Przedsiębiorstwo -

jego istota, cele i

formy

Karolina Bielska
Joanna Chmiel
Milena Szajko

Istota przedsiębiorstwa

•

Przedsiębiorstwo jest podstawową jednostką
działającą w ramach systemu gospodarczego, czyli
jest podstawowym elementem gospodarki narodowej,
nastawionym na osiąganie zysku poprzez
zaspokajanie potrzeb innych podmiotów
gospodarczych i/lub osób fizycznych.

•

Def. wg. R. Milewskiego- ,,Przedsiębiorstwo jest
wyodrębnioną pod względem ekonomicznym
jednostką prowadzącą działalność produkcyjną,
handlową lub usługową”

•

Def. wg. S.Marciniaka - ,,przedsiębiorstwo w ujęciu
modelowym jest to organizacja pod jednym
zarządem, wyodrębniona ekonomicznie i prawnie,
której celem jest działalność gospodarcza
przynosząca zyski poprzez sprzedaż produktów i
usług”

Definicja prawna

przedsiębiorstwa

Zgodnie z art.55 Kodeksu cywilnego [DzU 2003

NR 49] przedsiębiorstwo jest zorganizowanym
zespołem składników niematerialnych i
materialnych, przeznaczonym do prowadzenia
działalności gospodarczej.

Definicja ta traktuje przedsiębiorstwo w sposób

przedmiotowy, przede wszystkim jako
przedmiot obrotu, a nie w sposób podmiotowy,
tj. jako podstawową jednostkę w gospodarce,
charakteryzującą się określonymi cechami i
zdolną do samodzielnego występowania w
obrocie gospodarczym.

Przedsiębiorstwo a firma

•

Często jako synonim przedsiębiorstwa używa
się słowa firma, jest to szerokie (sensu largo)
rozumienie pojęcia firmy. Firma jest bowiem
również kategorią prawną i oznacza nazwę oraz
logo, pod którymi przedsiębiorca prowadzi
przedsiębiorstwo i które są prawnie chronione.
To jest prawne, ścisłe (sensu stricto) rozumienie
pojęcia firmy.

•

Pod jedną firmą może funkcjonować więcej niż
jedno przedsiębiorstwo, przy czym każde z nich
musi mieć w nazwie i w logo jakiś element
odróżniający je od innych przedsiębiorstw tej
samej firmy.

•

Nazwa i logo firmy mają obecnie duże
znaczenie dla identyfikacji przedsiębiorstwa na
rynku.

Historia przedsiębiorstwa

Powstanie przedsiębiorstwa i jego rozwój ściśle

związane są z procesem przemian cywilizacyjnych, w
ramach którego A. i H. Tofflerowie wyróżnili 3 etapy:

•

epokę agrarną: cechą charakterystyczną tego okresu
jest przejście do osiadłego trybu życia,
zapoczątkowanie rolnictwa oraz szereg wynalazków
(brąz, koło, dźwignia, żelazo);

•

epoka przemysłowa: związana jest z rozwojem
gospodarki towarowo- pieniężnej, wzrostem
znaczenia przemysłu i transportu w wyniku nasilenia
wynalazczości i odkryć;

•

epoka informacyjna: jej charakterystyczną cechą nie
jest już koncentracja na wielkim przemyśle, ale na
technologiach informatycznych, usługach oraz wiedzy
jako kluczowym zasobie przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorczość-

przedsiębiorca-

przedsiębiorstwo.

Przedsiębiorczość i przedsiębiorca ściśle

łączą się z pojęciem przedsiębiorstwa.

Wszystkie te terminy pochodzą od

słowa ,,przedsiębrać” i ,,podejmować”.

Przedsiębiorczość

Przedsiębiorczość może być rozpatrywana jako:

•

cecha - zbiór zachowań, który ma na celu tworzenie
i realizowanie przedsięwzięć zmierzających do
uzyskania zakładanego celu przy ograniczeniu
ryzyka;

•

proces – tworzenie czegoś nowego i wartościowego,
z założeniem ryzyka finansowego, ale także z
założeniem rekompensaty pieniężnej lub osobistej
satysfakcji;

•

rodzaj aktywności ludzi – przedsiębiorczość jest
szczególnym rodzajem aktywności ludzi,
działających indywidualnie lub wewnątrz
organizacji polegającej na wykorzystywaniu
pojawiających się w otoczeniu okazji, przez
realizacje przedsięwzięć, które przynoszą efekty
ekonomiczne i (lub) pozaekonomiczne, ich
podmiotom oraz otoczeniu.

Przedsiębiorczość c.d.

•

Przedsiębiorczość jest niewątpliwie zjawiskiem
korzystnym w ogólnym ujęciu dla
społeczeństwa, jak również w wymiarze
szczegółowym dla pracownika, zespołów
pracowniczych i całego przedsiębiorstwa.

•

Przedsiębiorczość:

- pobudza rozwój przedsiębiorstw;
- zwiększa wydajność pracy;
- tworzy nowe technologie, wyroby i usługi;
- zmienia i ożywia konkurencje na rynku, co z

kolei powoduje znaczące zmiany wewnątrz
przedsiębiorstwa oraz konieczność zmian w ich
otoczeniu.

Przedsiębiorca

Według definicji A. Smitha oraz J.A. Schumpeter
przedsiębiorcę można zdefiniować jako osobę,

która:

•

podejmuje określoną działalność kierując się
motywem zysku;

•

angażuje określony kapitał w celu uruchomienia
działalności;

•

jest właścicielem przedsiębiorstwa, które
zakłada;

•

jest innowatorem;

•

jest zarządzającym przedsiębiorstwem;

•

działa w warunkach niepewności ryzykując
kapitałem własnym lub powierzonym.

