Ogólne zasady etyczne

Zasada A. Psycholog stara się

poprawić stan tych, z którymi pracuje
i dbać o to by nie szkodzić

Zasada B. Psycholog buduje relację

zaufania z tymi, z którymi pracuje.
Jest świadomy swojej
odpowiedzialności wobec
społeczeństwa i środowiska w którym
pracuje. Psycholog wyjaśnia swoją
profesjonalną rolę i obowiązki i bierze
odpowiedzialność za swoje
zachowanie. Konsultuje się z innymi
profesjonalistami, tak by jak najlepiej
służyć tym, z którymi pracuje

Zasada C. Psycholog dąży do dokładności,

uczciwości i rozwagi w badaniach, nauczaniu
i praktyce. Uprawiając swoją działalność
zawodową, nie zawłaszcza, nie fałszuje i nie
zniekształca faktów.

Zasada D. Psycholog zdaje sobie sprawę, że

sprawiedliwość uprawnia wszystkich do
dostępu do i korzyści z wiedzy
psychologicznej i do równego traktowania
przez psychologa. Psycholog jest świadom i
bierze pod uwagę swoje zniekształcenia,
przesądy i ograniczenia kompetencji, granice
swojej wiedzy i dba o to by nie prowadziły
one do niesprawiedliwości..

Zasada E. Psycholog respektuje

drugiego człowieka, jego prawo do
prywatności, poufności i do
samostanowienia. Respektuje
kulturowe, osobiste i płynące z roli
różnice wieku, płci, identyfikacji
płciowej, rasy, religii, pochodzenia
etnicznego, kalectwa czy języka.
Psycholog jest świadomy tego, że
trzeba chronić jednostki, których
autonomiczność w podejmowaniu
decyzji może być ograniczona.

Standardy szczegółowe

1. Rozwiązywanie dylematów etycznych
2. Kompetencje: a. granice kompetencji,

b. udzielanie porad w przypadkach
nagłych, c. utrzymywanie
kompetencji, d. podstawy naukowe
decyzji psychologa, e. przekazywanie
swojej pracy innym, f. problemy i
trudności osobiste

3. Stosunki międzyludzkie: 3.1

dyskryminacja, 3.2 seksualne
molestowanie, 3.3 inne
molestowanie, 3.4 unikanie czynienia
szkody, 3.5 podwójne relacje, 3.6
konflikt interesów, 3.7 skierowanie do
psychologa przez trzecią osobę lub
instytucję, 3.8 eksploatacja w relacji,
3.9 kooperacja z innymi
specjalistami, 3.10 świadoma zgoda,
3.11 usługi psychologiczne udzielane
organizacji lub za pośrednictwem
organizacji

4. Prywatność i poufność: 4.1

utrzymywanie poufności, 4.2
omówienie granic poufności, 4.3
nagrywanie, 4.4 ograniczanie
naruszana prywatności, 4.5
ujawnianie informacji poufnych, 4,6
konsultacje, 4.7 użycie poufnych
informacji do dydaktyki lub innych
celów,

Zasady etyczne w odniesieniu do

terapii dziecięcej

• O szczegółowych zasadach etycznych

mówi się jako o zasadach, do których
psycholog aspiruje lub jako o ideale
etyki (Corey, Corey, & Callanan,
2006), szczegółowe zasady etyczne
zostały opracowane w 1984 roku i
przystosowane do potrzeb terapii
dziecięcej i terapeutów dziecięcych w
2000 roku przez Danielsa i Jenkinsa.

Ochrona praw dziecka w systemie

sądowym

Od lat 70 tych XX wieku dzieci mają coraz

więcej praw, które uprzednio przysługiwały
jedynie dorosłym: Forer (1969) zaproponował
przyznanie dzieciom czterech niezbywalnych
praw prawo do życia, domu, edukacji,
wolności. Ponieważ prawa te nie zawsze są
dzieciom dane, a dzieci nie mogą same
reprezentować się w sądzie proponuje się
ustanowienie na terenie każdego okręgu (np.
szkolnego) rady, która miałaby być
rzecznikiem dzieci w sądzie

• Problem składu rady i związany z tym

problem poglądów, które dana rada
reprezentuje

• Problem tworzenia rad na terenie

małych społeczności

Orzeczenie sądu najwyższego w

Pensylwanii w spawie Kremens

przeciw Bartley (1971)

