BHP w chowie bydła

• Ciszak Karolina

• Jasińska Agnieszka

• Łukowiak Katarzyna

Wypadki przy obsłudze zwierząt to około 12 %

wszystkich zdarzeń wypadkowych w rolnictwie.

Najczęściej mają miejsce przy obsłudze bydła

mlecznego, lecz hodowla innych gatunków

zwierząt także niesie z sobą różne zagrożenia.

Podczas chowu i hodowli bydła do

wypadków dochodzi ponieważ:



W tradycyjnych gospodarstwach stan pomieszczeń

inwentarskich nie jest zadawalający gdyż często koryta są źle
usytuowane oraz panuje w takich pomieszczeniach ciasnota.

Stosowanie przez rolników przestarzałych technologii chowu.

Do jednych z takich technologii możemy zaliczyć wypas na
uwięzi.

Rolnicy nie biorą pod uwagę zbyt często agresywnego

zachowania zwierząt zwłaszcza samic w okresie rui i
karmienia potomstwa, rozpłodników oraz często sytuacji
stresowych

Częste powierzanie czynności pomocnicze czy i obsługa

zwierząt , przepędzanie ich czy załadunek są powierzane
dzieciom i ludziom starszym.

W oborze dochodzi najczęściej do
wypadków podczas:

• Zadawania karmy zwierzętom

• Usuwaniu obornika

• udoju

Czynniki warunkujące zachowanie bydła .
Czynnik I postrzegania otoczenia

Wzrok

• Pole widzenia u bydła jest bardzo szerokie
obejmuje kąt 330-360stopni
• Zakres widzenia jego oczu jest natomiast 25-30stopni
Słuch
• Dźwięk słyszany przez bydło jest zbliżony do tego

słyszalnego przez człowieka.

• Bydło reaguje na dźwięki wydawane przez człowieka czy

wóz paszowy, co powoduje że zwierze udaje się do
koryta

Smak
• Bydło preferuje słodki i kwaśny
• Unika gorzkiego i nadmiernie słonego
• Zwierzęta te mogą zjadać pokarmy zepsute, niesmaczne

i zanieczyszczone ale mogą one powodować zaburzenia
w procesie trawienia

• Dotyk
• Bydło odczuwa ból i

dyskomfort na poziomie
podobnym do człowieka

• Częstą reakcją zwierzęcia na

ból jest próba kopnięcia lub
uderzenia głową.

• W celu poprawienia

samopoczucia zwierząt oraz
zapewnienie ich czystości
można zamontować w
budynkach inwentarskich
czochradła

Czynnik II :Uczenie się



Słabe, młode zwierzęta często są przepędzane
przez osobniki starsze dominujące, co
uniemożliwia im korzystanie z udogodnień
stworzonych przez gospodarza. Do takich
udogodnień możemy zaliczyć:

•

Korzystanie z automatycznych poideł

•

Korzystanie z podajników z paszą treściwą



Zwierzęta takie należy przyuczyć do korzystania
z tych urządzeń, poświęcić im chwilę uwagi aby
również one mogły spokojnie się najeść nie
będąc atakowane przez osobniki dominujące

Czynniki III Zachowanie społeczne

• Wymagają przestrzeni
• Społecznej – minimalnego dystansu od innych

osobników tego samego gatunku

• Fizyczna- jest natomiast obszar potrzebny zwierzęciu

do odpoczynku , przeciągania się, mycia

• .

• Hierarchia stada- stosunki dominacji i

podporządkowania kształtują się już w okresie
dorastania zwierzęcia lub tworzenia obsady stada

• Zachowanie agresywne- powinno być odczytywane

przez ludzi i właściwe na nie zareagowanie
umożliwiają poprawę dobrostanu bydła

• Ruch zwierząt- pozwala na zachowanie właściego

rozwoju fizycznego i psychicznego zwierzęcia,
poprawia ich kondycję. Zwierzęta powinny mieć
zapewniony ruch na świerzym powietrzu co umożliwia
im samodzielnie uzupełniać swoje potrzeby oraz
pozytywnie wpływa na ich samopoczucie, czystość

Czynnik IV : Zachowania

płciowe

• Okres rui
• Krowa akceptuje w tedy naskakiwanie

innych krów

• Występuje możliwość naskoczenia

zwierzęcia na człowieka co powoduje
śmiertelne zagrożenie dlatego nie
wolno ignorować oznak rui