Przedsiębiorca

Przedsiębiorca określa:

•

przedmiot działalności ( co wytwarzać,
jakie świadczyć usługi itp.);

•

skalę działalności gospodarczej ( ile
wytwarzać, ile świadczyć usług);

•

sposób prowadzenia działalności
(kombinację czynników produkcji);

•

warunki sprzedaży (gdzie i komu
sprzedawać).

Przedsiębiorca a menedżer

Cechy przedsiębiorstwa

1. Przedsiębiorstwo jest powoływane nie w

celu realizacji jednorazowego
przedsięwzięcia, lecz do prowadzenia
działalności gospodarczej w sposób
trwały.

2. Zaspokaja swoimi wyrobami lub/i

usługami potrzeby innych podmiotów
gospodarczych i innych instytucji lub osób
fizycznych, będących jego klientami.

Cechy przedsiębiorstwa

3. Wymienia produkty lub/i usługi z innymi jednostkami

organizacyjnymi lub osobami fizycznymi na zasadzie
kupna-sprzedaży, co dotyczy zarówno sfery
zaopatrzenia przedsiębiorstwa, jak i sfery sprzedaży
jego produktów i usług.

4. Przedsiębiorstwo posiada, pochodzące od właściciela,

czy właścicieli, określone zasoby kapitałowe w postaci
środków pieniężnych, dóbr materialnych oraz wartości
niematerialnych i prawnych, w tym nabytych praw
majątkowych, a także nazwy i znaki towarowe, know -
how oraz reputacji firmy.

Cechy przedsiębiorstwa

5. Cechuje samodzielność decyzyjna co do rozwoju

i charakteru prowadzonej działalności, stosunków
ze światem zewnętrznym oraz w zakresie
zaopatrywania się w czynniki produkcji i ich
wykorzystywania, a także swojej wewnętrznej
organizacji; jest to jedna z najważniejszych cech
przedsiębiorstwa, określana nieraz jako zasada
autonomii przedsiębiorstwa.

6. Swoje koszty i obciążające je podatki porywa z

uzyskiwanych przychodów, co określa się nieraz
jako zasadę równowagi finansowej lub
samofinansowanie, bez czego nie mogłoby
funkcjonować przez dłuższy czas.

Cechy przedsiębiorstwa

7. Jest instytucją zarobkującą, tzn. dąży do

uzyskania ze swojej działalności określonych
korzyści, w tym najczęściej do maksymalizacji
dochodowości zaangażowanego kapitału. To
odróżnia przedsiębiorstwo od organizacji
gospodarczych, których działalność nie jest
nastawiona na zysk (organizacje non profit).

8. Prowadzi działalność na swoje ryzyko.

Odpowiada za wszystkie swoje zobowiązania
finansowe. Musi się liczyć z możliwością
poniesienia strat, a nawet utraty swego kapitału.

Cechy przedsiębiorstwa c.d.

Wymienione wcześniej cechy przedsiębiorstwa należy

uzupełnić trzema dodatkowymi ogólniejszymi
wyróżnikami:

1. Przedsiębiorstwo jest systemem otwartym, tzn.

pozostaje w stałej interakcji ze swoim otoczeniem.

2. Charakteryzuje się no dużym dynamizmem, więc

można je określić systemem dynamicznym,
uzupełniając, że przedsiębiorstwo jest wysoce
złożony systemem probabilistycznym, a więc o
zachowaniu prawdopodobnym.

3. Jest nastawione na uczenie się, przyjmowanie i

gromadzenie nowej wiedzy oraz jej stosowanie w
swojej działalności.

Kooperacja a koncentracja

Rozwój rynku, zmiana warunków

konkurowania, skracanie cykli nowych
produktów, wysokie koszty wdrażania
postępu technicznego oraz wiele innych
czynników sprawiają, że przedsiębiorstwa
coraz częściej podejmują współpracę, na
zasadzie kooperacji lub koncentracji.

Kooperacja

Kooperacja jest formą współpracy niezależnych

prawnie podmiotów, które rezygnują z
samodzielnej realizacji przewidzianych w
umowie funkcji gospodarczych, celem wzrostu
efektywności ekonomicznej związanych umową
przedsiębiorstw. Do podstawowych związków
przedsiębiorstw tworzonych na zasadzie
kooperacji należą:
- stowarzyszenie
-kartel
-syndykat
-alians strategiczny.

Współpraca przedsiębiorstw-

kooperacja

•

Stowarzyszenie –

zrzesza

przedsiębiorstwa, które konkurują ze sobą, ale
jednocześnie realizują w ramach stowarzyszenia
swoje wspólne interesy w zakresie standaryzacji
przemysłowej, zapewniającej kompatybilność
ich wyrobów, reprezentowania ich interesów
względem władz oraz administracji rządowej i
samorządowej, zawierania zbiorowych umów
pracy ze związkami zawodowymi.

Współpraca przedsiębiorstw-

kooperacja

•

Konsorcjum jest porozumieniem
(związkiem) przedsiębiorstw i ewentualnie
także innych jednostek organizacyjnych( np.
banków) zawartym w celu zrealizowania
pewnych, dokładnie określonych
przedsięwzięć, wymagających dużych
nakładów kapitałowych, przekraczających
możliwości finansowe jednego członka
konsorcjum. Po ich zrealizowaniu konsorcjum
się rozwiązuje.

