POLSKA

DROGA DO

WOLNOŚCI

Wydarzenia sierpniowe

Sierpień 1980r.- przeszedł do historii z
powodu strajków na Wybrzeżu, zakończonych zawarciem
czterech porozumień sierpniowych.

Pierwsze strajki miały miejsce w Świdniku i Lublinie w połowie
lipca, a pierwsze protestacyjne przestoje w tym regionie miały
miejsce już wiosną 1980. W wyniku wydarzeń lubelskich strajki
zaczęły rozprzestrzeniać się na okoliczne regiony, by w końcu
wystąpić w szeregu miast na terenie całego kraju. Jednak
najważniejszy strajk rozpoczęły Wolne Związki Zawodowe
Wybrzeża 14 sierpnia w Stoczni Gdańskiej do którego zaczęły
dołączać delegacje strajkujących zakładów pracy z pozostałych
miast.

Strajk rozpoczyna się14 Sierpnia
w Stoczni Gdańskiej- na jej czele
staje Lech Wałęsa, strajk trwa
do końca miesiąca.

Robotnicy zażądali:

przywrócenia do pracy Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy

postawienia pomnika ofiar Grudnia 70

zagwarantowania bezpieczeństwa strajkującym,

podwyżki płac o 2 tysiące złotych,

dodatku drożyźnianego i rodzinnego odpowiadających
wysokości zasiłków funkcjonariuszy MO i SB

Porozumienia Sierpniowe

Porozumienia sierpniowe

 – cztery porozumienia zawarte

przez rząd PRL z komitetami strajkowymi powstałymi w 1980.
Porozumienia zakończyły wydarzenia sierpnia 1980.

Były to (kolejno):

porozumienie w Szczecinie – 30 sierpnia 1980, sygnowane

przez Mariana Jurczyka

porozumienie w Gdańsku – 31 sierpnia 1980, sygnowane
przez Lecha Wałęsę

porozumienie w Jastrzębiu-Zdroju – 3 września 1980,
sygnowane przez Jarosława Sienkiewicza

porozumienie w Hucie Katowice (Dąbrowa Górnicza) – 11
września 1980, sygnowane przez Zbigniewa Kupisiewicza 

Skutki wydarzeń Sierpniowych

-porozumienia z korzystnymi
postulatami,
- powstanie pierwszych
związków zawodowych,
- NSZZ "Solidarność" została
zarejestrowana
- przemiany systemowe,
- korzystne ustawy i zmiany w rządzie
- upadek PRL.

Pomnik poległych Stoczniowców 1970, odsłonięty 16 grudnia
1980
Na żądanie protestujących stoczniowców

Stan Wojenny

Stan

wojenny w Polsce 1981–1983

 –

 stan nadzwyczajny wprowadzony 13 grudnia 1981 roku przez
Wojciecha Jaruzelskiego na terenie całej Polskiej
Rzeczypospolitej Ludowej, niezgodnie z Konstytucją PRL. Został
zawieszony 31 grudnia 1982 roku, a zniesiono go 22 lipca 1983
roku. W trakcie jego trwania z rąk milicji oraz SB zginęło
kilkadziesiąt osób .
Stan wojenny wprowadzono na mocy podjętej niejedno
głośnie uchwały Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 roku, na
polecenie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego –
pozakonstytucyjnego tymczasowego organu władzy, faktycznie
nadrzędnego wobec konstytucyjnych władz państwowych.
Został poparty przez Sejm PRL uchwałą z dnia 25 stycznia 1982
roku.

Generał Wojciech Jaruzelski

Przyczyny wprowadzenia stanu wojennego

Oficjalnym powodem stanu
wojennego była pogarszająca się
sytuacja gospodarcza kraju, której
przejawami były m.in. brak
zaopatrzenia w sklepach (także
żywności) i reglamentacja (od
kwietnia do października 1981
ponownie objęto systemem
tzw. kartek żywnościowych wiele
istotnych towarów np. mięso,
masło, tłuszcze, mąka, ryż, mleko
dla niemowląt itd.), oraz
zagrożenie bezpieczeństwa
energetycznego w kraju wobec
zbliżającej się zimy.

