W Y K Ł A D 1

Etyka ogólna i zawodowa

dla pedagogów

Filozofia – geneza, istota, działy

Filozofia (z gr. fileo – miłuję, dążę, sofia – mądrość,

wiedza) –

Pierwotnie umiłowanie mądrości, dążenie do

wiedzy, wszelkie badanie naukowe.

Wraz z postępem wiedzy i emancypacją nauk

szczegółowych (nauki przyrodnicze, matematyka,
historia) w jej zakresie pozostawały do niedawna:
metafizyka, epistemologia, logika, psychologia,
etyka, estetyka.

Stan obecny: metafizyka, epistemologia, etyka

normatywna

Systemy normatywne regulujące życie społeczne



Prawo (nakazy i zakazy)



Moralność (oceny moralne – dobro/zło)



Religia (relacja do istot nadprzyrodzonych –

właściwa/niewłaściwa)



Obyczajowość (wskazane w danej

grupie/odrzucane)

Etyka a moralność

Etyka (gr. ethos – nawyk, zwyczaj) – filozoficzna refleksja nad moralnością.

Moralność – fakt społeczny, faktyczny zespół takich ludzkich zachowań,

które są nieobojętne wobec kategorii dobra i zła moralnego
(postępowanie niemoralne to fakt moralny).

Etyka opisowa – opisuje zachowania moralne w danym czasie i miejscu,

wyjaśnia różnice pomiędzy moralnością np. różnych grup społecznych,
metaetyka – rozstrzyga czym jest dobro i zło oraz w jaki sposób powinno
być poznawane, badane i wyjaśniane

Etyka normatywna – normy regulujące to, co powinno być dokonywane z

moralnego punktu widzenia (dotyczą nie faktycznych działań, ale działań
słusznych ze względu na dobro moralne), bada motywy i konsekwencje
ludzkich działań moralnych

Geneza etyki

Czym jest etyka zawodowa?



Etyka zawodowa – spisane normy odpowiadające na pytanie, jak ze względów
moralnych przedstawiciele danego zawodu powinni, a jak nie powinni postępować
(za: I. Lazari-Pawłowska, Etyka. Pisma wybrane, Ossolineum: Wrocław 1992, s. 84).



Zakres etyki zawodowej:



zestaw wybranych wartości (zdrowie, minimum socjalne, bezpieczeństwo, rozwój
intelektualny, dobrostan)



hierarchia wartości (istotne w przypadku konfliktu wartości np. dobro ucznia, czy
niepodważanie autorytetu kolegi lub dbałość o spójność grupy)



najistotniejszy przedmiot działań (pacjent, podopieczny, uczeń, klient)

Różnorodność etyk zawodowych – wymagania wobec niektórych grup zawodowych są

maksymalistyczne (lekarze, nauczyciele, psychologowie, pracownicy socjalni) wobec
innych minimalistyczne (inżynierowie, biznesmeni, rzemieślnicy, pracownicy
fizyczni)

Etyka zawodowa a przekonania moralne i moralność grupy

zawodowej



Od etyki zawodowej odróżniamy:



przekonania moralne reprezentowane przez
pewną grupę oraz



faktyczna moralność tej grupy zawodowej,
czyli jej realne postępowanie w życiu
zawodowym.