•

Konsorcjum nie ma osobowości prawnej,
może funkcjonować w formie spółki cywilnej.

Współpraca przedsiębiorstw-

kooperacja

•

Kartel jest umownym związkiem
przedsiębiorstw, w którym następuje
ograniczenie ich samodzielności w
zakresie określonym umową kartelową.
Dotyczy on o zwłaszcza instrumentów
polityki sprzedaży,
a szczególnie cen. Ma to na celu
opanowanie rynku przed wyeliminowanie
lub ograniczenie konkurencji.

Współpraca przedsiębiorstw-

kooperacja

•

Syndykat jest formą umowy kartelowej,
w ramach której zrzeszone
przedsiębiorstwa rezygnują najczęściej z
prawa do samodzielnej sprzedaży
produktów. W tym celu tworzone jest
biuro sprzedaży syndykatu, które
sprzedaje produkty współpracujących firm,
ustalając jednolite ceny i warunki
sprzedaży.

Współpraca przedsiębiorstw-

kooperacja

•

Alians strategiczny jest formą
współpracy co najmniej dwóch
przedsiębiorstw, które są
dotychczasowymi lub potencjalnymi
konkurentami. Celem tej współpracy jest
realizacja wspólnego przedsięwzięcia lub
prowadzenie określonej działalności o
charakterze strategicznym.

Koncentracja

Koncentracja związana jest z

przejmowaniem pakietu kontrolnego akcji
lub udziałów innych spółek, w celu
połączeniu kilku podmiotów lub
utworzenia innego.

Do podstawowych form koncentracji

przedsiębiorstw zalicza się: koncern,
holding, trust i konglomerat.

•

Koncern stanowi grupę prawnie
samodzielnych przedsiębiorstw
należących do wspólnego właściciela i
prowadzonych pod wspólnym
kierownictwem, który może być organem
zarządzającym całym koncernem i
jednocześnie jedną z jednostek
wewnętrznych prowadzącą działalność
operacyjną.

Współpraca przedsiębiorstw-

koncentracja

•

Holding jest zgrupowaniem spółek
kapitałowych, w ramach którego spółka
wiodąca posiada wszystkie lub większość
akcji spółek podporządkowanych i
zajmuje nadrzędną pozycję w strukturze
zarządzania, a zarząd który sprawuje
kontrolę nad całością stanowi
wyodrębnioną spółkę w strukturze
holdingowej.

Współpraca przedsiębiorstw- koncentracja

•

Trust zrzesza przedsiębiorstwa, które
tracą swą niezależność gospodarcza i
prawną, przechodzą również pod wspólny
zarząd, który może podejmować decyzje
o zlikwidowaniu niektórych
przedsiębiorstw o gorszych wynikach oraz
skoncentrowaniu produkcji w innych
podmiotach.

Współpraca przedsiębiorstw-

koncentracja

•

Konglomerat jest korporacja
gospodarczą powstałą z połączenia
różnych dziedzin produkcji i usług.

Współpraca przedsiębiorstw-

koncentracja

Koncepcja biznesu

przedsiębiorstwa

Podstawą istnienia każdego

przedsiębiorstwa jest określona koncepcja
biznesu, która składa się z trzech
ważnych elementów:

•

funkcji, jaką podmiot chce spełniać na
rynku;

•

sposobu spełniania tej funkcji;

•

segmentu rynku, który określa obszar
działania przedsiębiorstwa.

Misja przedsiębiorstwa

Misja przedsiębiorstwa, wyrażając jego
posłannictwo, definiuje cel, dla którego
osiągnięcia przedsiębiorstwo zostało
powołane, oraz określa funkcję, jaką ono
pełni w danym środowisku. W tym sensie
misja wiąże się z immanentnym celem
przedsiębiorstwa, ale jej zakres jest
szerszy.

Misja przedsiębiorstwa

Misja koncentruje działania pracowników
firmy, rozproszonych terytorialnie lub
znajdujących się an różnych szczeblach
hierarchii, które mają na celu osiągnięcie
wspólnego celu. Jednoznaczne
sformułowanie misji wymaga czasu. Na
kształt misji mają wpływ:

•

historia przedsiębiorstwa;

•

preferencje i wizje kierownictwa lub
właścicieli;

•

środowisko, w jakim przedsiębiorstwo
działa,

•

środki, jakimi przedsiębiorstwo dysponuje.

Misja przedsiębiorstwa

Misja powinna podkreślać wartości, jakie
przedsiębiorstwo ma do zaoferowania swoim
klientom, zdefiniować zakres działania oraz określić
główne metody postępowania.
Według P.F. Druckera misja powinna dać odpowiedź
na następujące pytania:

•

Na jakim polu działamy?

•

Kim są nasi klienci?

•

Jakie wartości oferujemy naszym klientom?

•

Jakie są obecne perspektywy rozwoju naszego
pola działania?

•

Jakie pola działania powinniśmy obrać na
przyszłość?

Misja przedsiębiorstwa

Według K. Obłója misja firmy nabiera
strategicznego znaczenia wówczas, gdy
spełnia trzy wymogi:

•

wyznacza kierunek i dotyczy przeszłości;

•

wyraża marzenia i wyzwania, które stają
się udziałem pracowników;

•

proces jej realizacji jest wiarygodny.

Misja przedsiębiorstwa

Misja powinna być prosta, jasna i
wymowna zarówno dla pracowników, jak i
klientów. Uwypukla to, co różni tę firmę
od innych, a także dynamizuje i integruje
pracowników i kadrę menadżerską, do
określenia oraz realizowania ambitnych
celów przedsiębiorstwa.

