienną liczbą dwunastu gwiazd symbolizujących doskonałość i pełnię, godziny, miesiące, znaki zodiaku i apostołów. Projekt flagi zatwierdzono w czasie posiedzenia Rady Europy w Paryżu. Ta sama flaga Europy, dokładnie opisana symbolicznie, heraldycznie i geometrycznie, została przyjęta 21 kwietnia 1986 r. jako flaga Wspólnot Europejskich, a obecnie Unii Europejskiej.8 grudnia jest obchodzony jako rocznica uroczystego przyjęcia w 1955 roku flagi Europy. (por. Władysław Serwatowski, Gwiazdy Europy, gwiazdy Apokalipsy, "Rzeczpospolita", 8 grudnia 1994 r., Centrum Flagi Ziemi).Symbolika flagi UE może być wykorzystywana przez osoby trzecie bez konieczności uzyskiwania jakiejkolwiek zgody, jeśli służy promocji Unii Europejskiej w celach niekomercyjnych ani nie mających związku z promocją danej firmy czy instytucji. W innych przypadkach wymagana jest zgoda Sekretariatu Generalnego Komisji Europejskiej.

• Hymn

Komitet Ministrów Rady Europy zatwierdził 12 stycznia 1972 r. jako hymn europejski muzyczną aranżację preludium Ody do radości, IV części IX symfonii Ludwiga van Beethovena, przygotowaną przez Herberta von Karajana. Od 1986 roku Oda do radości jest hymnem Unii Europejskiej.

Beethoven skomponował muzykę w latach 1817 - 1823 do wiersza Schillera Oda do radości z 1785 r. Jednak oficjalnie hymn Unii Europejskiej nie ma słów, aby nie doszło do sporów, w jakim języku powinien być śpiewany. Oda do radości zazwyczaj jest grana 9 maja w święto Unii Europejskiej, a także podczas oficjalnych uroczystości i szczytów Unii.

• Dzień Europy

Dzień Unii Europejskiej jest obchodzony 9 maja. Przypomina o dacie 9 maja 1950 roku, kiedy Robert Schuman, francuski minister spraw zagranicznych w latach 1948 - 1952, ogłosił swoją deklarację - plan Schumana. Plan ten dotyczył powołania pierwszej organizacji koordynującej współpracę państw w górnictwie i hutnictwie, Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

• Waluta Unii Europejskiej – euro

Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht) określił realizację Unii Gospodarczej i Walutowej poprzez wprowadzenie wspólnej waluty w krajach zakwalifikowanych do UGiW. Początkowo wprowadzono nazwę ECU (European Currency Unit) jako okreslenie nowej europejskiej waluty. Była to jednostka rozrachunkowa stosowana w obrocie między państwami członkowskimi. Jej wartość była określana przez kursy narodowych walut Unii Europejskiej ważone ich udziałem w koszyku.

Pierwszego stycznia 2002 roku do obiegu wprowadzono walutę Unii Europejskiej - euro. Nie jest ona uzależniona od koszyka, a jej wartość nie jest zależna od walut wykazujących się największą stabilnością.

Szefowie rządów i państw w grudniu 1995 r. przyjęli zgodnie nazwę euro. Jest krótka i ma taką samą pisownię we wszystkich językach UE, co uważa się za zaletę.

Jedno euro składa się ze 100 centów.

Symbolem unijnej waluty - euro - jest grecka litera epsilon przecięta dwiema równoległymi liniami. Z jednej strony znak ten przypomina o antycznych korzeniach cywilizacji europejskiej, z drugiej nawiązuje do podobnie przekreślonych znaków przyjętych dla głównych walut świata - Ł, $, Ą, czyli funta sterlinga, dolara amerykańskiego i japońskiego jena.

1. Języki UE

Różnorodność językowa jest demokratyczną i kulturową podstawą Unii Europejskiej, potwierdzoną art. 22 Karty Praw Podstawowych UE. Jej znaczenie podkreślono też w rezolucji Rady z 14 lutego 2002 r., gdzie uznano rolę języków w społecznej, gospodarczej i politycznej integracji, szczególnie w procesie rozszerzenia Unii Europejskiej.

Prawo do istnienia różnorodności językowej jest obowiązującą zasadą w instytucjach unijnych. Traktat o Unii Europejskiej ma takie samo znaczenie we wszystkich wersjach oficjalnych języków (art. 53 TUE), dając tym samym możliwość obywatelom napisania do każdej instytucji UE i otrzymania odpowiedzi w tym samym języku co przesłane pytanie (art. 21 TUE). Do 1 maja 2004 r. obowiązywało 11 równoprawnych języków urzędowych: angielski, duński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, niderlandzki, niemiecki, portugalski, szwedzki i włoski oraz język irlandzki, który jest językiem tzw. traktatowym. Od 1 maja 2004 r. językami obowiązującymi są również: czeski, estoński, litewski, łotewski, maltański, polski, słowacki, słoweński i węgierski.

Po kolejnych rozszerzeniach doszedł język: rumuński i bułgarski.

Sprawami tłumaczeń w Unii Europejskiej zajmuje się Europejskie Centrum Tłumaczeń (European Translation Centre).

Umacnianiu różnorodności oraz tożsamości językowej i kulturowej narodów Europy ma służyć Europejskie portfolio językowe, specjalny dokument, który prezentuje osiągnięcia właściciela w zakresie określonym celami nauki.

