SKŁAD
MLEKA
KOBIECEG
O



Pokarm jest substancją gatunkowo
swoistą zawierającą niezbędne
składniki odżywcze i mineralne. Wśród
wielu zalet karmienia piersią, poza
walorami odżywczymi, podkreśla się
szczególnie istotny fakt wspomagania
układu odpornościowego niemowląt
przez składniki obecne w pokarmie
kobiecym. Efekt ten wynika, zarówno z
ich aktywności skierowanej przeciwko
drobnoustrojom, jak również z działania
przeciwzapalnego i
immunomodulacyjnego.

BIAŁKO



-jest lekkostrawne, przyswajalne w 98%
(mniej azotowych produktów przemiany
materii)



-ma idealne proporcje Biełek
serwatkowych i kazeiny (60:40); kazein
zwiększa wchłanianie wapnia, cynku i
miedzi



-głównym białkiem pokarmu jest alfa-
laktoalbumina



-w jego składzie znajdują się duże ilości
bezpośrednio wchłanianych wolnych
aminokwasów



-zawiera jedynie śladowe ilości beta-
laktoglobuliny (białka będącego silnym
alergenem)



-zawartość białka i jego skład w
pokarmie kobiecym są stałe i niezależne
od diety matki.



Suplementacja białkiem kobiet
niedożywionych wpływa korzystnie na
ilość wytwarzanego mleka, ale nie
zmienia jego składu (Strucińska 2004)

ENZYMY



W pokarmie obecnych jest ponad 80
enzymów, których zadaniem jest
ułatwienie trawienia składników
pokarmowych w przewodzie
pokarmowym małego niemowlęcia.
Enzymy zawarte w mleku mają nieco
inną budowę niż ich odpowiedniki.
Dzięki temu są oporne na działanie
kwasu solnego i enzymów
proteolitycznych. Obecność w mleku
ludzkim dużej liczby aktywnych
biologicznie enzymów i ich liczne
funkcje potwierdzają jego unikalność.

POKARM KOBIECY
ZAWIERA:



-enzymy proteolityczne (czyli trawiące
białka) o małej aktywności, duże ilości
amylazy (czyli enzymu trawiącego
węglowodany); aktywność gamma-
amylazy trzustkowej stwierdza się u
dziecka w ok. 3 mż.



-enzymy lipolityczne (trawiące tłuszcze)



-oksydazy (enzymy utleniające)



-antyoksydazy (chroniące przed szkodliwym
działaniem tlenu)



-enzymy o aktywności przeciwzapalnej i
przeciwbakteryjnej



Laktoperoksydaza- enzym bakteriostatyczny
szczególnie aktywny wobec paciorkowców



Lizozym- wykładnik swoistej obrony
humoralnej, bierze udział w obronie
komórkowej, rozpuszczając otoczki
komórek bakteryjnych, wykazuje też
działanie chemotaktyczne, stymuluje
produkcję wydzielniczej IgA

TŁUSZCZE



-w pokarmie kobiecym stanowią
podstawowe źródło energii, główne
kwasy tłuszczowe pokarmu kobiecego
to oleinowy i palmitynowy



-całkowita ilość tłuszczu w pokarmie
matki karmiącej w niewielkim stopniu
zależy od sposobu jej odżywiania, rodzaj
tłuszczów i ilość węglowodanów
spożywanych przez matkę ma wpływ na
skład kwasów tłuszczowych w pokarmie



-są dobrze wchłaniane i
wykorzystywane przez organizm
dziecka dzięki lipazie, która wstępnie
trawi tłuszcze obecne w pokarmie i
uaktywnia enzymy w jelitach dziecka



Długołańcuchowe, wielonienasycone
kwasy tłuszczowe (LC-PUFA) : kwas
arachidowy i kwas dekozaheksaenowy-
występują w wysokim stężeniu w korze
mózgowej i siatkówce, odgrywają
ważną rolę w rozwoju układu
nerwowego: wydaje się, że wpływają na
ostrość wzroku i rozwój zdolności
poznawczych.



Wzbogacenie diety matki karmiącej w
kwasy tłuszczowe będące prekursorami
LC_PUFA (kwas linolowy i kwas alfa
linolenowy) pozwala na zwiększenie
stężenia LC-PUFA w pokarmie. Ich
źródłem są przede wszystkim oleje
wytwarzane z wątroby ryb (halibut,
dorsz, rekin) i z mięsa ryb (sardynki i
sardele)



Średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe
MCT-łatwo wchłanianie, ponieważ są
hydrolizowane przez lipazę obecną,
zarówno w żołądku jak i w jelitach, nie
wymagają obecności kwasów
żółciowych oraz, w przeciwieństwie do
kwasów tłuszczowych
długołańcuchowych, wchłaniają się
bezpośrednio do żyły wrotnej.
Spowalniają motorykę przewodu
pokarmowego, co wydłuża czas
przebywania pokarmu w świetle jelita i
poprawia wchłanianie.