Cele przedsiębiorstwa

Misja, tworząc tożsamość
przedsiębiorstwa, daje jednocześnie
podstawy do określenia jego strategii.
Posłannictwo przedsiębiorstwa wyrażone
w misji znajduje odzwierciedlenie w jego
celach.

Cele przedsiębiorstwa

•

Maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa
w długim czasie;

•

Maksymalizacja sprzedaży;

•

Zadowalający poziom rentowności
kapitału, produktywności nakładów lub
zasobów;

•

Sprawność działania, rozumiana jako
terminowe i odpowiednio jakościowe
reagowanie na potrzeby klientów;

Cele przedsiębiorstwa

•

Osiąganie zadowalającego poziomu
zysku;

•

Przetrwanie, a następnie rozwój
przedsiębiorstwa;

•

Racjonalizacja poziomu
zatrudnienia;

•

Stabilizacja przychodów.

Cele przedsiębiorstwa

J.M. Bocheński dzielił cele na immanentne
i transcendentne.

•

Immanentnym celem głównym
przedsiębiorstwa jako systemu jest
wyłącznie produkcja towarów i usług.

•

Cele transcendentne są realizowane
dopiero po osiągnięcie celu
immanentnego, pełniącego w
przedsiębiorstwie ważną funkcję
społeczną.

Funkcje przedsiębiorstwa

W ramach swojej działalności
przedsiębiorstwo wypełnia wiele funkcji,
wśród których można wymienić funkcje
zarządzania oraz funkcje rzeczowe
nazywane też funkcjami bazowymi albo
organicznymi.

Funkcje przedsiębiorstwa

Funkcje zarządzania są to względnie stale
powtarzające się czynności wykonywane
przez podmiot zarządzania (kierownika) w
drodze podejmowania decyzji
dotyczących działania
podporządkowanych jemu podmiotów
zarządzania( podwładnych).

Funkcje przedsiębiorstwa

Funkcje zarządzania są ściśle sprzężone z
funkcjami rzeczowymi przedsiębiorstwa,
tzn. z funkcjami produkcji, marketingową,
finansową, personalną.

Tabela - relacje między

funkcjami

Zasady przedsiębiorstwa:

•

zasada przedsiębiorczości,

•

zasada gospodarności,

•

zasada dochodowości,

•

zasada płynności finansowej.

Zasady przedsiębiorstwa

Zasada przedsiębiorczości- polega na
wykazywaniu przez przedsiębiorstwo cech
przedsiębiorczości w postaci oferowania na
rynku nowych produktów i usług oraz
poszukiwania nowych rynków na swoje
produkty, wyszukiwaniu nowych i
możliwości ich zaspokajania. Dzięki
stosowaniu tej zasady przedsiębiorstwo ma
możliwość trwałego istnienia na rynku,
uzyskiwania przewagi nad konkurentami, a
jednocześnie uzyskiwania dochodu.

Zasady przedsiębiorstwa

Zasada gospodarności- wynika przede
wszystkim z ograniczoności środków,
jakimi dysponuje przedsiębiorstwo.
Zasadę tę przedstawia się w postaci
dwóch reguł: maksymalizacji efektów
uzyskiwanych z danych środków lub
minimalizacji nakładów potrzebnych do
osiągnięcia określonych efektów.

Zasady przedsiębiorstwa

Zasada dochodowości - oznacza
konieczność efektywnego działania, tj.
uzyskiwania nadwyżki efektów nad
nakładami koniecznymi do ich osiągnięcia.
Zasada ta jest uznawana jako cecha
działalności gospodarczej i jest też
uważana za podstawową przyczynę
podejmowania działalności gospodarczej

Zasady przedsiębiorstwa

Zasada płynności finansowej- czyli
zdolności do terminowego regulowania
zobowiązań przedsiębiorstwa. Brak
płynności finansowej prowadzi do zakłóceń
w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa i w
ostateczności do jego likwidacji.

Otoczenie przedsiębiorstwa

Funkcjonowania przedsiębiorstwa nie
można rozpatrywać bez uwzględnienia
otoczenia, gdyż ono w dużym stopniu
decyduje o powodzeniu lub niepowodzeniu
przedsiębiorstwa. Zmiany w otoczeniu
stwarzają szansę, ale mogą oznaczać także
zagrożenie dla przedsiębiorstwa. Otoczenie
przedsiębiorstwa dzieli się najczęściej na
bliższe i dalsze.

Otoczenie bliższe

Otoczenie bliższe zwane też bezpośrednim
lub zadaniowym obejmuje wszystkie
systemy, z którymi przedsiębiorstw jest w
bezpośrednich stosunkach. Do otoczenia
bliższego zaliczamy:
-dostawców,
-konkurentów,
-instytucje państwowe i samorządowe
bezpośrednio wpływające na
przedsiębiorstwo,
-lokalny rynek pracy.

Otoczenie dalsze

Otoczenie dalsze, zwane też otoczeniem
pośrednim lub ogólnym przedstawia
systemy,
z którymi przedsiębiorstwo ma pośrednie
stosunki, a więc nie ma na nie wpływu.
Do otoczenia dalszego zaliczamy:
-otoczenie kulturowe,
-otoczenie techniczno- technologiczne,
-otoczenie polityczne,
-otoczenie prawne.