Rzeczywistymi powodami były obawy reżimu komunistycznego
przed utratą władzy, związane z utratą kontroli nad niezależnym
ruchem związkowym, w szczególności NSZZ „Solidarność”, oraz
walki różnych stronnictw w PZPR nie mogących dojść do
porozumienia w kwestii formy i zakresu reform ustroju
polityczno-gospodarczego PRL. Istotny był gwałtowny spadek
poparcia społecznego dla polityki komunistów.

Za najważniejszy
argument uznano groźbę
interwencji zbrojnej przez
pozostałe
państwa Układu
Warszawskiego. Jednak
13 grudnia 1981,w dniu
wprowadzenia stanu
wojennego, nie
zanotowano żadnych
ruchów wojsk radzieckich
ani zwiększonej
komunikacji radiowej w
ramach Układu
Warszawskiego

Wprowadzenie stanu wojennego nie poprawiło niekorzystnej sytuacji
gospodarczej w Polsce i nie usunęło oznak zapaści ekonomicznej kraju.
Władze zapowiedziały wdrożenie reformy gospodarczej począwszy od 1
stycznia 1982 (będącej elementem systemu tzw. normalizacji).
Pierwszym efektem tych działań było jednak tylko wprowadzenie od 1
lutego 1982 podwyżki cen żywności średnio o 241 procent, a także opału
i energii średnio o 171 procent.

Zmiany cen władze próbowały

wynagrodzić społeczeństwu systemem ograniczonych rekompensat,
które w praktyce okazały się niewystarczające. W roku 1982 nastąpił
spadek realnych dochodów ludności średnio o 30 procent, w porównaniu
do dochodów z roku 1981, a przeprowadzona rewaloryzacja oszczędności
nie była w stanie zrównoważyć obniżenia ich wartości.

Skutki Stanu Wojennego

Pojawiające się
symptomy kryzysu gospodarczego były
wzmacniane koniecznością
przeznaczania środków budżetowych na
spłatę zadłużenia zagranicznego, które
w okresie 1980-1985 wyniosło ponad
50 mld dolarów amerykańskich –
spowodowało to deficyt towarów na
rynku wewnętrznym, ponieważ Polska
zmuszona była zwiększyć eksport, aby
wykonać te zobowiązania.

Okrągły stół

Okrągły Stół

 – negocjacje prowadzone od 6 lutego do 5 kwietnia 1989

przez przedstawicieli władz PRL, opozycji solidarnościowej oraz
kościelnej  Prowadzone były w kilku miejscach, a ich rozpoczęcie i
zakończenie odbyło się w siedzibie Urzędu Rady Ministrów PRL
w Pałacu Namiestnikowskim (obecnie Pałac Prezydencki) w Warszawie.
W obradach wszystkich zespołów brały udział 452 osoby.

W połowie sierpnia 1988 roku władze PRL rozpoczęły rozmowy z
opozycją spowodowane licznymi, trwającymi od kwietnia w różnych
regionach Polski protestami społecznymi. Dzięki nim 31 sierpnia w
willi MSW odbyło się spotkanie generała Czesława
Kiszczaka oraz Lecha Wałęsy, na którym obecny był także
biskup Jerzy Dąbrowski oraz sekretarz Komitetu
Centralnego Stanisław Ciosek. Kolejne nastąpiło 15 września,
oprócz Kiszczaka, Wałęsy i Cioska byli na nim także Andrzej
Stelmachowski i ksiądz Alojzy Orszulik
16 września rozpoczęły się, znane jako rozmowy w Magdalence ,
rozmowy władz państwowych z przedstawicielami ruchu
solidarnościowego i Kościoła podczas których głównym ogniskiem
zapalnym była kwestia legalizacji Solidarności. Uzgodniono iż
Okrągły Stół powstanie w połowie października, a jego tematyką
ma być: "model funkcjonowania państwa i życia publicznego,
przyspieszenie rozwoju i modernizacja gospodarki narodowej,
kształt polskiego ruchu związkowego". Październikowy termin nie
został jednak dotrzymany, ponieważ Solidarność nie zgadzała się
na warunki rządowe: żądała legalizacji oraz nieingerowania w
składzie strony solidarnościowo-opozycyjnej przyszłego Okrągłego
Stołu.