CHOLESTEROL



-jest składnikiem błon komórkowych, kwasów
żółciowych, niektórych hormonów i witaminy
D3



-w pierwszym roku życia dziecko potrzebuje
dużo cholesterolu po to, aby jego układ
nerwowy, a zwłaszcza szybko rozwijający się
mózg, ukształtowały się prawidłowo



-jest składnikiem jedynie nielicznych
mieszanek mlecznych



-stężenie cholesterolu w pokarmie jest
względnie stabilne i nie zależy od rodzaju
pokarmów spożywanych przez matkę
karmiącą

WĘGLOWODANY



-głównym węglowodanem mleka jest
laktoza, dwucukier złożony z glukozy i
galaktozy, jej wysoka zawartość
decyduje o słodkim smaku ludzkiego
mleka



-laktoza jest syntetyzowana w gruczole
piersiowym, ułatwia wchłanianie
wapnia z pokarmu, galaktoza wchodzi w
skład galaktolipidów, niezbędnych do
rozwoju OUN



-oligosacharydy są prebiotykami, czyli
nie ulegającymi trawieniu składnikami
pokarmowymi, które obecnością w
przewodzie pokarmowym wpływają na
wzrost lub aktywność określonych
szczepów bakteryjnych. Stymulują
wzrost bakterii, takich jak
Bifidobakterie i Lactobacillus, które
dominują w mikroflorze przewodu
pokarmowego noworodków i niemowląt
karmionych wyłącznie piersią.



Tak wyraźnej dominacji nie obserwuje
się u dzieci karmionych sztucznie.
Szczepy z rodzajów Bifidobacterium i
Lactobacillus wywierają wyłącznie
korzystne działanie na organizm ludzki.
Odżywianie matki nie wpływa na
stężenie laktozy w pokarmie, jej dobowa
zawartość w pokarmie jest stała

WITAMINY



W pokarmie kobiecym zawarte są w
odpowiedniej ilości niemal wszystkie
witaminy niezbędne do prawidłowego
rozwoju noworodka i niemowlęcia



-odżywianie matki wpływa na zawartość
niektórych witamin rozpuszczalnych w
wodzie, natomiast witaminy
rozpuszczalne tłuszczach są zależne
głównie od zapasów zgromadzonych
podczas ciąży



-wszystkie niemowlęta karmione piersią powinny
codziennie otrzymywać profilaktycznie 200 j.m.
witaminy D3. Suplementacje należy rozpocząć w
ciągu pierwszych 2 miesięcy życia dziecka



-wszystkie noworodki w ciągu pierwszych 6
godzin życia powinny otrzymywać domięśniowo
1mg wit.K w celu zapobiegania chorobie
krwotocznej noworodków



-źródłem witaminy B12 w diecie są produkty
zwierzęce, w związku z tym matki karmiące
piersią, stosując dietę wegańską lub
makrobiotyczną , powinny dodatkowo
otrzymywać witaminę B12, aby zapobiec
wystąpieniu zaburzeń krwiotworzenia u dziecka

SKŁADNIKI MINERALNE
I MAKROELEMENTY



Poza wyjątkowymi sytuacjami (diety
restrykcyjne, niedożywienie) mleko
kobiece jest pełnowartościowym
źródłem pierwiastków śladowych dla
dziecka karmionego piersią. Nie
stwierdzono istotnych zależności
pomiędzy zawartością w pożywieniu
matki: fosforu, wapnia, magnezu,
chromu i potasu, a zawartością tych
składników mineralnych w mleku.



-w pokarmie kobiecym ładunek soli
(jonów Na, Cl, K, PO4, SO4) stanowi
stosunkowo małe obciążenie
osmotyczne nerek



-żelazo jest przyswajane w 50%-70% (z
mleka krowiego w 10%). Laktoferryna
wiąże żelazo i ułatwia jego wchłanianie,
a także czyni je niedostępnym dla
bakterii chorobotwórczych.
Laktoferryna jest jednym z
najważniejszych czynników o
nieswoistym działaniu przeciwzapalnym
i przeciwbakteryjnym.



Niemowlęta karmione piersią zazwyczaj nie
wymagają podawania preparatów żelaza,
poza szczególnymi wskazaniami (noworodki
urodzone przedwcześnie, z ciąży bliźniaczej,
z małą urodzeniową masą ciała i niemowlęta
z niedokrwistością lub urodzone przez matki
z niedokrwistością, narażone n utratę krwi w
okresie okołoporodowym). Stężenie żelaza w
pokarmie jest niezależne od stężenia w
surowicy matki.



Pokarm kobiecy zawiera mniej (ale łatwiej
wchłanianego) wapnia i fosforu niż
mieszanki mleczne



Zawartość fluoru jest uzależniona od
diety matki. W ciągu pierwszych 6
miesięcy życia, dziecku nie należy
podawać preparatów fluoru.
Suplementację (doustną) można
rozpocząć między 6-36 mż. w zależności
od zawartości fluoru w wodzie i innych
napojach oraz pokarmach spożywanych
przez dziecko i matkę. Suplementacja
jest zwykle konieczna, gdy stężenie
fluoru w wodzie pitnej wynosi mnij niż
0,3 mg/l.