Nauczanie języków wspierają programy europejskie: Sokrates, Erasmus, Lingua, Młodzież, Leonardo da Vinci oraz Europejski Fundusz Społeczny.

22 listopada 2005 r. Komisja Europejska uruchomiła nowy portal językowy Europa

Również w listopadzie 2005 opublikowano specjalne wydanie Eurobarometru nr 243 "Europejczycy i ich języki".

Polska - 7 października 1999 r. Parlament Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił Ustawę o języku polskim (tekst jednolity - Internetowy System Informacji Prawnej Kancelarii Sejmu).

Język polski jest podstawowym elementem narodowej tożsamości i jest dobrem kultury narodowej Polaków. Polska kultura stanowi fragment wspólnej, różnorodnej kulturowo Europy. Zachowanie naszej kultury i jej rozwój jest możliwy tylko poprzez ochronę języka polskiego. Przepisy ww. ustawy dotyczą ochrony języka polskiego i używania go w działalności publicznej oraz w obrocie prawnym na terytorium naszego państwa.

1. Kraje członkowskie

Unia Europejska składa się z 28 państw członkowskich. Członkiem Unii Europejskiej może zostać tylko wolne, niepodległe, suwerenne, demokratyczne państwo europejskie. Nowo wstępujące państwa, aby stać się członkiem Unii muszą:

• spełnić szereg kryteriów dotyczących sfery gospodarczej, politycznej, praw człowieka sformułowane w tzw. kryteriach kopenhaskich

• zaakceptować w pełni i bez zastrzeżeń acquis communautaire (w szczególności zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego nad prawem krajowym)

• posiadać sprawnie działającą administrację i sądownictwo zdolne wyegzekwować unijne i wspólnotowe akty prawne

  1. Kraje kandydujące

Członkiem Unii Europejskiej może zostać tylko wolne, niepodległe, suwerenne, demokratyczne państwo europejskie o rozwiniętej gospodarce rynkowej, zdolnej do konkurowania na jednolitym, wspólnym rynku wewnętrznym. Wymogi te zostały spisane przez przywódców ówczesnej dwunastki podczas szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze z 1993 roku i znane są dzisiaj jako kryteria kopenhaskie. Ponadto w Madrycie w 1995 Rada Europejska nakazała zaakceptować w pełni i bez zastrzeżeń acquis communautaire oraz posiadać sprawnie działającą administrację i sądownictwo zdolne wyegzekwować unijne i wspólnotowe akty prawne (kryteria madryckie). Podana kolejność nie jest przypadkowa i uwzględnia:

• stan negocjacji o członkostwo,

• negocjacji o stowarzyszenie – stowarzyszeniu z uwzględnieniem choćby minimalnej akceptacji prawa wspólnotowego i liberalizacji handlu; obecnie takie porozumienia są zawarte z państwami bałkańskimi i Turcją; odmienne porozumienia zawierane były z:

  • byłymi koloniami państw członkowskich – porozumienia AKP

  • państwami Basenu Morza Śródziemnego – proces barceloński

  • państwami WNP – Porozumienia o Partnerstwie i Współpracy

    • należy jednak zaznaczyć, że nie są to sensu stricto stowarzyszenia, gdyż nie ma w nich mowy o dostosowaniu prawa krajowego do acquis communautaire, zawierane były w różnych odstępach czasowych (poczynając od lat 70. do czasów obecnych) i przechodziły różne fazy intensywności – tzw. generacje umów – od umów jedynie gospodarczych (pierwsza generacja) do umów obejmujących m.in.: wymianę kulturalną, szeroką liberalizację handlu (strefa wolnego handlu), prawa człowieka, programy pomocy gospodarczej MEDA, TACIS (trzecia generacja); obecnie jednym przykładem poza Bałkanami i Turcją jest Ukraina (rozpoczęte negocjacje ws. stowarzyszenia); dla Norwegii, Liechtensteinu i Islandii stowarzyszenie zastąpiono Europejskim Obszarem Gospodarczym, zupełnie inne rozwiązania przyjęto dla Szwajcarii^[1]

i szereg innych czynników takich jak:

• członkostwo lub jego brak w pierwszej organizacji międzynarodowej stawiającej sobie za cel integrację państw europejskich, promującej m.in.: współpracę kulturalną, ochronę praw człowieka – Radzie Europy, art.6 Traktatu o Unii Europejskiej^[2] nawiązuje do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a nawet UE wyraziła chęć przystąpienia do tej konwencji^[3], już teraz Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich uznał ten dokument za wiążący go przy wydawaniu orzeczeń, tak więc członkostwo w Radzie Europy jest warunkiem niezbędnym;

• członkostwo w Światowej Organizacji Handlu – organizacji mającej na celu liberalizację handlu międzynarodowego, członkostwo w tej organizacji jest warunkiem koniecznym, gdyż każde państwo członkowskie Wspólnoty Europejskiej musi także być członkiem WTO;

• członkostwo w Środkowoeuropejskim Stowarzyszeniu Wolnego Handlu – organizacji, której członkowie za cel wyznaczyli sobie członkostwo w Unii Europejskiej^[4], a pierwszym krokiem ku temu ma być liberalizacja handlu między krajami członkowskimi;

• członkostwo w Europejskim Obszarze Gospodarczym;

• udział w Europejskiej Polityce Sąsiedztwa, Unii na rzecz Regionu Morza Śródziemnego, Partnerstwie Wschodnim;

• udział w strefie wolnego handlu, unii celnej, wspólnym rynku Wspólnoty Europejskiej

• członkostwo w Organizacji Narodów Zjednoczonych- wyznacznik niepodległości, suwerenności i akceptacji na arenie międzynarodowej

• członkostwo w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie – organizacji monitorującej wolność wyborów, współpracę kulturalną, budowanie zaufania i bezpieczeństwa między członkami

• członkostwo w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – skupiającej najbardziej rozwinięte państwa świata.

