Porównanie systemu

edukacyjnego Polski i

Irlandii

Rafalski Marcin

Obowiązek szkolny w Irlandii

trwa od 6 do 15 roku życia. 

Alfabetyzm

 w Irlandii, czyli

zdolność pisania i czytania

powyżej 15 roku życia wynosi

ogółem – 99% (2003 r.)

• Przedszkola (irl. Luath-

Óige, ang. Early Childhood/Pre-
school) – Irlandia nie posiada
zorganizowanej sieci przedszkoli i są
one nieobowiązkowe. Szkolne prawo
umożliwia jednak rozpoczęcie nauki
w wieku czterech, pięciu lub sześciu
lat w szkole podstawowej. Prawie
40% dzieci rozpoczyna naukę w
wieku 4 lat, a większość dzieci w
piątym roku życia.

• Szkoła podstawowa (irl. Bunscoil, ang. Primary

school) – jest obowiązkowa, bezpłatna, powszechna i
wyznaniowa. Szczebel ten charakteryzuje się dość
dużą swobodą zarówno pod względem stosowanych
przez nauczycieli metod nauczania, jak i planu zajęć.
W szkole podstawowej obowiązuje podstawa
programowa(ang. curriculum) z 1999 roku oraz
kształcenie zintegrowane przez cały okres jej trwania.
W wyniku przeprowadzanych testów i sprawdzianów,
uczeń zostaje dopuszczony do rozpoczęcia nauki w
szkole ponadpodstawowej. Szkoła podstawowa trwa
osiem lat (dwie klasy „Infants” plus 6 klas)

• Junior Infants (irl. Naíonáin Shóisearacha) –

wiek 4-6

• Senior Infants (irl. Naíonáin Shinsearacha) –

wiek 5-7

• First Class (irl. Rang a hAon) – wiek 6-8
• Second Class (irl. Rang a Dó) – wiek 7-9
• Third Class (irl. Rang a Trí) – wiek 8-10
• Fourth Class (irl. Rang a Ceathar) – wiek 9-11
• Fifth Class (irl. Rang a Cúig) – wiek 10-12
• Sixth Class (irl. Rang a Sé) – wiek 11-13

• Program nauczania szkoły podstawowej podzielony jest

na:

• język irlandzki oraz angielski
• matematykę
• edukację społeczną, środowiskową i naukową

(ang. Social, Environment and Scientific Education)

• sztukę łącznie muzyką, sztukami wizualnymi i

dramatem (ang. Arts Education, including Visual Arts,
Music and Drama)

• wychowanie fizyczne
• edukację społeczną, osobistą i zdrowotną (ang. Social,

Personal and Health Education)

• Szkoła

ponadpodstawowa (irl. Iarbhunoideachas, ang. Post
Primary school)– obejmuje szkoły średnie
(irl. meánscoileanna, ang. secondary),
zawodowe(irl.gairmscoileanna, ang. vacational), społeczne
(irl. scoileanna pobail, ang. community) oraz wszechstronne
(irl. scoileanna cuimsitheacha, ang. comprehensive). Szkoły
średnie są własnością prywatną, szkoły zawodowe
zarządzane są przez Zawodowe Komitety Edukacyjne
(irl. Coistí Gairmoideachais, ang. Vocational Education
Committees), szkoły społeczne i wszechstronne przez rady
zarządzające różnych organizacji.

• Szkoły ponadpodstawowe podzielone są na dwa cykle:

Młodszy cykl (irl. Timthriall Sóisearach, ang. Junior
Cycle) który jest obowiązkowa, trwający trzy lata,
zakończony egaminem Junior Certificate.
Starszy cykl (irl. Timthriall Sinsearach, ang. Senior
Cycle) nieobowiązkowy, trwa dwa lub trzy lata
zakończony jednym z trzech egzaminów:

– tradycyjnym – Leaving Certificate (LC)
– zawodowym – Leaving Certificate Vocational Programme

(LCVP)

– praktycznym – Leaving Certificate Applied (LCA)

Egzamin praktyczny uniemożliwia kontynuację nauki
na studiach wyższych.

• Szkoła pomaturalna (irl. Breisoideachas &

Oiliúnt, ang. Further Education and Training) –
obejmuje edukację i praktyki, które nie są częścią
szkolnictwa wyższego, głównie przygotowanie
zawodowe i kursy.