Formy przedsiębiorstw

Przedsiębiorstwa działając w ramach gospodarki
rynkowej różnią się między sobą celami, wielkością,
formą prawną, strukturą organizacyjną, formą
własnością itp. Praktyka gospodarcza niejednokrotnie
udowodniła, że proces różnicowania przedsiębiorstw
stale się nasila, zmieniają one swoje granice, zmienia
się sposób prowadzenia działalności
przedsiębiorstwa, zarządzania i konkurowania na
globalnym rynku. Procesy te wywołują zatem
potrzebę porządkowania różnych form, typów czy
rodzajów przedsiębiorstw, uwzględniającego ich
specyfikację oraz tworzącego wspólną płaszczyznę do
analizowania problemów w wyodrębnionych grupach
przedsiębiorstw.

Formy przedsiębiorstw

Najczęściej stosowanymi kryteriami

klasyfikowania przedsiębiorstw są przede
wszystkim:
- forma własności,
- liczba właścicieli,
- forma organizacyjno – prawna,
- rodzaj działalności,
- pochodzenie kapitału,
- wielkość przedsiębiorstwa,
- lokalizacja.

Formy organizacyjno - prawne

przedsiębiorstw

1. Przedsiębiorstwa osób fizycznych
2. Spółki cywilne
3. Spółki handlowe
4. Spółdzielnie
5. Przedsiębiorstwa państwowe

1.Przedsiębiorstwa osób fizycznych

•

Prowadzenie działalności gospodarczej w formie
przedsiębiorstwa osoby fizycznej reguluje ustawa
z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej.

•

Osoba fizyczna, która jest przedsiębiorcą w
znaczeniu podmiotowym, prowadzi swoje
przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym w
celach zarobkowych, na własny rachunek, ryzyko
i odpowiedzialność. Za wszystkie zobowiązania
związane z prowadzeniem przedsiębiorstw osób
fizycznych odpowiadają ich właściciele całym
swoim majątkiem, a nie tylko majątkiem
wniesionym do przedsiębiorstwa.

1.Przedsiębiorstwa osób

fizycznych

•

Wszystkich przedsiębiorców prowadzących jako osoby fizyczne
swoje przedsiębiorstwa można podzielić na dwie grupy:

1. przedsiębiorców zwykłych- osoby fizyczne prowadzące

działalność gospodarczą nie wymagająca przekładania
władzom publicznym specjalnych dowodów kwalifikacyjnych,
choć wymagającą określonych kwalifikacji zawodowych( np.
działalność gastronomiczna, transportowa)
2. przedsiębiorców kwalifikowanych
-rzemieślników- to osoby wykonujące zawodu rzemieślnicze,
mające dowód posiadania kwalifikacji w postaci dyplomu
mistrza w zawodzie lub czeladnika albo robotnika
wykwalifikowanego
-osoby wykonujące wolne zawody - to między innymi: lekarze,
prawnicy, architekci, naukowcy, artyści.

2. Spółki cywilne

Spółka cywilna jest regulowana przepisami
kodeksu cywilnego, stad je nazwa.
Przepisy są bardzo ogólne i elastyczne
przez co pozwalają za zawiązanie spółek
cywilnych nie tylko w celach prowadzenia
działalności gospodarczej lecz również w
innych celach, czego przykładem mogą
być spółki cywilne określane jako ad hoc
lub a vista zawierane tylko w celu
przeprowadzenia jednej lub kilku
transakcji

2. Spółki cywilne

• Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej ani nawet

zdolności prawnej i wobec tego nie jest traktowana jako
przedsiębiorca, Przedsiębiorcami są natomiast wspólnicy
spółki cywilnej, którzy solidarnie odpowiadają za jej
zobowiązania całym swoim majątkiem.

• Procedura założenia spółki, obejmuje zawarcie umowy

spółki pomiędzy wspólnikami, którymi mogą być osoby
fizyczne, osoby prawne oraz podmioty posiadające tzw.
zdolność prawną.

• W umowie spółki cywilnej wspólnicy określają przed

wszystkim cel- przedmiot działania spółki, jej siedzibę, czas
na który została zawarta,, wnoszone wkłady, sposób objęcia
udziałów w zamian za wkłady, sposób prowadzenia i osoby
uprawnione do prowadzenia spraw spółki, a także sposób
uczestnictwa wspólników w zyskach i pokrywaniu strat.

3. Spółki handlowe

• Spółki handlowe wywodzą swoją nazwę

stąd, że zasady ich funkcjonowania reguluje
Kodeks Spółek Handlowych wprowadzony
na mocy ustawy z 15 września 2000r.

• Spółki handlowe dzielą się na:

a) spółki osobowe- jawna, partnerska,
komandytowa, komandytowo- akcyjna
b) spółki kapitałowe- z ograniczoną
odpowiedzialnością i akcyjna

3. Spółki handlowe - cechy wspólne

1. Powstają w wyniku umów zawieranych pomiędzy wspólnikami

lub akcjonariuszami;

2. Są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o

swobodzie działalności gospodarczej prowadzącymi działalność
gospodarczą;

3. Występują w obrocie gospodarczym pod własną firmą- nazwą, z

tym że mogą się nią posługiwać tylko w zakresie czynności
związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa;

4. Podlegają obowiązkowi rejestrowemu w Krajowym Rejestrze

Sądowym;

5. Mają prawo do ustanawiania szczególnego rodzaju

pełnomocników zwanych prokurentami- jest to pełnomocnictwo
handlowe upoważniające z mocy prawa do wykonywania
wszystkich czynności związanych z prowadzeniem
przedsiębiorstwa za wyjątkiem zbycia przedsiębiorstwa,
wydzierżawienia i ustanowienia na nim prawa użytkowania,
zbywania i obciążania nieruchomości.

