Główne wyznaczniki

bezpieczeństwa zewnętrznego

RP początku XXI wieku

Paulina Jaksender

DEFINICJE

BEZPIECZEŃSTWO – to stan, który daje poczucie pewności, i
gwarancje jego zachowania oraz szansę na doskonalenie. Jest to
jedna z podstawowych potrzeb człowieka. To sytuacja
odznaczająca się brakiem ryzyka utraty czegoś co człowiek
szczególnie ceni, na przykład zdrowia, pracy, szacunku.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE – stan uzyskany w wyniku
odpowiednio

zorganizowanej

obrony

i

ochrony

przed

zagrożeniami

zewnętrznymi

i

wewnętrznymi

określany

stosunkiem potencjału obronnego do skali zagrożeń

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE – proces lub stan
środowiska międzynarodowego (regionalnego, kontynentalnego,
globalnego) gwarantujący jego stabilność oraz szansę rozwoju,
uzyskaną w rezultacie podejmowanych działań.

Bezpieczeńst

wo państwa

Bezpieczeństwo

międzynarodowe

Bezpieczeństwo

wewnętrzne

Ewentualnym, przewidywanym zagrożeniom państwa ma

zapobiegać STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

„Strategia bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej” przyjęta w

2000 roku (i uzupełniona w 2007 roku) koncentruje się na ustaleniu
podstaw polskiej polityki bezpieczeństwa, ocenie zagrożeń i wyzwań
oraz określeniu rodzajów aktywności i instrumentów realizacji tej
polityki.

Dokument na samym początku ustanawia strategiczne cele

polskiej polityki bezpieczeństwa, zaliczając do nich:

• zagwarantowanie niepodległości, suwerenności, integralności

terytorialnej państwa oraz nienaruszalności jego granic,

• zagwarantowanie

ochrony

demokratycznego

porządku

konstytucyjnego, w tym w szczególności pełni praw i wolności
oraz bezpieczeństwa obywateli RP,

• stworzenie jak najlepszych warunków dla wszechstronnego i

stabilnego rozwoju społecznego i gospodarczego kraju, dobrobytu
jego obywateli, a także dla zachowania dziedzictwa narodowego i
rozwoju narodowej tożsamości,

• wnoszenie wkładu w budowę trwałego, sprawiedliwego ładu

pokojowego w Europie i na świecie, opartego na wartościach
demokracji, praw człowieka, praworządności oraz solidarności.

Stosownie do tych celów oraz podstawowych uwarunkowań

polskiej racji stanu precyzuje się podstawowe zasady
polskiej polityki bezpieczeństwa, wymieniając wśród nich
następujące:

• Polska traktuje bezpieczeństwo w sposób kompleksowy,

uwzględniający znaczenie i wpływ różnorodnych czynników
politycznych, militarnych, ekonomicznych, społecznych,
środowiskowych, energetycznych i innych;

• Polska realizuje swoją politykę bezpieczeństwa zgodnie z

Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, z poszanowaniem
prawa międzynarodowego, zgodnie z celami i zasadami Karty
Narodów Zjednoczonych oraz dokumentów Organizacji
Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), a także
duchem i literą traktatów i konwencji międzynarodowych,
których

jest

stroną.

Traktując

swoje

granice

jako

nienaruszalne, Polska nie ma żadnych żądań terytorialnych i
posiada traktatowo uregulowane stosunki ze wszystkimi
sąsiadami. Polska nie dąży do umacniania własnego
bezpieczeństwa kosztem bezpieczeństwa innych;

• w działaniach na arenie międzynarodowej Polska kieruje się

wartościami,

ideałami

i

zasadami

ujętymi

w

Traktacie

Północnoatlantyckim i Traktatach Europejskich, realizując wizję wolnej i
demokratycznej Europy, gdzie bezpieczeństwo, dobrobyt i sprzyjające
warunki rozwoju kulturowego i zachowania tożsamości narodowej
stanowią wspólne i niepodzielne dobro jednoczącego się kontynentu;

• Polska ściśle wiąże swoje bezpieczeństwo z bezpieczeństwem państw

NATO i członków Unii Europejskiej. Polska realizuje własne narodowe
interesy

bezpieczeństwa

przede

wszystkim

w

ramach

północnoatlantyckiego systemu sojuszniczego współdziałania i
solidarności, wspierając wysiłki społeczności międzynarodowej
zmierzające do umocnienia bezpieczeństwa w Europie i na świecie,
ochronę podstawowych zasad i wartości ludzkich oraz do zapewnienia
warunków dla stabilnego i swobodnego współistnienia i rozwoju
wszystkich państw;

• Polska dąży do tego, aby użycie siły na arenie międzynarodowej było

wyłącznie realizacją prawa do obrony, przewidzianego w Karcie
Narodów Zjednoczonych, lub też w kontekście operacji realizowanych
na podstawie mandatu społeczności międzynarodowej. Wynika to z
pragnienia życia w pokoju ze wszystkimi narodami i rozwiązywania
wszelkich

sporów

międzynarodowych

środkami

pokojowymi.