Najbliższa członkostwu jest Islandia. Najmniej prawdopodobna wydaje się perspektywa członkostwa dla Rosji, Białorusi i Kazachstanu. Unijne państwo najbardziej sceptyczne wobec szybkiego rozszerzenia: Holandia^[5].

Proces rozszerzania Unii Europejskiej jest procesem ściśle powiązanym z rozwojem procesu integracji i dorobku prawnego. Obecnie obowiązujący Traktat z Nicei nie przewiduje możliwości rozszerzania Unii. Przyjęcie nowego członka wymagało będzie istotnych zmian w systemie instytucjonalnym i decyzyjnym, stąd ogromne znaczenie w tej kwestii ma sprawa ratyfikacji Traktatu z Lizbony^[6].

Kraje oficjalnie uznane za kandydatów

Czarnogóra

Islandia

Macedonia

Serbia

Turcja

Proces stabilizacji i stowarzyszenia Bałkanów Zachodnich

Albania

Bośnia i Hercegowina

1. Powierzchnia UE

UE zajmuje obszar 4 422 773 km². Geograficznie leży na 5 kontynentach: w Europie (większość terytorium), w Azji (Cypr (wyspa)), w Afryce (m. in: Reunion, Ceuta), w Ameryce Południowej (Gujana Francuska), w Ameryce Północnej (m.in. Martynika). Suma terytoriów państw członkowskich daje 7. miejsce pod względem powierzchni (za Australią, przed Indiami) i stanowi 3% powierzchni lądu. Największa powierzchniowo jest Francja, najmniejsza Malta.

1. Ludność w UE

Najludniejsze są Niemcy, najmniej ludności ma Malta.

1 stycznia 2010 r. UE liczyła 501,062 mln obywateli, wobec 499,695 mln rok wcześniej. Przyrost naturalny wyniósł w tym czasie 509 tys. osób, a liczba migrantów, którzy osiedlili się w UE - 857 tys.

W tym czasie ludność Polski wzrosła o 31 tys. do 38,167 mln. Przy czym nie jest to wynik migracji (ujemny bilans ok. 1 tys.), ale wzrostu naturalnego, który sięgnął blisko 33 tys.

1. Wyniki ekonomiczne UE

2. Budżet UE

Budżet Unii Europejskiej (formalnie Budżet ogólny Wspólnot) – główny krótkoterminowy plan Unii Europejskiej, sporządzany na czas jednego roku, obejmujący dochody i wydatki związane z prowadzeniem i koordynacją polityk wspólnotowych. Podstawę traktatową budżetu stanowią artykuły 310-325 (dawne artykuły 268-280 TWE) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej^[1].

Zasadnicze elementy procedury budżetowej zawarte zostały w art. 310-325 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej^[1]. Głównymi organami zaangażowanymi w jego powstawanie, realizacją i kontrolę są: Komisja Europejska, Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski oraz Trybunał Obrachunkowy^[4]. Wstępny projekt budżetu sporządzany jest przez Komisję Europejską na podstawie preliminarzy wydatków przygotowanych do końca czerwca przez instytucje wspólnotowe^[4]. Następnie, do końca sierpnia, Komisja przedkłada sporządzone zestawienie Radzie^[4]. Rada ma wówczas prawo wprowadzenia skonsultowanych z Komisją poprawek, po czym uchwala projekt budżetu i najpóźniej do 5 października przedkłada go Parlamentowi^[4]. Wyrażenie przez PE w ciągu 45 dni zgody na projekt jest równoznaczne z uchwaleniem budżetu^[4]. Parlament może także zaproponować poprawki, co powoduje powrót projektu do dalszej pracy w Radzie (tzw. drugie czytanie)^[4]. Może ona poprawki zaakceptować lub odrzucić i ustala jednocześnie poziom wydatków obligatoryjnych^[4]. Po tym ustaleniu Parlament ma prawo jedynie do korygowania poziomu wydatków nieobligatoryjnych, po czym Przewodniczący PE stwierdza uchwalenie budżetu^[4]. Parlament ma także możliwość zażądania przedłożenia nowego projektu, co skutkuje jednoczesnym wprowadzeniem systemu finansowania Wspólnoty, w którym do czasu uchwalenia nowego budżetu wydatki w każdym kolejnym miesiące nie mogą przekroczyć limitu 1/12 łącznych wydatków ubiegłego roku budżetowego^[4]. Po zakończeniu roku budżetowego rozliczenie z jego wykonania przedstawiane jest Parlamentowi i Radzie przez Komisję Europejską^[4]. Jednocześnie sprawozdanie roczne opracowuje Trybunał Obrachunkowy^[4]. Przed udzieleniem Komisji absolutorium Parlament ma prawo zażądania dodatkowych informacji^[4].