3a. Spółki handlowe osobowe

• Wyróżnia się 4 rodzaje spółek handlowych

osobowych:

- jawna
- partnerska
- komandytowa
- komandytowo - akcyjna.
• Pomimo mnogości form ich znaczenie gospodarcze

pozostaje relatywnie niewielkie. Stosunkowo
najliczniejszą grupę stanowią spółki jawne.

3a. Spółki handlowe osobowe

Spółki handlowe osobowe mają następującą wspólne
cechy:
- mogą we własnym imieniu nabywać prawa;
- spółki osobowe nie są podatnikami podatku
dochodowego- podatnikami są wspólnicy spółek
osobowych;
- wspólnicy angażują w spółkach nie tylko swój kapitał,
lecz również swoją osobistą pracę;
- wkłady wniesione przez wspólników stają się majątkiem
łącznym spółki i wobec tego nie są majątkiem
poszczególnych wspólników;
- wspólnicy ponoszą pełną odpowiedzialność za
zobowiązania spółki jeżeli tych zobowiązań nie można
wyegzekwować z majątku spółki;
- spółka może istnieć, co do zasady, jedynie w składzie
wspólników, którzy ja założyli.

3a. Spółki handlowe osobowe-

spółka jawna

• Spółka jawna jest w swojej konstrukcji formalnoprawnej

niemalże całkowicie upodobniona do spółki cywilnej.

• Szukając cech odróżniających spółkę jawną od

cywilnej można wskazać jedynie na posiadanie przez tę
pierwszą, w przeciwieństwie do drugiej, statusu
przedsiębiorcy oraz tzw. ułomnej osobowości prawnej,
a także niemożność prowadzenia przez spółkę cywilną
działalności gospodarczej w większym rozmiarze,
ponieważ po przekroczeniu progu obrotów
powodującego obowiązek prowadzenia pełnej
rachunkowości musi się ona przekształcić w spółkę
jawną.

3a. Spółki handlowe osobowe-

spółka partnerska

• Możliwość tworzenia spółek partnerskich istnieje w Polsce

od 2001r. Po wejściu w życie KSH. Spółka partnerska
zgodnie z definicja kodeksową jest to spółka osobowa
utworzona przez wspólników(partnerów) w celu
wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej
przedsiębiorstwo pod własną firmą.

• Założycielami i wobec tego partnerami w spółce mogą

być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do
wykonywania następujących zawodów: adwokata,
aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego
rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy
podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy
inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty i
weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy
prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy
majątkowego i tłumacza przysięgłego.

3a. Spółki handlowe osobowe- spółka

partnerska

• Firma spółki partnerskiej, jej nazwa, powinna

zawierać nazwisko co najmniej jednego
partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner”
lub „i partnerzy” albo „ spółka partnerska”, a
także określenie wolnego zawodu. Może też
posługiwać się skrótem „sp.p.”

3a. Spółki handlowe osobowe- spółka

komandytowa

• Spółka komandytowa podobnie jak partnerska jest w

istocie odmianą spółki jawnej, stąd w zakresie, w
którym jej zasady nie są odrębnie regulowane,
stosuje się do nie przepisy o spółce jawnej.

• Zgodnie z KSH spółka komandytowa, to spółka

osobowa mająca na celu prowadzenie
przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec
wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden
wspólnik odpowiada bez ograniczenia
(komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej
jednego wspólnika (komandytariusza) jest
ograniczona. Założycielami spółki mogą być osoby
fizyczne oraz prawne.

3a. Spółki handlowe osobowe - spółka

komandytowo - akcyjna

• Zgodnie z KSH spółka komandytowo- akcyjna, to spółka

osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod
własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania
spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez
ograniczenia( komplementariusz), a co najmniej jeden
wspólnik jest akcjonariuszem. Często taką spółkę określa
się jako „hybrydową”, ponieważ łączy w sobie elementy
spółki osobowej jawnej i komandytowej z elementami spółki
akcyjnej. Konstrukcja tej spółki znana jest w
ustawodawstwie zachodnim od dawna, natomiast w Polsce
może istnieć od 2001r. po wejściu w życie KSH.

• Firma (nazwa) spółki komandytowo - akcyjnej powinna

zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy
oraz dodatkowe oznaczenie „ spółka komandytowo-
akcyjna”, lub użyć skrótu „S.K.A.”.

3b. Spółki kapitałowe

• Wyróżnia się dwa rodzaje spółek kapitałowych:

-spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
-spółka akcyjna.

• Cechy charakterystyczne spółek kapitałowych:

-posiadają osobowość prawną;
-jako osoby prawne w pełni odpowiadają za swój zobowiązania
-majątek wniesiony jako wkłady wspólników staje się
wyodrębnionym majątkiem spółki- następuje formalny rozdział
pomiędzy majątkiem danej osoby wniesionym do spółki a jej
pozostałym majątkiem;
-wspólnicy nie odpowiadają a zobowiązania spółki, ponieważ ich
odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości wniesionego do
spółki kapitału;
- zmiany składu osobowego wspólników nie muszą powodować
zmian w strukturze majątku i kapitału spółki;
-wspólnicy, co do zasady, mają prawo do zbywania, zastawiania
lub zadysponowania w inny sposób swoimi prawami udziałowymi
w spółce;
-w spółkach kapitałowych występuje na ogół rozdział pomiędzy
własnością kapitału a zarządzaniem.