Jednocześnie, Polska jest zdecydowana sprzeciwiać się wszystkim tym,
którzy dokonują agresji i łamią prawa człowieka.

Zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom i

zapewnienie

nienaruszalności

granic

oraz

ciągłości państwa polskiego stanowi główne
wyzwanie w XXI wieku. Oprócz zagwarantowania
bezpieczeństwa

wewnętrznego

i

dobrze

zorganizowanego

systemu

bezpieczeństwa

narodowego w państwie, ważne jest również
zapobiegnie zagrożeniem zewnętrznym.

Po

upadku

żelaznej

kurtyny

i

zniesienia

dwubiegunowego podziału świata, Polska stanęła
przed

wielkim

wyzwaniem

zapewnienia

sobie

bezpieczeństwa i utworzenia odpowiedniej strategii.
Jednak zagrożenia zmieniają się wraz z postępującą
globalizacją i rozwojem nowoczesnych technologii.

Zagrożenia bezpieczeństwa zewnętrznego:

• Militarne

• Cyberterroryzm i cyberwojny

• Zewnętrzne zagrożenia ekonomiczne

• Zagrożenia bezpieczeństwa

energetycznego

• Zewnętrzne zagrożenia ekologiczne

• Terroryzm konwencjonalny, chemiczny,

biologiczny, nuklearny

• Zorganizowania

przestępczość

międzynarodowa

Powszechnie uważa się, że dla bezpieczeństwa

Polski kluczowe znaczenie miało przystąpienie do
NATO

i

UE.

Obecność

w

NATO

i

koalicji

antyterrorystycznej zdeterminowała udział Polski w
misjach zagranicznych, w tym w Afganistanie od 2002
i Iraku od 2003 roku, co może wpływać na
zainteresowanie naszym krajem ze strony terrorystów.
Z kolei przynależność do UE sprawia, że Polska jest
bardziej atrakcyjnym krajem dla imigrantów, którzy
przez Polskę starają się trafić do innych krajów Europy
Zachodniej. Silne związki ekonomiczne z innymi
państwami członkowskimi wpływają również na polską
gospodarkę, nie zawsze pozytywnie, jeśli UE jest
pogrążona w recesji.

Uwarunkowania

zewnętrzne

III RP

Przynależność do

organizacji

międzynarodowych

ONZ, NATO, UE, OBWE

Położenie geopolityczne

Wschodnia granica UE

Aktywność w misjach

zagranicznych

Znaczące uczestnictwo

w misjach NATO i ONZ

Udział w konfliktach

zbrojnych

Udział w tzw. Wojnie

terrorystycznej, z dala

od granic kraju

Procesy globalizacyjne

Transformacja z kraju

emigracyjnego w kraj

emigracyjno –

imigracyjny, powiązania

ekonomiczne

Podsumowanie

Polski system bezpieczeństwa przez ostatnich kilka lat ulegał

zmianom i modyfikacjom. Działo się tak za sprawą rosnących
potrzeb oraz pojawiania się różnorodnych form zagrożenia dla
kraju. Wejście Polski do struktur Unii Europejskiej oraz NATO było
i jest wielką szansą i możliwością rozwoju systemu
bezpieczeństwa. Wiele zmian nastąpiło również wewnątrz kraju
(reformy, zmiany przepisów prawnych, reorganizacje itp.).
Wszystkie te działania przyczyniły się do budowy sprawnie
działającego systemu gwarantującego Polsce i jej obywatelom
bezpieczeństwo na coraz wyższym poziomie. Jednak pamiętać
należy, iż skuteczne i sprawne działanie takiego systemu
uzależnione jest od wielu czynników, a przede wszystkim od
 harmonijnego funkcjonowania instytucji, urzędów i organów
państwa.

Bibliografia:

1. B. Balcerowicz (red.): Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa

narodowego, Warszawa 2002

2. W. Fehler, I. T. Dziubek, Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa,

Warszawa 2010

3. A. Korcz, Bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej
4. S. Koziej, Strategia bezpieczeństwa i obronności Rzeczypospolitej

Polskiej po wstąpieniu do NATO, Skrypt internetowy,
Warszawa/Ursynów 2008

5. S. Koziej, Wstęp do teorii i historii bezpieczeństwa, Warszawa/Ursynów

2010

6. I. Olek, Bezpieczeństwo zewnętrzne RP, źródło:

http://www.militis.pl/analizy-i-komentarze/bezpieczenstwo-
zewnetrzne-rp

7. W. Pokruszyński, Teoretyczne aspekty bezpieczeństwa, Józefów 2010
8. A. Sekciński, Polityczne uwarunkowania bezpieczeństwa

wewnętrznego Polski w XXI wieku, FSAP 2010

9. Z. Zamiar, Priorytety w systemie bezpieczeństwa Rzeczpospolitej

Polskiej, źródło:
http://www.securityrevue.com/article/2011/01/priorytety-w-systemie-
bezpieczenstwa-rzeczpospolitej-polskiej/

10.Interesy narodowe i cele strategiczne, źródło:

www.bbn.gov.pl/download.php?s=1&id=7585