1. Strategia Europy 2020

Strategia „Europa 2020” jest nowym, długookresowym programem rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej (UE), który zastąpił realizowaną od 2000 r., zmodyfikowaną pięć lat później, Strategię Lizbońską.

W opublikowanym 3 marca 2010 r. Komunikacie „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” podkreślona została potrzeba wspólnego działania państw członkowskich na rzecz wychodzenia z kryzysu oraz wdrażania reform umożliwiających stawienie czoła wyzwaniom związanym z globalizacją, starzeniem się społeczeństw czy rosnącą potrzebą racjonalnego wykorzystywania zasobów. W celu osiągnięcia powyższych założeń zaproponowano trzy podstawowe, wzajemnie wzmacniające się priorytety:

• wzrost inteligentny (ang. smart growth), czyli rozwój oparty na wiedzy i innowacjach,

• wzrost zrównoważony (ang. sustainable growth), czyli transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów i konkurencyjnej,

• wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (ang. inclusive growth), czyli wspieranie gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną.

  1. 5 celów strategii 2020

KE zaproponowała wskaźniki umożliwiające monitorowanie postępów w realizacji ww. priorytetów za pomocą pięciu nadrzędnych celów, określonych na poziomie całej UE, w tym:

• osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia na poziomie 75%;

• poprawa warunków prowadzenia działalności badawczo–rozwojowej, w tym przeznaczanie 3% PKB UE na inwestycje w badania i rozwój;

• zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomami z  1990 r.; zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii; dążenie do zwiększenia efektywności energetycznej o 20%;

• podniesienie poziomu wykształcenia, zwłaszcza poprzez zmniejszenie odsetka osób przedwcześnie kończących naukę do poniżej 10% oraz zwiększenie do co najmniej 40% odsetka osób w wieku 30−34 lat mających wykształcenie wyższe;

• wspieranie włączenia społecznego, zwłaszcza poprzez ograniczanie ubóstwa, mając na celu wydźwignięcie z ubóstwa lub wykluczenia społecznego 20 milionów obywateli.

  1. Działania UE na rzecz pokoju i dobrobytu

  2. Pokojowa Nagroda Nobla dla UE

W 2012 r. Unii Europejskiej przyznano Pokojową Nagrodę Nobla w uznaniu jej wysiłków na rzecz pokoju, pojednania, demokracji i praw człowieka na Starym Kontynencie.

W komunikacie norweskiego Komitetu Noblowskiego oświadczono, że decyzja o przyznaniu nagrody jest wyrazem aprobaty dla roli stabilizacyjnej, jaką UE odegrała w przekształceniu Europy z kontynentu wojny w kontynent pokoju.

Zdaniem Komitetu, najważniejszym osiągnięciem Unii jest „skuteczna walka o pokój, pojednanie, demokrację i prawa człowieka”.

Działania UE stanowią przykład „braterstwa między narodami” oraz są formą wspierania „kongresów pokoju”, co Alfred Nobel wymienił jako kryteria przyznania nagrody w swoim testamencie z 1895 r.

Unia Europejska jest 21. organizacją międzynarodową, której przyznano Nobla w dziedzinie pokoju od 1901 r.

1. Prezydencja w UE

Przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej zwane Prezydencją trwa 6 miesięcy (od 1 stycznia do 30 czerwca i od 1 lipca do 31 grudnia). Pełnią ją rotacyjnie państwa członkowskie Unii Europejskiej. Państwo przewodniczące Radzie Unii Europejskiej pełni również funkcję przewodniczącego Rady Europejskiej.

Prezydencja ma zadanie m.in.: kierowanie sprawami bieżącymi Rady UE, wyznaczanie kierunków polityki UE, pełnienie funkcji mediatora w rokowaniach, a także reprezentowanie UE w stosunkach zewnętrznych.

Państwo członkowskie obejmujące urząd prezydencji w Radzie przedstawia program działań który z założenia ma zostać zrealizowany w czasie trwania ich kadencji W związku z tym iż w czasie pełnienia prezydencji nie wszystkie sprawy udaje się zakończyć, powstała nieformalna instytucja, TROJKA, której zadaniem jest zachowanie ciągłości prac w Radzie Unii Europejskiej. W jej skład wchodzą: przewodniczący Rady UE która zakończyła swoją sześciomiesięczną kadencję, przewodniczący sprawujący kierownictwo w danym czasie oraz przewodniczący przyszłej prezydencji.

Prezydencja pozostaje również w ścisłych kontaktach z innymi instytucjami Wspólnot Europejskich: Komisją Europejską oraz Parlamentem Europejskim.

1. UE jako organizacja międzynarodowa

   1. Pojęcie instytucji europejskiej

Pod pojęciem Instytucji Europejskich rozumiemy formy różnego rodzaju współpracy między państwami europejskimi. Są organizacje międzynarodowe, które zakresem swojej działalności obejmują państwa Europy. Pod tym pojęciem rozumie się też formy współpracy, która zrzesza podmioty pochodzące z kilku państw. Ze względu na to, ile wchodzi w skład danej organizacji, dzielimy na organizacje pozarządowe i rządowe. Różnica jest jasna: pozarządowe – organizacje zrzeszają osoby fizyczne bądź też osoby prawne. Organizacje rządowe zrzeszają państwa reprezentujące określone rządy. Organizacje pozarządowe zajmują się różnymi dziedzinami, np. katolickie, sportowe. Cechy organizacji o rządowym charakterze: podstawą prawną ich działania są umowy międzynarodowe;

- organizacja musi posiadać względnie stały skład członkowski;

- organizacja o charakterze rządowym musi obejmować co najmniej 3 państwa;

- musi posiadać stałe organy.