• Okres okołoporodowy
• Krowa jest niespokojna, na pastwisku

szuka spokoju z dala od stada

• Umieszczenie krowy w kojcu

porodowym przed porodem i
możliwość przebywania jej z
cielęciem po porodzie pozwala jej
zmniejszyć stres oraz łatwiejszy
powrót do stanu przed porodowego

Czynnik V: Właściwe relacje pomiędzy

człowiekiem a zwierzęciem

• Należy poznać zachowanie

zwierzęcia

• Przyzwyczaić jak

najmłodsze zwierzęta do
pozytywnego kontaktu

• częste kontakty człowieka

z zwierzęciem zwiększają
ufność zwierząt

• Zwierze powinno mieć

możliwość powąchania i
dotknięcia człowieka

• Przemawiać do zwierząt i

dotykać je

Czynnik VI: Kontakt człowieka z

cieletami, jałówkami krowami

• Cielę w pierwszych tygodniach po porodzie dobrze

reaguje na pozytywne zachowanie człowieka

• Cielęta przeznaczone do dalszej hodowli

powinny mieć usuwane zaczątki rogów!

• Pierwiastki należy dobrze oswoić i nawiązać zaufanie

zwierzęcia do człowieka już od momentu dorastania.

• Dobre traktowanie podczas pierwszego udoju

eliminuje lęk przed dojem i zapobiega bronieniu się
przed tą czynnością

• Krowy potrafią rozpoznać człowieka po przez kolor

ubrania, miejscem, odgłosem.

Wypadki podczas codziennej obsługi

• Zwierzęta te kopią na boki tylnimi nogami
• Przemieszczając się mogą przygnieść

człowieka do ściany lub do drugiego
zwierzęcia.

• Obsługą dużych zwierząt powinni

zajmować się zdrowi i silni mężczyźni

• Niektóre czynności najlepiej wykonywać z

pomocą drugiej osoby.

• Szczególnie groźne są uderzenia rogami

w twarz obsługującego w czasie wiązania
krów na stanowisku

Zagrożenie wypadkiem

powodują:

Ludzie poprzez :
• nieprawidłową metodę pracy,
• pośpiech,
• rutyna,
• nieprzestrzeganie zasady

ograniczonego zaufania do zwierząt

Zwierzęta
• Charakter zwierząt który kształtują od

początku ludzie obsługujący je

• Ręczny lub mechaniczny dój wykonywany

bezpośrednio na stanowiskach szczególnie
u młodych krów jak i również u cierpiących
na zapalenie gruczołu mlekowego

• W okresie rui podczas naskakiwania zwierząt

na siebie istnieje możliwość przygniecenia
człowieka do koryta, ściany czy do podłoża

• Nadepnięcia na stopy

i przygniecenia przez krowy do ścian
i przegród to najczęstsze wypadki przy
obsłudze bydła !

Techniczne:
• Nierówne i śliskie podłoże, progi w przejściach,

niezabezpieczone otwory zrzutowe i zsypy, niewłaściwie
przystawione drabiny, niekompletne poręcze, źle
zakryte zbiorniki na gnojowicę, porozrzucane narzędzia

• urządzenia elektryczne używane do przygotowania

karmy: parniki, rozdrabniacze, mieszalniki pasz i inne,
nie mają osłon, co może powodować okaleczenia dłoni.
Czasami są zasilane z niesprawnej instalacji
elektrycznej, co z kolei grozi porażeniem prądem

• Brak wydzielonych pomieszczeń dla poszczególnych

gatunków zwierząt, korytarzy paszowych i gnojowych
czy poideł powoduje, że zwierzęta niepokoją się

• Poskrom powinien być w każdym gospodarstwie.

Przygotowanie i transport

pasz objętościowych

• Przygotowanie kiszonek polega na

cięciu roślin, czasami opryskiwaniu
ich preparatami przyspieszającymi
zakiszanie, transporcie oraz
formowaniu pryzm lub silosów.
Największe zagrożenia wypadkowe
występują podczas ugniatania
materiału roślinnego na pryzmie lub
w silosie. Możliwe są także zatrucia
gazami powstającymi w procesie
kiszenia.

Poskrom powinien być w każdym

gospodarstwie.

• Do ugniatania i formowania pryzmy kiszonki najczęściej używane są

ciągniki lub ładowarki czołowe. Operatorzy maszyn powinni uważać,
aby nie doprowadzić do ich przewrócenia. Nie należy przejeżdżać w
odległości mniejszej niż 20 cm od ścian silosu lub brzegów pryzm.
Szerokość silosu lub pryzmy powinna wynosić 6 metrów lub co
najmniej 3 metry + szerokość pojazdu ugniatającego, co umożliwia
równomierne i dokładne ugniecenie kiszonki.