3b. Spółki kapitałowe- spółka z

ograniczoną odpowiedzialnością

• Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być

utworzona przez jedną lub więcej osób fizycznych lub
prawnych, w każdym ceku prawnie dopuszczalnym. Firma
spółki może być obrana dowolnie ale zawsze musi zawierać
oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” albo
skrót „ spółka z o.o.” lub „ sp. z o.o.”.

• Do powstania spółki z o.o. niezbędne jest:

-zawarcie umowy spółki
-wniesienie przez wspólników całego kapitału zakładowego
-powołanie zarządu spółki
-ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli
wymaga tego ustawa lub umowa spółki
- zarejestrowanie spółki w KRS.

3b. Spółki kapitałowe- spółka akcyjna

Spółka akcyjna jest najbardziej

rozpowszechnioną spółką kapitałową. Jest to
korzystna forma prawna dla prowadzenia
dużych i bardzo dużych przedsiębiorstw.
Utworzenie spółki akcyjnej umożliwia
zgromadzenie w krótkim czasie znacznych
kapitałów, niezbędnych do stworzenia dużej
firmy i późniejszego jej rozwoju. Spółka
akcyjna jest prawną formą przedsiębiorstwa,
najdokładniej i najbardziej rygorystycznie
uregulowaną pod względem prawnym.

4. Spółdzielnie

• Podstawa prawną funkcjonowania spółdzielni w Polsce

jest ustawa z 16 września 1982r. Prawo spółdzielcze.
Zgodnie z ustawową definicją spółdzielnia jest
autonomicznym zrzeszeniem nieograniczonej liczby
osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym
funduszu udziałowym, która w interesie swoich
członków prowadzi działalność gospodarczą. Na
spółdzielnię można spojrzeć też jako na specyficzną
formę spółki handlowej co najmniej 10 osób
fizycznych(lub 3 osób prawnych) utworzoną w celu
realizacji wspólnych celów zarobkowych lub
gospodarczych.

• Główne obszary jej działalności:

-spółdzielczość mieszkaniowa
-spółdzielcze kasy oszczędnościowe
-spółdzielczość mleczarska
-bankowość spółdzielcza.

5. Przedsiębiorstwa państwowe

• Podstawy prawne funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych

w Polsce tworzą trzy ustawy:
-ustawa z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach
państwowych
-ustawa z 25 września 1981 r. o samorządzie załogi,
-ustawa z 31 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej
przedsiębiorstw państwowych.

• Zgodnie z ustawą przedsiębiorstwo państwowe jest

samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się (zasada 3
S) przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną. Wyrażona w
zasadzie 3 S definicyjna samodzielność przedsiębiorstwa
państwowego polega na jego całkowitym oddzieleniu
organizacyjno- ekonomicznym oraz prawnym od administracji
państwowej i niemożności ingerencji w jego bieżące
funkcjonowanie poza przypadkami określonymi w ustawach.

• Przedsiębiorstwa państwowe dzielą się na:

- przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych,
-przedsiębiorstwa użyteczności publicznej,
-przedsiębiorstwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki.

Formy przedsiębiorstw- podział według

rodzaju (charakteru) działalności

Wg S. Sudoł przedsiębiorstwa dzielimy na:
• przedsiębiorstwa wytwarzające dobra materialne (produkty,

wyroby), czyli przedsiębiorstwa produkcyjne, w tym
przedsiębiorstwa przemysłowe (przemysłu wydobywczego i
przetwórczego), przedsiębiorstwa budowlane i rolne;

• przedsiębiorstwa zajmujące się obrotem towarowym, czyli

przedsiębiorstwa handlowe, do których zalicza się
przedsiębiorstwa handlu hurtowego i detalicznego;

• przedsiębiorstwa świadczące usługi, czyli przedsiębiorstwa

usługowe, w tym przedsiębiorstwa spedycyjno –
transportowe, finansowe, usług gastronomicznych,
komunalnych, oświatowych, zdrowotnych, turystycznych,
kulturalnych i wiele innych.

Obecnie podział na przedsiębiorstwa
produkcyjne i usługowe zaciera się, ponieważ
coraz liczniejsze są przedsiębiorstwa mieszane
– produkcyjno – handlowe, produkcyjno –
usługowe, produkcyjno – handlowo – usługowe,
przemysłowo – rolne, budowlano – badawcze
itd. Ponadto niektóre przedsiębiorstwa często
ograniczają bezpośrednie wytwarzanie dóbr
lub usług i, posiadając uprzednio wypracowaną
markę oraz zastrzeżone znaki towarowe,
zajmują się głównie sprzedażą licencji innym
podmiotom. W ten sposób przekształcają się
one w przedsiębiorstwa franchisingowe.

Podział przedsiębiorstw według

kryterium wielkości

Od 1 stycznia 2005r. na obszarze UE wyodrębnia się
następujące kategorie przedsiębiorstw:

• średnie przedsiębiorstwo – zatrudnia mniej niż 250

pracowników, jego roczny obrót nie przekracza 50 mln euro
lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 mln euro;

• małe przedsiębiorstwo - zatrudnia mniej niż 50 pracowników,

jego roczny obrót nie przekracza 10 mln euro lub całkowity
bilans roczny nie przekracza 10 mln euro;

• mikroprzedsiębiorstwo – zatrudnia mniej niż 10 pracowników,

jego roczny obrót nie przekracza 2 mln euro lub całkowity
bilans roczny nie przekracza 2 mln euro;

• duże przedsiębiorstwo – zatrudnia powyżej 250 pracowników.