Podział ze względu na kryteria:

•wg ich członkostwa dzielimy na:

- powszechne inaczej uniwersalne – zmierzające do objęcia wszystkich państw, a ich statuty przewidują, że są dostępne dla wszystkich krajów.

- organizacje partykularne – ich członkostwo w samym założeniu jest ograniczone do pewnej grupy państw,

zastosowanie ma kryterium geograficzne (np. pakt północno-atlantycki, Rada Europy – jej członkami mogą zostać państwa tylko europejskie, Wspólnota Europejska). Kryterium: musi być pewny poziom zachowywania praw człowieka, demokratyczny system rządów.

Kryteria o charakterze gospodarczym: odpowiedni system rozwoju gospodarczego, OECD – organizacja państw o

najwyższej gospodarce.

Kryteria wyznaniowe – członkostwo uzależnione od panującej religii np. Konwencje Państw Islamskich. Kryterium etniczne – Liga Państw Arabskich

•wg zakresu ich kompetencji:

Organizacje o kompetencjach ogólnych działają we wszystkich dziedzinach np. bezpieczeństwo, prawa człowieka, współpraca gospodarcza (ONZ).Organizacje o kompetencjach funkcjonalnych rozwijają działalność w ściśle określonych dziedzinach np. Europejska Wspólnota Energii Atomowej, Organizacja do spraw połowu Łososia na północnym Atlantyku,

•wg stopnia władzy organizacji międzynarodowej w stosunku do państw członkowskich:

Organizacje o charakterze koordynacyjnym i ponadpaństwowym (federalistycznym):

- koordynacyjne – koordynują i uzgadniają działalność państw członkowskich, zmierzające do celów organizacji. Są oparte na zasadzie jednomyślności i tym samym bez zgody państwa członkowskiego organizacja nie może mu narzucić zadań,

- organizacje ponadnarodowe – mają kompetencje poważnie ograniczające suwerenność państw członkowskich.

1. Informacje ogólne o organizacjach międzynarodowych

-organizacje rządowe – zrzeszające państwa; powstanie w drodze umowy międzynarodowej

-organizacje pozarządowe – zrzeszające inne osoby prawne lub fizyczne

-organizacje uniwersalne i regionalne

-obecnie – polityka zagraniczna przez udział w organizacjach międzynarodowych

Organizacje rządowe

-struktury powołane do życia przez umowy międzynarodowe

-jedna z form stosunków międzynarodowych

-zrzeszenie co najmniej 3 państw, wielostronna umowa mająca charakter statutu, określenie

celów i sposobów funkcjonowania, powoływanie organów o wyznaczonych kompetencjach

-najczęstsza struktura: zebranie przedstawicieli wszystkich członków (Zgromadzenie Ogólne, Konferencja Ogólna, Kongres), rada lub komitet (zbiera się częściej, czasami – kilka), organ administracyjny (Sekretariat/Biuro)

-odmienna struktura MOP

-Międzynarodowe organizacje rządowe – powstają od połowy XIX wieku, często jako unie administracyjne lub związki celowe; 1919 – Liga Narodów; po II wojnie – ONZ

-podmiotowość prawnomiędzynarodowa

– występują jako podmioty prawa międzynarodowego, zawierają umowy, występują jako strony przed sądami

międzynarodowymi, uczestniczą w konferencjach międzynarodowych, utrzymują regularne stosunki

-ich podmiotowość ma ograniczony charakter i nie może wykraczać poza granice działalności opartej na umowach międzynarodowych – żadna organizacja nie posiada pełnej podmiotowości

-funkcje

– regulacyjne (ustanawianie norm i wzorców o charakterze moralnym, politycznym lub prawnym), kontrolne (konfrontowanie państw z ustalonymi wzorcami i normami), operacyjne (świadczenie usług); z tego względu podział na funkcje typu forum i typu usługowego

-uchwały

– jako prawo umowne lub quasi-umowne – traktowane jako odrębne, nowe źródło prawa, źródło osobnej kategorii przepisów prawnych, niektórzy – nieprzyznawanie uchwałom charakteru źródła prawa, inni – jako etap tworzenia się norm międzynarodowego prawa zwyczajowego

-charakter w dużym stopniu zależy od treści uchwały – potwierdzenie norm z umowy lub zwyczaju (one są więc źródłem prawa), sprawy wewnętrzne – charakter wiążący dla członków (podstawą umowa powołująca organizację do życia)

-podjęcie uchwały w braku wyraźnego postanowienia statutu w tym względzie (nienależącą do

kategorii spraw wewnątrzorganizacyjnych, wykraczająca poza treść obowiązującego prawa – wyjaśniające lub konkretyzujące obowiązujące normy prawne, obejmujące dziedziny nieskonkretyzowane, zawierające treści kolidujące) – nie nadaje postanowieniom zawartym w uchwale mocy obowiązującego prawa; uchwały ZO mają charakter zaleceń i nie rodzą obowiązków natury prawnej

-uchwały mogą wytworzyć praktykę, przyczynić się do wykształcenia norm prawa zwyczajowego

-zasada contracting out – uprawnienie państwa, które głosowało przeciwko projektowi uchwały, do oświadczenia wyłączającego stosowanie uchwały przez dane państwo

-Międzynarodowe organizacje pozarządowe: kościoły, związki religijne; różnorodność funkcji w zależności od przeznaczenia

1. Definicja organizacji międzynarodowej

Organizacja międzynarodowa - to zrzeszenie się państw bądź innych osób prawnych (najczęściej krajowych związków lub stowarzyszeń) lub osób fizycznych z różnych krajów powołane do życia dla realizowania zadań określonych w statucie.