Podczas formowania pryzm lub ugniatania zielonej masy w silosach
należy zwracać uwagę na to, aby w strefie pracy nie znajdowały się
osoby postronne.

• Wypadki przy prasach wysokiego

stopnia zgniotu mają miejsce
najczęściej podczas prób usunięcia
zapchań lub regulacji urządzenia
wiążącego podczas pracy maszyny.

• Podczas transportu

zbelowanej albo
przewożonej luzem
słomy lub siana
odnotowuje się
najwięcej wypadków,
które są zarazem
najgroźniejsze.
Szczególnie
niebezpieczne jest
przewożenie osób na
ładunkach
objętościowych, a jest
to nadal częste zjawisko

Prawidłowo przygotowana przyczepa do zwożenia

słomy lub siana

Zadawanie pasz

• W wielu oborach tradycyjnych, w małym

stopniu zmechanizowanych, do ręcznego
przygotowywania i zadawania pasz
najczęściej wykorzystuje się jedynie wózki
paszowe lub taczki. W tych przypadkach
należy pamiętać o dopuszczalnych masach
podnoszonych i przenoszonych ładunków, a
także o zagrożeniach wynikających z
wchodzenia pomiędzy zwierzęta, o których
była mowa wcześniej.

Podczas zadawania pasz objętościowych
składowanych na poddaszach użytkowych
w oborach tradycyjnych należy pamiętać o
zabezpieczeniu otworów zrzutowych, tak by
uchronić przed upadkiem osoby
obsługujące

Udój

• Należy pamiętać o utrzymaniu ich w

nienagannej czystości hale udojowe.
Dzięki temu unika się poślizgów i
upadków zwierząt oraz osób
obsługujących, a także eliminuje
możliwość namnażania się bakterii

• na etapie projektowania pomieszczeń

inwentarskich, jest wyeliminowanie
progów, stopni i różnic poziomów
przy przejściach wewnątrz obory i
wejściach do innych pomieszczeń.
Zwiększają one bowiem zagrożenia
upadkami zwierząt i obsługujących je
ludzi.

• Podczas pracy maszyn i urządzeń nie wolno

dotykać rękami ruchomych elementów oraz
instalacji elektrycznych. Należy także
przestrzegać zakazu wstępu osób
postronnych w strefę pracy takich maszyn i
urządzeń, jak przenośniki, ładowarki
czerpakowe, zgarniacze, ładowacze i
spycharki ciągnikowe, pompy i mieszadła
 oraz wozy asenizacyjne do gnojowicy, a
także w strefę, gdzie są zlokalizowane
gnojowniki i zbiorniki na gnojowicę.

• Wszystkie zbiorniki na gnojowicę, naziemne i podziemne
Muszą jednak być zabezpieczone przed dostępem osób

postronnych ogrodzeniem o wysokości 1,8 m wokół zbiornika.
Pokrywa zbiornika podziemnego musi ponadto wytrzymywać
duże obciążenia. Powinna być zamykana na klucz lub inne
urządzenie uniemożliwiające przypadkowe otwarcie.

• Strefy, gdzie składowany jest obornik lub gnojowica, należy

oznaczyć tablicami ostrzegawczymi o zagrożeniu pożarowym i
występowaniu niebezpiecznych dla zdrowia gazów

• Osoby, które przebywają w strefach zagrożenia trującymi

gazami, powinny bezwzględnie stosować maski ochronne z
odpowiednimi  pochłaniaczami. Prace w zbiornikach należy
wykonywać w zespole trzyosobowym.

Nowoczesne obory zapewniają

więcej bezpieczeństwa przy :

• Udoju
• Stanowiskach dla zwierząt
• Zadawaniu pasz
• Podczas ruji

Udój

Stanowiska dla zwierząt

Zadawanie pasz

Usuwanie obornika

Przy budowie nowoczesnych

obór możemy likwidować sami
zagrożenia już na samym etapie
planowania budowy. W starych
oborach jest ciężko zmienić ich
budowę dla zapewnienia większego
bezpieczeństwa wymaga to dużych
nakładów finansowych, jednak i w
takich miejscach możemy być
bezpieczni. Nasze bezpieczeństwo
zależy przede wszystkim od nas
samych.

Bibliografia

-

Dobre praktyki bezpieczeństwa i

higieny pracy w produkcji zwierzęcej
-Dobre praktyki w chowie bydła
-Dobre praktyki BHP w chowie i hodowli
zwierząt gospodarskich