Podział przedsiębiorstw według

kryterium podmiotowości

• Przedsiębiorstwo jednozakładowe – stanowi

zwykle zwartą całość terytorialną,
samodzielnie gospodarującą i składającą
się – jak sama nazwa wskazuje – z jednego
zakładu produkcyjnego lub usługowego.

• Przedsiębiorstwo wielozakładowe – składa

się z co najmniej dwóch zakładów
położonych w różnych miejscach i
spełniających odrębne zadania.

Przedsiębiorstwo przyszłości

• Organizacja przyszłości wywodzi się z literatury

anglojęzycznej. Z metodologicznego punktu widzenia termin
ten obejmuje całościowe koncepcje oraz modele zarządzania
organizacją o najważniejszym poziomie uogólnienia. Nie
można mówi o jakiejś wzorcowej koncepcji czy modelu.
Istnieje i istnieć będzie bowiem wiele zróżnicowanych
przedsiębiorstw przyjmujących formy i sposoby
funkcjonowania w zależności od specyficznych celów,
warunków i typów działalności. Żaden model nie będzie
bardziej wzorcowy ani lepszy od innych modeli, ponieważ
każda z firm, w ramach swojej grupy typologicznej,
funkcjonować ma w odmiennym otoczeniu, a zatem będzie
musiała być inna.

• Modele organizacji przyszłości:

-organizacja sieciowa
-wirtualna
-ucząca się
- fraktalna
-kreatywna.

Organizacja sieciowa

Organizacja sieciowa stanowi względnie trwałe
zgrupowanie autonomicznych, wyspecjalizowanych
jednostek lub przedsiębiorstw, uczestniczących w systemie
wzajemnych kooperacji według zasad rynkowych. W
wąskim ujęciu sieć stanowi układ stworzony przez
przedsiębiorstwa niezależne kapitałowo, bądź powiązane w
niewielkim tylko stopniu. W ujęciu szerokim zaś, sieć może
występować w grupie kapitałowe, jeżeli podmioty zależne
maja faktyczną autonomię decyzyjną wykraczającą poza
obszar działalności operacyjnej. Podstawową organizacji
sieciowej jest sieć, będąca zbiorem bezpośrednich relacji,
które określają współzależności między firmami i tworzą
kontekst dla zawierania powiązań, nadają poszczególnym
firmom funkcje oraz przydzielają środki do ich realizacji.

Organizacja wirtualna

Organizacja wirtualna stanowi nowoczesną formę organizacyjną
wdrażaną w przedsiębiorstwach szukających możliwości poprawy
efektywności poprzez koncentrację na inwestycjach w zasoby
niematerialne oraz wykorzystanie nowoczesnych technologii
teleinformatycznych. Zgodnie z definicją, organizacja wirtualna
stanowi:
- rozwiązanie organizacji sieciowej, składającej się z mniejszych
jednostek ogniskujących w sobie podstawowe umiejętności;
- sztuczny twór, który bazuje na indywidualnych kompetencjach
kluczowych i integruje niezależne firmy wzdłuż wspólnego
łańcucha wartości produkcji;
- połączenie dziesiątek firm, przy czym każda z nich, skupiona jest
na tym rodzaju działalności, który wykonuje najlepiej oraz
wszystkie są połączone elektroniczną siecią tak, że pracują jako
jedna całość;
- ustrukturalizowany układ elementów o charakterze zadaniowym,
zorientowany an określone cele, ale możliwy do zaistnienia.

Organizacja fraktalna

• Pojęcie fraktal występuje najczęściej w

naukach przyrodniczych i technicznych, gdzie
oznacza nieregularne struktury, wykazujące
pewną szczególną powtarzalności.

• Fraktal jako pojęcie odniesione do

przedsiębiorstwa, podkreśla
samopodobieństwa organizacji i jej
poszczególnych części. Wszystkie części tego
przedsiębiorstwa: obszary, zespoły,
pracownicy- są samodzielnymi i
odpowiedzialnymi jednostkami, których cele i
wydajność mogą być jednoznacznie opisane.

Organizacja ucząca się

• Organizacja ucząca się jest koncepcją łączącą dwie teorie:

organizacyjnego uczenia się i organizacji, a więc koncepcją,
która koncentruje się na procesach organizowania
zogniskowanych wokół uczenia się.

• Organizacja ucząca się określana jest jako organizacja,

która:
- umożliwia i ułatwia uczenie się wszystkim swoim
członkom oraz świadomie przekształca zarówno siebie, jak
i kontekst, w którym istnieje
- gromadzi i przetwarza informacje w wiedzę, którą
następnie rozpowszechnia w całej organizacji, modyfikując
swoje działanie zgodnie z wnioskami wynikającej z tej
wiedzy
- zdobywa i implementuje wiedzę w strukturach,
produktach, procesach i praktykach organizacyjnych.

Organizacja kreatywna

Organizacja kreatywna to taka, w której
dominująca rolę spełniają wszystkie rodzaje
inteligencji i świadomości twórczej.
Następuje w niej zjawisko przeniesienia i
zespolenia indywidualnych procesów
umysłu w procesy zbiorowe wyższego
rzędu, co wpływa na budowanie pola
informacyjnego organizacji, stworzonego
przez jej własne wnętrze, składające się z
kreatywnych zespołów usytuowanych na
poszczególnych poziomach zarządzania.