1. Typologie organizacji międzynarodowych

2. Cechy organizacji ponadnarodowych (na przykładzie UE)

Organizacja ponadnarodowa - w doktrynie prawa międzynarodowego wypracowano cechy organizacji o charakterze ponadnarodowym na podstawie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Są to:

1. instytucje, które nie reprezentują państw członkowskich;

2. podejmowanie decyzji większością głosów we wszystkich instytucjach;

3. upoważnienie organów organizacji do przyjmowania aktów o charakterze wiążącym;

4. skutek wiążący niektórych aktów w stosunku do jednostek fizycznych i osób prawnych

5. ustanowienie nowego porządku prawnego obejmującego traktat i powstające na jego podstawie prawo;

6. poddanie oceny ważności aktów takiej organizacji i oceny wypełniania zobowiązań przez państwa członkowskie kontroli instytucji sądowej organizacji.

   1. Podmiotowość organizacji międzynarodowych

   2. Suwerenność a integracja europejska

   3. Funkcje organizacji międzynarodowych (wg. Morawieckiego oraz wg. J. Menkesem i A. Wasilkowski)

   4. Struktura organizacji międzynarodowych

Stałe organy:

- główne ETS

- pomocnicze Komitet Regionów

Najprostsza organizacja może się składać z 2 organów:

1 organ to szczyt – spotkanie ministrów państw co 2 lub 3 lata

2 organ sekretariat – organ administracyjny

Może być też:

 organ parlamentarny (PE),

 organ sadowy - MTS w ONZ, ETS w Wspólnocie Europejskiej,

 organ wykonawczy powołuje się go najczęściej z ministrów.

1. Funkcjonariusze międzynarodowi

Funkcjonariusze międzynarodowi osoba fizyczna rekrutowana przez organizację międzynarodowa w celu wykonywania funkcji w organie organizacji i w jej interesie, podstawą jego działalności jest umowa międzynarodowa. Obowiązki: - lojalności międzynarodowej- przedkładaniu celów i dobra organizacji nad przed interesami jej państw członkowskich, wolny od instrukcji państwa którego jest obywatelem, niezależny. - Incompatibilitas- zakaz podejmowania przez funkcjonariusza jakiegokolwiek dodatkowego zatrudnienia (organizacja może wyjątkowo wyrazić zgodę np. w charakterze pracownika akademickiego na uczelni wyższej - bezstronność- powinien brać pod uwagę interesy wszystkich państw członkowskich, nie faworyzować jakiegokolwiek z nich - przestrzeganie zasad moralnosci zawodowej oraz wykazywanie powściągliwości i dyskrecji w toku pełnienia funkcji (m.in. obowiązek zachowania tajemnicy) - obowiązek hierarchicznego podporządkowania- posłuszeństwa wobec przełożonych W skład personelu organów wchodzą: - wysocy funkcjonariusze np. dyrektor generalny - zawodowy personel administracyjny i zarządzający - personel służby ogólnej np. służba techniczna W razie sporów między funkcjonariuszem a organizacją rozstrzygane są one administracyjnie lub sądowo. Funkcjonariuszom przysługują przywileje i immunitety (zbliżone do dyplomatycznych), oparte na podstawie funkcjonalnej, których podstawą jest statut lub odrębna umowa międzynarodowa

1. Charakter prawny uchwał międzynarodowych rządowych

 w związku z podejmowaniem przez organy organizacji międzynarodowych uchwał, powstało

kilka problematycznych zagadnień:

o jaki jest charakter prawny tego typu rodzaju uchwał?

 część autorów przyjmuje prawotwórczy charakter uchwał

 organy uchwalające na mocy kompetencji przyznanym im w umowach międzynarodowych (a takimi są statuty międzynarodowych organizacji rządowych) tworzą na podstawie porozumienia państw nowe normy prawne. Stanowią one specjalny rodzaj umów międzynarodowych zawieranych przez państwo w drodze pośredniej poprzez organy organizacji międzynarodowych

 inna część określa działalność organizacji międzynarodowych jako prawotwórczą o charakterze szczególnym

 jeszcze inna redukuje znaczenie uchwał do roli niewiążących zaleceń o w jakim zakresie są one obowiązujące dla państw członkowskich?

 np.: w odniesieniu do uchwał Rady Bezpieczeństwa ONZ  są one wiążące dla państw członkowskich ale nie oznacza to, by decyzje wszystkich organów organizacji międzynarodowej były obowiązujące dla rządów, które nie przyjęły tych decyzji

 uchwały Zgromadzenia Ogólnego ONZ mają charakter zaleceń, które rodzą dla państw obowiązki prawne o czy można te uchwały uznać za prawo międzynarodowe?

 uchwały organizacji międzynarodowych nie mogą pretendować na równi z umową i zwyczajem do rangi źródła prawa międzynarodowego.