Geneza

27 września 1988 roku stanowisko premiera
objął Mieczysław Rakowski, 14 października został
natomiast powołany jego gabinet. W grudniu rozpoczęły się
obrady X Plenum Komitetu Centralnego PZPR, podczas
którego dyskutowano możliwość rozmów z Solidarnością
oraz jej legalizacji. Spowodowały one duży konflikt w partii,
w tym zmiany w Biurze Politycznym. Ostatecznie, dzięki
naciskowi m.in. Jaruzelskiego i Kiszczaka, przyjęto
"Stanowisko X Plenum KC PZPR w sprawie pluralizmu
politycznego i związkowego". Umożliwiło to rozpoczęcie
przygotowań do obrad Okrągłego Stołu.
27 stycznia 1989 nastąpiło kolejne spotkanie Wałęsy i
Kiszczaka, podczas którego ustalono procedurę i zakres
obrad oraz ostateczny termin rozpoczęcia.

Przebieg

Obrady toczone były w trzech głównych zespołach:
ds. gospodarki i polityki społecznej,
ds. reform politycznych,
ds. pluralizmu związkowego

.

Postanowienia

utworzenie Senatu z liczbą 100 senatorów; wybory
większościowe (po 2 senatorów z każdego
województwa, a w woj. warszawskim i
katowickim po 3)

kwotowe wybory do Sejmu – 65% miejsc (299
mandatów) miało być zagwarantowane
dla PZPR, ZSL i SD (60%) oraz dla prokomunistycznych
organizacji katolików – PAX, UChS i PZKS(5%).

utworzenie urzędu Prezydenta PRL, wybieranego
przez Zgromadzenie Narodowe na 6-letnią kadencję.

zmiana prawa o stowarzyszeniach, która umożliwiłaby
rejestrację Solidarności;

dostęp opozycji do mediów (np. raz w tygodniu
półgodzinna audycja w TVP, reaktywowanie "Tygodnika
Solidarność")

przyjęcie "Stanowiska w sprawie polityki społecznej i
gospodarczej oraz reform systemowych" jednak bez
większych konkretów w sprawie reform gospodarczych

.

Wybory czerwcowe

 Wybory Czerwcowe 1989r.-odbyły się w dniach 4 i 18
czerwca 1989. Zostały przeprowadzone w wyniku i na
zasadach uzgodnionych w trakcie rozmów Okrągłego
Stołu. W ich wyniku wybranych zostało 460 posłów
na Sejm PRL oraz 100 senatorów do nowo
utworzonego Senatu PRL.

Były to pierwsze częściowo wolne wybory w historii Polski po II
wojnie światowej. Przedstawiciele niedemokratycznych władz
komunistycznych Polskiej Rzeczypospolitej
Ludowej zagwarantowali rządzącej „koalicji”,
obejmującej PZPR i jej satelitów, obsadę co najmniej 299 (65%)
miejsc w Sejmie. Pozostałe mandaty poselskie w liczbie 161
(35%) zostały przeznaczone dla kandydatów bezpartyjnych.
Walka o te miejsca oraz walka o wszystkie mandaty senatorskie
(100) miała charakter otwarty i demokratyczny

.

Przykładowe hasła wyborcze

 Wybory te zakończyły się zdecydowanym zwycięstwem
opozycji solidarnościowej zorganizowanej wokół Komitetu
Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. Kandydaci wspierani
przez KO uzyskali wszystkie 161 mandaty przeznaczone dla
bezpartyjnych, a także 99% miejsc w Senacie. Jednocześnie
obóz PRL-owskiej władzy poniósł porażkę, przy czym za
najbardziej prestiżową

klęskę uznano przegraną niemal
wszystkich kandydatów z tzw. listy
krajowej

,

obejmującej większość

przywódców reżimu. W wyniku wyborów
czerwcowych Polska stała się pierwszym
państwem tzw. bloku wschodniego, w
którym przedstawiciele opozycji
demokratycznej uzyskali realny wpływ
na sprawowanie władzy. Wybory te są
uznawane za moment przełomowy dla
procesu przemian politycznych w Polsce
zapoczątkowały nagłe i zdecydowane
przyspieszenie transformacji ustrojowej

Dziękuje za uwagę

Przygotował:

Jan Romaniuk