Szkolnictwo wyższe (irl. Ard-
Oideachas, ang. Higher education) – podzielone
jest na sektor:

• uniwersytecki, oferujący programy studiów w

takich dziedzinach jak nauki humanistyczne,
techniczne, ścisłe, społeczne, medyczne;.

• nieuniwersytecki, do którego należą:

– instytuty techniczne;
– kolegia edukacyjne
– także prywatne kolegia dające kwalifikacje zawodowe.

Uznawanie kwalifikacji

• Rozpoznawanie kwalifikacji (irl. Cáilíochtaí

Aithint, ang. Qualifications Recognition) – Irlandia
uznaje kwalifikacje zgodnie z Dyrektywą
Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/36/WE.
Ogólnym rozpoznawaniem kwalifikacji zajmuje się
National Qualifications Authority of Ireland
(irl. Údarás Náisiúnta Cáilíochtaí na hÉireann,

ang

.),

który bezpłatnie porównuje posiadane kwalifikacje
do Narodowych Ram Kwalifikacji. Urząd zajmuje się
także poradami w sprawie uznawania kwalifikacji
wzawodach regulowanych wskazując
odpowiedzialną za to instytucję

Polska

• Na terenie Polski nauka elementarna

jest z natury prawa – obowiązkowa,
po osiągnięciu w przedszkolu
gotowości (dojrzałości) szkolnej przez
dzieci, od 6. do 18. roku życia, ale
status instytucji obowiązkowych mają
jedynie szkoła
podstawowa i gimnazjum.

Przedszkola

• Do przedszkola uczęszczają dzieci w wieku od 3. do 6.

roku życia, a w szczególnych przypadkach od 2,5 roku
Dzieci 5-letnie i 6-letnie są objęte obowiązkowym
wychowaniem przedszkolnym. Oddziały do których
uczęszczają dzieci 5 i 6-letnie nazywane są
zwyczajowo „zerówkami”. Obok przedszkoli
funkcjonują również oddziały przedszkolne w szkołach
podstawowych oraz punkty przedszkolne i zespoły
wychowania przedszkolnego. Ostanie dwie formy
wychowania przedszkolnego przeznaczone są dla
niewielkich grup dzieci i tworzone są w
miejscowościach odległych od przedszkoli i szkół
podstawowych.

Szkoły podstawowe

• Sześcioletnia szkoła elementarna podzielona jest na dwa trzyletnie etapy:
• 1. Na pierwszym etapie – w klasach I-III przeznaczona dla dzieci w wieku (7-10

lat) – realizowana jest edukacja wczesnoszkolna. Obecnie na wniosek rodziców
(opiekunów prawnych) może zostać przyjęte do szkoły podstawowej również
dziecko 6-letnie. Zajęcia odbywają się w formie edukacji wczesnoszkolnej, czyli
bez podziału na przedmioty, a ich prowadzenie powierza się jednemu
nauczycielowi-wychowawcy, choć naukę języka obcego, edukację muzyczną,
edukację plastyczną, wychowanie fizyczne i zajęcia komputerowe można
powierzyć nauczycielowi-specjaliście. Na tym etapie nauczyciel nie musi
przestrzegać lekcyjnego czasu pracy, tj. dzielić czasu pracy uczniów na 45-
minutowe jednostki lekcyjne, tak jak to się robi w klasach wyższych. Uczniowie
uczestniczą również w zajęciach religii lub etyki, chociaż te ostatnie – na skutek
małej liczby chętnych – są rzadko organizowane w polskich szkołach. O
uczestnictwie dziecka w zajęciach religii decydują ich rodzice. Oprócz
obowiązkowych zajęć lekcyjnych, szkoła musi również zapewnić dzieciom
pozalekcyjne zajęcia służące zarówno rozwijaniu talentów, jak i wyrównywaniu
szans.

• 2. W klasach IV–VI kształcenie odbywa się w ramach przedmiotów, których

prowadzenie powierza się nauczycielom – specjalistom przedmiotowym. Jeden z
nauczycieli uczących dany oddział klasowy pełni nieetatowo funkcję
wychowawcy jeżeli posiada przygotowanie pedagogiczne z poszerzonym
zakresem wychowawczo – opiekuńczym.