1. Tryby podejmowania uchwał w organizacjach międzynarodowych

Na gruncie międzynarodowym można wyróżnić 3 zasadnicze tryby podejmowania uchwał prawotwórczych przez organizacje międzynarodowe. Są to:

• System głosowania jednomyślnego – polega ona na tym, iż wszystkie państwa muszą wyrazić zgodę, aby doszło do podjęcia uchwały,

• System głosowania większością głosów, który obejmuje głosowanie większością zwykłą, większością 2/3 głosów, przy czym państwa pozostające w mniejszości są związane uchwalonymi przepisami,

• System głosowania większością głosów przy założeniu contracting out, czyli państwo członkowskie może oświadczyć, iż postanowienia uchwały nie będą miały wobec niego zastosowania.

1. Członkostwo w organizacjach międzynarodowych rządowych

1)  Członkostwo pełne

a)   pierwotne - wszystkie kraje które podpisały i ratyfikowały statut przed ukonstytuowaniem się organizacji

b)  nabyte - wszystkie kraje które przystąpiły do tej organizacji w czasie późniejszym

 

2)  Członkostwo niepełne

a)   stowarzyszenie

b)  status obserwatora

1. Zarys historii integracji europejskiej

   1. Pojęcie integracji międzynarodowej

Integracja europejska, pojęcie odnoszące się do idei, historii, formalnoinstytucjonalnego stanu współczesnych struktur integracyjnych oraz docelowego rezultatu podejmowanych obecnie działań. Integracja europejska jest formą integracji międzynarodowej, regionalnej, procesem zachodzącym na płaszczyźnie gospodarczej i politycznej.

1. Geneza powstania UE

Pomysły na jednoczenie Europy pojawiały się w historii kontynentu wielokrotnie. Czasami jednak bardzo się od siebie różniły. Zaczęli Rzymianie, którzy mieli na celu zjednoczenie naszego kontynentu za pomocą siły. Następnie była idea Karola Wielkiego, który chciał zjednoczyć Europę pod jednym berłem. Jako kolejne można przytoczyć przepowiednie czynione przez Pierre’a Dubois w XIV w. - Europa rządzona przez „ludzi mądrych i wiarygodnych” - czy ideę Wiktora Hugo mówiącą o utworzeniu Stanów Zjednoczonych Europy (Paryż 1849).

Pierwsza i druga wojna światowa, które nawiedziły Europę pochłonęły miliony ofiar, spowodowały niewyobrażalne zniszczenia i doprowadziły do wielu przeobrażeń. Uświadomiły mieszkańcom Europy, że aby być bezpiecznym trzeba zjednoczyć Europę politycznie i gospodarczo. Konieczna jest integracja na rzecz wspólnej, bezpiecznej przyszłości. Z tego faktu wielu ówczesnych polityków zdawało sobie sprawę, jednym z nich był brytyjski konserwatysta Winston Churchill, który w swoim wystąpieniu w Zurychu 19.09.1946 r., sugerował utworzenie stanów zjednoczonych Europy, które to stany miały zapewnić lepszą przyszłość i bezpieczeństwo Europejczykom. Zapowiadał doprowadzenie do partnerstwa między Francją a Niemcami, co ziściło się po wielu latach. Uważał, że struktura stanów zjednoczonych europy zdominuje siłę pojedynczego państwa, co w rezultacie wykluczy próby przemocy jednego państwa wobec drugiego. Wielu brytyjskich konserwatystów widziało szanse odrodzenia gospodarki Wielkiej Brytanii w zjednoczeniu Europy Zachodniej. W styczniu 1947 roku ukonstytuował się Komitet Zjednoczonej Europy, złożony wyłącznie z Brytyjczyków. Owa idea była jednak źle zrozumiana przez innych angielskich polityków, którzy skupiali uwagę na interesach własnego państwa. 5 czerwca 1947 roku na Uniwersytecie Harvard w Bostonie wystąpił amerykański sekretarz stanu gen. Georg Marshall, przedstawił plan pomocy finansowej dla państw europejskich. Z tą chwilą działania na rzecz integracji europejskiej nabrały tempa. Pomoc USA miała trwać cztery lata i miała wynieść od 16 do 20 miliardów dolarów. Propozycja ta wynikała z pobudek politycznych i gospodarczych. Chodziło o to, aby Europa uzyskała istotną pomoc, w której wyniku można było przeprowadzić proces odbudowy gospodarczej i realizować handel z USA na zasadzie mniej więcej zrównoważonego bilansu płatniczego. Cel polityczny to rozwój gospodarki krajów europejskich, który miał przyczynić się do zmniejszenia wpływów partii komunistycznych. Miedzy 12 lipcem a 22 wrześniem 1947 roku debatowano w Paryżu nad planem Marshalla, zwanym Europejskim Programem Odbudowy. W obradach wzięli udział przedstawicie 16 państw (Wielka Brytania, Grecja, Francja, Portugalia, Szwecja, Turcja, Szwajcaria, Austria, Belgia, Islandia, Irlandia, Włochy, , z których 14 oprócz Szwecji i Norwegii zaaprobowały możliwość utworzenia unii celnej. Kraje komunistyczne odrzuciły plan Marshalla z oczywistych względów. Europejski Program Odbudowy obowiązywał od 3 kwietnia 1948 roku do 30 czerwca 1951 roku.