Zawartość jodu w mleku zależy od
wielkości spożycia tego pierwiastka
przez matkę, jednak w pokarmie jego
poziom może być większy niż we krwi.

WODA



-karmienie piersią zapewnia
odpowiednią podaż płynów nawet w
gorącym i suchym klimacie



-w czasie upałów dziecko zgłasza się do
piersi częściej na krótkie karmienie-
pojenie. Dodatkowe pojenie jest zbędne.

CZYNNIKI PRZECIWINFEKCYJNE I
IMMUNOMODULUJĄCE



-Immunoglobulina sekrecyjna (SIgA)
stanowi główną barierę ochronną organizmu
na poziomie błony śluzowej



-skuteczność SIgA w obronie błon śluzowych
przed zakażeniami wirusowymi i
bakteryjnymi jest związana ze zdolnością do
neutralizacji wirusów, z bakteriolizą poprzez
aktywację alternatywnej drogi dopełniacza i
z nasileniem fagocytozy makrofagów



-ochronne działanie SIgA ma największe
znaczenie w przewodzie pokarmowym i w
górnych drogach oddechowych



SIgA może również tworzyć kompleksy
z antygenami (alergenami), dzięki
czemu są one pochłaniane przez
komórki nabłonkowe, a następnie
transportowane wewnątrzkomórkowo i
usuwane



-najwyższe stężenie SIgA jest w siarze
(ochrona noworodka) oraz w okresie
odstawiania (ochrona na czas
„samodzielności).



-nukleotydy są podstawowymi
elementami budowy DNA



-w pokarmie kobiecym obecne są, między innymi,
jako kwasy nukleinowe, nukleozydy, nukleotydy



-wydaje się, że wpływają na funkcjonowanie
układu odpornościowego poprzez zwiększenie
aktywności komórek NK (Natural Killers) i
produkcji IL-2 (interleukiny 2), nasileni
odpowiedzi na szczepienia i zwiększenie
produkcji przeciwciał



-glikany, a w szczególności mucyna i niektóre
oligosacharydy są podobne do receptorów
bakteryjnych; łącząc się z powierzchniowymi
glikanami nabłonka jelitowego umożliwiają
adhezję bakterii chorobotwórczych do błony
śluzowej



-cytokiny-ich produkcja u noworodków i
niemowląt jest obniżona, stąd tak duże znaczenie
ma ich obecność w pokarmie kobiecym



-wśród cytokin znajdują się czynniki wzrostu,
które stymulują procesy różnicowania i
dojrzewania wielu narządów i układów, przede
wszystkim układu pokarmowego



-występują między innymi: czynnik wzrostu,
insulinopodobny czynnik wzrostu, nerwowy
czynnik wzrostu, transformujący czynnik wzrostu
a i b, czynnik migracji makrofagów. Wśród
cytokin o działaniu wspomagającym odpowiedź
zapalną znajdują się interleukiny 1 i 6, czynnik
martwicy nowotworu, interferon gamma

KOMÓRKI KRWI



Limfocyty B- wytwarzają przeciwciała swoiste
dla danego antygenu



Makrofagi i neutrofile- wśród wielu innych
funkcji działają jako fagocyty, czyli komórki
żerne



Limfocyty T pomocnicze rozróżniają antygeny
obce od własnych



Limfocyty T cytotoksyczne łączą się z
komórką bakteryjną i prowadzą do jej
zniszczenia liczebność poszczególnych
populacji komórek mleka jest bardzo zmienna
i zależy zarówno od okresu laktacji, jak i
stanu zdrowia matki

MIKROFLORA JELITOWA



Kolonizacja przewodu pokarmowego
noworodka następuje w pierwszej dobie
po urodzeniu. Pierwotnym źródłem
bakterii zasiedlających przewód
pokarmowy jest flora pochwy i
przewodu pokarmowego matki, z która
noworodek ma kontakt w czasie porodu.
W pierwszych dobach życia w składzie
mikroflory jelitowe dominują pałeczki
Escherichia coli, enterokoki i Clostridia,
a po kilku dniach szczepy z rodzaju
Lactobacillus i Bafidobacteria.



Profil szczepów bakteryjnych u
niemowląt karmionych wyłącznie
piersią zawiera niemal dziesięciokrotnie
więcej bifidobakterii niż u niemowląt
karmionych sztucznie. W stolcu
niemowląt karmionych piersią izoluje
się więcej pałeczek kwasu mlekowego,
a u niemowląt karmionych mieszankami
więcej szczepów Clostridium i
Bacteroides



Znaczenie mikroflory jelitowej polega
na:



-odżywczym wpływie na strukturę jelita
(poprzez syntezę krótkołańcuchowych
kwasów tłuszczowych i poliamin)



-syntezie witamin b1, B2, B12, K



-stymulacji układu immunologicznego



-udziale w przemianach metabolicznych
(konwersji bilirubiny do urobiliny,
cholesterolu do koprostanolu,
dekoniugacji kwasów tłuszczowych)

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ!!!