• W klasie VI uczniowie przystępują

do sprawdzianu poziomu wiedzy i umiejętności,
który jest jednakowy dla wszystkich uczniów.
Uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych
otrzymują dostosowane arkusze. Mogą oni także
zdawać egzamin w indywidualnie przystosowanych
warunkach. Sprawdzian organizowany jest przez
Centralną Komisję Egzaminacyjną. Sprawdzian ten
nie ma wpływu na ukończenie szkoły podstawowej,
ani na przyjęcie do gimnazjum rejonowego. W
innym przypadku punkty uzyskane przez ucznia
brane są pod uwagę w rekrutacji.

Gimnazja

• Reforma systemu oświaty z 1999 r. wprowadziła

trzyletnie gimnazjum jako nowy typ szkoły
przeznaczony dla młodzieży w wieku 13-16 lat.
Kształcenie na tym etapie ma charakter ogólny. W
zależności od woli rodziców, uczeń gimnazjum może
też uczestniczyć w zajęciach religii (ogólnej) lub etyki
(społecznej) oraz wychowania do życia w rodzinie.

• Zajęcia artystyczne, zajęcia techniczne, edukacja dla

bezpieczeństwa i drugi obowiązkowy język obcy
nowożytny to przedmioty wprowadzone od roku
szkolnego 2009/2010 w wyniku zmiany podstawy
programowej.

• Kształcenie w gimnazjum kończy się egzaminem

gimnazjalnym, który zazwyczaj odbywa się w kwietniu i
przystępują do niego uczniowie klas trzecich. Egzamin składa
się z trzech części: humanistycznej, matematyczno-
przyrodniczej i językowej. Część humanistyczna obejmuje
arkusz z pytaniami z zakresu języka polskiego oraz arkusz z
pytaniami z historii i wiedzy o społeczeństwie. Na część
matematyczno-przyrodniczą składa się arkusz z pytaniami z
matematyki i arkusz z pytaniami z geografii, biologii, chemii i
fizyki. Część dotycząca języka obcego nowożytnego obejmuje
arkusz z pytaniami na poziomie podstawowym (obowiązkowy
dla wszystkich zdających) i arkusz z pytaniami na poziomie
rozszerzonym (obowiązkowy dla tych uczniów, którzy danego
języka uczą się od szkoły podstawowej). Przystąpienie do
egzaminu jest warunkiem ukończenia gimnazjum, ale nie
określa się minimalnego wyniku, jaki zdający powinien
uzyskać, aby egzamin zdać. Wynik egzaminu jest jednak
jednym z kryteriów branych pod uwagę przy rekrutacji do
szkoły ponadgimnazjalnej.

Szkoły ponadgimnazjalne

• Istnieją następujące rodzaje szkół ponadgimnazjalnych:
• a) zasadnicze szkoły zawodowe o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i nie dłuższym

niż 3 lata (od 1 września 2012 r. funkcjonują wyłącznie szkoły o trzyletnim okresie
nauczania), których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje
zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w szkołach wymienionych w lit. e)
i f).

• b) trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa

dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego.

• c) trzyletnie licea profilowane kształcące w profilach kształcenia ogólnozawodowego,

których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu
maturalnego (od 1 września 2012 r. nie jest prowadzony nabór uczniów do tego typu szkoły).

• d) czteroletnie technika, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu

potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające
uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego.

• e) dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów szkół

wymienionych w lit. a), których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po
zdaniu egzaminu maturalnego (od 1 września 2012 r. nie jest prowadzony nabór uczniów do
tego typu szkoły).

• f) trzyletnie technika uzupełniające dla absolwentów szkół wymienionych w lit. a),

których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe
po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu
egzaminu maturalnego (od 1 września 2013 r. nie jest prowadzony nabór uczniów do tego
typu szkoły).

• g) szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, których ukończenie

umożliwia osobom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie dyplomu potwierdzającego
kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu.

• h) trzyletnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z upośledzeniem

umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z
niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa
potwierdzającego przysposobienie do pracy.

Uczelnie

• Ustawa o systemie oświaty nie

zalicza uczelni do systemu oświaty. W art. 4
ust. 3 Prawa o szkolnictwie wyższym z dnia
30 sierpnia 2005 r. czytamy, iż uczelnie
„stanowią integralną część systemu edukacji i
nauki” w Polsce. Stąd też niektórzy mylnie
zaliczają uczelnie wyższe do systemu
oświaty, dowodząc że wydzielenie uczelni z
tego systemu to tworzenie zbędnych bytów,
oparte na wątpliwych i arbitralnych kryteriach