1 Dzieci od 14 r. ż. mają prawo same decydować

o hospitalizacji oraz wypisaniu ze szpitala

2.W sprawach dzieci poniżej 14 r. ż. decyduje

rodzic, opiekun prawny lub rzecznik interesu
dziecka

Widać zmiany, ale ważne jest by tak je

kontynuować by dopilnować aby młodzież
miała głos w decydowaniu o sobie a dzieci by
miały rzecznika, który w sprawach sądowych
będzie je reprezentował i pilnował by ich prawa
nie były łamane

Prawo do poufności i świadoma

zgoda

• Informacje, które pochodzą od

klienta i które psycholog uzyskał w
relacji klinicznej lub dane uzyskane
podczas ewaluacji, które dotyczą
dzieci, uczniów, pracowników mogą
być omawiane tylko w celach
profesjonalnych i tylko z osobami,
które są zaangażowane w pracę nad
przypadkiem

Kto w przypadku dzieci jest

„zaangażowany w pracę nad
przypadkiem”. Takie sformułowanie
wydaje się ograniczać rozmowy o
przypadku do zaangażowanych
profesjonalistów.

Co z rolą rodziców w „pracy nad

przypadkiem”?

Jaka część z informacji na temat

problemu dziecka powinna być
przekazana rodzicom?

Informacje uzyskane w relacji klient-

psycholog mogą być przekazane innej
osobie zaangażowanej w pracę nad
przypadkiem tylko jeśli osoba udzielająca
informacji (w naszym przypadku klient,
opiekun klienta) na to zezwoli. Psycholog
jest odpowiedzialny za poinformowanie
klienta jakie są ograniczenia poufności

Nie ma tu mowy o dziecku, ale w naszym

przypadku klient jest dzieckiem

Wg APA aby psycholog mógł omówić z

rodzicami wyniki z badania dziecka, dziecko
powinno udzielić świadomej zgody

• Wymagania prawa, natomiast, są tu

różne w różnych stanach. Np. prawo
Teksasu wymaga by protokóły z
badań były dostępne dla rodziców

• Poglądy psychologów na ten temat

się różnią od tych, którzy mówią, że
dzieci powinny mieć całkowite prawo
do poufności do tych, którzy uważają,
ze poufność w przypadku dzieci nie
jest ważna (Ross 1966 )

Pogląd pośredni , w którym i prawa dzieci i

prawa rodziców są brane pod uwagę. W
przypadkach gdzie interes dziecka jest
sprzeczny z interesem rodzica, prawa
klienta powinny przeważać.

Friedman (1975) zwraca uwagę na trzy

elementy świadomej zgody

1. wiedza na temat ujawniania informacji

(co, komu, w jakich okolicznościach)

2. chęć ujawnienia informacji
3. Kompetencje do udzielenia świadomej

zgody

Problem kompetencji w przypadku

dzieci

Grupa nieletnich składa się z tych,

którzy są dziećmi i tych, którzy już
dziećmi nie są, ale nie osiągnęli
jeszcze wieku legalnej dojrzałości

Usankcjonowane zostało to przez

wyrok w procesie Kremens przeciwko
Bartley, w którym sąd najwyższy dał
dzieciom powyżej 14 roku życia
prawo do samostanowienia w
sprawie leczenia

Pojęcie przymusowej świadomej zgody:

dziecko jest dokładnie informowane
dlaczego musi się poddać leczeniu oraz
jakie będzie miało zyski z leczenia, ale
nie ma prawa do decydowania czy
leczeniu się poddać czy nie.

Aby lepiej decydować kto powinien mieć

jaki stopień prawa do samostanowienia,
powinno się opracować wymagane
kryteria funkcjonowania poznawczego
raczej niż używać kryterium wieku
chronologicznego

Testowanie i diagnoza

• Klient ma prawo otrzymać

wyjaśnienie i psycholog ma
obowiązek wyjaśnić klientowi cel
testowania, rodzaj testów i wyniki
testów w taki sposób by klient to
wyjaśnienie zrozumiał, chyba że w
organizacji, w której pracuje lub w
systemie szkolnym jest jasno
przedstawiona zasada, że takiego
wyjaśnienia nie dokonuje psycholog.
Jeśli kto inny wyjaśnia wyniki testów,
psycholog musi przygotować
odpowiednie instrukcje i prcedury

Problem w stosowaniu tej zasady do

dzieci

Dzieci, jako klienci, mają prawo do wyjaśnienia

celów testowania, natury testu i wyników
testów językiem który jest dla niego
zrozumiały

Wyjaśnienie dziecku wyników testu jest ważne,

bo przygotowuje do terapii i demistyfikuje
proces terapeutyczny (LoCicero)

Zdiagnozowanie dziecka jako zaburzone jest

często związane z wartościami danej grupy
spolecznej (Jefferis i Ginsberg)