16 kwietnia 1948 r. powołano Organizacje Europejskiej Współpracy Gospodarczej, której głównym celem stała się działalność na rzecz rozwoju Europy Zachodniej. Nastąpił podział Europy na dwa bloki: wschodni i zachodni. Co prowadziło do coraz to większych różnic między nimi. Podstawowym celem OEWG było koordynowanie polityki gospodarczej państw członkowskich, zarządzanie pomocą amerykańską i liberalizacje handlu. 1 lipca 1950 r. OEWG utworzyła organizacje która przez udzielanie krótkoterminowych kredytów miała regulować płatności. Dysponowała kapitałem państw członkowskich i funduszem planu Marshalla. Organizacja ta to Europejska Unia Płatnicza.

1. Koncepcje teoretyczne integracji europejskiej

Koncepcja federacyjna

Zakładała utworzenie państwa związkowego - federacji. Zgodnie z tą koncepcją państwa powinny zrzec się swoich suwerennych kompetencji i przekazać je wspólnym, ponadnarodowym organom. Federacja miałaby silny ponadnarodowy rząd odpowiedzialny przed Parlamentem Europejskim. Uprawnienia władz lokalnych, regionalnych i krajowych uzupełniałyby się. Przy takim rozwiązaniu istotne byłoby określenie podziału zadań miedzy federacją a jej częściami składowymi. Należałoby zagwarantować demokratyczny charakter podejmowanych decyzji. Z koncepcją federacji związana jest wizja Europy regionów, w której granice narodowe tracą znaczenie, wzrasta natomiast rola regionów. Federacyjny model integracji europejskiej propagowany był przede wszystkim przez Konrada Adenauera, Waltera Halsteina, Paula Spaaka. Dlatego też omawiana koncepcja znalazła wielu zwolenników w Niemczech, Holandii i Luksemburgu i we Włoszech.

Koncepcja konfederacyjna

Zakłada utworzenie związku państw (konfederacji). Opiera się na współpracy międzynarodowej, a nie ponadnarodowej. Suwerenność państw nie byłaby zawężana, a decyzje organów ponadnarodowych miałyby ograniczone znaczenie. Wyrazem tej koncepcji jest „Europa Ojczyzn”, której propagatorem był francuski mąż stanu, generał Charles de Gaulle.

Koncepcja funkcjonalistyczna

Trzecia z nich, to koncepcja funkcjonalistyczna. Zakłada, że integracja powinna się odbywać w sposób ewolucyjny i ma zacząć się od współpracy w obszarze gospodarki oraz stopniowo przesuwać suwerenne kompetencje ze szczebli krajowych na wspólnotowe. Proces ten powinien być naturalny. W konsekwencji powstać miałaby wspólnota polityczna, rozwijana stopniowo na bazie zdobywanych doświadczeń. Zwolennikami tej koncepcji byli Jean Monnet i Robert Schuman.

1. Deklaracja Roberta Schumanna

Plan został przedstawiony 9 maja 1950 r. przez ministra spraw zagranicznych Francji Roberta Schumana. Dotyczył on propozycji wspólnej koordynacji produkcji stali i wydobycia węgla oraz utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS).

EWWiS (założona przez: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, Niemcy i Włochy) była pierwszą w historii ponadnarodową instytucją europejską, która ostatecznie przekształciła się Unię Europejską, jaką dziś znamy.

W 1950 r., w pięć lat po zakończeniu II wojny światowej Europa nadal zmagała się z jej konsekwencjami.

Rządy europejskie uznały, że wspólna koordynacja produkcji stali i wydobycia węgla pozwoli zapobiec powtórzeniu się w przyszłości podobnego konfliktu, tak że wszelka wojna między odwiecznymi rywalami – Francją a Niemcami – będzie „nie tylko nie do pomyślenia, ale i fizycznie niemożliwa”.

Uznano, zresztą słusznie, że połączenie interesów gospodarczych przyczyni się do podniesienia stopy życiowej społeczeństw i stanowić będzie pierwszy krok w kierunku bardziej zjednoczonej Europy. Następnie do EWWiS zostały przyjęte inne kraje.

1. Traktaty założycielskie

   1. Sygnatariusze traktatów i ich wspólny cel

Sygnatariuszami traktatów założycielskich było 6 państw: Belgia, Francja, Niemcy, Luksemburg, Włochy, Holandia

1. Środki realizacji założonego celu

2. Zobowiązania państw członkowskich ustanowione w Traktacie rzymskim

1. Struktura Traktatów założycielskich

2. Dalsze procesy integracyjne

   1. Kryzys i opór (Kryzys „pustego krzesła”)

   2. Jednolity Akt Europejski

3. Traktat z Maastricht

   1. Cele UE na mocy traktatu

   2. III filarowa struktura UE

   3. Zmiany w prawie materialnym i instytucjonalnym

   1. Traktat Amsterdamski

   2. Traktat Nicejski

      1. Karta Praw Podstawowych

      2. Konstytucja dla Europy

   3. Traktat z Lizbony

      1. Najważniejsze zmiany wprowadzone traktatem

      2. Cele UE w świetle Traktatu lizbońskiego