„Najlepszym sposobem na powodzenie

w szkole jest uległość i konformizm”

Celem terapii dziecka, skierowanego

przez szkołę, jest często
podporządkowanie dziecka zasadom

„zdrowe znaczy aprobowane przez

społeczeństwo, ZGODNE Z
WARTOŚCIAMI GRUPY SPOŁECZNEJ”

Psycholog może musieć zaangażować

się w zaminę wartości

oddziaływania

Kompetencje: Psycholog zdaje sobie sprawę

z ograniczeń swoich kompetencji i technik,
których używa i stosuje tylko takie metody
oraz wyraża tylko takie opinie, które
oparte są na uznanych standardach

• Jeśli nie ma kompetencji w pracy z

dziećmi, kieruje do innego psychologa

• Często dziecko jest „zaburzone” bo jego

środowisko jest „zaburzone”

Dylemat: Czy można oddziaływać na

dziecko w izolacji od jego środowiska

W momencie kiedy zdecydujemy, że

inny członek rodziny potrzebuje
oddziaływań, ten członek staje się
klientem i nabiera praw klienta
(poufność, odmowa poddania się
leczeniu)

Oddziaływanie na samo dziecko może

przynieść poprawę. Np. Poprawa
zachowania dziecka może zmienić to
jak jest traktowane a także zmniejszyć
opór rodziny i niechęć rodziny do
terapii

• Psychoterapeuta ma etyczną odpowiedzialność

by oddziaływać na te osoby, które pomocy

potrzebują

(mają problem)

i

pomocy

chcą

• Użycie kary stanowi prawne i etyczne

zagadnienie

• Zasadą powinno być użycie technik, które są

najmniej restrykcyjne a jednocześnie
skuteczne. Tak, więc jeśli badania pokazują, że
jest to jedyna skuteczna metoda przy danym
zaburzeniu, to należy ją stosować (np. kara w
przypadku samo-okaleczania się-Lovaas, Gast i
Nelson). Wydaje się, że ponieważ dziecko nie
może dać tu świadomej zgody, do podjęcia
decyzji potrzebny jest rzecznik dziecka

Różne role dziecięcego

psychoterapeuty

1.Rzecznik dziecka (w jednostkowych przypadkach

i jako rzecznik dzieci w społeczeństwie, który
wpływa na prawo i przepisy)

2. Osoba, która informuj i wyjaśnia, tak by dziecko

mogło dać świadomą zgodę

3. Osoba, która chroni dziecko przed szkodliwym

oddziaływaniem

4. Badacz: celem badań powinno być ustalenie

jakie metody oddziaływania są skuteczne w
jakich warunkach i dla jakich dzieci oraz rozwój
kryteriów dla oceny co dziecko rozumie zależnie
od wieku mentalnego dziecka.

Problemy etyczne w terapii

zabawowej

• Jak podstawowe zasady etyczne :

poufność i prywatność, świadoma
zgoda, kompetencje terapeuty,
podwójne relacje, skutki
oddziaływania mają się do terapii
zabawowej

Zasada autonomii- prawo dziecka do wyboru
Pożytek- działanie w interesie dziecka
Nie szkodzenie- najważniejsze żeby nie

zaszkodzić dziecku

Wierność-lojalność wobec dziecka,

utrzymywanie zaufania dziecka

Sprawiedliwość- bycie fair wobec dziecka w

terapeutycznej z nim relacji, ochrona
interesu dziecka

Otwartość- terapeuta przedstawia dziecku

najbardziej prawdziwy obraz jaki dziecko
jest w stanie zrozumieć (przyjąć)

• Postępowanie terapeuty jest regulowane

zarówno przez zasady etyczne jak i przez
przepisy prawne

• W proces oddziaływań i we wszystkie decyzje,

dotyczące nieletniego klienta wymagane jest
włączenie rodziców lub opiekunów prawnych
(Corey, Corey, & Callanan, 2006; Koocher &
Keith-Spiegel, 1998, 2002; Woody & Woody,
2001)

• Terapeuta powinien zdawać sobie sprawę z

norm panujących w społeczności, w której
pracuje, bo poglądy na temat wychowania
(roli płci, zwyczaje kulturowe itd.) wpływają
na funkcjonowanie dziecka

1. Terapeuta poznaje specyficzne dla

danej społeczności normy i wartości
oraz zasady prawne

2. Terapeuta analizuje te zasady z

punktu widzenia dobra swojego
pacjenta

3. W razie wątpliwości, terapeuta

konsultuje się ze swoim
środowiskiem zawodowym

4. Terapeuta podejmuje decyzję

Proces podejmowania etycznych

decyzji